VІ класс- Олар тістердің жоғарғы жүйеге кірмеген аймақтарында пайда болатын тісжегі қуыстары.

Диагностика жә не емдеу

Клиникалық хаттамасының типтік структурасы

I. КІРІСПЕ БӨ ЛІМІ

1. Хаттама атауы:

2. Хаттама коды: P-T-St -003

3. МКБ-10 код(ы):

К02.0 Кіреуке тис жегісі. Дақ тық кезен [бастапқ ы тіс жегісі]

K02.I дентин тіс жегісі

К02.2 цемет тіс жегісі

К02.3 тоқ тап қ алғ ан тіс жегісі

К02.8 басқ а тіс жегі

К02.9 тіс жегінің анық талмағ ан тү рі

4. Хаттамада қ олданылатын қ ысқ артулар:

ДАЖ -дү ние жү зілік ауырулар жү йеленуі

5. Хаттама жасалғ ан кү ні:

Науқ астар категориясы: жү кті ә йелдер, ү лкендер

7. Хаттама қ олданушылар: дә рігер- стоматолог

II. ДИАГНОСТИКА ЖӘ НЕ ЕМДЕУ ПРОЦЕДУЛАРЫ, ЖОЛДАРЫ, Ә ДІСТЕР *

8. Анық тамасы: Тіс жегі-ауыз қ уысында тістердін жарып шық анан кейін оның қ атты тіндерінің деминерилизациялануы жә не жұ мсаруынан болатын патологиялық процес

9. Клиникалық жіктелуі:

Тісжегі топографиясының жіктелуі:

1-дақ тық кезен

2-беткейлік тісжегі

3-ортаң ғ ы тісжегісі

4-терең тісжегі

Клиникалық ағ ымы бойынша:

Жылдам

Баяау

Тұ рақ ты

Тісжегінің тіс бетінде орналасуына байланысты (Блек бойынша):

I Класс - барлық тістердің табиғ и сайлары мен ойық тарында орналасқ ан тісжегі қ уыстары

ІІ класс – ү лкен жә не кіші азу тістердің жанасу беттерінде орналасқ ан тісжегі қ уыстары;

ІІІ класс- алдың ғ ы жақ тағ ы тістердің жанасу бетінде орналасқ ан тісжегі қ уыстары;

IV класс – алдың ғ ы тістердің жанасу бетінде, олардың тістеу бұ рыштары мен тістеу қ ырларын бұ за орналасқ ан тісжегі қ уыстары;

V класс – барлық тістердің мойын бө ліктерінде орналасқ ан тісжегі қ уыстары.

VІ класс- Олар тістердің жоғ арғ ы жү йеге кірмеген аймақ тарында пайда болатын тісжегі қ уыстары.

10.Госпитализация типін белгілеумен госпитализациялау кө рсеткіштері Жоспарлы госпитализациялау кө рсеткіштері: Жоқ

11.пшұ ғ ыл):

1.Ә мбебап стоматологиялық қ ондырғ ылар

2. Стоматологиялық ұ штық тар(турбинные, угловые, прямые);

3.Тіс қ уысын егеуге арналғ ан стоматологиялық борлар: ә р тү рлі пішінде (шар тә різді, цилиндр тә рә зді, конус, кері конус, алмұ рт тә різді, дө ң гелек тә різді)

Ә р тү рлі материялдан жасалғ ан (сталь, алмазды қ атты темірлі)ә р тү рлі формада

4.Стоматологиялық инструменттер жиынтығ ы(лоток, айна, шпатель, пинцет стоматологиялық, зонд стоматологиялық, экскаватор, тегістеуіш, штопфер)

5. Анестезия жиынтығ ы: карпульді шприц, арнайы ине, карпулы анестетикпен.

6.электроодонтодиагностикалық аппараттар

8.Реминерализиялық препараттар;

9.Уақ ытша пломбылауғ а арналғ ан препараттар

10.Композициялық пломбалық материалдар (химиялық жә не сә улемен қ атаятын, компомер, ормокер)

11. тіс фисурасына жә не тұ йық тесктерге герметиктер, сә улемен қ атаятын сұ йық ақ ыш композиттер

12.емдік жә не аралық тө сем материялдары

Қ осымша асортименттер:

1. Пломбалық материялдардың адгезивті жү йесі

2. Артикуляциялық қ ағ аз

3. Фиссуротомия борлары

4. Арластыруғ а қ ағ аз блоктар

5. Тіс қ уысын кептіруге мақ та шариктары

6. Полировкалық дискке арналғ ан дискұ стағ ыш пен бұ рыштық ұ штық

7. Драйтипсы

8. Тү йісу аймағ ын жасауғ а арналғ ан инструменттер

9. композитті фотополимеризациялауғ а арналғ ан лампылар

10. Матрицаұ стағ ыш

11. Матрица

12. Матрицалық тұ рақ тандырғ ыш

13. Тіс аралық клинья

14. Оптрагейт

15. гелиолампамен жұ мыс істеуге арналғ ан очки

16. тісті жә не пломбаны жылтыратуғ а пасталар

17. Пистолет-аппликатор капсулалы композиттік материялғ а арналғ ан

18. жылтыратқ ыш дисктер

19. жылтыратқ ыш щеткалар

20. Резиналық жылтыратқ ыштың басы

21. Ретракциялық жіп

22. Науқ ас ауыз қ уысы гигиенасына арналғ ан жабдық тар (тіс щеткасы, тіс пастасы, тіс жіптері, тіс жіптеріне арналғ ан ұ стағ ыштар)

