Сұрыптау диагнозы

1) Ең бірінші шап жарығ ын сан жарығ ынан айыру қ ажет. Бұ л ү шін жарық тың шыкқ ан орнын анық тау керек, жарық пупарт байламынан жоғ ары, немесе тө мен орналасқ ан ба? Егер жарық пупарт байламынан жоғ арыдан шық са - шап жарығ ы.

2) Ұ рық безінің шемені - қ абыну ү рдісі салдарынан ұ рық қ апшығ ына су жиналуына байланысты ұ рық ісініп ү лкейеді. Бұ ны жарық тан айыруда ұ рық ты саусақ пен тексерудің маң ызы зор. Шеменде " ісіктің " аумағ ы, тү рі анық жә не олар ө згермейді, консистенциясы тығ ыз эластикалы -желдетілғ ен резенке тобына ұ қ сас. Жарық " ісігі" жұ мсақ.

Ұ рық шеменінде перкуссиямен жуан дыбыс естілсе, жарық та жің ішке тимпанит дыбыс естіледі.

Ұ рық қ а жиналатын су таза болатындық тан ол жарық сә улені жақ сы ө ткізеді. Бұ ны сә улені ө ткізу симптомы деп атайды. Симптомды анық тау ү шін электрикалық лампасын ісінген ұ мағ а қ арсы қ ояды да одан ө ткен сә улені стетоскоп арқ ылы кө реді. Жарық та бұ л симптомы жоқ. Ө йткені жарық қ апшығ ындағ ы ішек немесе шарбы майы сә улені ө ткізбейді. Диагноз қ оюдың қ иындауы ұ рық тың ауыспалы шеменінде байқ алады. Бұ л сә тте науқ асты шалқ асынан жатқ ызып, оның ұ масын жоғ ары кө терсе " ісік" жоғ алады. Науқ ас тү регелгенде " ісік" қ айта пайда болады.

Жарық " ісігі" алдымен жоғ арыда шап арнасы тұ сында пайда болады да одан соң ү лкейе келе ұ мағ а енеді. Шеменде керісінше алдымен су (" ісік") тө менде жиналады да " ісік" тө меннен жоғ арығ а жайылады.

3) Ұ рық бауының липомасы айналасындағ ы тіндерге жайылмағ ан кішкене мө лшерлі жұ мсақ ісік. Бұ л ісіктің аумағ ы қ олмен басқ анда, ауруды тұ рғ ызып-жатқ ызғ анда ө згермейді. Ісік ішпен қ атынаспайды.

4) Лимфаденит - шаптың лимфа бездерінің қ абынып ісінуінің жарық тан ерекшеліктері лимфаденит ісігі ө згермейді, ішке енбейді, шап каналы кең імеген, жө тел синдромы жоқ. Денеде қ абынудың сыртқ ы кө ріністері - қ ызару, қ ызу, ауырсыну байкалады.

5) Суық абсцесс омыртқ аның туберкулез ауруы салдарынан басталу, даму белгілері анық емес, ақ ырында шап аймағ ында " ісік" пайда балуымен сипаттанатын ірің дік. Бұ л абсцесстерде шап каналы бұ зылмағ ан, ісік ішке енбейді, жө тел синдромы жоқ. Бірақ та флюктуация синдромы анық. Суық абсцесстер омыртқ а тү беркулезі салдарынан басталатындық тан дигнозды анық тау ү шін анамнездің, рентгенді тексерудің маң ызы зор.

Жарық пен ауыратындарды емдеу - жарық тың тек операциямен емделетіндігі жоғ арыда айтылды.

Кө не заманнан бері операцияның кө птеген тә сілдері ұ сынылды. Олардың кейбіреулері қ азіргі уақ ытта қ олданылмайды.

