Жалпы медицина» мамандығына «Экология және тұрақты даму» пәні бойынша 1 курс студенттеріне емтихан сұрақтары

Экология ғ ылымы нені зерттейді: //

тірі организмдер жасушаларының қ ұ рылысы мен қ ызметін.//

жерде тіршіліктің пайда болу жә не даму проблемаларын.//

адамның шаруашылық ә рекеттерінің қ оршағ ан ортағ а ә серін.//

+организмдердің бір-бірімен жә не қ оршағ ан ортамен қ арым-қ атынас заң дылық тарын.//

биологиялық ә ралуандылық ты сақ тауғ а бағ ытталғ ан шараларды

Экологияның міндеттерінің бірі: //

жануарлардың ішкі қ ұ рылысын зерттеу. //

тірі организмдердің молекулалық дең гейдегі

ұ йымдастырылуын зерттеу. //

ә ртү рлі ұ лпалардың жасушаларындағ ы биохимиялық процестердің ерекшеліктерін зерттеу. //

физикалық заң дардың тірі организмдерден білінуін. //

+табиғ и ортаның кү йін ү зіліссіз

Экологияның " Аутэкология" деп аталатын бө лімі қ оршағ ан орта факторларының мыналарғ а ә серін зерттейді: /

тү р тү зілу процестеріне. //

популяциялардың негізгі сипаттамаларына. //

+дара организмге. //

тірі организмдер қ ауымдастық тарының қ ызмет атқ аруына. //

экожү йелердің қ ызмет атқ аруына.

Синэкология нені зерттейді: //

ө сімдік организмінің тыныс алу қ арқ ынын. //

организмнің ә ртү рлі климаттық жағ дайлардағ ы адаптивтік

(бейімделушілік) қ асиеттерін. //

организм ө мірінің ұ зақ тығ ын.//

организмнің ө су жылдамдығ ын. //

+қ ауымдастық тың тү рлік қ ұ рамының уақ ытқ а қ атысты ө згеруін.

Экология ғ ылымының «демэкология» деп аталатын бө лімі мынадай мә селені зерттейді: //

+популяция критерийлері мен популяциялардың негізгісипаттамаларын.//

қ ауымдастық қ ұ рамындағ ы организмдердің ө зара қ арым-қ атынастарын.//

биосфераның жанды затының функцияларын (атқ аратын қ ызметтерін).//

экожү йелердің тү рлері (типтері) мен қ ызмет атқ ару ерекшеліктерін.//

ластанулардың биоценоздардың тү рлік қ ұ рамына ә серін.

Экологияның міндеттерінің бірі: //

жердегі магниттік дауылдардың шығ у тө ркіні жайында тү сінік қ алыптастыру.//

+организм дең гейінен жоғ ары тұ рғ ан биологиялық жү йелердің қ ызмет атқ ару заң дылық тары жайлы тү сінік.//

салауатты ө мір салты туралы білімдер жү йесін қ алыптастыру.//

тірі ағ залардың эволюциясы туралы тү сініктерді қ алыптастыру.//

тең із дең гейінің кө терілуі мен лық сып қ айта шегінуіе Айдың ә сері туралы тү сініктерді қ алыптастыру. Ботаника.

Жаратылыстану ғ ылымында экологиялық кө зқ арастың қ алыптасу кезең дері: //

Х-ХІІ ғ. //

V-VІ ғ. //

+ХVШ-ХІХ ғ //

ІХ-Х ғ. //

VІІ-VІІІ ғ.

Автотрофты организмдер сулық экожү йелерде қ андай систематикалық топ тү рінде кездеседі: //

моллюскалар.//

шаян тә різділер.//

су қ ұ стары.//

+су балдырлары.//

Зоопланктон

Автотрофтылар деп мынадай қ асиеттері бар организмдер аталады: //

+ бейорганикалық қ осындылардан ө здері органикалық заттар синтездей алатын.//

тіршілік процесі барысында дайын органикалық заттарды пайдаланатын.//

ө лі органикалық заттарды ыдырататын.//

ө сімдік тектес азық пен қ оректенетін.//

жануар тектес азық пен қ оректенетін.

Гетеротрофты организмдер тіршілік процесі барысында: //

ө здері, жарық энергиясын пайдалана отырып, бейорганикалық заттардан органикалық зат тү зеді (фотосинтез). //

+ дайын органикалық заттарды пайдаланады. //

тек бейорганикалық заттармен ғ ана қ оректенеді (мысалы, СО₂, Н₂О).//

тек жылу энергиясын ғ ана пайдаланады.//

тек механикалық энергияны пайдаланады.

Консументтердің экожү йедегі ролі мынадай: //

фотосинтез барысында жарық энергиясын фиксациялау.//

ө лі органикалық заттарды ыдырату.//

+продуценттер синтездеген органикалық заттарды пайдалану.//

атмосферадағ ы оттегі қ орын толық тыру.//

шайынды суларды тазарту.

Жануарлар биоценозда қ андай функционалдық топқ а жатады: //

автотрофтарғ а.//

редуценттерге. //

продуценттерге.//

+консументтерге.//

фототрофтарғ а

Топырақ тың тү зілу процесіндегі маң ызды роль атқ аратын абиотикалық фактор:

+уақ ыт.

атмосфералық қ ысым.

ө сімдіктер.

жануарлар.

микроорганизмдер.

1-ші кезектегі консументтер қ андай организмдер: //

жыртқ ыштар.//

+шө пқ орекі жануарлар.//

ө лексемен қ оректенуші жануарлар.//

жасыл балдырлар.//

гү лді ө сімдіктер.//

2-ші кезектегі консументтер қ андай организмдер: //

фототрофтар.//

автотрофтар.//

шө пқ оректі жануарлар.//

етпен қ оректенетін жануарлар.//

продуценттер.

Тө менде келтірілгендердің қ айсысы 1-ші кезектегі консументтер: //

қ асқ ырлар.//

мысық тар.//

+ешкілер.//

сілеусіндер.//

жапалақ тар.

Тө менде келтірілгендердің қ айсысы продуцент: //

шө пқ оректі жануарлар.//

саң ырауқ ұ лақ тар.//

жыртқ ыш балық тар.//

+шө п.//

паразит қ ұ рттар.

Тө менде келтірілгендердің қ айсысы редуценттерге жатады: //

жыртқ ыш балық тар//

шө пқ оректі жануарлар.//

ағ аштар.//

шө птесін ө сімдіктер.//

+бактериялар.

