Студопедия

Главная страница Случайная страница

КАТЕГОРИИ:

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Тақырып. Түсірілім түрлері.






Жоспар:

1. Топографиялық тү сірілім

2. Топографиялық тү сірілім аспаптары мен қ ұ ралдар

Ә дебиеттер

1. Колосова, Н. Н. Картография с основами топографии [Text]: учеб.пособие для вузов / Н. Н. Колосова, Е. А. Чурилова, Н. А. Кузьмина. - М.: Дрофа, 2006. - 272 с

2. Чурилова Е.А. Картография с основами топографии. Практикум: учеб.пособие для вузов [] / Е. А. Чурилова, Н. Н. Колосова. - М.: Дрофа, 2004. - 128 с.:

3. Фокина Л. А.Картография с основами топографии: учеб. пособие для вузов [] / Л. А. Фокина. - М.: ВЛАДОС, 2005. - 335 с.

4. Южанинов В.С. Картография с основами топографии: учеб.пособие для студ.вузов / изд.2-е, перераб. - М.: Высшая школа, 2005. - 302 с:

Топографиялық тү сірілім - жер беті бө лікшесінің жергілікті заттары мен бедерін шартты белгілермен қ ағ азда белгіленген масштабта бейнелеу мақ сатымен жү ргізілетін далалық жә не камералық жұ мыстар кешені. Топографиялық тү сіріс ортогональді проекцияда 1: 100 000 жә не одан ірірек масштабтарда жасалады. Мемлекеттік геодезиялық пландық жә не биіктік тораптар пункттері Топографиялық тү сірістің пландық жә не биіктік негізі болады.

Топографиялық тү сірілімге қ амтылатын шаралар:

1. тү сіру торабын қ ұ ру;

2. геодезиялық пункттерден жә не тү сіру желісі нү ктелерінен жергілікті жердегі заттардың орындарын анық тау жә не оларды шартты белгілермен планшетке тү сіру масштабына сә йкес дә лдікпен жә не толық тығ ымен салу;

3. жергілікті жердің бедерін горизонтальдармен бейнелеу;

4. картада кө рсетілетін жергілікті жердегі кейбір нысандардың сипаттамаларын: қ ұ дық тар, ағ аштар белгілеу

Топографиялық тү сіріс аэрофототопографиялық, мензулалық жә не фототеодолиттік тү рлерге бө лінеді. Аэрофототопографиялық тү сіріс кезінде аталғ ан жұ мыстардың біршамасы фотограмметриялық аспаптарда камералық жағ дайда орындалады. Топографиялық тү сіріс нә тижелерінің планшеттері тү сіріс масштабында шығ арылатын топографиялық карталарды жасаудың тү пнұ сқ асы немесе ұ сақ масштабтағ ы картаны жасау ү шін негізгі материал болады. Инженерлік қ ұ рылыстар ү шін орындалатын тахеометриялық жә не теодолиттік тү сірістер инженерлік геодезия саласына жатады.

Топографиялық тү сіру (Топографическая съемка) — жергілікті жердің жоспары мен топографиялық картасын жасау кезіндегі орындалатын жұ мыс кешені. Тү сіру желісінің дамуы (тірек нуктелерінің жоспарлы жә не биіктік қ алпын анық тау); егжей-тегжейлі тү сіру (жергілікті жердің элементтері мен объектілерінің жоспарлы қ алпы мен биіктігін анық тау, жергілікті жер объектілерінің ө з атауларын, олардың сандық жә не сапалық. сипаттарын белгілеу, топографиялық шартты белгілермен тү сіру немесе кұ ру тү пнұ скасын сызу.

Астрономиялық -геодезиялық жә не нивелирлік торларды қ ұ ру кезінде, жердің топографиялық пландары мен карталарын жасағ анда, инженерлік қ ұ рылысты салғ анда жә не пайдаланғ анда жасалатын геодезиялық ө лшеулерді орындау ү шін қ олданылады. Жер бетінде Геодезиядық жә не картографиялық аспаптар мен қ ұ ралдар кө мегімен сызық тық, бұ рыштық жә не биіктік ө лшеулер жү ргізіледі, осығ ан байланысты олар қ ашық тық, бұ рыш, бағ ыт жә не биіктік ө лшегіш аспаптары болып топтастырылады.

Ұ зындық ты анық тау ү шін:

1. тікелей ә діспен

2. жанама ә дістермен ө лшейтін аспаптар қ олданылады.

Тікелей ө лшейтін аспаптарғ а ұ зындығ ы 20, 24 жә не 50 м болатын ө лшеу ленталары жатады. Олар:

1. штрихты (маркалары ЛЗ-20, ЛЗ-24, ЛЗ-50)

2. шкалалы (маркалары ЛЗШ-20, ЛЗШ-24, ЛЗШ-50) болып бө лінеді.

Бұ лардың ө лшеу дә лдіктері 1: 1000 — 1: 10000-ғ а дейін болады. Сондай-ақ, бұ л топқ а:

· болат рулеткалар (ұ з. 10, 20, 30, 50 жә не 100 м; ө лшеу дә лдігі 1: 50000 жә не одан да жоғ ары),

· таспа рулеткалар (5, 10 жә не 20 м; 1: 500 — 1: 1000),

· ө лшегіш болат сымдар (24 жә не 48 м; 1: 30000 — 1: 1000000) жатады.