Мысалы, инъекциялы операциялар. Бұ л ү шін жарық қ апшығ ының ішіне спирт, йод, хлор ерітіндісі егіледі. Аталғ ан препараттар асептикалы қ абыну туғ ызып, оның ә серінен жарық қ апшығ ы жабысып, қ уыс бітеледі деп есептеледі. Тә сіл науқ ас ө міріне ө те қ ауіпті асқ ынулар береді. Егер препараттар қ апшық ішіне емес іш қ уысына егілсе, инемен ішек тесілсе ауыр перитонитке ұ шыратады. Бұ нымен қ атар инъекцияларды қ айталап орындау қ ажет. Аталғ ан жағ дайлар инъекциялы тә сілден аулақ болуды талап етеді.

Операциямен емдеу - Гиппократ дә уірінен белгілі. Сол кө не заманның ө зінде жарық қ апшығ ының мойнын байлау жә не қ апшық ты кесіп алып тастаудың қ ажеттілігі анық талады. Бірақ та мұ ндай операциялар аурудың ө лімімен аяқ талады. Ө йткені олар жансыздандырусыз, асептика жә не антисептика қ ағ идаларынсыз орындалынатындақ тан шок, жараның асқ ынып ірің деуі т.б. асқ ынуларғ а ә келетін.

Шап жарығ ын операциямен емдеудің 3 кезең ін бө луге болады:

1. Алғ ашқ ы кезең І871-І900 жылдар арасында. Бұ л кезең де белгілі классикалық операциялар ұ сынылады. Ол операциялардың ерекшелігі - шап арнасының пластикасына шап аймағ ының барлық тіндері пайдаланылады.

2. Екінші кезең I900-I940 жылдарда - oпeрация тә сілдерінің кейбіреулерін жең ілдетіп, ал кейбіреулерінің орындалу техникасын кү рделендіріп, операцияның тү рін науқ астың жағ дайымен, жарық тың тү рімен байланысты шешу насихаттанғ ан.

3. Ү шінші кезең де 1940-1990 жж. арасында жарық ты операциямен емдеуде аурудың патогенезімен жә не хирургиялық анатомия ерекшелігімен санасудың қ ажеттігі талап етіледі. ХХ-ғ асырғ а дейін шап жарығ ын операциямен емдеу тек қ ысылғ ан, орнына тү спейтін, бандажбен басылғ анда орнынан шығ ып кететін жарық тү рлерінде орындалатын.

Операцияны жарық тың каналын ашпай, жарық қ апшығ ын каналдың сыртқ ы тесігі тұ сында байлайтын (Koher, Nussbaum, Marcy)тә сілдер 17-39% - дейін рецидив беретін.

Ең бірінші болып Riesel, 1887 ж. шап арнасын тіліп ашуды орындап, шап қ апшығ ын толығ ымен алып тастау жә не жарық қ ақ пасын бұ лшық етті - апоневрозды қ абырғ аны ұ рық жолынан жоғ арыда шап сің іріне тігу (А.А.Бобров, L. Championnier)орындалады. Ferrary екі қ абатты тігінді-ішкі жә не кө лденең бұ лшық еттің шетін шап сің іріне, ал оның ү стінде сыртқ ы қ иғ аш бұ лшық ет шандырының жиектерін бір-біріне тігуді орындағ ан.

Wolffler, Girard - сыртқ ы қ иғ аш ет апоневрозын екі қ абаттап тіккен.

1888 ж. Bassini 251 науқ асты операциямен емдеп, олардан 2, 8% жарық қ айталануын кездестірген. Жарық қ ақ пасын ұ рық жолының асты жә не кө лденең еттерді кө лденең фасциямен қ оса шап сің іріне тігумен жабады. Жараның ең бірінші ішкергі тігінін орындауғ а автор зор маң ыз берген. Бұ л ү шін тік бұ лшық еттің сің ірін қ асағ а сү йегінің қ абығ ына тігеді. Сыртқ ы қ иғ аш бұ лшық еттің сің ірін ұ рық тү тігінің ү стінен жиегін жиегіне тігеді. Бұ л операцияны Бассини жарық арнасының артқ ы қ абырғ асының атрофиясы жә не жарық қ ақ пасының кең еюінде қ олдану қ ажет деп санағ ан.

