І. Білімнің бастапқы деңгейін

СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ТӘ ЖІРИБЕЛІК САБАҚ ТАРҒ А АРНАЛҒ АН

ДІСТЕМЕЛІК НҰ СҚ АУЛАР

Мамандық: ЖАЛПЫ МЕДИЦИНА

Пә н: ФАРМАКОЛОГИЯ

Кафедра: ЖАЛПЫ ЖӘ НЕ КЛИНИКАЛЫҚ ФАРМАКОЛОГИЯ

ІІІ курсы

Модуль: «Асқ орыту жү йесі»

«Тірек-қ имыл жү йесі»

«Эндокринді жү йе»

«Зә р-жыныс жү йесі»

Қ азақ тіліне аударғ ан:

Жалпы жә не клиникалық фармакология кафедрасының

оқ ытушысы__________________ Қ ожекенова Л. Ғ.

Семей – 2009 ж.

Кафедра отырысында бекітілген

«____» ___________200__ жыл

№ ____ хаттамасы

Кафедра мең герушісі, м.ғ.д., профессор: ________________ Мусин М.Н.

Кафедра отырысында бекітілген

«____» ___________200__ жыл

№ ____ хаттамасы

Кафедра мең герушісі, м.ғ.д., профессор: ________________ Мусин М.Н.

Кафедра отырысында бекітілген

«____» ___________200__ жыл

№ ____ хаттамасы

Кафедра мең герушісі, м.ғ.д., профессор: ________________ Мусин М.Н.

Кафедра отырысында бекітілген

«____» ___________200__ жыл

№ ____ хаттамасы

Кафедра мең герушісі, м.ғ.д., профессор: ________________ Мусин М.Н.

Кафедра отырысында бекітілген

«____» ___________200__ жыл

№ ____ хаттамасы

Кафедра мең герушісі, м.ғ.д., профессор: ________________ Мусин М.Н.

СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ТӘ ЖІРИБЕЛІК САБАҚ ТАРҒ А АРНАЛҒ АН

ДІСТЕМЕЛІК НҰ СҚ АУЛАР

Мамандық: ЖАЛПЫ МЕДИЦИНА

Пә н: ФАРМАКОЛОГИЯ

Кафедра: ЖАЛПЫ ЖӘ НЕ КЛИНИКАЛЫҚ ФАРМАКОЛОГИЯ

ІІІ курсы

Тақ ырып: «Дисфагия жә не асқ азан диспепсиясында қ олданылатын дә рілік

заттар»

Қ ұ растырушы:

Жалпы жә не клиникалық фармакология кафедрасының

профессоры, м.ғ.к., __________________Павлова Л. И.

Қ азақ тіліне аударғ ан:

Жалпы жә не клиникалық фармакология кафедрасының

оқ ытушысы__________________ Қ ожекенова Л. Ғ.

Семей – 2009 ж.

1. ТАҚ ЫРЫП: «Дисфагия жә не асқ азан диспепсиясында қ олданылатын дә рілік заттар»

2. МАҚ САТЫ:

Ү йрету:

· тақ ырып бойынша оқ ытылатын дә рілік заттардың ә ртү рлі дә рілік формаларына рецепттер жазу

· тақ ырып бойынша оқ ытылатын дә рілік заттардың дә рілік формасын жә не қ олдану ә дісін таң да

· оқ ытылатын препараттардың ә серін олардың ә сер ету механизмі мен локализациясы, фармакологиялық қ асиеттердің жиынтығ ы негізінде сараптау.