Тірі ағ залар жү йесіндегі негізгі қ ұ рылым бірлігі: //

дара//

популяция //

геном //

+Тү р //

Ген

Ә р тү рлі трофикалық дең гейлерде жататын биоценоз мү шелерінің бірін-бірі жеп қ оректенуі арқ ылы; қ оректік заттардың жә не энергияның кезекпен берілуі қ алай аталады? //

+қ оректік тізбек //

грофикалық дең гей //

экотоп //

биотоп //

популяция

Қ оршағ ан ортадағ ы қ олданушы (тұ тынушы) организмдер: //

экожү йе//

+консументтер //

фитоценоз //

биогеоценоздар//

экотоп

Бейорганикалық заттарды органикалық затқ а айналдыра алатын автотрофты организмдер: //

+продуценттер //

редуценттер //

капрофиттер//

консументтер //

сапрофиттер

«Экологиялық қ уыс» терминін ұ сынган: //

В.Н.Сукачев//

Ч.Элтон//

Э.Геккель //

Дж.Гриннель //

+К.Мебиус

Ө лі ө сімдіктер мен жануарларды пайдағ а жарататын организмдер: //

Детритрофагтар//

Гетеротрофтар//

+сапрофиттер//

автотрофтар //

сапрофагтар

Экология ғ ылымының зерттеу нысаны: //

адамның қ оршағ ан ортамен байланысы //

биоценоздағ ы ө згерістер//

+организмдердің бір-бірімен жэне қ оршағ ан ортамен қ арым-қ атынасы

табиги ресурстарды пайдалану//

биологиялық жэне географиялық микро жэне макрожү йелер мен оның уақ ыт пен кең істікке қ атысты тіршілік ырғ ағ ы

Абиотикалық факторларғ а жататындар: //

антропогенді, химиялық, зоогенді. //

орографиялық, фитогенді, эдафогенді.//

+климатты, эдафогенді_, орографиялық, химиялық //

климатты, зоогенді, антропогенді. //

фитогенді, эдафогенді, орографиялық, зоогенді

Экологиялық ортаның биотикалық факторлары мынадай болып бө лінеді: //

+фитогендік, микробиогендік, зоогендік, антропогендік.//

антропогендік, зоогендік, химиялық, эдафогендік. //

фитогендік, эдафогендік, химиялық, зоогендік.//

эдафомды, микробиогендік, зоогендік, антропогендік. //

климаттық, антропогендік, зоогендік, микробиогендік.

Тірі организмдердің бір-бірімен жә не олардың қ оршағ ан ортамен байланысын зерттейтін ғ ылым//

анатомия //

адам экологиясы //

нооэкология //

биология //

+экология

«Табиғ атта барлығ ы бір- бірімен байланысты- табиғ ат барлығ ынан жақ сы біледі» - заң ын кім ашты? //

Либих//

+Коммонер//

Зюсс//

Олли //

Шварц

Шектеуші факторы болмағ ан жағ дайда жеке таралымның санының ө су жылдамдыгы қ алай белгіленеді? //

таралым тығ ыздығ ы //

+экологиялық валенттілік //

толеранттылық //

таралым саны //

биотикалық потенциал

Популяцияғ а тә н қ асиеттер: //

жыртқ ыштық, бә секелестік, паразитизм//

+ө су, даму, кө бею, бейімделу, тіршілігін сақ тау//

тұ рақ ты дене температураның болуы //

азық мө лшерінің жеткілікті болуы //

ылғ ал, жарық, корек жасап шығ ару

Туылу саны ө лім- жітім санымен шаы шен тең елсе популяция қ алай аталады? //

ө скен //

жаң арғ ан//

орын басқ ан//

+тұ рақ ты //

қ ысқ арғ ан

Популяция саны дегеніміз, бұ л: /

популяция қ ұ рамындағ ы ә ртү рлі жынысты дара организмдердің ара салмағ ы.//

аудан бірлігіне шақ қ андағ ы дара организмдердің орташа саны.//

+популяция қ ұ рамындағ ы дара организмдердің жалпы саны.//

популяция қ ұ рамындағ ы ә ртү рлі жастық топтарғ а жататын органимдердің саны.//

бір аналық тың бү кіл ө мірі бойында берген ұ рпақ тарының саны.

Популяция тығ ыздығ ы дегеніміз, бұ л: //

популяция қ ұ рамындағ ы дара организмдердің жалпы саны.//

популяция қ ұ рамындағ ы ә ртү рлі жынысты дара организмдердің ара салмағ ы.//

популяция қ ұ рамындағ ы ә ртү рлі жастық топтарғ а жататын органимдердің саны.//

+организмдердің аудан немесе кө лем бірлігіне шақ қ андағ ы орташа саны.//

ә рбір аналық тың бү кіл ө мірі бойында берген ұ рпақ тарының саны.

Популяция гомеостазы дегеніміз, бұ л: /

+популяция санының белгілі бір дең гейде сақ талуы.//

популяцияның ө сімталдығ ының тө мендеуі.//

популяция санының ө суі.//

популяция санының реттелуі.//

популяцияның қ оршағ ан ортамен ә серлесуі /

Популяцияның динамикалық сипаттамаларына не жатады: //

популяцияның жыныстық жә не жастық қ ұ рамы.//

популяцияның экологиялық қ уысы.//

+популяцияның туылымы, ө лім-жітімі.//

дара организмдердің кең істікте орналасуы.//

организмдердің саны мен тығ ыздығ ы.

Тү рдің ең шағ ын (элементар) бірлігі, бұ л: //

дара организм (особь).//

қ арама-қ арсы жынысты екі организм.//

саны шектеулі организмдер тобы.//

организмдердің аудан бірлігіне келетін орташа саны.//

+популяция

Аудан немесе кө лем бірлігіне шақ қ андағ ы дара организмдердің орташа саны нені кө рсетеді: //

тү р ә ралуандылығ ын.//

популяцияның ө сімталдығ ын.//

+популяция тығ ыздығ ын. //

популяция санын.//

популяцияның ө су жылдамдығ ын.

Туылым дегеніміз - бұ л: //

популяцияның шексіз ө суге қ абілеттілігі//

+уақ ыт бірлігі арасында дү ниеге келген дара организмдер саны.//

организмнің сыртқ ы тітіркендіргіштергі жауап қ айтару қ абілеті.//

популяция мү шелерінің таралуғ а бейімділігі.//

популяцияның іштей реттелуге қ абілеттілігі.

Белгілі бір территорияда немесе кө лемде болатын таралымдардың жалпы мө лшері қ алай аталады? //

биотикалық потенциал//

+популяция саны//

популяция тыгыздыгы //

элиминация //

логистикалық ө су

Қ андай популяцияларда пострепродуктивтік жастағ ы организмдер популяцияның басым бө лігін қ ұ райды: //

саны біршама тұ рақ талғ ан популяцияларда.//

+саны кеміп келе жатқ ан популяцияларда.//

санының ө згеруінде айқ ын заң дылық байқ алмайтын популяцияларда.//

ө су жылдамдығ ы нольге тең популяцияларда.

