Геморройды операциямен емдеу

1. Гиппократ заманынан белгілі геморрой тү йіндерін кү йдіру. Бұ л ү шін арнайы аспаптар ұ сынылғ ан. Тү йін қ ысқ ышпен қ ысылады да термокаутермен кү йдіріледі. Қ алғ ан жара қ абыршақ танып жазылады. Бұ л тә сіл кө п қ олданылмайды. Ө йткені бұ дан соң ғ ы кезең де жарадан қ ан ағ уы немесе анустың тыртық танып тарылуы байқ алады.

1898ж. М.С. Субботин - тү йнемені кесіп алғ аннан соң ғ ы жараны тігуді ұ сынылады. Бірақ та бұ дан соң іле - шала тігіннің қ атты ауырсынуы басталады. Ауырсынудың себебі ануспен тік ішек арасының терісінің сезімталдығ ы. Анус терісінен 1см. жоғ арыда байланғ ан кілегейлі қ апшық ауырмайды. Осындай Знаменскийдің экспериментінен соң Н.В.Склифосовский тү йіншекті тубірімен, ішектің кілегейлі қ апшығ ымен қ оса кесіп алуды қ олданғ ан. Жә не тігінді тек ішкі геморройда қ олданғ ан.

Тік ішекке операция жасауда арнайы дайындық тар қ ажет. Ең алдымен науқ асқ а арнайы диета тағ айындалады, операциядан бір кү н бұ рын майсана (кастор майы) ішкізіледі. Оның кешінде тазарту клизмасы екі рет (арасына 30- 40минут салып) орындалады. Операция жасалатын кү ні таң ертен ү шінші рет клизма орындалады да, тік ішекке газ шығ аратын тү тік енгізіледі.

Жергілікті жансыздандыру 0, 5% новокаин ерітіндісімен орындалады. Инемен тік ішекті тесіп алмау ү шін хирург сол қ олының сұ қ саусағ ын анусқ а енгізіп иненің бағ ытын бақ ылап отырады. Анусты созып кең ейткенен соң геморройлы тү йіндер сыртқ а шығ ады. Олар Люэр қ ысқ ышымен қ ысылып, кілегейлі қ абаты тілініп оның астындағ ы " аяғ ы" мық ты жіппен тігіліп байланады. Байлану қ ысқ ыштан жоғ ары жә не тө мен орындалады. Келешекте бұ лай байланғ ан тү йіншек шіріп ө з бетімен тү сіп қ алады. Бұ л шіруді шапшаң дату ү шін қ ейбір мамандар байланғ ан тү йінге Імл.спирт егеді, ал ауырсыну сезімін басу ұ шін Імл 1% новокаин егеді. Ішекке Вишневский майымен майланғ ан тампон енгізіледі.

Операциядан соң ауруғ а 6-8 тамшыдан 3 мезгіл опий ішкізіледі, диета тағ айындалады, 3 куннен соң бірінші рет байлам ауыстырылады, ванна жасалады. Операциядан соң 6 кү н бойы дә рет жү рмеуі қ ажет.

Америка хирургі Уайтхед геморройды операциямен емдеудің жаң а тү рін — ішектің кілегейлі қ апшығ ын геморройлы тү йіншекпен қ оса кесіл алып тастауды ұ сынды.

1951 ж. Т.Заде тө менгі геморройдалды артерияны байлау тә сілін ұ сынды. 1897 ж,. Andreus- геморройлы тү йінге карбол қ ышқ ылының ерітіндісін егумен орындалатын склеротерапия тә сілін ұ сынғ ан. CIC ғ асырда бұ л тә сіл кең қ олданылғ ан. Бірақ та, ә р тү рлі асқ ынулар жә не науқ астың ө лімі жиілігінен қ азіргі уақ ытта бұ л тә сілді глицерин қ осылғ ан карбол қ ышқ ылының 5% ерітіндімен геморройдың 1-ші кезең ің де ғ ана қ олдануғ а болады.

