Сенсорлық пен интрументальдік сынауының арасындағы корреляция

Самал

Дең гей

Тамақ ө німдерін зерттеудің инструментальдік жә не сенсорлық ә дістеріне салыстырмалы сипаттама беру

Сенсорлық кө рсеткіштер – адамның сезім мү шелерінің кө мегімен анық талатын негізгі тұ тынушы қ асиеттерінің мінездемелері.

Жалпы сенсорлық кө рсеткіштерге сыртқ ы кө рініс, дә м мен иіс, консистенция жатады. Сыртқ ы кө рініс – форманы, бояуды, беттің қ алпын кө рсететін комплексті кө рсеткіш. Кейбір тамақ ө німдеріне, ө зіндік бірлік кө рсеткіш ретінде бояуды (тү с) ұ сынады. Қ алғ ан органолептикалық кө рсеткіштер жеке болып табылады.

Ө німге сенсорлық бағ а беру ү шін қ олданылатын келесі ә дістер:

· визуалды ә діс – кө ру мү шесі арқ ылы ө німнің сыртқ ы тү рі мен тү сін, ішкі қ ұ рылысы мен басқ а да кө рсеткіштерін анық тау;

· дә м тату ә дісі - ө нім дә мін тілдегі жә не таң дайдағ ы дә м сезу нү ктелері арқ ылы анық тау;

· иіс сезу ә дісі – иісті сезу арқ ылы анық тау;

· ет сезімі ә дісі - ө нім консистенциясын ет сезу арқ ылы анық тау.

Инструментальді кө рсеткіштер бойынша сынақ тар (ө лшеу ә дістері) – бұ л сапа кө рсеткіштерінің мағ ынасын техникалық ө лшем амалдарымен анық тау ә дістері.

Қ олданыстағ ы ө лшем амалдарына байланысты бұ л ә діс тү рі келесі екі топшағ а бө лінеді:

· физикалық ә дістер - ө лшем амалдары арқ ылы (шамалар, физикалық қ ұ ралдар, ө лшем қ ондырғ ылары, т.б.) сапаның физикалық кө рсеткіштерін жә не химиялық ә дістер – стандартты заттар, ү лгілер, ө лшеу қ ұ ралдары мен қ ондырғ ылары арқ ылы химиялық кө рсеткіштерді анық тау.

· химиялық ә дістер – стандартты заттар, ү лгілер, ө лшеу қ ұ ралдары мен қ ондырғ ылары арқ ылы химиялық кө рсеткіштерді анық тау

Физикалық жә не химиялық ә дістердің тү рлері: микроскопия, фотометрия, фотоэлектроколориметрия, хроматография, спектрофотомерия, ионометрия, флюоресценция жә не т.б. Органолептикалық ә дістердің артық шылығ ы – қ арапайымдылық, мү мкінділік, шапшаң дылық, арзандық.

Сенсорлық пен интрументальдік сынауының арасындағ ы корреляция

Бір ә дістің артық шылығ ы екіншісінің кемшілігін жояды немесе жең ілдетеді, соның арқ асында бү л екі топ комплексті тү рде қ олданыста жү реді. Бірін-бірі толық тыра отырып, бұ л ә дістер сә йкестендіру нә тижелерінің нақ тылығ ын арттырады. Ә рбір қ ызметке сай келетін қ ұ рылымдық элементтер сә йкестендіруге тә н, алайда олардың қ ұ рамы, кө біне, тек осы қ ызмет тү ріне сә йкес келеді. Соң ғ ы нә тиже – белгілі бір аналогқ а қ арастырылғ ан талаптарғ а тауардың сә йкестілігін растау, осының нә тижесінде тауардың тү п нұ сқ асы орнатылады. Сә йкес еместік аң ғ арылғ ан жағ дайда (теріс нә тиже) тауар бұ рмалануы белгіленеді. Оң жә не теріс нә тиженің екеуі де тауардың кейінгі тағ дырын анық тау ү шін соң ғ ы шешім қ абылдайды.

Аналитикалық талдау кө рсеткендей, егер тамақ ө німінің сә йкестендіруі жоғ арыда келтірілген ә дістердің біреуімен нақ ты жү ргізуге болмаса, онда сә йкестендіруді екі топтың ә дісін біріктіре отырып қ олдану арқ ылы анық тауғ а болады.

Сенсорлық кө рсеткіштер жең іл, оң ай, бірақ сенімді емес келеді. Олар сә йкестендірудің жалғ ыз критериялары бола алмайды жә не инструментальды кө рсеткіштерімен толық тырылуы керек. Бұ л кө рсеткіштер сенімділік пен обьективтіліктің ү лкен дә режесімен айырмашылық танытады.

Сенсорлық кө рсеткіштерге қ арағ анда инструментальды кө рсеткіштер сә йкестендіруді таң дау арқ асында қ абылдануы тиіс.

Сенсорлық жә не инструментальды кө рсеткіштер бойынша шеттен ә келінген ө німнің бағ асы даярлаушы елдің нормативтік қ ұ жаттамаларына сә йкес жү ргізіледі, ал бұ л болмағ ан жағ дайда, Қ Р-да келісім шарт талаптарына сай ө ндірілген жә не таң ба немесе келісім шартта кө рсетілген басқ а да кө рсеткіштерге сә йкестендірілген аналогтік ө німнің нормативтік қ ұ жаттамаларына сә йкес жү ргізіледі.

Мысалы, ғ алымдар (К. Помпеи) машина консистенцияны адам қ алай қ абылдайтынын бағ алай алмайтынын анық тағ ан, бірақ олар дә м айырушылар сезімдері мен инструменталды ө лшемдердің арасында байланыс барын анық тағ ан. Бұ л арақ атынасты консистенцияның мехканикалық кө рсеткіштері негізінде тұ тынушылық сұ ранысты болжамдауғ а пайдалануғ а болады. осының негізінде ғ ылымда жаң а бағ ыт – психофизика (психореология) дамыды, ол адам сезімдері мен физикалық қ асиеттер (қ ұ ралдармен ө лшенеді) арасындағ ы математиикалық тә уелділікті қ арастырады. ениями человека.