Экожү йе дегеніз, бұ л: //

Бү тіндей биоценозды энергиямен қ амтамасыз етуші ө сімдік тектес организмдердің қ ауымдастығ ы.//

Автотрофты организмдердің жиынтығ ы.//

Энергия тасымалын қ амтамасыз етуші консументтердің белгілі бір мө лшері./

Ө лі органикалық заттарды ыдыратушы редуцент организмдердің қ ауымдастығ ы.//

+Энергия ағ ыны мен заттар айналымы арқ ылы біріккен тірі организмдер қ ауымдастығ ы жә не физикалық жағ дайлар кешені.

Экожү йелердің қ ұ рылысын, қ ызметі мен дамуын зерттейтін сала: //

+Синэкология.//

Геология.//

Аутэкология.//

Демэкология.//

Геоэкология.

Лимиттеуші (шектеуші) фактор дегеніміз қ андай фактор: //

Организмнің тө зімділікдә режесінсипаттаушыфактор.//

Жоғ арғ ыжә нетө менгішекараларыорганизмнің тіріқ алумү мкіншіліктерін анық тайтын фактор.//

Зерттеліпотырғ анорганизмү шінмө лшеріоң тайлыфактор.

+Мө лшерізерттеліпотырғ анорганизмнің тө зімділікшектерінежақ ынтұ рғ ан фактор.

Мө лшерітү рдің ө сіп-ө ркендеуінеқ олайлыфактор.

Толерантылық дегеніміз, бұ л: //

+Организмдердің қ оршағ ан орта жағ дайларының белгілі бір аралық та ө згеруін кө теру қ абілеттілігі.//

Организмдердің жаң а тіршілік жағ дайларына бейімделуге қ абілеттілігі.//

Организмдердің жергілікті формалар тү зуге қ абілеттілігі.//

Организмдердің тә улік мезгілін анық тауғ а қ абілеттілігі.//

Тіршілік ортасына ық пал етуге қ абілеттілігі.

Биоценоз дегеніміз -бұ л: //

Экожү йедегі ө сімдіктер қ ауымдастығ ы. //

Экожү йедегі жануарлар дү ниесі. //

Экожү йедегі микроорганизмдер қ ауымдастығ ы. //

+Экожү йедегі барлық тірі организмдер қ ауымдастығ ы. //

Экожү йедегі консумен жә не редуценттер қ ауымдастығ ы.

Тө менде келтірілген факторлардың қ айсыларының бірлескен ә сері шө лді аймақ жағ дайында шектеуші қ ызмет атқ арады? Неғ ұ рлым дұ рыс жауапты таң даң ыз: //

Желдің кү ші мен атмосфералық ауаның мө лдірлігі.//

+Ауаның ылғ алдылығ ы жә не температураның ауытқ уы.//

Бә секелестік қ арым-қ атынастар жә не жел.//

Атмосфералық қ ысым мен паразитизм.//

Жыртқ ыштық пен симбиоз.

Экожү йенің бастапқ ы жалпы ө німділігі дегеніміз – бұ л: //

+ Продуценттердің фотосинтез барысында органикалық заттар тү зу жылдамдығ ы.//

Гетеротрофтардың органикалық заттарды пайдалану жылдамдығ ы.//

Редуценттердің органикалық заттарды жинақ тау жылдамдығ ы.//

Хемотрофтардың органикалық заттарды жинақ тау жылдамдағ ы.//

Энергияның консументтер дең гейінде жинақ талу жылдамдығ ы.

Тө менде келтірілген экожү йелердің қ айсына ең жоғ арғ ы ө німділік тә н: //

Тундра.//

+Тропикалық орман.//

Қ ылқ анды орман (тайга).//

Шө лді аймақ.//

Шө лейт дала.

Тө менде келтірілгендердің қ айсысы редуценттерге жатады: //

Жыртқ ыш балық тар//

Шө пқ оректі жануарлар.//

Ағ аштар.//

Шө птесін ө сімдіктер.//

+Бактериялар.

Биоценоз ұ ғ ымын алғ аш рет ұ сынган ғ алымды ата: //

В.И Вернадский//

Э. Геккель //

Г.Ф Гаузе //

К. Мебиус //

+А. Тенсли

Табиғ и экожү йелердің орнық тылығ ы неге байланысты емес: //

Ө сімдіктердің ө німділігінің жоғ ары болуына.//

Микроорганизмдердің белсенді қ ызметіне.//

Тү р ә ралуандылығ ының жоғ арлығ ына.//

+Атмосферадағ ы ауа ағ ындарының сапырылысуына.//

Биогендік элементтердің айналымының жоғ арылығ ына.

Экожү йенің бастапқ ы жалпы ө німділігі дегеніміз – бұ л: //

+Продуценттердің фотосинтез барысында органикалық заттар тү зу жылдамдығ ы.//

Гетеротрофтардың органикалық заттарды пайдалану жылдамдығ ы.//

Редуценттердің органикалық заттарды жинақ тау жылдамдығ ы.//

Хемотрофтардың органикалық заттарды жинақ тау жылдамдағ ы.//

Энергияның консументтер дең гейінде жинақ талу жылдамдығ ы.

Экологиялық пирамидалардың қ айсысы экожү йелердегі трофикалық дең гейлердің ө німін неғ ұ рлым дә л сипаттайды: //

Сандар пирамидасы.//

Биомассалар пирамидасы.//

+Энергиялар пирамидасы.//

Жастар пирамидасы.//

Пирамидалардың ешқ айсысы толық сипаттай алмайды.

Тропикалық орманның азаюы қ андай қ ауіп тудыруы мү мкін: //

Тропикалық ормандарда тү р ішіндік бә секелестік болмайды.//

Тропикалық ормандарда қ атаң тү р аралық бә секелестік болмайды.//

Тропикалық ормандар антропогендік ық палғ а ұ шырамағ ан.//

+Тропикалық ормандарда абиотикалық факторлардың мө лшері ө те қ олайлы ү йлескен.//

Тропикалық ормандарда жыртқ ыштар жоқ.

Орманның экологиялық қ ызметін атаң ыз: //_____________

Бү гінгі кү ні Қ азақ станда қ анша ботаникалық бақ жұ мыс жасайды? //___

Жарық сү йгіш ө сімдіктер қ алай аталады? //

+гелиофильдер//

гелиофобтар//

скиофильдер//

ксерофильдер//

ксерофобтар

Табиғ атты қ орғ ауғ а жә не қ айта қ алпына келтіруге арналғ ан табиғ и жер телімін атаң ыз: //___________________________________________________________

Саң ырауқ ұ лақ тармен кү рес ү шін қ олданылатын пестицидтер//

Гербицидтер//

Токсиканттар//

Инсектицидтер//

+фунгицидтер//

акарицидтер

Халық аралық Қ ызыл Кітаптың алғ ашқ ы басылымы жарық кө рген жылы //

1963//

+1978//

2005//

2000//

1984

ЮНЕСКО-ның " биосфералық қ орық " статусын алғ ан Қ азақ стандағ ы алғ ашқ ы қ орық: //

+Ақ су-Жабағ ылы //

Наурызым //

Ү стү рт //

Марқ акө л //

Қ аратау

Ұ лттық обьектіге қ андай обьектілер жатады? //

Космос, атмосфералық ауа//

Жануарлар, ө сімдіктер, космос кең істігі //

+Жер, су, жер қ ойнауы, жабайы жануарлар мен мемлекет территориясында кездесетін табиғ и ортаның басқ а элементтері//

Жер, су, жер қ ойнауы, атмосфералық ауа //

Ә лмдік мұ хит, Антарктида, жер қ ойнауы

Табиғ атты қ орғ ау дегеніміз: //

Экологиялық системада тепе-теадікті сақ тау.//

Тазалағ ыш аппараттарды қ олдана отырып қ оршағ ан ортаны қ орғ ау.//

+Қ оршағ ан ортаны ластанудан қ орғ ауғ а арналғ ан жұ мыстар жиынтығ ы.//

Қ оршағ ан ортаның тазалығ ын айтамыз.//

Биосфера мен атмосфераны ластанудан қ орғ ау

Халық аралық Қ ызыл Кітаптың алғ ашқ ы басылымы жарық кө рген жылы //

1963//

+1978 //

2005 //

2000 //

Жануарлардың мінез-қ ұ лығ ын зерттейтін ғ ылым қ алай аталады? //

Биология.//

Зоология. //

Экология. //

+Этология. //

Токсикология

Барсакелмес қ орығ ы қ айда орналасқ ан? //

Павлодар облысында//

Атырау облысы //

+Арал тең ізі//

Таулы Алтайда //

Шымкент облысы

Ерекше қ орылатын табиғ и территориялар қ атарына не жатады: //

Қ аланың саябақ тары. //

Аквапарктер. //

Саяжай танаптары (дачалар). //

+Мемлекеттік қ орық тар. //

Қ алалық қ оқ ыс тө гу алаң ы.

Мемлекеттік қ орық дегеніміз: //

Жылдың белгілі бір маусымдарында аң аулауғ а рұ қ сат етілетін табиғ и

территория. //

Ауыл шаруашылық дақ ылдары егілетін, қ орылатын территория. //

+Табиғ и кешендерді сақ тап қ алу мақ сатында шаруашылық ә рекеттерден шығ арылып тасталғ ан ерекше қ орылатын табиғ и территория. //

Мал бағ уғ а ғ ана рұ қ сат етілетін табиғ и территория. //

Су қ ұ старының ұ ясын қ орғ ау ү шін бө лінген территория.

Қ азақ стан Республикасының территориясында қ анша мемлекеттік қ орық орналасқ ан: //______________________________________________________________________-

Бактериялар мен саң ырауқ ұ лақ тар биоценозда қ андай функционалдық топқ а жатады: //

Консументтерге.//

+Редуценттерге.//

Продуценттерге.//

Жыртқ ыштарғ а.//

Фототрофтарғ а

Жануарлар биоценозда қ андай функционалдық топқ а жатады: //

Атотрофтарғ а.//

Редуценттерге. //

Продуценттерге.//

+Консументтерге.//

Фототрофтарғ а.

Биоценоздарда ө сімдіктер қ андай қ ызмет атқ арады: //

1-ші кезектегі консументтер қ ызметін.//

Редуценттер қ ызметін.//

+Продуценттер қ ызметін.//

2-ші кезектегі консументтер қ ызметін.//

Детритофагтар қ ызметін

Ө сімдіктер экожү йеде қ андай қ ызмет атқ арады: //

Органикалық заттарды бейорганикалық заттарғ а дейін ыдыратады.//

+ Бейорганикалық заттардан органикалық заттар тү зеді.//

ІІ трофикалық дең гейдегі энергия тұ тынушы болып табылады.//

ІІІ трофикалық дең гейдегі энергия тұ тынушы болып табылады.//

ІV тофикалық дең гейдегі энергия тұ тынушы болып табылады.

Ағ залардың тіршілігі ү шін маң ызды биогенді заттарғ а жатады: //_______________

Экожү йенің тұ рақ тылғ ы немен сипатталады? //______________________________--

Ү лкен немесе геологиялық айналым бұ л: //

________________________________________________________

Геохора термині қ андай мағ ынаны білдіреді: //

______________________________________________________

В.И. Вернадский жеке заттардың айналымын қ алай атады? //____________________-

Жер жә не ө зге де Кү н жү йесінің планеталары газды-шаң ды қ абық тар қ ұ ралғ ан кезең ді атаң ыз: //_________________________

Биосфераның литосферадағ ы тө менгі шекарасы қ алай анық талады? //___________________________________________

Биосфера ғ аламдық жү йе ретінде қ андай бө ліктерден тұ рады? //­­-______________________

Геологиялық айналым қ алай жү реді? //___________________________

Биосфераның биоалуантү рлі болуы маң ызды себебі...? _____________

Биосфера-экожү йе: ________________

В.И.Вернадскийдің бө ліп қ арастырғ ан бірінші функциясы қ алай аталады? //

биохимиялық //

адамдардың іс-эрекетгері//

+газды//

концентрлік//

тотығ у-тотық сыздану

Биосфера қ ұ рамына кіретіндер: //

тек қ ана тірі заттар//

тек қ ана тірі жә не биогендік заттар//

тек қ ана тірі жә не биокостық заттар//

+тірі заттар, биогендік заттар жә не биокостық дене//

биогендік заттар жә не биокостық дене

«Биосфера» терминін ғ ылымғ а кім енгізген? //

А. Тенсли//

С. Шварц//

Н. Вавилов//

Ю. Либих//

+Э. Зюсс

Биосфера туралы оқ уды кім дамытты//

Э. Геккель//

+В.И. Вернадский/

А.Тенсли//

В.И.Сукачев//

В.А.Докучаев

Биосфера шегі қ аншаны қ ұ райды//

+10 км дейін//

50- 60 км//

5- 15 км//

105 км аз емес//

40 км жуық

Жердің тірі қ абаты - бұ л//

гидросфера//

литосфера//

гидросфера жә не литосфера//

+биосфера//

атмосфера

Биосфераның жанды затының (биомассасының) негізгі бө лігін организмдердің қ ай тобы қ ұ райды: //

жануарлар.//

саң ырауқ ұ лақ тар.//

+ ө сімдіктер.//

планктон.//

бактериялар.

Ноосфера дегеніміз – бұ л: //

организмдердің Жердегі тіршілік ету сферасы.//

жағ ымсыз антропогендік ә сердің сферасы.//

+адамның саналы ә рекетінің сферасы.//

жердегі ө ткен дә уірлердегі тіршіліктің сферасы.//

адамның тіршілік ету сферасы

Биосферада органикалық заттарды ыдырату функциясын қ андай организмдер тобы атқ арады: //

консументер.//

продуценттер.//

+редуценттер.//

шө гінді тау жыныстары.//

энергетикалық қ азбалар.

Биосфераның тірі затының негізгі қ ызметі қ андай: //

кү н мен тү ннің алмасуын қ амтамасыз ету.//

табиғ и апаттардың алдын алу.//

ә лемдік мұ хит суының химиялық қ ұ рамын тұ рақ тандыру.//

атмосфераның химиялық қ ұ рамын тұ рақ тандыру.//

+заттардың биотикалық айналымын қ амтамасыз ету.

Биосфераның гомеостазисы дегеніміз – бұ л: //

+жылжымалы тепе-тең діккү йі. //

тыныштық кү йі. //

экожү йелердің бұ зылу процесі. //

орта температурасының тоқ таусыз ө су процесі. //

экологиялық дағ дарыс (кризис) кү йі.

Адамның саналы ең бегі біздің планетамыздың дамуының басты (анық таушы) факторына айналатын, Биосфераның даму сатысы қ алай деп аталады: //

техносфера. //

антропосфера. //

витасфера. //

+ноосфера. //

экосфера.

Қ ай химиялық элемент Биосфераның негізгі биогендік элементтерінің қ атарына жатпайды: //

азот. //

сутегі. //

кө міртегі. //

+стронций. //

Оттегі

Биосферада органикалық заттарды ыдырату функциясын қ андай организмдер тобы атқ арады: //

Биосфераның тірі затының жинақ таушылық (концентрациялаушы) қ ызметінің (функциясының) нә тижесінде биосферада болатын ө згеріс: //

+қ оршағ анортадашашыраң қ ыкездесетінхимиялық элементтерінің организмдердежинақ талуы. //

ө ліорганикалық заттардың ыдырауы. //

жерқ ыртысындағ ытектоникалық процесстер. //

планетаның кө пбө лігіндесутасқ ынының болуы. //

қ ұ рлық тақ таларының қ озғ алысының жылдамдауы.

***

Биосфераның тірі затының энергетикалық қ ызметінің нә тижесінде пайда болғ ан қ андай заттарды адам ө зінің шаруашылық іс-ә рекетінде энергия кө зі ретінде пайдалана алады: // су ресурстары. //

судың толысуы мен қ айтуы. //

кү н радиациясы. //

+кө мір жә не мұ най. //

жел.

Биосфераның тірі затының орта тү зушілік қ ызметі қ андай ө згерістерден білінеді: //

кү н активтілігінің ө згеруінен. //

магнитіктік дауылдардың қ арқ ынынан. //

жанартаулардың активтілігің ө згеруінен. //

атмосферадағ ы ауа ағ ындарының бағ ытының ө згеруінен. //

+тіршілік ортасының физикалық -химиялық жағ дайларының ө згеруінен. //

Биосферада тіршілік вертикаль бағ ытта мынадай биіктікке дейін таралғ ан: //________________________________________-

Жердегі ең ірі экожү йе: //____________________________

Жердің басқ а геосфераларынан биосфераның айырмашылығ ы, оның қ ұ рамында: //

химиялық элементтерінің болуы. //

жарық радиациясының боуы. //

бейорганикалық қ осыдылардың болуы. //

+тірі заттың болуы. //

иондаушы радиацияның болуы.

Биосфераның тұ тастылығ ы - бұ л: //

табиги тандаулар//

ағ залар мен ортаның ө зара тіршілікке қ абілеттілігі //

нақ ты вертикальды шектер //

+оның кұ рамдас бө ліктерінің арасындағ ы зат пен энергия алмасуы //

ө зін-ө зі тазалау мү мкіндігі

Биосфера қ андай кең істікті қ амтиды? //_____________________

Биосфера глобалъды экожү йе, оның қ ұ рылымдық қ ұ рамы не? //

популяциялар//

ө сімдіктердің кластары жә не бө лімдері//

экожү йе//

+биогеоценоздар//

жануарлардың кластар жэне бө лімдері

Жер бетінің тіршілік ету аймағ ын " биосфера" термині деп қ арастырғ ан ғ алымды атаң ыз: //

+В.И. Вернадский //

Э. Геккель //

В.В. Докучаев //

Э. Зюсс //

Ю. Одум

Биосфералық мониторингке мыналар жатады: //

жергілікті. //

локальды. //

ұ лттық. //

аймақ тық.//

+глобальды

Биосфераны ластаушы химиялық заттарғ а жатады: //

кү л//

қ оқ ыстар //

+азотты қ алдық тар//

мутагендер//

кір сулар

Тө менде аталғ андардың қ айсысы биосфераның негізгі ұ йымдастырылу бірлігі болып табылады: //

+экожү йе. //

популяция. //

фитоценоз. //

аудан бірлігі – га.//

биотоп.

Ә ртү рлі дең гейдегі экологиялық зерттеу объектілерін олардың кү рделену ретіне сай орналастырың ыз: //

экожү йе, биосфера, популяция, организм, қ ауымдастық. //

+организм, популяция, қ ауымдастық, экожү йе, биосфера. //

популяция, экожү йе, организм, биосфера, қ ауымдастық. //

биосфера, экожү йе, қ ауымдастық, популяция, организм. //

популяция, қ ауымдастық, организм, экожү йе, биосфера.

Ю.Либихтың минимум ережесінің мә ні мынада: //

экологиялық фактордың минималды мө лшерінде ғ ана организм оң тайлы дами алады.//

экологиялық фактордың минималды немесе максималдымө лшерлерінде ғ ана организм оң тайлы дами алады.//

+экологиялық факторлар жиынтығ ының ішінде қ ай фактор минимум мө лшерде болса, сол фактордың тірі организмге ә сері шешуші рө л атқ арады//

экологиялық факторлар жиынтығ ының ішінде қ ай фактор оң тайлы (оптималды) мө лшерде болса, сол фактордың тірі организмге ә серікү штірек болады.//

экологиялық факторлардың мө лшері организмдердің тіршілігіне айтарлық тай ә сер ете алмайды

Экологиялық фактордың минималды немесе максималды мө лшерлерінде ғ ана организм оң тайлы дами алады.//____________

Стенобионттарғ а қ андай организмдер жатады: //

тек қ ұ рлық тық экожү йелерде тіршілік ететін организмдер.//

+барлық экологиялық факторлар бойынша толеранттылық ауқ ымы тар организмдер.//

ә ртү рлі климаттық аймақ тарда кең інен таралғ ан организмдер.//

тек сулық ортада тіршілік ететін организмдер.//

ә ртү рлі экологиялық фактолар бойынша толеранттық ауқ ымы кең организмдер

Эврибионттарғ а қ андай организмдер жатады: //

тек судың тұ здылығ ына ғ ана толеранттылық ауқ ымы кең.//

тек атмосфералық қ ысымғ а ғ ана толеранттылық ауқ ымы кең.//

+негізгі факторлардың кө пшілігі бойынша толеранттылық ауқ ымы кең.//

тек азық қ а байланысиы ғ ана толеранттылық ауқ ымы кең.//

негізгі факторлардың кө пшілігі бойынша толеранттылық ауқ ымы тар организмдер.