1889 ж. Marcy шап каналының қ иғ аштық бағ ытын қ алыптастыру ү шін кө лдө нең фасцияны кетгут жібімен ен баудың іштен шығ атын тесігіне дейін тігуді, одан соң ұ рық тамырының ү стімен бұ лшық еттермен апоневрозды шап шің іріне тігуді ұ сынғ ан.

Halsted, Postempsky, М.С.Субботин, В.А.Красинцев іш бетінің бұ лшық еттерін жә не сыртқ ы қ иғ аш бұ лшық еттің апоневрозын қ осып ұ рық жолының астында шап сің іріне тігуді ұ сынғ ан.

Andrews - тігінге сыртқ ы қ иғ аш бұ лшық ет апоневрозының ішкі бө лшегін жә не онымен қ оса оның астындағ ы бұ лшық еттерді ұ рық жолының астымен шап сің іріне тігіп, ал апоневроздың сыртқ ы бө лшегін ұ рық жолының ү стінде тігуді қ олданғ ан.

Ө ткен XIX ғ асырдың 90-жылдарынан бастап екінші топты операциялардың кемістіктері анық тала бастағ ан. Жарық ты жою операциясының қ ауіпі азая келе, ауруды операциямен емдеу жиілей бастайды.

Karewsky, В.И.Разумовский, С.Л.Тимофеев балаларда, ал Lameris жә не Mermingas ересектерде тек жарық қ апшығ ын кесіп алып тастаумен операцияны пластикасыз аяқ тағ ан.

Merrey, Chiene, Mores, А.В.Мартынов, А.А.Немилов - жарық қ апшығ ын алып тастауды жә не сыртқ ы қ иғ аш бұ лшық ет апоневрозын ұ рық жолының ү стінен екі қ абаттап тігуді қ олданғ ан.

С.И.Спасокукоцкий, Girard операциясын аз ғ ана ө згертіп-еттерге қ оса апоневроздың ішкері бө лшегін бірге шап сің іріне тіккен.

Г.С. Топровер жә не М.А.Кимбаровский бұ л ү шін ерекше тігінді ұ сынғ ан. Жарық қ ақ пасының пластикасын баудың ү стінде орындайтын тә сілдерге А.Н.Тимофеев жә не Я.Л.Леви операциялары жатады. Бұ л авторлар сыртқ ы қ иғ аш бұ лшық ет шандырының сыртқ ары бө лшегін канатиктің ү стімен кө лденең бұ лшық етке тігеді.

Сонымен, аталғ ан операцияларды 2 топқ а: жарық қ ақ пасын ұ рық жолының астында (Andrews, Bassini, Marcy, Postempsky) жә не ұ рық жолының алдында ( Ferrary, Girard, Championnier) тігу ұ сынылғ ан.

Шап жарығ ының пайда болуында жә не оның ескірген тү рінде ең алдымен жарық тың терең тесігі кең ейеді, тек одан соң шап арнасының алдың ғ ы қ абырғ асы созылып жұ қ арады. Осы себептен шаптың қ иғ аш жарық тарын жарық каналының алдың ғ ы бетін бекітумен орындалатын операциялар жарық тың қ айталануынан рецидив сақ тандыра алмайды. Сондық тан, шаптың тік жарық тарын Бассини тә сілімен емдеуден соң ғ ы рецидив 20% жететінді. Операция нә тижесін жақ сарту ниетімен P.P.Вреден жарық тың артқ ы қ абырғ асын іштің тік бұ лшық етінің апоневрозынан алынғ ан қ ұ рақ пен бекіткен.

А.П.Крымов, Г.П.Ковтунович, Stetten ен баудың астымен сыртқ ы қ иғ аш бұ лшық ет апоневрозының дубликатурасын қ олданғ ан.

Н.И.Кукуджанов, Girard артқ ы қ абырғ аның пластикасында ішкі қ иғ аш жә не кө лденең бұ лшық еттердің біріккен сің ірін Купер байламына тігуді ұ сынғ ан.

Wangensteen артқ ы қ абырғ аны бекіту ү шін жамбастың жалпақ сің ірінен даярланғ ан қ ұ рақ ты пайдаланғ ан.

