Жедел кезеҢ жауабыныҢ» организм Үшін маҢызы

· Қ орғ аныстық

Жедел кезең нің нә руыздары микробтарғ а қ арсы, антиоксидантты ә сер кө рсетеді. Цитокиндер ағ залар мен жү йелердің қ ызметін ө згертеді, қ ызбаны тудырады, фагоцитозды ә серлейді, стресс дамытады. Цитокиндер зақ ымдануғ а жедел жауап беретін бө ліктерге қ ордағ ы метаболиттердің (аминқ ышқ ылдары сү йек кемігіне, лимфа тіндеріне, бауырғ а бағ ытталады) қ айта бө лінуін қ амтамасыз ете отырып зат алмасуының тү бегейлі қ айта қ ұ рады. Соның нә тижесінде бұ зылғ ан гомеостаз қ алпына келіп, ө ліеттенген тіндер шығ арылып, артық тіндік протеазалар байланыстырылып, жойылады, тіндердің қ алпына келуіне жағ дай жасалады.

• Патогендік

Цитокиндердің артық ә сері организмге теріс ә сер етеді. Ә сіресе ішек қ имылы мен мембраналық асқ орытуды тежейтін ИЛ-1 мен Ө ТЖЖ біріккен ә серінен қ ұ су, іш ө ту, гепатоциттердің қ ұ рылымдық бұ зылысы дамып, гиперкалиемия мен ацидозды кү шейте тү седі. Бұ л цитокиндердің кө п мө лшерде бө лінуі жә не қ анағ ымында ұ зақ айналып жү руі ауыр бактериялық жұ қ паларда дамитын сепсистік сілейменің дамуын тудырады. ИЛ-1 мен Ө ТЖЖ АҚ тө мендеуін, микроциркуляцияның жү йелік бұ зылыстары, кө пағ залық жеткіліксіздік. ИЛ-1 миокардтың жиырылғ ыштық қ асиетіне теріс ә сер етеді, тромбопластин тү зілуін арттырып, ТШҚ Ұ -синдромы дамуына ә келеді.

Цитокиндердің жү йелі ә сері жү йелік қ абынулық жауап синдромын тудырады (Чикаго, 1991 ж.).

Жү йелік қ абынулық жауап синдромының клиникалық критерилері:

• Дене қ ызымы 38⁰ немесе 36⁰-дан тө мен
• Жү рек соғ у жиілігі 90
• Тыныс жиілігі 20 немесе артериалық гипокапния 32 мм с.б.-нан тө мен
• лейкоцитоз 12 х 10⁹ /л-ден артық немесе лейкопения 4х10⁹ /л аз немесе 10%-дан артық лейкоциттердің жетілген тү рлері болуы

Жү йелік қ абынулық жауап синдромы кеміндеекі клиникалық – зертханалық критериі болуы тиіс.

Кома (коматозды жағ дай) (гр. κ ῶ μ α — терең ұ йқ ы) — ОЖЖ сананың прогрессирлеп ө шуімен жү ретін, сыртқ ы орта тітіркеністеріне жауап бермейтін, ө мірлік маң ызды ағ залардың, тыныс алу жә не жү рек қ ан тамыр жү йесінің бұ зылыстарымен жү ретін жедел басталатын ауыр патологиялық жағ дай. Яғ ни ОЖЖ қ ызметінің нашарлауы (ә рі қ арай ми ө лімі) тек сананың сө нуімен емес, сонымен қ атар арефлексиямен жә не ө мірлік маң ызды ағ залардың реттелуінің бұ зылыстарымен жү реді. Кома жеке ауру емес; ол ОЖЖ қ ызметінің бұ зылысы немесе ми тінінің зақ ымдалуы (бас миының ауыр жарақ аты) нә тижесінде дамиды. Комалық жағ дайлар шығ у тегіне жә не патогенезіне байланысты ажыратылады, соғ ан байланысты терапевтикалық шаралар қ олданылады. Этиологиясына байланысты жіктелген команың классификациясында 30-ғ а жуық тү рі кө рсетілген. Соның ішінде бір бө лігі жеке ауруларғ а емес бір топ аурулар мен синдромдарғ а жатады. Біріншілік церебралды кома Команың бұ л тү рінің негізінде бас миының біріншілік зақ ымдануына байланысты ОЖЖ қ ызметінің бұ зылуы жатыр. Жарақ аттық кома (лат. coma traumaticum) — бас сү йек ми жарақ аты кезінде орын алады. Эпилептикалық кома (лат. coma epilepticum) — эпилепсиялық ұ стамалар кезінде дамиды. Апоплектикалық кома (лат. coma apoplecticum) — ми қ ан айналымының жедел бұ ылыстарында дамиды. Менингеалды кома (лат. coma meningeale) — инфекциялық менингиттерде интоксикация нә тижесінде дамиды. Апоплектиформды кома (лат. coma apoplectiforme) — екіншілік ми қ ан айналымының бұ зылыстарында дамиды (Мысалы, миокард инфаркты). Ісіктік кома — ми жә не оның қ абық тарының ісіктерінде дамиды.

Кома - остро развивающееся тяжёлое патологическое состояние, характеризующееся прогрессирующим угнетением функций ЦНС с утратой сознания, нарушением реакции на внешние раздражители и расстройствами жизненно важных функций организма.