23. Стоматологиялық ә йнек араластыруғ а арналғ ан

24. Тісті бояғ анғ а арналғ ан таблеткалар гигиеналық жұ мыстарғ а

25. Тү рлі тү сті шкала

26. Ә р тү рлі штрипсы металдан жасалғ ан

27..Штрипсы пластмассалы

11. Диагностикалық іс-шаралардың негізгі жә не қ осымша тізімі:

11.1 Негізгі (міндетті) амбулаторлы дең гейде жү ргізілетін диагностикалық зерттеулер: негізгілер:

– анамез жинау шағ ымын жазу;

– сыртқ ы қ арап тексеру;

- ауыз қ уысын қ арап тексеру;

– тістердін тү йісуін анық тау;

– зондылау;

– тісті соқ қ ылау;

11.2 Қ осымшаамбулаторлы дең гейде жү ргізілетін диагностикалық зерттеулер:

Қ осымша (корсеткішіне қ арай):

- тістін температуралық корсеткіші;

- электроодонтометрия;

- ауыз қ уысынын гигиенасынын жағ дайын анық ау;

- диагностикалық кариес маркерін, тіс қ ағ ы индикаторын қ олдану;

- рентгенологиялық зерттеу ә дістері: ауызішілік козделген тү сірілім

11.3 Жоспарлы госпитализациялауғ а жолдама беруде жү ргізілетін минимальді зерттеу тізімі:

11.4 Стационарлы дең гейде жү ргізілетін негізгі (міндетті) диагностикалық зерттеулер (шұ ғ ыл госпитализация кезінде амбулаторлы дең гейде жү ргізілмеген диагностикалық зерттеулер жү ргізіледі):

11.5 Стационарлы дең гейде жү ргізілетін қ осымша диагностикалық зерттеулер (шұ ғ ыл госпитализация кезінде амбулаторлы дең гейде жү ргізілмеген диагностикалық зерттеулер жү ргізіледі):

11.6 Жедел жә рдем дең гейінде жү ргізілетін диагностикалық іс-шаралар:

12. Диагноз қ оюдағ ы диагностикалық критерийлер**:

12.1 Шағ ымы жә не анамнезі:

Тісжегінің дақ тық кезең і – негізінен белгілерсіз ө теді. Бірақ астынғ ы аттамалы зонаның алғ ы деминерализациясымен жә не оның кедергілі атқ аратын қ ызметінің дақ тық облысында химиялық қ оздырушыларғ а кө терің кі сезімталдық сезімі пайда болуы мү мкін. Физиологиялық қ оздырудың табалдырығ ы тө мендеуі нә тиежесінде кейде механикалық ә сер ету арқ ылы ауырсынғ ырғ ыштық сезімі тістің сауытының зақ ымданғ ан бө лігінде сезіледі. Егер ақ (меловое) немесе пигменттелген (қ оң ыр) дақ алдың ғ ы тістің вестибулярной бетінде болса, онда емделуші на эстетикалық жетіспеушілікке шағ ымдануы мү мү кін.

беткейлік тісжегі – химиялық қ оздырушыларғ а қ ысқ а мерзімді ауырсыну сезімдеріне щағ ымдануы мү мкін.Мү мкін, механикалық факорлардың ә серінен ауру сезімі пайда болуы. Температуралық қ оздырушылар кейде ауру сезімін шақ ырады.Жиі жағ дайда беткейлік тісжегі белгісіз жү руі мү мкін.

Орта тісжегі – температуралық, механикалық, механикалық, химиялық қ оздырғ ыштар ә серінен қ ысқ а мерзімді ауру сезімі, кей жағ дайда ауру сезімі мү лдем болмауы мү мкін. Қ оздырушылардан ауру сезімі қ ысқ а мерзімді, қ оздырушылардың себептерін жойғ ан жағ дайда ауру сезімі де тез кетеді.

Терең тісжегі – температуралық, механикалық, химиялық қ оздыоушылар ә серінен болатын қ ысқ а уақ ытты ауру сезімі пайда болу.Қ оздырушыларды жоә ғ ан кезде ауру сезімі сол сә тте жоғ алады.