Аталғ ан операциялардың жең іл тү рлері жиі қ олданылатындығ ынан жарық тың қ айталануы 23 - 42, 5% - ке жететін. Осы себептен ХХ ғ. 60-жылдарынан бастап жарық тың ауыр тү рлерінде шап арнасының артқ ы қ абырғ асын бекітуге негізделген операциялардың жаң а тә сілдері ұ сынылады (И.И.Булынин, В.И.Кузнецов, К.С.Токуев, Н.Н.Каншин т.б.).

Дегенмен, шап каналының артқ ы қ абырғ асын бекіту жарық тың ауыр тү рінде, ал жең іл тү рлерін – арнаның алдың ғ ы қ абырғ асын бекітуді қ азіргі мамандардың да қ олдайтындары бар.

Қ азірде пайдаланылатын бірнеше қ абатты пластиканың ерекшелігі - пайдаланылатын тіндердің ә рбір қ абатын ө зара тігумен бірнеше қ абатты тігін салу болады.

Mac Way 194I ж. рецидивті жә не ауыр қ иғ аш жә не тік жарық тарды емдегенде кө лденең бұ лшық еттің сің ірін Купер байламына тігуді, ал сыртқ ы қ иғ аш бұ лшық ет апоневрозын канатиктің ү стімен дубликатуралап тігуді ұ сынғ ан.

Dyson, Piere, Read - жарық пластикасын кө лденең жолмен орындауды ұ сынғ ан. Жарық қ апшығ ын алып тастағ ан соң жарық тың артқ ы қ абырғ асын бекіту ү шін кө лденең бұ лшық еттің сің ірің Купер байламына немесе жамбас – қ асағ а сің іріне тігеді.

Жарық тың артқ ы қ абырғ асының нашарлауы зор болғ ан сайын орындалатын операцияның техникасы қ иындай тү седі.

Егер жарық тың терең тесігінің кө лемі 2 см-ден аспаса, бұ ны жарық тың жең іл тү рі деп атайды. Бұ л 30-40% кездеседі. Тесік 3, 5 см-ден аспаса 37 - 44% ө ткінші, ал одан кең ісе 22-24% - ауыр, асқ ынғ ан жарық тар болып саналады.

Жең іл жарық та операцияның бapлық тү рлері нә тижелі, ауыр жарық тарда - арнаның алдың ғ ы қ абырғ асының пластикасы нә тижесіз, сондық тан, тек арнасының артқ ы қ абырғ асын бекіту жә не терең тесікті тарылту қ олданылады.

Жарық тың пайда болуына жә не оны емдегенде жарық арнасының артқ ы қ абырғ асының жағ дайы шешуші маң ыз атқ аратындығ ы кө птен белгілі. Бірақ та осы уақ ытқ а дейін хирургтердің кө пшілігі мұ нымен санаспай келеді. Анығ ында, шап арнасының артқ ы қ абырғ асының нашарлануы, кө лденең фасцияның созылуы, жарық тың терең тесігінің кең еюі жарық патогенезінің негізі болады.

Қ азіргі уакытта жарық ты жоюоперациясы А.В.Вишневскийдің жергілікті инфильтративті жансыздандыру тә сілі немесе жалпы жансыздандырумен орындалады. Операцияның барлық белгілі тә сілдерін екі топқ а (шап арнасын ашып жә не ашпай орындалатын) бө леді. Кө бінесе каналды ашып орындалатын тә сілдер пайдаланылады.

Бұ л ү шін қ ажетті жансыздандырудан соң шаптың терісі, тері асты май қ абаты, фасция, пупарт сің іріне қ атар жә не одан 2 см. жоғ ары жерде 8-10 см. ұ зындық та тілінеді. Шап арнасының сыртқ ы тесігінен енгізілген науалы темір сү нгі арқ ылы ө зектің алдынғ ы беті тілініп ашылады. Жараның тө менгі шетінен жарық қ апшығ ы табылады да оны шандырдан жә не кремастер етінен, жалпы қ ынапты қ апшық тан тазартады.

Тазартылғ ан қ апшық тың тү бі кесіледі, қ апшық ішіндегі мү ше ішке енгізіледі. Қ апшық ішіне енгізілген саусақ жә не тупфер кө мегімен қ апшық мойнына дейін тазартылып босатылады. Қ апшық мойын тұ сында жібек жіппен байланады да оның денесі мен тү бі толық кесіліп алынады. Жарадан қ ан ағ уы мұ қ иат тоқ татылады. Бұ дан соң ашылғ ан шап арнасы белгілі тә сілдердің бірімен қ айта қ ұ растырылады.

Бассини (Bassini, 1888 ж.) - жарық қ апшығ ы мү мкіндігінше жоғ арыдан алынады. Ұ рық жолы кең інен ашылып, ол жараның бір жанына кө теріліп тартылады да терең тігін деп аталатын тігіндер салынады. Бұ л тігінге жоғ арыда қ иғ аш жә не кө лденең бұ лшық еттер, кө лденең шандыр коса алынады. Кейде шеткі 1-2 тігінге тік еттің шеті де қ оса алынып олар шап тө мпешігіне тігіледі. Бұ дан соң аталғ ан тіндер шап сің іріне тігіледі. Ұ рық жолы тігілген тіндер ү стіне жатқ ызылады да оның ү стінен сыртқ ы қ иғ аш еттің апоневрозы тігіледі.

Мартынов тә сілі - жарық қ апшығ ын алып тастағ аннан соң жің ішке жібек жібімен сыртқ ы қ иғ аш еттің шандырының жоғ арғ ы бө лшегін шап жалғ амына тігеді. Апоневроздың тө менгі бө лшегін жоғ арғ ы бө лшек ү стімен онша қ атты созбай апоневрозге тігеді. Булшық еттер тігіске алынбайды. Шеткі тігінді салғ анда шап ө зегінің сыртқ ы тесігін тарылтып алмауды бақ ылайды.

Жирар тә сілі - жарық қ апшығ ын тазартады, босатады, байлайды, кесіп алады. Ішкі қ иғ аш жә не кө лденең бұ лшық еттер шетін ұ рық жолының ү стімен шап сің іріне тігеді. Бұ дан соң сыртқ ы қ иғ аш бұ лшық ет апоневрозының жоғ арғ ы бө лігін жекелендіріп шап сің іріне тігеді. Апоневроздың тө менгі бө лшегі жоғ арғ ы бө лігі ү стімен тігіледі.

Жирар-Спасокукоцкий тә сілі - Жирар тә сілінен айырмашылығ ы қ иғ аш жә не кө лденең бұ лшық еттердің шеті апоневроздың жоғ арғ ы бө лігінен жекеленбей бірақ тігінмен қ оса тігіледі. Ол екі қ атар тігінмен шап сің ірін жарақ аттандырудан сақ тайды.

Кимбаровский тә сілі (1928 ж) - тігін ұ рық жолының алдымен салынады. Тігінге сыртқ ы қ иғ аш бұ лшық ет апоневрозының жоғ арғ ы бө лшегіне қ оса ішкі қ иғ аш кө лденең еттің жиегі қ оса алынып олар шап сің іріне тігіледі.

Кукуджанов тә сілі (1949) - сыртқ ы қ иғ аш бұ лшық еттің апоневрозын тіліп ұ рық жолын алғ а жә не тө мен тартады да жарық қ апшығ ы босатылып ол мү мкіндігінше жоғ арыда байланып алынып тасталады. Жарық қ апшығ ының мойны ө те кең болса оны ү зіліссіз тігінмен тігеді. Кө лденең фасция жеке тігіледі. Кө лденең ет жамбас жолына жә не қ асағ а жалғ амына тігіледі де шап арнасының тү бі бекітіледі. Тік бұ лшық еттің сің ірін шап сің іріне тігіп ішкі қ иғ аш бұ лшық ет тө мендетіледі. Бұ л кең іген шап аралығ ын тарылтады жә не шап арнасының артқ ы бетін кү шейтеді. Ұ рық жолы тігіндер ү стіне орналастырылады.

Сыртқ ы қ иғ аш бұ лшы арнасы пластикасының 130 - дан астам тә сілдері белгілі. Ә р тү рлі себептермен олардың кө пшілігі қ олданылмайды.Ең жиі қ олданылатын жә не жақ сы нә тиже беретін тә сілдерді жоғ арыда атадық.

Шап арнасын ашпай орындалатын жарық ты жою операциялары – бұ л тә сілдерде тері жә не тері асты май қ абаты, сыртқ ы фасция тілініп, шап сің ірі, жә не сыртқ ы қ иғ аш бұ лшық ет апоневрозы толық ашылады.

Бү дан соң Ру (Roux, 1892 ж.)тә сілі бойынша тілінбеген сыртқ ы қ иғ аш бұ лшық ет апоневрозын қ ыртыстандырып тігеді. Тігінге шандырғ а қ оса шап сің ірі де алынады.

Оппель (1919 ж.)- Ру тә сілін аз ғ ана ө згертті. Ол тігінге апоневрозғ а қ оса ішкі қ иғ аш бұ лшық етті де қ амтиды жә не жарық тың сыртқ ы тесігін шынашақ ұ шын ө ткізетіндей етіп тарылтады.

Кохер тә сілі - шап арнасының сыртқ ы тесігіне дейін жарық қ апшығ ы тазартылады да корнцанг кө мегімен қ апшық шап ө зегіне енгізіледі. Арнағ а енгізілген корнцангтың ұ шы тұ сында апоневроз тесіліп, ол тесік арқ ылы жарық қ апшығ ы шығ арылады. Қ апшық тың мойны байланғ аннан соң, ол кесіліп алынады. Бұ дан соң ө зектің алдынғ ы беті Ру тә сілі бойынша тігіледі.

Қ айталанғ ан шап жарық тарын операциямен емдеу - қ иын жә не шап арнасын қ осымша пластикалық тә сілдермен бекітуді талап етеді. Бұ л ү шін фасция, апоневроз, тері, ішпердесі, синтетикалық материалдар пайдаланылады.

Операция ү стінде кездесуі мү мкін асқ ынулар - жарық қ апшығ ын тазартқ анда ұ рық жолының, жарық қ апшығ ы ішіндегі мү шенің жарақ аттануы мү мкін. Бұ ның алдын алу ү шін алдымен қ апшық ты тіліп, оның ішіндегі мү шені кө збен кө ріп, саусақ пен қ орғ ап отырып қ апшық ты толық тазартады.

Шап сің іріне тігіндер салғ ан сә тте сан - жамбас қ ан тамырларының жарақ аттануынан немесе тігінге тү суінен мұ қ ият сақ тану қ ажет.

Жарадан ақ қ ан қ анды ө те сапалы тоқ тату қ ажет. Ө йткені операциядан соң ғ ы гематома жарық тың қ айталануының кө п себептерінің бірі болады. Шаптың тік жарық тарына операция жасағ анда (жылжымалы, сырғ анағ ыш) зә р қ уығ ының жарақ аттануынан сақ тану қ ажет.

Сурет № 2. Жарық элементтері.   1. Ішек 2. Ішперде 3. Іш қ абырғ асы 4 Жарық қ акпасы 5. Жарық қ апшығ ы 6. Жарық қ абырғ асы 7. Жарық қ апшығ ының ішіндегі мү ше

Сурет № 3. Шап жapығ ының пайда болуы. а) ішпердесінің қ ынапты бұ тағ ының толық бітелуі (қ алыпты) б) қ ынапты бұ тақ бітелмеген - туа біткен шап жарығ ы в) жү ре пайда болғ ан қ иғ аш шап жарығ ы г)жү ре пайда болғ ан тік шап жарығ ы.

Сурет № 4. Жарық тың бір қ абырғ алық (жартылай) қ ысылуы

Операциядан кейін кездесуі мү мкін асқ ынулар - жараның ірің деуі. Бұ ның алдын алуда асептика, антисептика шарттарын сақ таудың, сапалы гемостаздың маң ызы зор.

- Гипостатикалық пневмония - операциядан соң ұ зақ уақ ыт тө сек тартып жатқ ан ауруларда жиі кездеседі.

- Зә р шығ арудың қ иындануы катетерді қ олдануғ а мә жбү р етеді. Ал ол цистит ауруына ә келуі мү мкін.

- Ішек – қ арын парезі.

Аталғ ан операциядан кейінгі асқ ынуларды алдын алу ү шін науқ асты тө секте қ озғ алыссыз ұ зақ ұ стамай ерте аяғ ына тұ рғ ызу қ ажет.

7 тә уліктен соң операциядан кейінгі тігін жіптері алынады да 8 тә уліктен соң ауру ү йіне шығ арылып, 1, 5-2 ай бойы қ ара жұ мыстан босатылады. Қ айталанып жасалынғ ан операциядан соң ауыр жұ мысқ а кірісу уақ ыты 2-3 жұ мағ а ұ зартылады.

Аталғ ан операциялардың еш біреуі жарық қ айталануынан толық қ орғ ай алмайды. Операциядан соң ғ ы қ айталану 2-20% арасында байқ алады. Ең нә тижелі тә сілдер болып шап ө зегінің артқ ы бетін бекітетін операциялар саналады.

Ә р қ ашан операция тә сілін жарық тың тү рімен (қ иғ аш, тік, қ айталанғ ан) санаса отырып шешеді.

Жарық қ айталануының негізгі себептері - анатомиялық жағ дайлар жә не операцияны орындаудағ ы техникалық қ ателіктер, ауруды ерте ауыр жұ мысқ а шығ ару.

Сурет № 5. Жарық тың орнына жалғ ан тү сірілуі а) Жарық капшығ ы жә не қ ысылғ ан мү ше ішпердеден тысқ ары аймақ қ а ығ ысқ ан б) Париетальды ішперденің жарық қ апшығ ы-мойыны тұ сында жыртылуы салдарынан қ ысылғ ан ішектің қ ысушы сақ инаның іш куысына еніп кетуі.

1-ші науқ ас, 18 жаста. Шағ ымы - қ озғ алу, жү ру қ иындауы. Бұ л қ ұ былыстардың ауыр жұ мыста кү шеюі жә не оң шап тұ сында тө мпешіктің пайда болуы. Бұ л ісік бұ дан екі жыл бұ рын ауыр атлетикамен шұ ғ ылдану ә серінен пайда болғ ан. Алғ ашқ ыда ісік кішкене, жаң ғ ақ тың ү лкендігіндей жә не қ атты болатын.

Биыл медициналық тексерісте оң шаптың жарығ ы анық талды. Кейінгі уақ ытта ісіктің аумағ ы ү лкейіп тауық жұ мыртқ асындай мө лшерге жетті. Ісік жұ мсарды. Оның айналасы тіпті азғ ана ә серден - жө телгенде, кү шенгенде ауыратын болды. Сондық тан бұ л жігіт біздің бірінші қ алалық емханағ а клиникағ а жатқ ызылды. Ауруды аяғ ына тү рғ ызып қ арағ анда оң шап тұ сында сопақ ша келген тө мпешік пайда болады. Бұ л ісік жұ мсақ, ауруды жатқ ызғ анда ісік ішке еніп жоғ алып кетеді. Жө тел симптомы анық Шап тесігі саусақ ты ө ткізеді. Ісік ұ рық жолынан сыртқ ары шығ ады. Ұ рық безі ө згермеген.

Науқ астың шағ ымы, шапта жұ мсақ ісіктің пайда болуы, ол ісіктің жатқ анда жоғ алуы, шап каналының сыртқ ы тесігінің кең еюі жә не жө тел симптомының анық талуы ісіктің ұ рық жолынан тысқ ары шығ уы негізінде келесі диагноз қ ойылады. Оң шаптың кейін пайда болғ ан қ иғ аш, орнына тү скіш жарығ ы.

1.2. САН ЖАРЫҚ ТАРЫ - Hernia femoralis