Астрономияны мектепте оқытудың негізгі міндеттері

Біріккен «Физика жә не астрономия» курсының жасалуы болашақ орта мектебінің қ ұ рылымы мен мә селелеріндегі тү бегейлі ө згерістерге байланысты. Шындығ ында, жоғ ары басқ ышы белгілі бір бағ ыттарғ а сә йкес бейімделіп қ ұ рылады (қ оғ амдық – гуманитарлық, жаратылыстану – математикалық жә не с.с). Кейбір гуманитарлық сыныптарда физика жә не астрономия ө зінің мә нін жоғ алтуы мү мкін. Сондық тан оқ ушылардың кванттық физика элементтерімен, атом жә не элементар бө лшектер физикасымен, жә не Ә лем дамуымен таныс болуын соң ғ ы оқ у жылына қ олдыруғ а болмайды.

Бұ дан астрономия мә ліметтерін негізгі мектеп тоғ ыз жылдық бағ дарламасына енгізу қ ажеттігі шығ ады. Ал 12 – 15 жастағ ы оқ ушыларғ а астрономияғ а қ ызығ ушылық тудырады. Физика курсына астрономиялық мә ліметтерді енгізу қ ойылғ ан мә селелерді тиімді шешеді.

Қ азіргі кезде астрономия мен физика бір ғ ылым – астрофизикағ а айналуда. Сондық тан физика жә не астрономия бірігуі Ә лемнің физикалық жә не астрономиялық бейнесінің оқ ушылар санасында дұ рыс қ алыптасуын қ амтамасыз етеді.

Физика мен астрономияны оқ у оқ ушылар дамуына, олардың логикалық ойлауына ө те маң ызды ү лес қ осады. Бұ л пә ндер оқ ушыларда эстетикалық талғ амдық қ алыптастырады, адамзат осы мү мкіндіктері шексіздігін сездіруге мү мкіндік береді, танымдық белсендігін арыттырады. Бұ лардың бә рі қ азіргі кезде шешуші мә ні бар экологиялық тә рбиемен тығ ыз байланысты.

Мемлекеттік білім беру стандартына сә йкес негізгі мектепте физика жә не астрономия курсы заттардың дискретті қ ұ рылымы туралы білім беруге мү мкіндік береді. Оқ ушылардан заттар майда бө лшектерден тұ ратындығ ын тү сіндіру талап етіледі, яғ ни молекулалардан, атомдардан, иондардан. Ақ ырында осы тү сініктің дамуы барысында атом мен ядро қ ұ рлысын мең геру қ ажет.

Біріккен «физика жә не астрономия» курсы негізіне келесі принциптер мен ережелер алынғ ан:

1) Оқ ушылардың жас ерекшеліктеріне байланысты таң дап алынғ ан оқ у

материялдары қ азіргі талаптарғ а сә йкес білімдердің фундаментальдық негіздерін қ амту қ ажет; сонымен қ атар ол жеткілікті толық жә не логикалық аяқ талғ ан болу керек;

2) Оқ у материялы ғ ылыми кө зғ арас қ алыптасуына ә сер етуі керек, яғ ни табиғ ат,

техника, адамзат іс - ә рекетінің шығ армашылық сипаты, қ оршағ ан ортаны қ орғ ау туралы білім қ алыптастыруы керек.

3) Оқ у материялында қ олданбалы физика мә селелерін қ амти отырып қ азіргі

технологиялар туралы мә ліметтер болуы керек;

4) Оқ ушылардың жаң а білімдерді ө збетінше мең геруі, оны келешек білім алуында

жалғ астыруы ү шін қ ажетті зерттеудің ғ ылыми – танымдық ә дістеріне мү мкіндігінше кө бірек беру керек.

Осы принциптер мен ережелерден «Физика жә не астрономия» курсы ерекшелігін сипаттауғ а болады.

1) берілген интеграцияланғ ан курс физикасының негізгі ұ ғ ымдарын, заң дарын жә не

теориялық ережелерін, сонымен астрономия мен астрофизиканың негізгі сұ рақ тарын, Ә лемнің дамуы мен қ ұ рлысы мә селелерін қ амтиды.

2) Логикалық біртұ тас бола тұ рып курс қ оршағ ан ортаның ғ ылыми бейнесін

жасауғ а мү мкіндік беретін классикалық жә не қ азіргі физиканы негізгі ұ ғ ымдары, заң дары жә не теориялық қ орытулар қ амтиды.

3) Курс 12 – 15 жастағ ы оқ ушылардың танымдық мү мкіндіктерін ескереді жә не

«Қ оршағ ан дү ниені тану», география, биология, математиканы оқ ыту барысында алғ ан тү сініктеріне сү йенеді.

4) Курс кө п дең гейлі ішкі айырмашылық қ а қ ұ рылғ ан, яғ ни оның материялдары бір

жағ ынан кө пшілік оқ ушыларғ а тү сінікті болуы керек, ал екінші жағ ынан физикағ а ерекше қ ызығ ушылық жә не икемділік байқ ататын оқ ушылар талабын қ анағ аттандыратын болуы керек.

5) Оқ у мә тіні мазмұ нын жә й жаттап алуғ а емес, оқ ытылатын материялды

шығ армашылық жолмен оқ уғ а кө ң іл бө лу керек. Сондық тан оқ улық тың бірінші тарауынан бастап оқ ушыларда ғ ылыми зерттеу ә дістерімен терең таныстыруғ а ерекше кө ң іл бө лінеді.

«Физика жә не астрономия» жаң а оқ улығ ы оқ ушы мен мұ ғ алімнің біріккен шығ армашылық ты жұ мысын талап етеді. Тек оқ улық қ ана емес, оқ у - ә дістемелік кешендегі дидактикалық материялдар жә не есептер жинағ ы мен жаттығ улар жасалынғ ан. Оқ ушы ө з мү мкіндігіне сә йкес дең гейді таң дауы керек, ал мұ ғ алім ә рбір оқ ушының ойлау дең гейін ү немі дамытуғ а ың ғ айлайтын ынтымақ тастық шығ армашылық атмосфера жасауы қ ажет.