12.2 Физикалді зерттеу:

;

12.3 Лабораторлы зерттеу:

- 12.4 Аспаптық зерттеу:

- Зондтау;

- Перкуссиялау;

- Температуралық корсетілімі

- Электроодонтометрия;

- Рентгенологиялық зерттеу ә дісі: ауыз ішілік козделшен рентгенография диагностикалық, емдеу кезенінде, бақ ылаушы), КТ

12.5 Жеке бағ ыттағ ы маман кең есіне жү гіну кө рсеткіштер:

Керегі жоқ

12.6 Салыстырмалы диагноз.

Тіс жегі дақ ты кезені- бастапқ ы гипоплазия мен флюрозбен салыстыру керек

Беткейлік тісжегі – беткейлік тіс жегіні сына тә різді ақ ау, тіс эрозиясымен флюроздын кейбір тү рлерімен салыстырамыз

Орташа тісжегі –терең тісжегімен беткей тісжегіден саралау қ ажет, созылмалы бастапқ ы перидонтиттен, талап тә різді ақ ау.

Терең тісжегі –орташа тісжегіден, созылмалы пульпит тү рінен(созылмалы жай пульпит), ө ткір жартылай пульпиттен ажырата білу

13. Емдеу мақ саты:

14. Емдеу тактикасы**:

Патологиялық процесстің кезең іне байланысты емдеу тағ айындалады.Флюороз кезінде, тек эмаль тү сінің ө згеруі (штрихталғ ан, дақ ты, бортү стес-тең біл тү рі), оң нә тиже жергілікті емдеу береді, мә нісі ағ арту реминерилизациялау тераписы.

Зақ ымданудың эрозиялану мен деструктивты тү рлерінде, эмалдың тұ тамтығ ының бұ зылуымен жалғ асатын, тістің пішіні мен тү сін қ айта қ алпына келтіруді қ ажет етеді. Жалпы жә не жергілікті курста реминерилизациялаушы терапия қ олданады[5, 9, 10].

14.1 Медикаментозды емес емдеу:

- Ауыз суындағ ы втордың оптимальды мө лшерін қ адағ алау

- Ү йдегі суды дефторлау.

- Тағ ам ақ уызғ а, дә румендерге В тобы, Сжә не Д, бай болу керек

- Қ осымша кальции мен фосфор тұ здарын енгізу, глицефосфат кальции, глюкоконат кальции, лактата кальции тү рінде екі апталық қ абылдау тү ріндегі курстар.

- Аяғ ы ауыр кезіндегі рациональды тамақ тану.

- Жаң а туғ ан сә бидің дұ рыс тамақ тануы, емшекпен емізу.

- Ауыз қ уысынң гигенасы.

- Жобалы ауыз қ уысынң санациясы.

- Кешенді вокариозғ а қ арсы іс-шаралар.

- Қ ұ рамында фтор бар тіс пастасын қ олданбау.

14.2 Медикаментозды емдеу:

- тісті ағ арту

14.2.1 Амбулаторлы дең гейде кө рсетілетін медикаментозды ем:

− шығ ару тү рі кө рсетілген негізгі емдік заттар тізімі (қ олдану мү мкіндігі 100%);

1. Тіс ағ арту жадғ аттары: профессионьді, бақ ылаушы, ү й жағ дайында емдеу (препараттар, қ ұ рамында 10% жане 30% перекиси карбамида, 30% жә не 35% сутегі асқ ын тотығ ы).

2. Композициялық пломбалық материялдар(химиялық саулемен қ атаятын).

3. Емдік жә не аралық тө семге арналғ ан жадығ аттар (қ ұ рамында гидроксида кальция, комбинирленген емдік пасталар, жасанды дентин, дентин-паста, гуттаперча; щыныиномерлі цемент, аралық лактар).

− шығ ару тү рі кө рсетілген қ осымша емдік заттар тізімі (қ олдану мү мкіндігі 100%-дан тө мен).

1. Реминерализацияғ а препараттар: кальци глюконат 0, 5 тамақ алдында 1 таблетка кү ніне 2 рет тамақ алдында; кальция глюконат 10% ертінді апликацияғ а №15-20; кальци лактат 0, 5 1 таблетка кү ніне 2 рет тамақ алдында Витамин: ретинол (витамин А) ішке 0, 01 г тә улігіне; аскорбин қ ышқ ылы (витамин С) ішке, тә уліктік доза 70-100 мг; тиамин (витамин В₁) ішке 2-2, 5 мг тә улігіне; рибофлавин (витамин В₂) тә уліктік доза 1, 5-2, 2 мг; пиридоксин (витамин В₆) тә уліктік доза 2 мг; эргокальциферол (витамин D₂), тә уліктік доза 100 000 МЕ; колекальциферол (витамин D₃) до 50 000 МЕ тә улігіне.
2. Поливитаминдік комплекс: драже «Супрадин», тамақ тан кейін ішке 1 драже 1 кү ніне бір рет 30 кү н, қ айта емдеу 1-3 айдан кейін.; таблетка «Глутамевит», ішке ас алдында 1 таблетка 2 рет куніне аралығ ы 20-30 кү н, қ айта емделу 1-3 ай.; Пиковит 5-7 драже куніне Прегнавит 1 капсула 3 рет кү не