Шешу жолдары. Елдің әлеуметтік-экономикалық дамуын жоспарлауға орнықты даму принциптерін енгізудің тиімді тетігін жасау үшін

Елдің ә леуметтік-экономикалық дамуын жоспарлауғ а орнық ты даму принциптерін енгізудің тиімді тетігін жасау ү шін мыналар жү зеге асырылатын болады:

дамудың экономикалық, ә леуметтік жә не экологиялық факторларының тең герімін қ амтамасыз етуге, республиканың жекелеген ө ң ірлерінің ө ткір экологиялық проблемаларын шешуге мү мкіндік беретін экологиялық орнық тылық индексі бойынша Қ азақ стан Республикасының ә лемдегі барынша дамығ ан елу елдің қ атарына кіруін қ амтамасыз ету мақ сатында кешенді экологиялық саясат жү ргізу жө ніндегі шаралар;

елдің салалары мен ө ң ірлері ү шін орнық ты дамудың нысаналы кө рсеткіштерін ә зірлеу жә не бекіту, бағ дарламалық қ ұ жаттардың орнық ты даму принциптеріне сә йкестігіне сараптама жү ргізу.

Су, орман, балық ресурстарын, ө сімдіктер мен жануарлар ә лемін, ерекше қ орғ алатын табиғ и аумақ тарды, жаң артылатын энергия кө здерін орнық ты жә не ұ тымды пайдалануғ а жағ дай жасау ү шін мыналар жү зеге асырылатын болады:

су ресурстарын басқ арудың ғ ылыми негізделген мемлекетаралық, ұ лттық жә не ө ң ірлік бағ дарламалар негізінде ө зен бассейндерінің ағ ынын реттеу мен бө лудің қ азіргі жү йесін қ айта қ арау;

қ олданыстағ ы жә не ә зірленетін бағ дарламалық қ ұ жаттардың негізінде су ресурстарын, ормандар, ө сімдіктер мен жануарлар ә лемін сақ тау жә не ұ тымды пайдалану жө ніндегі шаралар кешенін ә зірлеу;

ө неркә сіптің базалық салалары мен ауыл шаруашылығ ында су ү немдейтін технологияларды, су пайдаланудың айналымды жә не тұ йық жү йелерін жә не су пайдаланудың қ алдық сыз технологияларын ә зірлеу мен енгізуді ынталандыру;

ү ш мемлекеттік ұ лттық парк, екі мемлекеттік табиғ и резерват қ ұ ра отырып, ерекше қ орғ алатын табиғ и аумақ тар жү йесін дамыту, қ азіргі тө рт табиғ и қ орық тың, ү ш мемлекеттік ұ лттық парктің алаң дарын кең ейту;

су, орман, балық ресурстарын жә не жануарлар ә лемін қ орғ ау жә не молық тыру процесіне жеке меншік капиталды белсенді тарту, табиғ ат пайдаланушылардың осы салалардағ ы жауапкершілігін арттыру.

Бұ дан басқ а, Бурабайда Жаң артылатын энергия кө здері жө ніндегі инновациялық жобаларды жинақ тауғ а арналғ ан орталық жә не Орнық ты даму проблемалары орталығ ын қ ұ ру жө ніндегі мә селелер пысық талатын болады.

Нысаналы кө рсеткіштер мен квоталарды белгілеу, Экологиялық кодекстің ережелерін іске асыру, экологиялық -экономикалық ынталандыруды енгізу есебінен қ оршағ ан ортағ а эмиссияларды тө мендету ү шін мынадай шаралар қ абылданатын болады:

қ оршағ ан орта сапасының нысаналы кө рсеткіштері, эмиссияларғ а ө ң ірлік квоталар енгізу, жетекші технологияларғ а кезең -кезең імен кө шуді қ амтамасыз ету негізінде экологиялық нормалау моделін жә не рұ қ сат беру жү йесін енгізу;

Экологиялық кодекске сә йкес нормативтік қ ұ қ ық тық база қ алыптастыру, табиғ ат қ орғ ау заң намасын халық аралық стандарттармен одан ә рі ү йлестіру;

кө мірсутек ресурстарын ө ндіретін, тасымалдайтын жә не қ айта ө ң дейтін кә сіпорындарды неғ ұ рлым қ атаң экологиялық стандарттарғ а сә йкестікке сертификаттау бойынша «Жасыл мұ най» принципін ә зірлеу жә не енгізу;

пайдаланылғ ан ресурсы бар технологиялар мен жабдық тарды елге ә келуге тыйым салуды енгізе отырып, 4R халық аралық принциптеріне сә йкес қ алдық тарды басқ арудың бірың ғ ай жү йесін қ ұ ру;

гидрометеорологиялық қ ызмет жү йесін реформалап жә не жаң ғ ырта отырып, қ оршағ ан орта мен табиғ и ресурстар мониторингінің бірың ғ ай мемлекеттік жү йесін қ ұ ру;

ел аумағ ындағ ы «тарихи ластануды» тү гендеу жә не оларды кезең -кезең імен жою жө нінде ауқ ымды шаралар ә зірлеу;

шаруашылық қ ызметті жү зеге асыру процесінде ө ң ірдің экологиялық сыйымдылығ ын айқ ындау ү шін ғ арыштық технологияларды пайдалана отырып, Каспий тең ізінде кешенді мониторингтік зерттеу.

Экология жә не климатты сақ тау мә селелерінде трансшекаралық жә не халық аралық ө зара іс-қ имылды қ амтамасыз етуде Қ азақ станның рө лін жандандыру ү шін орнық ты даму трансшекаралық аймақ тары қ ұ рылатын, бассейндік принцип негізінде, бірінші кезекте, Балқ аш-Алакө л, Жайық -Каспий, Ертіс аймақ тарында мемлекетаралық келісімдер мен бағ дарламалар іске асырылатын болады.

Ең жаң а экологиялық жағ ынан таза технологияларды пайдалана отырып, ө ндірістер қ ұ руды немесе қ азіргі кә сіпорындарды қ айта жаң артуды жә не стратегиялық су ресурстарын қ орғ ау саласында халық аралық стандарттарды енгізуді ынталандыратын тиімді тетіктерді қ алыптастыру, халық ты ауыз сумен қ ажетті мө лшерде жә не кепілдік беретін сапада орнық ты қ амтамасыз ету ү шін:

экологиялық проблемаларды шешу ү шін халық аралық ұ йымдар мен донор елдердің мү мкіндіктерін пайдалану;

Орнық ты органикалық ластағ ыштар туралы Стокгольм конвенциясын, Биоә ртү рлілік жө ніндегі БҰ Ұ Конвенциясының биоқ ауіпсіздік жө ніндегі Картахен хаттамасын жә не Климаттың ө згеруі туралы БҰ Ұ Негіздемелік конвенциясына Киото хаттамасын ратификациялау мә селелерін пысық тау;

мынадай:

эмиссия ү шін ақ ының жә не табиғ атты қ орғ ау заң намасын бұ зғ аны ү шін айыппұ л санкцияларының ынталандырушы сипатын арттыру;

прогрессивті технологияларды енгізу есебінен эмиссиялардың кө лемін едә уір тө мендеткен кә сіпорындарды ынталандыру;

мемлекеттік тапсырыс шең берінде экологиялық қ ауіпсіз ө німдер мен қ ызметтер ө ндірісін ынталандыру ү шін «жасыл» сатып алу принципін пайдалану жолымен табиғ атты пайдалану мен қ оршағ ан ортаны қ орғ аудың жаң а экономикалық тетіктерін енгізу;

жұ ртшылық тың экологиялық ақ паратқ а қ ол жеткізуін, жұ ртшылық тың шешімдер қ абылдауғ а қ атысуын, ү кіметтік емес ұ йымдармен ынтымақ тастық тың нығ аюын кең ейту;

халық ты қ ажетті мө лшерде жә не кепілдік берілген сапада ауыз сумен қ амтамасыз ету жө ніндегі шаралар кешенін іске асыру, ауыз су сапасының сараланғ ан стандарттарын ә зірлеу жө нінде шаралар қ абылданатын болады.

Елдің кә сіпорындары мен ұ йымдарын ІSO: 14001 экологиялық менеджменттің халық аралық стандарттарымен неғ ұ рлым кең ірек қ амту жө нінде, қ оршағ ан орта сапасының стандарттарын халық аралық аналогтармен ү йлестіру жө нінде шаралар қ абылданатын болады.

Астана қ аласында континентте су ресурстарын зерттеу мен қ орғ ау мә селелерін кешенді тү рде шешуге арналғ ан Еуразиялық су орталығ ы қ ұ рылатын болады.

Нә тижелері

2009 жылғ а қ арай Қ азақ стан Республикасы халқ ының сапалы ауыз суғ а қ ол жеткізуін кемінде 15 %-ке ұ лғ айту қ амтамасыз етілетін болады.

Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік табиғ и қ орық қ орының аумағ ы кемінде 1 232, 6 мың га-ғ а ұ лғ айтылады.

Ормандарды молайту жә не орман ө сіру жө ніндегі жұ мыстардың жыл сайынғ ы кө лемі 45 мың га-ғ а жетеді.

ЖІӨ -нің бір бірлігіне атмосферағ а эмиссиялар 20 %-ке, су объектілеріне – 12 %-ке, орналастырылатын қ алдық тарғ а – 14 %-ке тө мендейді.

Баламалы жә не жаң артылатын энергия кө здерін пайдалану ү лесі ө седі.

Экологиялық орнық тылық индексі 68 балғ а жетеді.

ІSO: 14001 стандартына сә йкестігіне сертификатталғ ан компаниялардың салыстырмалы кө рсеткіші ЖІӨ -нің 10 миллион долларына шамамен 1-ден келеді.

Ірі қ алаларда атмосфераның ластануының орташа индексі 21 %-ке тө мендейді.

Қ оршағ ан ортағ а орналастырылатын улы қ алдық тардың кө лемі 8 %-ке тө мендейді.

Экологиялық ахуал жақ сарады жә не «тарихи» экологиялық проблемаларды шешу ү шін жағ дайлар қ алыптастырылады.

4.3.2. Білім беру, кадрларды даярлау жә не қ айта даярлау жү йесін дамыту

Мақ саты

Қ азіргі заманғ ы білім берудің, кадрларды даярлау мен қ айта даярлаудың нақ ты экономикалық жағ дайларғ а барабар бә секеге қ абілетті жү йесін дамыту.

Міндеттері

1. Білім беру жү йесін басқ арудың жаң а моделін енгізу.

2. Білім беру қ ызметтерінің жоғ ары сапасын қ амтамасыз ету.

3. Жаһ андық экономиканың талаптарына жауап беретін қ азіргі заманғ ы кә сібилігі жоғ ары жұ мыс кү шін даярлау жү йесін дамыту.