ДОМАЛАҚ АНА КЕСЕНЕСІ

Домалақ ана кесенесі - сә улетті ескерткіш. Қ аратаудың кү негей бетінде, Балабө ген ө зенінің аң ғ арында орналасқ ан. Қ азақ халқ ының абыз аналарының бірі, халық арасында Домалақ ана атанғ ан Нұ рилә Ә ли Сланқ ызының зиратының басына тұ рғ ызылғ ан.

Нұ рилә - араб сө зі, қ азақ ша «Алланың нұ ры» деген ұ ғ ым береді. Нұ рилә (Домалақ ана) - Бә йдібек бабамыздың ү шінші ә йелі. Домалақ ана ө зінің ақ ылдылығ ымен ел ішінің бірлігінің ұ йытқ ысы бола білген. Тарихи жазбаларда Домалақ ананың адамгершілігі, ә дептілігі, парасаттылығ ы мен шыншылдығ ы жә не аналық қ асиетінің арқ асында «Домалақ ана» аталуы жайлы кө птеген деректер жазылғ ан.

Домалақ ана Жетісу, Ә улиеата, Шымкент, Ташкентті мекен еткен барлық халық тың анасы саналады. Оның баласы Жарық шақ Ташкент ә мірінің кө мекшісі, кейін Жетісу аймағ ының билеушісі болғ ан. Есенбұ ғ а ханның бас уә зірі қ ызметін атқ арғ ан. Бірде Домалақ ананың тү сіне ері Бә йдібек ата кіріп, туғ ан мекені Қ аратауғ а кө ш деп аян береді. Осы жол сілтеумен ө мірінің соң ғ ы уақ ыттарын Қ аратауда ө ткізген аяулы ана намаз уақ ытында қ айтыс болады. 1456 жылы Домалақ ананың немересі Дулат Бұ харадан Абдулла Шері есімді шеберді алдыртып, ана басына тө рт қ анатты кү мбезделген кесене-там тұ рғ ызады. Домалақ ана кесенесі бірнеше рет бұ зылып қ айта ө ң делген.

ХХ ғ асырдың басында қ ойылғ ан ескерткіш дө ң гелек пішінді, сыртынан алты нишалы, ал кү мбез негізгі ғ имараттың ү стінде болғ ан. 1957 жылы қ айта жаң артылғ анымен кесене кө п сақ талмағ ан. 1996 жылы Маң ғ ыстаудан арнайы ә келінген ақ таспен жаң адан ө рілген. Жерден биіктігі 12 метр биіктікте сегіз жапырақ ты етіп ө ріліп, негізгі бө лігіне кү мбез орнатылғ ан. Домалақ ана кесенесіне 2000 жылы айналасын кө ркейту-кө галдандыру жұ мыстары толық аяқ талғ ан. Кесененің қ ұ рылысын жү ргізуші жә не жобасын жасаушы сә улетшісі - Саин Назарбеков.

Ғ имаратта тү рлі кө не қ олжазбалар сақ талғ ан. Бү гінде жә не бұ ғ ан дейін аталғ ан кесене кө пшіліктің тә у етер қ асиетті орынғ а айналғ ан. Бұ л жерде негізге бұ рыннан белгілі формалар мен мотивтерді қ иыстыру арқ ылы жаң а ғ имарат салу идеясы емес, ассоциативтік қ атарлар тү зу жолымен байырғ ы қ азақ тың халық тық мұ расын басқ а, кү рделірек дең гейде терең інен мең геру ә дісі қ олданылғ ан. Табыну ғ имараттарының белгілі бө ліктері - портал, кү мбез, мұ наралар - ө зге иілімділік тілінің кө мегімен, сезімдік-кө ркемдік дә режеде ортаазиялық классикалық емес, қ азақ тың далалық кө не ө нерімен ү ндес жасалғ ан.

Бә йдібек ауданы - Оң тү стік Қ азақ стан облысының орталық бө лігіндегі ә кімшілік-аумақ тық бө лік. Жерінің аумағ ы 7, 2 мың км² (облыс аумағ ының 6, 1%-ын қ амтиды). Тұ рғ ыны 54, 7 мың адам. Аудан жерінде 52 елді мекен, 11 ауылдық округ бар. Орталығ ы - Шаян ауылы. ^[2] Аудан ә кімі Батырбек Кө шербай.