Главная страница
Случайная страница
КАТЕГОРИИ:
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
|
Тәуелдік жалғау
Қ азақ тілінде қ андай да бір заттың кімге меншікті екенін тә уелдік жалғ ау арқ ылы білдіріледі І жақ жалғ аулары:
В казахском языке любой конкретный предмет кому-то принадлежит и это отношение выражается при помощи окончания принадлежности.
І лицо имеет следующие окончания:
жекеше кө пше
| Менің
| Мой, моя, мое
| Біздің
| Наш (наше, наша)
| Егер сө з дауысты дыбысқ а аяқ талса:
| ана+м
| мама
| ана+мыз
| ... мама
| ә ке+м
| отец
| ә ке+міз
| ... отец
| Егер сө з дауыссыз дыбысқ а аяқ талса:
| ұ стаз+ым
| учитель
| ұ стаз +ымыз
| ... учитель
| дә рігер+ім
| врач
| дә рігер+іміз
| ... врач
| Екінші жақ тың жалғ аулары:
Второе лицо имеет след знач.
жекеше кө пше
| Сенің,
| Твой, твоя, твое
| Сендердің
| Ваши, ваша
| Егер сө з дауысты дыбысқ а аяқ талса:
| ана+ң
| мама
| ана+ларың
| ...мама
| ә ке+ң
| отец
| ә ке+лерің
| ...отец
| Егер сө з дауыссыз дыбысқ а аяқ талса:
| ұ стаз+ың
| учитель
| ұ стаз+дарың
| ...учитель
| дә рігер+ің
| врач
| дә рігер+лерің
| ...врач
| ІІ жақ (сіздің, сіздердің)
жекше кө пше
| Сіздің
| Ваш, ваша, ваше
| Сіздердің
| Ваши
| Егер сө з дауысты дыбысқ а аяқ талса:
| Ағ а+ң ыз
| брат
| Ағ а+ларың ыз
| братья
| Іні+ң із
| Младший брат
| Іні+лерің із
| Младшие братья
| Егер сө з дауыссыз дыбысқ а аяқ талса:
| Ұ стаз+ың ыз
| учитель
| Ұ стаз+дарың ыз
| учителя
| Дә рігер+ің із
| врач
| Дә рігер+лерің із
| врачи
| | | | | | | |
ІІІ жақ (Ол, олар, олардың)
жекше кө пше
| Ол-Оның
| Его(ее)
| Олар-Олардың
| Их
| Егер сө з дауысты дыбысқ а аяқ талса:
| Ағ а+сы
| брат
| Ағ а+лары
| братья
| Ә ке+сі
| отец
| Ә ке+лері
| отцы
| Егер сө з дауыссыз дыбысқ а аяқ талса:
| Ұ стаз+ы
| учитель
| Ұ стаз+дары
| учителя
| Дә рігер+і
| врач
| Дә рігер+лері
| врачи
|
Ілік септік
Ілік септік меншіктілікті білдіреді.
Кімнің? Ненің?
| мысалы
| Жалғ аулардың жалғ ануы
| Орыс тіліндегі баламасы
| қ ұ рылысшы+ның киімі?
мұ ғ алім+нің сө зі
| дауысты; м, н, ң
| одежда строителя
слова учителя
| ұ стаз+дың ә ң гімесі
колледж+дің студенті
| ү нді: р, й, у, л; ұ яң: з;
| рассказ учителя
студент колледжа
| жұ мыс+тың уақ ыты
мектеп+тің ауласы
| қ атаң; ұ яң: в, г;
| рабочие время
школьный двор
| Ілік септік ө зінен кейін тә уелдік жалғ аудың тұ рғ анын талап етеді.
| Ауыспалы осы шақ
Кү нделікті дағ дылы болып жатқ ан іс-қ имылды білдіретін шақ тың тү рін ауыспалы осы шақ деп атаймыз.
Ет+-а, -е, -й+жіктік жалғ ау
-а, -е > дауыссыз дыбыстан кейін;
І Мен бар-а-мын, кел-е-мін
| І Біз бар-а-мыз, кел-е-міз
| ІІ Сен бар -а-сың, кел-е-сің
| ІІ Сендер бар-а-мыз, кел-е-міз
| Сіз бар-а-сыз, кел-е-сіз
| Сіздер бар-а-сың дар, кел-е-сің дер
| ІІІ Ол бар- а-ды, кел-е-ді
| ІІІ Олар бар-а-ды, кел-е-ді
| -й> дауысты дыбыстан кейін;
І Мен оқ -и-мын, сө йле-й-мін
| І Біз оқ -и-мыз, сө йле-й-міз
| ІІ Сен оқ -и-сың, сө йле-й-сің
| ІІ Сендер оқ -и-сындар, сө йле-й-сің дер
| Сіз оқ -и-сыэ, сө йле-й-сіз
| Сіздер оқ -и-сыздар, сө йле-й-сіздер
| ІІІ Ол оқ -и-ды, сө йле-й-ді
| ІІІ Олар оқ -и-ды, сө йле-й-ді
|
|