Блайсделл (Blaisdell, 1958 жыл) геморройлы тү йінді ішектің кілегейлі қ апшығ ымен қ оса арнайы резең келі сақ инамен қ ысуды ұ сынғ ан. Сақ инамен қ ысылғ ан тіндер 4-5 тә уліктен соң ө з бетімен тү сіп қ алады.

Лорд (Lord, 1969) артқ ы тесікті созу тә сілін ұ сынғ ан. Артқ ы тесіктің фиброзданып қ атаң данғ ан тіндерін созу ішектегі қ ысымды бә сендетіп, тү йіншектердің жағ дайын жақ сартады деп санайды.

Криотерапия- геморрой тү йіншектерін мұ здату.

Фотокоагуляция (Нейгер- Neiger, 1979 ж.) инфрақ ызыл сә улесімен геморройлы тү иіншіктерді кү йдіреді.

Мейо клиникасында ең жиі қ олданылатын операциялар- тү йінді латексті шайбамен байлау жә не геморрой эктомия II-III кезең ді геморройда.

Ішкі геморройдалды тү йіншіктер сыртқ ылардаң бұ рын пайда болады. Тү йіншіктер кө тенде қ ысылып қ алса олар кө гереді, ісінеді тіпте некрозданып шіриді, қ абыну ү рдісі кө тең айналысы тіндеріне жайылады, дә рет жә не зә р шығ ару қ ыйындайды.

Геморрой жалпы жә не жергілікті асқ ынулар береді.

Жергілікті- тік ішектің кілегейлі қ абатының тү сіп кетуі, жыртылуы, қ ышынуы, қ абынуы (проктит, парапроктит) сфинктердің ұ стамауы.

Жалпы- қ ансырау, жыныс қ абілетінің нашарлауы, жү йке жү йесінің бұ зылуы. Геморройдың екінші себептері- жү рек аурулары, қ ан қ ысымы кө терілуі, бауыр циррозы, жамбас тамырлары тромбофлебиті, жамбас қ уысы ішінде, ішпердеден тысқ ары орналасқ ан ісіктерде геморройдалды қ ан тамырларындағ ы қ ысым жоғ арылайды. Бұ л себептерде кө к тамырдың ауруларына себеп болғ ан аурулар емделеді.

Бірінші тү рлі геморройды емдеу консерватитвті, инъекциялы, операциялы болып 3 топқ а бө лінеді.:

Консервативті ем - диета, медикаменттер, ЛФК, курорт. Тағ амдандыру- ө сімдіктер, жемістер, ботқ а. Қ ара нан, сірке су, қ ыша, маринадтар, консервалар, ысталғ ан, тұ зды тағ амдар, пияз қ абылдауғ а болмайды. Арақ ішуге тиым салынады. Вазелин немесе ө сімдік майы қ осылғ ан клизма, душ, отыру ваннасы қ олданылады. Қ ажет жағ дайда қ ан ағ уын тоқ тату, ауырсынуды, қ абынуды басатын дә рілер, балауыздар пайдаланылады. Физиотерапия - Дарсонваль, УВЧ, диатермия, ЛФК, гидропроцедуралар, пресакральды қ оршау орындалады.

Иньекциялы-склероздағ ыш тә сілдер қ ан ағ уында, диабетпен ауыратындарда, қ арт адамдарда қ олданылады. Бұ л ү шін тромбовар, рикоцид, вистрин варикозды тү йіншекке егіледі. Тік ішек немесе варикозды тү йіншектің қ абынғ анында инъекциялы тә сілді қ олдануғ а болмайды.

Операциямен емдеу. - консерватитвті еммен тоқ татылмағ ан қ ан ағ уында, тү йіншектер тү сіп кеткенде, олардың шірігендігінде, жиі қ абынуында орындалады.

Геморройдың алдын алу ү шін жалпы жағ дайды жақ сарту, таза ауада жү ру, ойнау, жең іл жұ мыс қ ажет. Таң ертенгілікте қ айнағ ан салқ ын суды, укроптың суын ішу. Тағ амдар- шлактары мол-қ ара нан, овощтар, жемістер, крупа, сү т, айран, ө сімдк майы, қ ара ө рік. Тазарту клизмасы, жеке гигиена шараларын орындау қ ажет.

11.4. ТІК ІШЕКТІҢ ЖАРЫЛУЫ (ТРЕЩИНА) - fissura аnі - ө те жиі кездесетін ауру.

Ішектің қ атты ауыратындығ ынан науқ ас жұ мыс қ абілетін жоғ алтады. Жарық шалар ұ зындығ ы 1-2см. аспайды. Олар терімен ішек арасында, кө бінесе ішектің артқ ы қ абырғ асында орналасады. Жаң а пайда болғ ан жарылуда оның жиектері жұ мсақ, тү сі қ ызғ ылт, одан қ ан ағ ады. Ескірген жарылуда оның жиектері қ атты - мү йізденген, тү бі сұ рғ ылт, ірің деген. Кө бінесе жарық шалар геморройдың салдарынан пайда болады.

Ішектің жарылу механизмдері: неврогенді теория - кілегейлі қ абаттың жыртылуы оның астындағ ы сезімтал жү йке бұ тақ тарын ашып, оларғ а инфекция жайылуын туғ ызады. Жарылу сфинктердің тырысуына соғ ады. Ауруды анық тау қ иын емес. Бұ л ү шін ауруды гинекологиялық креслоғ а жатқ ызып тексергенде кө руге болады. Киын жағ дайда ішекке саусақ ты енгізіп сфинктер жағ дайын анық тайды.

Емдеу тә сілдері қ онсервативті жә не оперативті болады.

Консервативті ем - ауырумен қ абынуды басатын майлы балауыздар.

Хирургиялық емдеу тә сілдері:

а) сфинктерді созуды 1829 ж. Рекамъе ұ сынғ ан. Жарық шалар жазылуына сфинктердің қ атты тырысуы кедергі болады. Егер сфинктерды қ олмен созып кең ейтсек оның парезінен жарық шағ а тыныштық беріліп, оның жазылуына қ ажетті жағ дай туады.

б) Жарылудың астына спирт қ осылғ ан новокаин егіледі (Аминев тә сілі).

в) Созылмалы жарылулар ә ртү рлі операциямен емделеді: жарық шаны тіліп алып жараны тігу (Брайцев, Аминев), жарылуды тіліп алуғ а қ оса сфинктерді кө лденең інен тіліп кең ейту - сфинктеротомия (Рыжих).

23-ші науқ ас- 56 жасар жұ мыскердің шағ ымдары: анус (кө тен) айналасының дә рет шыкқ анда, жү к кө терғ енде, ауыр жұ мыс орындағ анда ауырсынуы. Жалпы ә лсіздену жә не бас айналу.

Бірнеше рет хирургиялық бө лімшелерде геморройдың тромбофлебитпен емделген. Егер бұ рын ішектен шығ ып кеткен геморройлык тү йіншектер қ айталанып орнына енсе, кейінгі уақ ытта оларды орнына енгізу қ иындайды жә не қ атты ауырсынатын болады.

Тізелерімен шынтақ тарына жатқ ызылғ ан ауруды тексергенде геморойлы тү йіншектер " шоғ ы" кө рінеді. Ә рбір тү йіншек 1—Зсм. Олар қ аттың, тү рі кө кшіл. Ауру кү шенгенде бұ л тү йіншектер ү лкейеді, кө гереді, қ айта орнына тү спейді.

Диагноз-варикозды кең ейген геморройлық қ ан тамырының тромбофлебиті. Орындалғ ан консервативті ем еш нә тиже бермегенінде (балауыздар, новокаинді блокада, ванна, Вишневский майымен байлам, троксевазин) науқ асты операциямен емдеу қ ажет.