· оқ ытылатын дә рілік заттарды организмнің мү шелері мен жү йелерінің қ ызметін белгілі бір бағ ытта ө згерту ү шін таң дау

· сырқ аттар мен синдромдарды білу, науқ астың жеке ерекшеліктерін есепке алу, дә рілік заттардың фармакокинетикалық жә не фармакодинамикалық сипаттамаларын білу негізінде препараттарды таң дау

· патологиялық синдромғ а сә йкес оқ ылатын препараттарды тиімді қ олданудың қ ағ идалары жә не ережелерімен (мө лшерлеу реті) таныстыру

3. ОҚ ЫТУДЫҢ МІНДЕТТЕРІ:

Студент білуі тиіс:

· оқ ытылатын дә рілік заттардың фармакокинетикасы мен фармакодинамикасының жалпы заң дылық тары

· оқ ытылатын дә рілік заттардың жіктелуі

· оқ ытылатын дә рілік заттардың ә сер ету механизмдері

· оқ ытылатын дә рілік заттардың жағ ымсыз жә не жанама ә серлері, олардың алдын алу жә не пайда болғ анда жою

Студент істей алуы тиіс:

· оқ ытылатын дә рілік заттардың ә р тү рлі дә рілік формаларына рецепттер жазу:

Атропин сульфаты, платифиллин гидротартраты, папаверин гидрохлориді, но –шпа (дротаверин), эуфиллин, жусан тұ нбасы, метоклопрамид, натрий гидрокарбонаты, магний оксиді, Ренни таблеткалары, фамотидин, омепразол, пентагастрин, тұ з қ ышқ ылы мен пепсин, сукралфат, мизопростол, висмуттың негіз нитраты, мия препараттары – карбеноксолон, метронидазол, дезопимон, этаперазин

· дә рілік заттарды тиімді таң дау мен дұ рыс мө лшерлеу

· оқ ытылатын дә рілік заттардың мө лшерін жә не концентрациясын есептеу

· оқ ытылатын препараттардың енгізілу жолдарын таң дау

· оқ ытылатын препараттардың жағ ымсыз ә серлерін тү зету қ ағ идаларын білу жә не олрды улануларлы емдеуде қ олдана білу

· жеке препараттардың жағ ымды ә серлерін кү шейту не жағ ымсыз жақ тарын жою ү шін дә рілерді тиімді ү йлестіру

· ғ ылыми ә дебиетті пайдалану жә не фармакологияның аталғ ан бө лімі бойынша ө з бетімен білім алу дағ дыларын мең геру

· алынғ ан білімді келешек кә сіби қ ызметте пайдалану

4. ТАҚ ЫРЫПТЫҢ НЕГІЗГІ СҰ РАҚ ТАРЫ:

Дисфагия жә не асқ азан диспепсиясында қ олданылатын заттар, балаларда қ олданылу ерекшеліктері. Жіктелуі.

1. Тә бетке ә сер ететін заттар (жусан тұ нбасы, фенфуларамин). Ащылардың тә бетке жә не асқ азан секрециясына ынталандырушы ә серінің механизмі.

2. Басқ а топтардан препараттардың (инсулин, анаболикалық стероидтар, карнитин хлориді жә не т.б.) тә бетке ынталандырушы ә сері. Қ олданылуы.

3. Тә бетті тө мендететін заттар. Анорексигенді заттар. Ә сер ету механизмі. Препараттардың салыстырмалы сипаттамасы. Қ олданылуы жә не қ олдануғ а қ арсы кө рсеткіштер. Жанама ә серлері.

4. Асқ азан бездерінің қ ызметі бұ зылғ анда қ олданылатын заттар (пентагастрин, тұ з қ ышқ ылы мен пепсин, атропин сульфаты, пирензепин, фамотидин, омепразол). Асқ азан бездерінің секрециясын кү шейтетін заттар. Диагностикалық мақ сатта қ олданылуы. Асқ азанның секрециялық белсенділігі тө мендегенде қ олданылатын алмастырушы терапия заттары. Асқ азан сө лінің секрециясын жоғ арылату ү шін кө мірқ ышқ ылды минералды сулардың қ олданылуы.

5. Асқ азан бездерінің секрециясын тө мендететін заттар: Н2- гистаминотежеушілер, М – холинотежеушілер, протондық насостың тежегіштері (омепразол), простагландиндердің синтетикалық туындылары (мизопростол). Ә сер ету қ ағ идалары, қ олданылуы.

