Аурудың даму жолының келесі кезеңдері бар

1 кезең - ө кпенің ісіну кезең і. Бұ л кезенде ү рдіс орналасқ ан жердің ауырсынуы (Крюков симптомы). Кеуде ауырсыннуы тұ рақ ты, ол терең тыныс алғ анда, денені қ озғ ағ анда кү шейе тұ седі. Бас ауырады, ә лсіреу, дене қ алтырауы, қ ұ рғ ақ жө тел, дене қ ызуы жоғ ары, тері бозарғ ан, кө кшіл тартқ ан. Тыныс шапшаң дағ ан. Перкуссияда — ө кпе дыбысы бә сең деген, аускулътацияда дымқ ыл қ ырылдар естіледі.

2 кезең — ірің діктің жарылу кезең і. Ірің бронх арқ ылы сыртқ а кө п шығ ады.

Ауызды толтырып шығ атын ірің ді қ ақ ырық тың исі сасық. Бұ л қ езең де дене қ ызуы тө мендейді, тә беті жақ сарады. Абсцесс ішіндегі ірің қ ақ ырық пен толық шық қ анда перкуссия кезінде ө кпеден қ орап дыбысы, ал аускулътацияда қ ұ мыра тынысы естіледі.

Ө кпенің жедел абсцессінің асқ ынулары:

1. Ө кпеден қ ан ағ уы. Қ ан кө п кеткенде жү рек жеткіліксіздігі жә не анемия, кейде асфиксия байқ алады. Ө кпеден қ ан ағ уының жең іл - қ ан тү кіру жә не ауыр қ ан ағ уы, қ ан қ ұ суы тү рлерін бө леді. Қ ан ағ уына қ арсы гемостатикалық ем -қ ан, плазма, аминокапрон қ ышқ ылы, хлорлы кальций, криопреципитат пайдаланылады.

Қ ан ағ уы тоқ тағ аннан соң тыныс жолдарын ұ йығ ан қ аннан босату ү шін бронхоскопия жасалады.

Егер консервативті емге кө нбей қ ан ағ уы тоқ талмаса ө кпе резекциясы орындалады.

2. Плевра эмпиемасы - консервативті тә сілмен емделеді - антибиотикотерапия, иммунотерапия, витаминотерапия жә не кү нде орындалатын плевра пункциясы. Пункциямен плевра қ уысындағ ы ірің сорылады, одан соң плевра іші антисептикпен, антибиотикпен жуылады, ферментті препараттар плевра ішіне жіберіледі.

3. Пиопневмоторакс - ө кпедегі ірің нің плевра қ уысына тө гілуі. Ірің мен бірге плевра қ уысына бос ауа жиналады. Ө кпе қ ысылады. Аурудың жағ дайы нашарлайды, кеуде қ атты ауырсынады, тыныс алу ауырлайды, ентігу, акроцианоз байкалады.

Пиопневмоторакста - ауруғ а жедел торакоцентез жасалып плевра қ уысы дренаждалынады, дренаж арқ ылы ірің жә не бос ауа сорылады, плевра іші антисептикпен жуылады.

Ө кпе абсцессінің диагнозын анық тау ү шін клиникалық жә не рентгенді тексерістер(рентгено-, томография), бронхоскопия қ олданылады.

Іріндіктің бронхқ а жарылғ анына дейін рентгенмен ө кпенің ісінгендігі, ал жарылғ анынан соң бұ рың ғ ы ісік орнында дө ң гелек немесе сопақ ша қ уыс анық талады. Куыстың ішінде сұ йық жә не газ бар.

Томографиямен — абсцесстің орны, терендігі анық талады.

Бронхоскопиямен— бронх жағ дайы, ірің ді эндобронхит анық талады, емделеді.

Ө кпе абсцессін - ө кпе ісігінен, кистасынан, туберкулезінен айыру қ ажет.

Ө кпе абсцессін емдеудің негізгі тү рі - уақ ытымен ұ йымдастырылғ ан комплексті консервативті тә сіл. Бұ л тә сілмен емдеу аурудың себебіне жә не даму механизіміне қ арсы ә сер етуі қ ажет. Емдеу шаралары келесі қ имылдардан қ ұ ралады:

1) Трахеобронхеальды тыныс жолдарын жә не ө кпені тазарту.

2) Ө кпедегі микрофлораларғ а қ арсы.

3) Ағ заның қ орғ аныс кү шін жақ сарту.

Барлық санация тә сілдері арасындағ ы ең оң айы - постуральды дренаж. Бұ л дренаждың негізі келесіде: абсцесспен байланысты бронхты басқ а денеден тө мен орналастыру ү шін ауруды қ ырынан, немесе етпетінен кеудесін тө мендетіп жатқ ызу. Бұ нымен ірің нің ө з ағ ынымен оң ай шығ ып жалпы уланудың бә сең денуі байқ алады. Ө кінішке орай пастуральды дренаж кейбір ауруларда нә тиже бермейді, егер олардың бронхтары қ оюланғ ан ірің мен бітелсе.

Постуралды дренажғ а қ оса тыныс жаттығ уларын, қ еудені соғ у, дренаждалынғ ан бронхты жууды кү ніне бірнеше рет қ олдану қ ажет.

