Кіріспе. Жедел бүйрек зақымдалуы

Жедел бү йрек зақ ымдалуы

Оқ у қ ұ ралы

Алматы 2012

УДК

ББК

Г: К15

.

.

Пiкiр берушiлер: 1. – Ералина С. Н. – м.ғ.к., доцент, С. Ж. Асфендияров ат. Қ азҰ МУ, ИПО, жедел жә не қ арқ ынды медициналық кө мек курсымен анестезиология жә не реанимация кафедрасының мең герушісі

2. Туганбекова С. К. – д.м.н., зам. директора ННМЦ г. Астана

Г: Канатбаева Ә.Б., Қ абылбаев Қ.А, Кә рібаев Е.Ә. Бү йректің жедел зақ ымдалуы.

Оқ у қ ұ ралы. –

Алматы, 2012 – …с.

Жедел бү йрек жеткіліксіздігі, қ азіргі таң да «жедел бү йрек зақ ымдалуы» деп аталады, ол кө бінесе ауыр жағ дайдағ ы науқ астарда дамиды жә не жоғ ары ө лім жітіммен сипатталады. Медицина ғ ылымында жә не тә жірибесінде соң ғ ы жетістіктерге қ арамастан, ө лімнің тө мендеуіне тенденциясы жоқ. Берілген оқ у қ ұ ралы, соң ғ ы жылдары жасалып жатқ ан, ЖБЗ диагностикасы жә не емдеу жө ніндегі жаң а нұ сқ аулық тарды есепке ала отырып дайындалғ ан.

Оқ у қ ұ ралы студенттерге, интерндерге, резиденттерге жә не дә рігер-интенсивистер жә не нефрологтарды қ оса, кең профильді дә рігерлерге арналғ ан.

УДК

ББК

Ысқ артулар тізімі

Мазмұ ны

Кіріспе …………………………………………………………………….

Жедел бү йрек зақ ымдалуының анық тамасы ……………………………

ЖБЗ себептері жә не жіктелуі …………………………………………...

Жедел бү йрек зақ ымдалуының патогенезі ……………………………….

ЖБЗ клиникалық кө ріністері жә не диагностикасы ……………………….

ЖБЗ емдеуінің негізгі қ ағ идалары ………………………………………...

Кіріспе

Жедел бү йрек зақ ымдалуы (ЖБЗ) – шумақ тық фильтрация жылдамдығ ының тез тө мендеуінің (сағ ат-кү н) нә тижесінде дамитын синдром, ол бү йрекпен экскрецияланатын, азоттық (мочевина, креатинин) жә не азоттық емес ө німдердің метаболизміне (электролиттердің бұ зылуымен, қ ышқ ылды сілтілі тепе тең дік, сұ йық тық тың кө лемі) ә келеді. ЖБЖ бү йректен тыс себептерден шақ ырылғ ан, бү йректің қ ан айналымының нашарлауының салдары болуы мү мкін, сонымен қ атар, бү йрек ішілік ауруларының жә не зә р шығ ару жолдарының обструкциясының салдары болуы мү мкін.

Соң ғ ы уақ ытқ а дейін ЖБЖ-нің анық тамасы жә не диагностикасының критериилері кез келген сипатта болды, ол оның таралуы жә не емінің ә серін есепке ала, дер кезіндегі диагностиканы қ иындатты. ЖБЖ- мультидисциплиндік мә селе, оның себептері ә р тү рлі жә не кез келген дә рігердің тә жірибесінде кездеседі. Ол қ арқ ынды терапия бө лімшесіндегі (Қ ТБ) ауыр жағ дай кезінде ө те жиі дамиды жә не ө лімнің белгісіз факторы болып табылады. ЖБЖ салдарынан ө лімшілдік, медицина ғ ылымының жә не тә жірибесінің ауқ ымды дамуына қ арамастан, соң ғ ы ү ш он жылдық тың ішінде мү лдем ө згерген жоқ десе де болады. Ө лімшілдіктің жиілігінің ә ртү рлі болуы ЖБЖ-не алып келетін факторлардың кө п тү рлілігіне негізделген жә не асқ ынуларына, Қ ТБ профильдерге жә не басқ а факторларғ а тә уелді. Ә сіресе ө лімшілдіктің жоғ ары кө рсеткіші (50-70% дейін) бү йрек алмастырушы терапияғ а (БАТ) мұ қ таж науқ астардың арасында бақ ыланады.

ЖБЖ - нің жалпы эпидемиологиясы толық зерттелмеген. Ә йгілі Мадридтік зерттеулер бойынша 1991жылы ЖБЖ жиілігі 1 млн. тұ рғ ынғ а 209 жағ дайды қ ұ рады, сонымен бірге ө те ауыр нұ сқ аның еншісі жедел тубулярлы некроз (ЖТН) 45 % ды қ ұ рады. ЖБЖ – нің себептерінің арасында бү йректің ө зінің аурулары (гломерулонефрит, жедел интерстициальды нефрит, васкулиттер) айтарлық тай сирек болды. ЖБЖ 13 % да созылмалы бү йрек жеткіліксіздігінің фонында дамыды.

Соң ғ ы жылдағ ы мә лімет бойынша, ЖБЖ, ә сіресе оның ауыр тү рі, қ арқ ынды тү рде ө суде. 2006 жылғ ы Ұ лыбританиядағ ы мә ліметтер бойынша, жаң а нақ тыланғ ан критериилерді қ олданғ ан кезде креатинин дең гейінің жоғ арылау жағ дайының жиілігі 486-620 млн тұ рғ ынғ а 300 мкмоль/л дан жоғ ары қ ұ рады. Диализді қ ажет ететін ЖБЖ жағ дайының жиілігі млн тұ рғ ынғ а 200-ге жуық ты қ ұ рады. АҚ Ш - тағ ы соң ғ ы жылдардағ ы зерттеулер, БАТ - ғ а мұ қ таж, Қ ТБ - гі науқ астардың санының кү рт ө сіп келе жатқ анын кө рсетеді. Сонымен АҚ Ш - тағ ы мә ліметтер бойынша (Waika S.S.e.a, 2006) бұ л кө рсеткіш алдың ғ ы жү з жылдық тағ ы 80-90 жылдары 50 науқ астан, 2006ж. 1млн. тұ рғ ынғ а 270-ке дейін ө сті.

Қ азіргі уақ ытта ЖБЖ терминін анық тауғ а жолдар батыл тү рде ө згерген. Бұ ғ ан 2000ж. иницирленген кө птеген зерттеулер жетектейді, Американдық нефрологтар ұ йымымен Қ арқ ынды терапия мамандар ұ йымының конференциясында мақ ұ лданғ ан. Мақ саты - терминологияның бейімделуі жә не ЖБЖ-н дер кезіндегі зерттеу мен емдеуді ұ сынуды жү ргізу болды. АDQI 2004ж. топтық жұ мысында (жедел диализ сапасын жақ сарту инициативасы) ЖБЖ- н анық таудың 199 тү рлі критерииі талданды.