Тақырыбы: Гендер әсері

5.2. Мақ саты: Тұ қ ым қ уалау ақ паратының (генотиптің) сыртқ ы белгі (фенотип) тү рінде іске асырылуының механизмдерін білу.

5.3. Дә ріс тезистері:

5.3.1. Генотип, фенотип – тү сінігі, қ атнасы.

5.3.2. Аллельді гендердің ө зара ә сері.

5.3.3. Аллельді емес гендердің ө зара ә сері.

5.3.4. АВ0 қ ан тобының генетикасы.

5.3.5. Геннің кө птік тү рде кө рініс беру мү мкіндігі жә не дә режесі.

Ағ заның генотипі қ андайда бір белгі-фенотип жайлы потенциальды ақ паратты сақ тайтын гендер жү йесін қ ұ рады. Бұ л процесс осы ақ параттың іске асырылуын генотиптегі гендердің ө зара ә серіне жә не гендердің сыртқ ы орта факторларына тә уелді болатын кү рделі процесс. Дә рісте аллельді жә не алелльді емес гендердің ө зара ә серінің ә ртү рлі тииптерінің нә тижелері қ арастырылады.

Аллельді гендердің ө зара ә серлесуінің тө мендегідей тү рлерін ажыратады: доминанттылық, толымсыз доминанттылық, аса жоғ ары доминанттылқ жә не кодоминанттылық.. Аллельді емес гендердің ө зара ә серлесуінің тү рлеріне: комплементарлылық, эпистаз жә не полимерия жатады. Белгінің айқ ын кө рінуі дә режесі жә не жиілігі геннің экспрессивтілігі мен пенетранттылығ ына байланысты. Экспрессивтілік сапалық кө рсеткіш, геннің фенотиптік кө рініс беру дең гейін кө рсетеді. Ол генотипті қ оршағ ан ортамен жә не орта факторларына тә уелді болады. Пенетранттылық геннің сандық кө рсеткіші, фенотиптік кө рініс беру жиілігін кө рсетеді.

5.4. Кө рнекілік материал: 21 -шімультимедиялық дә ріс, тақ ырып бойынша бейнефильмдер.

5.5. Ә дебиеттер:

Негізгі:

5.5.1. Қ азымбет П.К., Аманжолова Л.Е., Нұ ртаева Қ.С. Медициналық биология. Алматы: Эверо, 2002. 350 б.

5.5.2. Медициналық биология жә не генетика. Е.Ө. Қ уандық овтың ред. Алматы, 2004, 444 б.

5.5.3. Қ уандық ов Е.Ө., Аманжолова Л.Е. Молекулалық биология негіздері (дә рістер жинағ ы). Алматы: Эверо 2008. 224 б.

5.5.4. Қ уандық ов Е.Ө., Нұ ралиева Ұ. Ә. Жалпы жә не медициналық генетика негіздері (дә рістер жинағ ы). Алматы: Эверо, 2009. 216 б.

5.5.5. Қ уандық ов Е.Ө., Ә білаев С.А. Медициналық биология жә не генетика. Алматы, 2011. 356 б.

5.5.6. Қ уандық ов Е.Ө., Нұ ралиева Ұ.Ә. Негізгі молекулалық -генетикалық терминдердің орысша-қ азақ ша сө здігі. Алматы: Эверо, 2012. 112 б.

5.5.7. Гинтер Е.К. Медицинская генетика. М.: Медицина, 2003. 446 с.

5.5.8. Щипков В.П., Кривошеина Г.Н. Общая и медицинская генетика. М.: Академия, 2003. 256 с.

5.5.9. Биология. Под ред. Ярыгина В.Н. В 2-х томах. М.: Высшая школа, 2004.

5.5.10. Бочков Н.П. Клиническая генетика. М.: Гэотар-Мед, 2006. 444 с.

5.5.11. Генетика. Под ред. Иванова В.И. М.: Академкнига, 2006. 638 с.

Қ осымша:

5.5.12. Геномика медицине. Под ред. Иванова В.И. М.: Академкнига, 2006. 392 с.

5.5.13. Жимулев И.Ф. Общая и молекулярная генетика. Новосибирск: Сиб.унив. изд-во, 2007. 479 с.

5.5.14. Наследственные болезни: национальное руководство/под.ред.акад. РАМН Н.П. Бочкова.-М.: ГЭОТАР-Медиа, 2012. 936 с.

5.5.15. Медицинская генетика: учеб. пособие/ Роберт Л. Ньюссбаум, Родерик Р, Мак-Иннес, Хантингтон Ф. Виллард: пер. с англ. А. Ш. Латыпова; под ред. акад. РАМН Н. П. Бочкова.- М.: ГЭОТАР-Медиа, 2010. 620 с.

5.5.16. Наследственные болезни: национальное руководство/под.ред.акад. РАМН Н.П. Бочкова.-М.: ГЭОТАР-Медиа, 2012. 936 с.

5.6. Бақ ылау сұ рақ тары (кері байланыс):

5.6.1. Аллельді гендердің ө зара ә серлесу тү рлері.

5.6.2. Аллельді емес гендердің ө зара ә серлесу тү рлері.

5.6.3. Пенетранттылық, экспрессивтілік, плейтропия.

5.6.4. АВ0 қ ан тобының генетикасы.

Ү ш тілдегі тү сіндірме сө здер: