Беттік молекулалардың иондарға ыдырау нәтижесінде зарядтардың пайда болуы

Қ ос электрлік қ абаттың иондарғ а ыдырау жолымен тү зілуін судағ ы кремний қ ос тотығ ы кірнесінде қ ос электрлік қ абаттың пайда болуы арқ ылы тү сіндіруге болады. SiO₂ бө лшектерінің бетіндегі молекулалар сумен ә рекеттесудің нө тижесінде гидраттанып кремний қ ышқ ылын тү зеді. Ол диссоциацияланып иондарғ а ыдырайды:

Осының нә тижесінде иондары бө лшектің бетінде қ алатындық тан бө лшек теріс зарядталады да, ал сутек ионы ертіндіге ө теді. Оның сұ лбасын былай кө рсетуге болады (4.10-суретте).

Ә рине Н₂SiO₃ диссоциацияланғ андағ ы беттегі молекулалардың бә рі бірдей иондарғ а ыдырамауы мү мкін, бұ л айтылғ ан қ ұ былыстардың мә нін ө згертпейді. Осы қ арастырылып отырылғ ан жағ дайда барлық комплексіміз электрбейтарапты болады.

Сурет

Дә л осы сияқ ты алтынның кірнесін Бредиг тә сілімен алғ анда да, ондағ ы иондардың болуын былайша кө рсетуге болады:

Мұ нда да коллоидтық жү йедегі дисперстік фазаның бө лшектері теріс зарядталып, Н⁺ ионы ерітіндіде болады. Осыларғ а ұ қ сас шынының беті суда калий иә натрий силикаты диссоциацияланатындық тан теріс зарядталғ ан болады. Белоктардың макромолекулалары суда диссоциацияланатындық тан (карбоксил жә не амин топшаларының иондарына) ерітінді де зарядталғ ан болады. Осы мысалдардың бә рі беттік молекулалардың диссоциациялантындығ ынан қ ос электрлік қ абаттың пайда болатынына мысалдар.

Шындығ ында да электркинетикалық қ ұ былыстарды диэлектрлік тұ рақ тылығ ы аз болатын еріткіштерде байқ ай алмаймыз. Ө йткені ондай еріткіштерде электролиттің айтарлық тай диссоциациясы болмайды. Осындай еріткіштерге мысалғ а: хлороформ, кү кіртті кө міртек, т.б. органикалық сұ йық тар жатады. Ал полярлығ ы бар нитробензол, спирттер, ацетон сияқ ты сұ йық тық тарда, ә сіресе суда электркинетикалық қ ұ былыстарды байқ ауғ а болады. Бұ ның бә рі қ ос электрлік қ абаттың пайда болуының жоғ арыда айтылғ ан себептермен болатындығ ын дұ рыстығ ын кө рсетеді.