6. Антацидті заттар (натрий гидрокарбонаты, магний оксиді, алюминий гидрототығ ы, Ренни таблеткалары). Препараттардың салыстырмалы сипаттамасы. Қ олданылуы, тағ айындау ерекшеліктері. Жанама ә серлері.

7. Адсорбенттер – белсендендірілген кө мір, смекта, хитозан, сукралфат. Гастропротекторлар (сукралфат, мизопростол, висмуттың негіз нитраты). Шырышты қ абық ты механикалық қ орғ айтын жә не оның қ орғ аныс қ ызметін жоғ арылататын препараттар. Мия препараттарының (карбеноксолон) қ олданылуы. Висмуттың коллоидты субнитратының цитопротекторлық қ асиеттері мен антибактериялық ә сері. Метронидазол жә не басқ а антибактериялық заттардың асқ азанның ойық жарасы ауруында қ олданылуы.

8. Асқ азанның моторикасына ә сер ететін заттар (прокинетиктер) (ацеклидин, неостигмин метилсульфаты (прозерин), атропин сульфаты, но-шпа). Асқ азанның моторикасын кү шейтетін заттар (тура жә не тура емес ә серлі холиномиметиктер). Қ олданылуы.

9. Асқ азанның моторикасын тежейтін заттар. М – холинотежеушілердің жә не миотропты спазмолитиктердің (папаверин, но-шпа) қ олданылуы.

10. Қ ұ су шақ ыратын жә не қ ұ суғ а қ арсы (апоморфин гидрохлориді, перфеназин (этаперазин), митоклопрамид, «Аэрон» таблеткалары) заттар. Жіктелуі. Қ ұ су шақ ыратын заттардың ә сер ету механизмі. Препараттардың салыстырмалы сипаттамасы, қ олданылуы. Алкоголизмді емдеу ү шін апоморфиннің қ олданылу қ ағ идасы.

11. Қ ұ суғ а қ арсы заттар, ә сер ету қ ағ идасы. Дофамин рецепторларын таң дамалы тежейтін заттардың, нейролептиктердің, М – холинотежеушілердің, гистаминге қ арсы заттардың қ ұ суғ а қ арсы ә сері. Метоклопрамидтің ә серінің ерекшеліктері. Қ олданылуы. Жанама ә серлері.

12. Мезим форте. Ферменттер.

13. В жә не К витаминдерінің парентеральды қ олданылуы.

14. Иммуностимуляторлар.

5.САБАҚ БЕРУ ЖӘ НЕ ОҚ ЫТУ Ә ДІСТЕРІ:

· оқ ытылатын препараттарғ а рецепттер жазу

· дисфагия жә не асқ азан диспепсиясын тиімді емдеу жолын таң дау бойынша жағ дайлық есептерді шешу

· дискуссия ־ ауызша талдау

· тест тапсырмаларын орындау

· кіші топтарда жұ мыс істеу

· РЛЗФ Д.А. Харкевич 2005 ж. бойынша тапсырмаларды орындау – 203-211 беттер, ө здік жұ мысқ а тапсырма, есептер IV.3.1-.3.7

· Фармакотерапиялық алгоритмдерді қ ұ ру:

Метоклопрамидтің ә сер ету механизмі.

Кесте 1

Атропин сульфатының ә сер ету механизмі.

Кесте 2

Ащылардың тә бетке жә не асқ азан секрециясына ә сер ету механизмі.

Кесте 3

Омепразолдың ә сер ету механизмі.

Кесте 4

Фамотидиннің ә сер ету механизмі.

Кесте 5

6. Ә ДЕБИЕТ:

негізгі:

1. Харкевич Д.А. Фармакология: Оқ улық. Москва. «ГЭОТАР-МЕД» баспаханасы. 2008.- 750б.

2. Харкевич Д.А. Руководство к лабораторным занятиям по фармакологии., М.: Медицинское информационное агентство (МИА), 2005.-452б.