Жанама ә діспенө лшейтін аспаптарғ а, геометриялық арақ атынас принципіне негізделген аспаптарғ а оптикалық қ ашық тық ө лшегіштер (маркалары Д-2, ДНР-8, ДН-8) жатады. Қ ашық тық ө лшегіштің қ ұ рамына арнаулы рейкалар да кіреді. Электромагниттік толқ ынның таралу уақ ытын электрондық ө лшеуге негізделген аспаптар электрофизикалық аспаптарды қ ұ райды.

Электромагниттік толқ ынның тү ріне байланысты аспаптар:

ñ жарық қ ашық тық ө лшегіш

ñ радио қ ашық тық ө лшегіш болып бө лінеді.

Жарық қ ашық тық ө лшегіштер жоғ ары триангуляция мен полигонометрия торларында базистік қ абырғ аларды ө лшеуге арналғ ан. Олар инженерлік геодезия мен маркшейдерлік жұ мыстарда қ олданылады.

Радиоқ ашық тық ө лшегіштер кез келген метереологиялық жағ дайда қ олданылады. Қ азіргі кезде триангуляция торларының қ абырғ аларын ө лшеу РДВГ мен “Луч” радио қ ашық тық ө лшегіш аспаптарымен орындалады (ө лшеу ұ з. 30 — 40 км, дә лдігі 1: 200000 — 1: 300000).

Бұ рыш ө лшегіш аспаптар: жер бетіндегі горизонталь мен вертикаль бұ рыштарды, бағ ыт бұ рыштарын ө лшеуге арналғ ан. Алғ ашқ ы бұ рыш ө лшегіш аспаптар 17 ғ асырда пайда болды. Сол кезден бастап Геодезиядық жә не картографиялық аспаптар мен қ ұ ралдарда:

1. кө ру дү рбісі (1608),

2. микроскоп (1609),

3. верньер (1631),

4. дең гейлеуіш (1660)

5. жіптік тор (1670) тә різді тетіктер қ олданыла бастады.

Осы тетіктерді біріктіру нә тижесінде 1783 ж. Дж. Рамсден тұ ң ғ ыш рет теодолит аспабын жасады. Қ азіргі жасалатын теодолиттер дә лдігіне, санақ қ ұ рыл-ғ ысының тү ріне, горизонталь дө ң гелектің вертикаль ө сінің конструкциялық жү йесіне жә не қ ызметіне байланысты топтастырылады.

Теодолиттер дә лдігіне байланысты:

1. жоғ ары дә лдікті

2. техникалық болып,

Санақ қ ұ рылғ ысына байланысты:

· верньерлік

· оптикалық болып бө лінеді.

Қ азіргі уақ ытта тек оптикалық санақ қ ұ рылғ ысы (микроскоп) бар теодолиттер (Т2, Т5, Т15, Т30, 2Т30) қ ұ рылды.

Теодолиттердің тахеометр (ТЭ, ТД, ТВ, ТА, Дальта 020, Дальта 010А) тү рлері бар. Олар вертикаль жә не горизонталь бұ рыштарды, арақ ашық тық пен биіктікті ө лшейді.

Астрономиялық теодолиттер (АУ 2/10, АУ 2/2) астрономиялық бақ ылау арқ ылы ендіктерді, бойлық тарды жә не азимуттарды ө лшейді.

Маркшейдерлік теодолиттер (Т15М, Т30М, 2Т30М) — кеніштердегі бұ рыштарды ө лшеуге арналғ ан.

Арнаулы теодолиттер:

· гиротеодолит

· фототеодолит

· лазерлік теодолит

· кодты теодолиттер де бар.

Тү зу бағ ытын анық тау ү шін:

· буссоль

· компас қ олданылады.

Жердің бетіндегі биіктік ө лшеулер нивелир кө мегімен орындалады.

Дә лдігіне байланысты:

· жоғ ары дә лдікті нивелир Н-05 (1 км екі қ айтара жү рістегі ө лшеу дә лдігі)

· дә л нивелир Н-3 (ө лшеу дә лдігі — 3 мм),

· инженерлік - геодезиялық ізденіс жұ мыстарында қ олданылатын

· техникалық нивелир Н-10 (ө лшеу дә лдігі — 10 мм)

топографиялық тү сірімдердің негіздерін жасағ анда, инж.-геодезиялық ізденіс жұ мыстарында жә не қ ұ рылыста қ олданылады.

Графикалық (мензулалық) тү сірімдер ү шін:

· мензула

· кипрегел (КА-2, КН) пайдаланады.

Картографиялық жұ мыстарда картаның негізін (картогр. тор мен тірек пункттерін) салу ү шін:

· координотографтар

· штанген-циркуль

· Дробышев сызғ ышы қ олданылады.

Жасалғ ан картографиялық бейнені картағ а ү лкейтіп немесе кішірейтіп кө шіру пантограф аспабы арқ ылы орындалады.

 

 


Поделиться с друзьями:

mylektsii.su - Мои Лекции - 2015-2024 год. (0.009 сек.)Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав Пожаловаться на материал