Бронхтардың дренажды қ асиетін жақ сарту жә не ірің ді эндобронхитті жою ү шін ингаляциялар, кең ірдекке қ ақ ырық сұ йылтқ ыштарын тамызу қ олданылады. Ингаляцияны кү ніне 2 реттен 10 минут бойы орындайды. Кө бінесе кең ірдекке фурациллин, 3% натрий гидрокарбонаты, антибиотиктер жіберіледі. Ферменттер (трипсин, химопсин, гиалуронидаза, рибонуклеаза) кең ірдек пен бронхтағ ы сілекейді, ірің ді сұ йылтып тыныс алуды жақ сартады. Ірің нің шығ уын кү шейтеді. Олар қ абыну ү рдісін бә сең детеді, бронхтың ісінуін, қ ызаруын басады, антибиотиктердің микробтарғ а қ арсы ә серін кү шейтеді. Кең ірдекке дә рі жіберу мұ рын арқ ылы кең ірдекке, бронхқ а енгізілген зонд арқ ылы орындалады.

Емдеу бронхоскопиясын қ олдану жоғ арыда аталғ ан емдеудің шипасыздығ ында пайдаланылады. Бронхоскопиялы санацияны орындау ү шін абсцесспен байланысты бронхқ а катетер енгізіліп санация орындалады.

Бронхтар мен байланыссыз ө кпенің шеткі бө лімдерінің абсцессінде ірің дікті кеуде арқ ылы тесіп дренаждау пайдаланылады. Дренаж арқ ылы абсцесс ірің нен босатылады, жуылып тазартылады. Бұ л ү шін алдымен рентген кө мегімен абсцесстің орналасқ ан орны анық талады.

Ө кпе абсцессін дренаждаудың асқ ынулары - тері астының эмфиземасы, пневмоторокс, қ ан тү кіру.

Микробтарды жә не олардың токсиндерін жою ү шін антибиотиктер пайдаланылады. Бұ л ү шін алдымен микробтардың антибиотикке сезімталдығ ы анық талады, одан соң қ ажетті антибиотиктің мө лшері, пайдалану уақ ыты дұ рыс шешілуге тиісті. Ә рқ ашанда бір-бірін қ олдайтын екі антибиотик бірге пайдаланылады. Емдеу курсы 8—10 кұ н. Бронхқ а зонд арқ ылы тамызуғ а қ оса антибиотиктерді қ анғ а, бұ лшық ет арасына егеді. Кө бінесе пенициллин, стрептомицин, метициллин, оксациллин, ампициллин, цефалоспориндер, аминогликозидтер -гентамицин, канамицин, мономицин, тетрациклиндер пайдаланынады.

Улануғ а қ арсы терапия – 2-2, 5 л. сұ йық ерітінділер егіледі: 5-10% глюкоза, Рингер ерітіндісі, физиологиялық ерітінді, гемодез, реополиглюкин, желатинолъ, зә р шығ арғ ыштар - фуросемид ішкізіледі, лазикс егіледі. Жұ масына екі рет 200—300 мл. 1% кальций хлориді егіледі. Ол бү йректер қ ызметін жақ сартады, қ абыну ү рдісін басады.

Энергия кемістігін қ олдау ү шін кө к тамырғ а 30% этил спиртін 50—100 мл. суғ а қ осып егеді, майлы эмульсия, сапалы қ оректендіру орындалады.

Нә урыздер кемістігін толық тандыру ү шін қ ұ рғ ақ немесе сү йық плазма, протеин, альбумин, казеиннің гидролизаты егіледі. Ал олардың толық сің уі ү шін анаболикалық гормондар (неробол, ретаболил) пайдаланылады. Аскорбин қ ышқ ылы, витаминдер В1-6, В12 егіледі. Комплексті емнің кұ рамына емдеу гимнастикасы енгізіледі.

Ағ заның спецификалық жә не спецификалық емес иммунитетін кү шейту ү шін — қ ан қ ұ ю 250—300 мл. жұ масына 2 рет), пиримидинді препараттар (метилурацил, пентоксил), витаминдер, анаболикалық гормондар, иммунды препараттар) стафилококқ а қ арсы гипериммунды сарысу, гаммаглобулин, стафилококкты анатоксин пайдаланылып белсенді жә не ырық сыз иммунитет шақ ырылады.

Сонымен, ө кпенің жедел абсцессін емдеудің негізгі тү рі болып комплексті консервативті тә сіл саналады.

Ө кпенің жедел абсцессін операциямен емдеу ө те ауыр қ ан ағ уында жө не ірің ді ү рдістің консервативті емге кө нбей ауырлай тү суінде қ олданылады.

9.6. БРОНХЭКТАЗИЯ АУРУЫ

Цилиндірше немесе қ апшық ша болып сегментарлы жә не субсегментарлы бронхтардың созылуы.

Аурудың жеке бірінші немесе туберкулез, ө кпе ісігі, созылмалы абсцессі салдарынан басталатын екінші тү рлерін бө леді.

Туғ аннан жә не жү ре пайда болатын тү рлері бар.

Кейін басталатын - бронхоэктазия ауруы бронхтың тарылуы, тырысуы, тыртық тануы, оның ішіне бө где заттың енуі, ісінген лимфа безімен қ ысылуында бронх кілегейінің ағ ымы нашарлайды. Кө бінесе бұ ғ ан қ ызылша пневмониясы, коклюш, бронхит, бө где зат енуі, бронхопневмония, бронхиальды астма, муковисцидоз себеп болады.

Бронхоэктаздар пайда болуы келесі факторлармен байланысты:

1) Бронх қ абырғ асының эластикалық қ асиетінің бұ зылуы.

2) Бронх ішіндегі қ ысымның кө терілуі.

Бронхэктазия ауруының 3 кезең і бар:

1) Кішкене бронхтардың 0, 5-1, 5 см.кең еюі.

2) Бронх қ абырғ аларының қ абынуы қ осылуы.

3) Қ абыну ү рдісі бронхтан оның айналасындағ ы тіндерге жайылуы. Аурулардың 30% жуығ ында екі ө кпенің зақ ымдануы қ оса байқ алады.