қ осымша:

1. Аляутдин Р.Н. Фармакология. Оқ улық. Москва. «ГЭОТАР-МЕД» баспаханасы. 2007. -591 б.

2. Бертрам Г. Катцунг. Базисная и клиническая фармакология (м.ғ.д. проф. Э.Э. Звартау аудармасы.)- Санкт-Петербург, 1998.- 1-т 596б, 2-т 623б.

3. Бертрам Г. Катцунг. Базисная и клиническая фармакология (м.ғ.д. проф. Э.Э. Звартау аудармасы.)- Санкт-Петербург, 2007, 1-т.

4. Клиническая фармакология / В.Г.Кукес редакц./- М.: ММА баспасы, 1999.-528б.

5. Лоуренс Д.Р., Бенитт П.Н. Клиническая фармакология: екі томда: Ағ ылшын тілінен ауд.- М.: Медицина, 1991.-1-т 656б, 2-т 704б.

6. Машковский М.Д. Лекарственные средства. М., 2008.-1206б.

7. «Оксфордский справочник по клинической фармакологии и фармакотерапии» Д.Г.Грэхам – Дж.К.Аронсон, М.: Медицина, 2000. -552б.

8. Михайлов И.Б., «Клиническая фармакология». Санкт-Петербург, «Фолиант», 2002. -493 б.

7. БАҚ ЫЛАУ:

І. Білімнің бастапқ ы дең гейін

Жазбаша бақ ылау тү рінде жү ргізіледі. Ә р студентке билет беріледі. Билетте ү ш ситуациялық тапсырма берілген: 1 жә не 2 – қ олданылатын жә не қ олданылмайтын жағ дайларды кө рсете отырып рецепт жазу, 3 – дә рінің ә сер ету механизмін не классификациясын сипаттау. Рецепттерде жазылатын препараттар сабақ тың МАҚ САТЫ бө лімінде берілген препараттарғ а сә йкес болуы керек (Дағ дыларды бекіту бө лімін қ араң ыз).

Бастапқ ы білім дең гейін бақ ылауғ а арналғ ан тапсырмалар:

І. Қ олданылатын жә не қ олданылмайтын жағ дайларды кө рсете отырып дә рігерлік рецепт тү рінде ЖАЗУ:

1.Тә бетті жоғ арылататын зат.

2.Тә бетті тө мендететін зат (анорексигенді зат).

3.Асқ азан бездерінің секрециясы тө мендегенде қ олданылатын зат.

4.Дисфагияда қ олданылатын зат.

5.Н2- гистамин рецепторларының тежеушісі.

6.Протондық насостың тежеушісі.

7.Секрецияны тө мендететін простагландиндердің синтетикалық туындысы.

8.Антацидті зат.

9.Адсорбент.

10.Асқ азан диспепсиясында қ олданылатын фермент препараты.

11.Асқ азанның секрециясы мен моторикасын жоғ арылататын зат.

12.Антибактериялық зат.

13.Асқ азан ауруында қ олданылатын витамин препараты.

14.Асқ азанның моторикасын тө мендететін зат.

15.Рефлюксті ауруда қ олданылатын қ ұ суғ а қ арсы зат.

16.Қ ұ суғ а қ арсы зат, фенотиазин туындысы.

II. СИПАТТАУ:

1.Асқ азанның гиперсекрециясында М-холинолитиктердің ә сер ету механизмі.

2.Тә бет тө мендегенде ащылардың ә сер ету механизмі. Препараттарды атаң ыз.

3.Н2- гистамин рецепторларының тежеушілерінің ә сер ету механизмі.

4.Омепразолдың ә сер ету механизмі.

5.Гастропротекторларды атаң ыз.

6.Антацидтердің ә сер ету механизмі. Препараттарды атаң ыз.

7.Анорексигенді заттардың ә сер ету механизмі. Препараттарды атаң ыз.

8.Дисфагия мен асқ азанның пилорикалық бө лімінің спазмында қ олданылатын заттарды атаң ыз.