Причины комы:

· экзогенные:

o травматические - повреждение головного мозга;

o термические - после перегрева головного мозга;

o токсические - грибы, алкоголь, наркотики;

o алиментарные - долгое голодание;

o лучевые;

o инфекционные;

o гипоксия;

· эндогенные:

o нарушение мозгового кровообращения;

o анемические - пониженный гемоглобин;

o эндокринные - заболевание гипофиза.

Механизмы развития комы:

1. интоксикация;

2. кислородное и энергетическое голодание;

3. нарушение кислотного и водного баланса.

Кома - остро развивающееся тяжёлое патологическое состояние, характеризующееся прогрессирующим угнетением функций ЦНС с утратой сознания, нарушением реакции на внешние раздражители и расстройствами жизненно важных функций организма.

Виды комы:

· Уремическая кома - отказывают почки. Стадии:

1. спутанность сознания;

2. нарушение ориентирования;

3. запах кожи мочевиной;

4. отёк мозга;

5. двигательное возбуждение;

6. угнетение дыхания;

7. приближается к смерти.

· Печёночная кома возникает при поражении печени, при гепатитах, при отравлении грибами и другими ядами, при циррозе печени. Стадии:

1. спутанность сознания;

2. нарушение ориентирования;

3. запах кожи мочевиной;

4. гнилостный запах изо рта;

5. зуд кожи;

6. отёк мозга;

7. двигательное возбуждение;

8. угнетение дыхания;

9. приближается к смерти.

· Диабетическая кома:

o гипергликемическая кома - начинается постепенно:

1. слабость;

2. острая головная боль;

3. сильная жажда;

4. рвота;

5. потеря сознания;

6. запах ацетона изо рта;

7. сухость кожи и слизистых;

8. мягкость глазных яблок.

o гипогликемическая кома

1. общая слабость;

2. звон в ушах;

3. головокружение;

4. дрожание в пальцах рук;

5. холодный пот;

6. расширение зрачков;

7. быстрая утрата сознания;

8. общие судороги.

Естен тану — қ атты кү юдің, қ ансыраудың, қ атерлі басқ алай дерттің, организмде қ ажетті су мө лшерінің жетіспеушілігінің немесе аса қ атты аллергиялық реакцияның салдарынан болатын адам ө міріне қ ауіпті қ ұ былыс. Сондай-ақ естен тану жағ дайын іштен кө п қ ан кету де тудыруы мү мкін.

Естен танудың белгілері

· Ә лсіздік, тамыр соғ ысының жиіленуі (минутіне 100-ден астам соғ у жиілігі);

· Салқ ын тер шығ у: кө гіс тартып, мұ здап, дененің тершуі;

· Қ ан қ ысымының кү рт тө мендеп кетуі;

· Ақ ыл-естің ауысуы; ә лсіздік немесе талып қ алу.

Естен тану жағ дайын болдырмау немесе одан тез айық тырып алу ү шін не істеу қ ажет? Естен танудың алғ ашқ ы белгілері немесе сондай жағ дайдьң қ аупі байқ ала бастағ анда:

· Сырқ ат адамды аяқ жағ ы басынан биігірек болатындай етіп жатқ ызу керек.

Ал сырқ ат адамның басы қ атты зақ ымданғ ан болса, оны жартылай отырғ ан қ алыпта жатқ ызғ ан жө н.

· Қ андай да болмасын қ ан кетуді тоқ татың ыз;

· Егер сырқ ат адам тоң ып жатса, оны кө рпемен қ ымтаң ыз;

· Егер сырқ ат адам су іше алатындай халде болса, онда оғ ан бірнеше тамшы су, ә йтпесе, басқ адай сусын берің із, ал организмде су жетіспеушілігінің белгілері байқ алса, сусынды кө бірек беріп жә не регидрат сусынын ішкізің із;

· Жарақ ат болса, онда жарағ а ем-дом жасап, таң ып тастаң ыз;

· Егер сырқ ат адамның ауруы жанына қ атты батып, мазасызданса, оғ ан аспирин немесе дерт ауыртпалығ ын жең ілдететін (байыз таптыратын) басқ а дә рі-дә рмек берің із, бірақ бү лардың қ ұ рамында тыныштандыру ә серін тигізетін кодеин тә різді қ оспалар болмауы керек.

· Ө зің ізді сабырлы ұ стап, сырқ ат адамды демеп, кө ң ілін кө терің із.

Сырқ ат адам ес-тү ссіз жатқ ан жағ дайда:

· Басын бір қ апталғ а қ ырынан салып жә не артқ а қ арай сә л кегжитің кіреп темен қ аратып жатқ ызың ыз (жоғ арыдағ ы суретке қ араң ыз). егер сырқ ат адам демі жетпей тү ншығ ып бара жатса, саусағ ың ызбен оның тілін тартып шығ арың ыз.

· Егер ол қ ұ сып жіберсе, дереу аузының ішін қ ұ сық тың қ алдығ ынан тазалаң ыз. Қ ұ сық ө кпесіне кетіп қ алмауы ү шін басы жоғ арыда айтылғ андай жағ дайда жатқ анын қ адағ алаң ыз (тө мен, артқ а қ арай сә л шалқ айтылып жә не қ ырынан салынғ ан);

· Есін жиғ анша оның аузына ештең е апармаң ыз;

· Егер осы сә тте маң айындағ ы адамдардың біреуі болмаса біреуі кү ре тамыр арқ ылы ерітіндіні жиі тамшылатып жіберу ә дісін білетін болса, соны қ олданың ыздар;

· Сырқ ат адамғ а тезірек дә рігерлік кө мек кө рсету шарасын ұ йымдастырың ыз.