Қ андай тү рлер космополит тү рлер деп аталады: //

адам мекенінің маң айынан ө те қ олайлы жағ дайлар тапқ ан тү рлер.//

+барлық қ ұ рлық тарды мекендейтін тү рлер.//

тек аридті (шө лейтті) жағ дайда ғ ана тіршілік ете алатын тү рлер.//

орта температурасының қ оң ырсалқ ын болуын қ алайтын тү рлер.//

биік тауларды мекендейтін тү рлер.

Тө менде келтірілген факторлардың қ айсысы периодты факторларғ а жатады: //

+тең із дең гейінің кө терілуі мен лық сып қ айта шегінуі.//

жер бедері (рельефі).//

судағ ы оттегінің мө лшері.//

судың тұ здылығ ы.//

топырақ ылғ алдылығ ы.

Биотикалық потенциал дегеніміз – бұ л: //

популяцияның антропогендік факторлардың ә серіне байланысты туылымын арттыруғ а қ абілеттілігі.//

тү рдің қ оршағ ан ортаның жағ ымсыз факторларына бейімделуге қ абілеттілігі.//

+бір аналық тың репродуктивтік кезең бойында бере алатын ұ рпақ тарының максималды саны.//

тү рдің тіршілік ү шін қ олайлы жерлер табуғ а қ абілеттілігі.//

тү рдің жаң адан игерілген территориялар есебінен ө з ареалын кең ейтуге қ абілеттілігі.

Мө лшері тү рдің тө зімділік шектеріне жақ ын тұ рғ ан экологиялық фактор қ алай аталады: //

қ осалқ ы фактор.//

оң тайлы (оптималды) фактор.//

қ ажетті фактор.//

+лимиттеуші (шектеуші) фактор.//

тұ рақ тандырушы фактор.

Шө лді аймақ жағ дайында ө сімдіктер ү шін тө менде келтірілгендердің қ айсысы шектеуші (лимиттеуші) фактор болып табылады: //

+ылғ алдылық. //

жел.//

ауаның химиялық қ ұ рамы.//

қ ауымдастық тың тү рлік қ ұ рамы.//

атмосфералық қ ысым.

Келтірілген экологиялық фактолардың қ айсысы тропикалық ормандағ ы шө птесін ө сімдіктердің тіршілігін шектейді: //

ауаның қ ұ рамы.//

жел.//

жауын-шашын мө лшері.//

+жарық тың жетіспеушілігі.//

ірі организмдер қ ауымдастығ ының тү р қ ұ рамы

Ө сімдіктер мен жануарлардың кө птеген тү рлерінің шө лді аймақ тарғ а таралуын шектейтін негізгі фактор: //

кү шті желдер.//

аудан бірлігіне келетін кү н радиациясының мө лшері.//

+жыл бойында тү сетін жауын-шашын мө лшері.//

бә секелес тү рлердің қ арсыласуы.//

ауанық химиялық қ ұ рамы.

Бө тен тү рлерге жататын екі организм бірлесіп кү нелтуден пайда табатын, бірақ бірлесіп кү нелту олар ү шін міндетті болмайтын тү р аралық қ арым-қ атынас формасы қ алай аталады: //

паразитизм.//

+қ арапайым ынтымақ тастық (протокооперация).//

бә секелестік (конкуренция).//

жыртқ ыштық.//

нейтрализм.

Берілген организмдер жұ птарының қ айсына паразиттік қ арым-қ атынас тә н: //

тиін – сусар.//

бұ қ па шаян - актиния.//

қ оян – тү лкі.//

акула - жабысқ ақ балық.//

+аскарида - адам.

Берілген организмдер жұ птарының қ айсына " жыртқ ыш-жемтік" қ арым-қ атынасы тә н: //

тиін – бұ лан.//

+қ асқ ыр - қ оян.//

акула – жабысқ ақ балық.//

бұ қ па шаян – актиния.//

бұ ршақ тұ қ ымдас ө сімдік – азотфиксациялаушы бактериялар.

Берілген организмдер жұ птарының қ айсына бә секелестік қ арым-қ атынас тә н: //

+ тү лкі – қ асқ ыр.//

тиін-бұ лан.//

бұ қ па шаян – актиния.//

талшық ты инфузориялар – термиттер.//

бұ ршақ тұ қ ымдас ө сімдіктер – азотфиксациялаушы бактериялар.

”Паразит-иеленуші” сипатындағ ы қ арым-қ атынас ә бден жетілген жағ дайда паразиттің иеленушісіне ә сері қ андай болады: //

иеленушісіне айтарлық тай ә сері болмайды.//

ә рқ ашан иеленушісінің опат болуына ә келіп соғ ады.//

иеленушісіне белгілі дә режеде пайда келтіреді.//

+шамалы зияны болғ анымен, иеленушісінің опат болуы сирек кездеседі.//

иеленушісінің бә секелестік қ абілетін жоғ арылатады.

Экологиядағ ы 10% ережесіне сә йкес: //

продуценттер кү н энергиясының 10% жуығ ын органикалық заттардың химиялық байланыстар энергиясына айналдырады.//

+бБір трофикалық дең гейден келесі трофикалық дең гейге энергияның шамамен 10% кө шеді. //

ә р трофикалық дең гейде энергияның шамамен 10% метаболизм процестеріне жұ мсалады.//

шамамен Кү н энергиясының 10% Жерге келіп жетеді.//

ә р трофикалық дең гейде энергияның 10% жуығ ы жылу тү рінде бө лініп шығ ады.

Тө менде келтірілгендердің қ айсысы детриттік қ оректік тізбекке жатады: //

мү к → бұ ғ ы → қ асқ ыр → қ арғ а → бактериялар.//

фитопланктон → зоопланктон → мұ ртты кит → шағ ала → бактериялар.//

жоң ыршқ а → шегірке → қ ара торғ ай → сұ ң қ ар → ө лексе шыбындары.//

дә н → егіс тышқ аны → жапалақ → тү лкі → ө лексе қ оң ыздары.//

+жерге тү скен жапырақ → жауын қ ұ рты → топырақ бактериялары.