11.5. ТІК ІШЕКТІҢ ТҮ СУІ — prolapsus recti

Тік ішектің шығ уына іш қ уысындағ ы қ ысымның ө суі, тік ішектің байламдарының босаң дығ ы себеп болады.

Тік ішектің тү суі барлық хирургиялық аурулардың 0, 5—6, 2% жетеді. Кө бінесе ер адамдарда байқ алады. Бұ л олардың анатомиялық ерекшеліктерімен жә не ауыр жұ мысымен байланысты. Ә йелдерде дуглас қ алтасы саяз, жатыр ішекті қ ысып кү шті бекітеді, олардың тік ішек сфинкторы берік.

Тік ішек тү суінің тү рлері:

1. Тек кілегейлі қ апшық тың тү суі.

2. Ішектің барлық қ абаттарының тү суі.

Аветисов келесі тү рлерін бө леді:

Бірінші дә режелі - тү скен ішектің ұ зындығ ы 4см. дейін, оның жарақ аты жоқ, ө з бетімен орнына тү седі.

Екінші дә режелі- 8см. дейін, ішек қ ызарғ ан, ісінген, қ ан ағ уы, ауыруы мү мкін. Бірақ та орнына салынады.

Ү шінші дә режелі - 8- 12см. шығ ады, ішек қ абынғ ан, ісінген, тыртық танғ ан. Ішеқ орнына салынғ аннан соң сфинктер жабылмайды, аурудың жағ дайы ауыр.

Тө ртінші дә режелі -12см. артық ішектің тү суі жө телгенде, тү шкіргенде т.б. болмашы қ имылдарда байқ алады. Тү скен ішек ө з бетімен орнына салынбайды.

Тік ішектің тү суінің жең іл тү рлері балаларда ә р тү рлі ішек аурулары салдарынан, ересектерде - геморрой салдарынан байқ алады. Ішектің ұ зақ уақ ыт тү суінде онда созылмалы қ абыну кө ріністері, эррозиялар мен ойық жаралар, қ ан ағ уы байқ алады.

Ауруды тексеруде оны екі аяғ ына отырғ ызып кө ру нә тижелі. Бұ нымен ішектің айналып тү суі анық кө рінеді.

Бұ ғ ан қ оса тік ішекті тексеру қ ажет. Бұ нымен тік ішек тү суін ұ зын полиптердің тү суінен айырады.

Ректороманоскопия орындалады. Ішек тү суінің ауыр тү рлерінде сфинктер ә лсізденеді, ол 1-2-3 саусақ тарғ а қ ең ейеді. Ішекке саусақ енгізгеннен соң аурудың сфинктерді қ ысуын ө тінеміз. Сфинктердің кең ейуін анық тау қ ажетті операцияны дұ рыс анық тауғ а кө мектеседі.

Диагнозды ажырату — геморройлық тү йіншектердің шығ уынан айыру қ ажет.

Тік ішек тү суін емдеудің кө птеген тә сілдері белгілі.

Гиппократ дә уірінен кө птеген қ арапайым тә сілдер қ олданылатын. Мә селен ауруды аяғ ынан байлап тө мен салбыратып іліп қ ою.

Консервативті тә сілдер кө бінесе жас балаларда қ олданылады:

1. Ішек тү суіне себеп ауруды емдеу (дизентерия, колит).

2. Сфинктерді кү шейту — параректальды май қ абатына спирт немесе басқ а склероздендіретін дә ріні егу.

3. Ішекті кө теріп тұ ратын обтураторлар

4. Физиотерапия (массаж, ванна).

Ересектерді мү мкіндігінше ерте операцияғ а алу қ ажет. Бұ л ауыр ө згерістердің алдын алады. Операциядан бұ рын ішек толық тазартылады.