Детрит деген не: //

тү пкі тау жынысы.//

су табанындағ ы қ ара балшық.//

топырақ қ ұ рамындағ ы органикалық зат.//

+ө сімдіктер мен жануарлардың ө лі қ алдық тары//

микроорганизмдер

Экологиялық сукцессия – нелердің алмасуы: //

суландыру режимінің. //

топырақ типтерінің. //

+биоценоздардың. //

климаттың. //

жер бедерінің (рельефтің).

Бастапқ ы сукцессия – бұ л қ андай процесс: //

тың айғ анжерлердеклимакстық қ ауымдастық тың қ алыптасуы. //

жербедерінің ө згеруі. //

ө зен арнасының ө згеруі. //

+қ орым тастарда ө сімдіктер қ ауымдастығ ының қ алыптасуы. //

зиянкестер популяциясының қ ауыр кө беюі

Қ айталанғ ан сукцессия дегеніміз бұ л: //

Қ айталанғ ан сукцессия дегеніміз бұ л: //

популяция мү шелерінің нақ тылы бір территорияда таралуы. //

организмдер арасындағ ы бә секелестік қ арым-қ атынас. //

табиғ и катаклизмдер (апаттар). //

шаруашылық іс-ә рекеттердің нә тижесінде табиғ и экожү йелердің бұ зылуы. //

+бұ зылғ ан территорияларда ө сімдіктер қ ауымдастығ ының қ алпына келу процессі.

Толеранттылық заң ы қ ашан ашылды? //

1813ж. //

1713ж. //

+1885ж. //

1913ж. //

1745ж.

Тө менде келтірілген қ ауымдастық тардың қ айсына ең жоғ ары биологиялық ө німділік тә н: //

+тропикалық орман.//

шө л.//

биік таулық тундра.//

тайга (қ ылқ анды орман).//

арктикалық тундра.

Организмдердің қ андай реакциялары фотопериодизммен байланысты емес: //

жануарлардың тү леуі.//

жылқ ұ старының кө шіп-қ онуы (миграциясы).//

жануарлардың кө беюі.//

ө сімдіктердің тұ қ ымдарының ө ніп шығ уы.//

+жануарлардың тә беті (аппетиті).

Ірі сү т қ оректі жануарларғ а тірі қ алу қ исық сызық тарының қ андай тү рі (формасы) тә н: //

ойық.//

+дө ң ес.//

тікк кө лбеу сызық.//

стылы.//

аталғ андардың қ исық сызық формаларының бірі де сә йкес келмейд

***

Особьтарғ а тірі қ алу қ исық сызық тарының қ андай тү рі (формасы) тә н:

ойық.+

дө ң ес.

тік кө лбеу сызық.

сатылы.

синусоида тә різдес.

***

Бір трофикалық дең гейден келесі трофикалық дең гейге берілетін энергия, ілгерілеу тұ рғ ан дең гейдегі энергияның, орташа есеппен алғ анда, қ анша пайызын қ ұ райды: //

шамамен 1%.

+шамамен 95%.

шамамен 10%.

шамамен 80%.

шамамен 50%.

***

Климаттық факторлардың біреуінің ғ ана болса да сандық кө рсеткіштері белгілі бір тү рге жататын организмдердің тө зімділік шектерінен шығ ып кетсе, онда: //

Тө менде келтірілген популяция санын реттеуші факторлардың қ айсының қ арқ ыны популяция тығ ыздығ ына тә уелді болады: // ____________________________

Популяцияның статикалық сипаттамаларына не жатады: //_______________________-

Популяциядағ ы уақ ыт бірлігі ішінде дү ниеге келген дара организмдер саны қ алай аталады: //_______________________________________

Демэкология нені зерттейді? //

адам жә не қ оғ амның жағ дайын//
популяциялық экологиясын//
организмдердің хал-жағ дайын//
дара организмдер экологиясын//
тіршіліктің физико-химиялық жағ дайларын

Тірі ағ залардыі негізгі қ ұ рлымының бірлігі

Ә ртү рлі жү йелік топтарының бірігіп тіршілік етуі_________________-

Тек бір ғ ана қ ормен қ оректетентін ағ залар қ алай аталады? ____________________

Экожү йенің дамуының кемеліне жеткен жә не біршама тұ рақ ты сатысы қ алай деп аталады: //

Сукцессия//

Флуктуация//

Климакс//

+Пирамида//

Эволюция

Қ ұ рлық тық экожү йелерге тө менде келтірілгендердің қ айсы жатады: //

Ө зендер мен кө лдер.//

Ашық мұ хит.//

+Қ ылқ анды орман (тайга).//

Жағ алауғ а жақ ын шығ анақ тар.//

Су қ оймалары.

Сулық экожү йеде продуценттер қ ызметін қ андай организмдер атқ арады: //

+Фитопланктон.//

Зоопланктон.//

Жыртқ ыш балық тар.//

Моллюскалар.//

Су қ ұ стары.

Сулық экожү йеде консументтер қ ызметін қ андай организмдер атқ арады: //

Бір жасушалы балдырлар.//

+Жыртқ ыш балық тар.//

Жіпше балдырлар.//

Бактериялар.//

Гү лді ө сімдіктер.

Сулық экожү йеде редуценттер қ ызметін қ андай организмдер атқ арады: //

Бір жасушалы балдырлар.//

Жыртқ ыш балық тар.//

Жіпше балдырлар.//

+ Бактериялар.//

Гү лді ө сімдіктер.

Тө менде келтірілген факторлардың қ айсысы периодты факторларғ а жатады: //

+Тең із дең гейінің кө терілуі мен лық сып қ айта шегінуі.//

Жер бедері (рельефі).//

Судағ ы оттегінің мө лшері.//

Судың тұ здылығ ы.//

Топырақ ылғ алдылығ ы.

Экологиялық факторлардың кө пшілігі бойынша толеранттылық ауқ ымы

кең организмдер қ алай аталады: //

+ Эврибионтнттық. //

Продуценттер.//

Консументтер.//

Редуценттер.

Экологиялық факторлардың кө пшілігі бойынша толеранттылық ауқ ымы

тар организмдер қ алай аталады:

Консументтер.

Продуценттер.

Эврибионттық.

Редуценттер.

+Стенобионттық.

Толеранттық организмдердің қ андай қ асиетін білдіреді: //

Кү н ұ зақ тығ ының ө згеруіне жауап қ айтару қ абілетін.//

Зат алмасу дең гейін арттыру қ абілетін.//

+Экологиялық фактор мө лшерінің белгілі бір

аралық тарына (диапозонына) тө зімділігін.//

Популяция санын арттыруын.//

Ө сімдік тектес азық ты қ орыту қ абілетін

Лимиттеуші (шектеуші) фактор дегеніміз қ андай фактор: //

Организмнің тө зімділікдә режесінсипаттаушыфактор.//

Жоғ арғ ыжә нетө менгішекараларыорганизмнің тіріқ алумү мкіншіліктерін анық тайтын фактор.//

Зерттеліпотырғ анорганизмү шінмө лшеріоң тайлыфактор.//

+Мө лшерізерттеліпотырғ анорганизмнің тө зімділікшектерінежақ ынтұ рғ ан фактор.//

Мө лшерітү рдің ө сіп-ө ркендеуінеқ олайлыфактор.

Сулық экожү йелерде қ андай факторлар кө бінесе

шектеуші (лимиттеуші) қ ызмет атқ арады: //

Фитопланктонның тү рлік қ ұ рамы.//

+Оттегінің мө лшері жә не температура.//

Зоопланктонның тү рлік қ ұ рамы.//

Су қ ұ старының тү рлік қ ұ рамы.//

Жоғ арыда аталғ ан экологиялық факторлардың кезкелгені

Стенобионттарғ а қ андай организмдер жатады: /

Тек қ ұ рлық тық экожү йелерде тіршілік ететін организмдер.//

+ Барлық экологиялық факторлар бойынша толеранттылық ауқ ымы

тар организмдер.//

Ә ртү рлі климаттық аймақ тарда кең інен таралғ ан организмдер.//

Тек сулық ортада тіршілік ететін организмдер.//

Ә ртү рлі экологиялық фактолар бойынша толеранттық ауқ ымы кең организмдер.

Тек қ ұ рлық тық экожү йелерде тіршілік ететін организмдер.//_______________

Эврибионттарғ а қ андай организмдер жатады: //

Тек судың тұ здылығ ына ғ ана толеранттылық ауқ ымы кең.//

Тек атмосфералық қ ысымғ а ғ ана толеранттылық ауқ ымы кең.//

+Негізгі факторлардың кө пшілігі бойынша толеранттылық ауқ ымы кең.//

Тек азық қ а байланысиы ғ ана толеранттылық ауқ ымы кең.//

Негізгі факторлардың кө пшілігі бойынша толеранттылық ауқ ымы

тар организмдер.

Тропикалық орман басқ а аймақ тардың ормандарына

қ арағ анда тү рлерге ә лдеқ айда бай, себебі: //

Тропикалық ормандарда тү р ішіндік бә секелестік болмайды.//

Тропикалық ормандарда қ атаң тү р аралық бә секелестік болмайды.//

Тропикалық ормандар антропогендік ық палғ а ұ шырамағ ан.//

+Тропикалық ормандарда абиотикалық факторлардың мө лшері ө те қ олайлы ү йлескен.//

Тропикалық ормандарда жыртқ ыштар жоқ.

Мұ хиттың терең қ абаттарына тіршіліктің таралуын абиотикалық факторлардың қ айсысының шектеу ық тималдылығ ы жоғ арылау: //

Ерітілген кө мірқ ышқ ыл газы мен азот.//

+Жарық пен оттегінің жетіспеушілігі. //

Судың қ ысымы мен тұ здылығ ы.//

Ү лкен терең діктегі ағ ыстар мен мұ хит табанының бедері.//

Органикалық қ алдық тардың кө птігі.

Эндемиктер қ атарына жататын тү рлер: //

Ә ртү рлі физикалық жә не химиялық факторлардың ә серіне тө зімді тү рлеп.

Сусымылы қ ұ мдардың арасында тіршілік етуге бейім тү рлер.//

Су тү біндегі жоғ арғ ы сатыдағ ы жасыл ө сімдіктерге бекініп тіршілік ететін организмдер.//

Барлық қ ұ рлық тарда (континенттерде) тіршілік ететін тү рлер.//

+Шектеулі ғ ана географиялық ауданда тіршілік ететін тү рлер

Табиғ и экожү йелердің орнық тылығ ы неге байланысты емес: //

Ө сімдіктердің ө німділігінің жоғ ары болуына.//

Микроорганизмдердің белсенді қ ызметіне.//

Тү р ә ралуандылығ ының жоғ арлығ ына.//

+ Атмосферадағ ы ауа ағ ындарының сапырылысуына.//

Биогендік элементтердің айналымының жоғ арылығ ына.

***

Тө менде келтірілген белгілерге сү йене отырып, қ асқ ыр мен тү лкі бір трофикалық дең гейге жатады, - деп есептеуге бола ма: //

+Иә, екеуі де шө пқ оректі жануарлармен қ оректенеді.//

Иә, екеуі де жеген қ орегінің 10% ғ ана игереді.//

Иә, екеуі де қ ұ рлық та тіршілік етеді.//

Иә, екеуі де дене кө лемі ірі жануарлар.//

Иә, екеуінің де абиотикалық факторларғ а қ ояр талаптары ұ қ сас.

Детрит деген не: //

Тү пкі тау жынысы.//

Су табанындағ ы қ ара балшық.//

Топырақ қ ұ рамындағ ы органикалық зат.//

+ Ө сімдіктер мен жануарлардың ө лі қ алдық тары//

Микроорганизмдер.

Қ ұ рлық тық экожү йелерге тө менде келтірілгендердің қ айсы жатады: //

Ө зендер мен кө лдер.//

Ашық мұ хит.//

+Қ ылқ анды орман (тайга).//

Жағ алауғ а жақ ын шығ анақ тар.//

Су қ оймалары.

Тө менде келтірілген қ ауымдастық тардың қ айсына ең жоғ ары биологиялық ө німділік тә н: //

ө німділік тә н: //

+Тропикалық орман.//

Шө л.//

Биік таулық тундра.//

Тайга (қ ылқ анды орман).//

Арктикалық тундра.

Тө менде аталғ андардың қ айсына ең тө мен биомасса ө німділігі тә н: //

ө німділік тә н: //

+Тропикалық орман.//

Шө л.//

Биік таулық тундра.//

Тайга (қ ылқ анды орман).//

Арктикалық тундра.

Консументтердің экожү йедегі ролі мынадай: //

Фотосинтез барысында жарық энергиясын фиксациялау.//

Ө лі органикалық заттарды ыдырату.//

+Продуценттер синтездеген органикалық заттарды пайдалану//

Атмосферадағ ы оттегі қ орын толық тыру.//

Шайынды суларды тазарту.

10 % ережесіне сә йкес, жасыл ө сімдіктерде жинақ талғ ан энергияның қ андай бө лігі (% тү рінде) қ ояндардың еншісіне тиеді: //

1 %.//

+ 10 %.//

0, 1 %.//

50 %.//

100 %.

5 трофикалық дең гейден тұ ратын далалық экожү йе қ оректік тізбегіндегі қ асқ ырдың еншісіне, 10% ережесіне сә йкес, жасыл ө сімдіктерде жинақ талғ ан энергияның қ анша пайызы тиеді: //

0, 01%.//

0, 1%.//

+ 1%.//

10%.//

100%.

Бастапқ ы сукцессия – бұ л қ андай пр