Бап. Мерзiм белгiлеу

1. Заң дармен, мә мiлемен белгiленген не сот тағ айындайтын мерзiм кү нтiзбелiк кү нмен немесе сө зсiз болуғ а тиiстi оқ иғ а кө рсетiлiп белгiленедi.
2. Мерзiм жылдармен, айлармен, апталармен, кү ндермен немесе сағ аттармен есептелетiн уақ ыт кезең i ретiнде де белгiленуi мү мкiн.

173-бап. Уақ ыт кезең iмен белгiленетiн мерзiмнiң басталуы

Уақ ыт кезең iмен белгiленетiн мерзiмнiң ө туi кү нтiзбелiк кү ннен немесе мерзiмнiң басталуы белгiленген оқ иғ а болғ аннан кейiнгi келесi кү ннен басталады.

174-бап. Уақ ыт кезең iмен белгiленетiн мерзiмнiң
аяқ талуы

1. Жылдармен есептелетiн мерзiм - мерзiмнiң соң ғ ы жылының тиiстi айы мен кү нiнде бiтедi.
Жарты жылмен есептелетiн мерзiмге айлармен есептелетiн мерзiмнiң ережелерi қ олданылады.
2. Жыл тоқ сандарымен есептелетiн мерзiмге айлармен есептелетiн мерзiмнiң ережелерi қ олданылады. Бұ л орайда бiр тоқ сан ү ш айғ а тең деп есептеледi, ал тоқ сандарды есептеу жыл басынан бастап жү ргiзiледi.
3. Айлармен есептелетiн мерзiм - мерзiмнiң соң ғ ы айының тиiстi кү нiнде бiтедi.
Жарты аймен белгiленетiн мерзiм кү ндермен есептелетiн мерзiм ретiнде қ аралады да, он бес кү нге тең болып есептеледi.
Егер айлармен есептелетiн мерзiмнiң аяқ талуы тиiстi кү н саны жоқ айғ а тура келсе, мерзiм сол айдың соң ғ ы кү нiнде бiтедi.
4. Апталармен есептелетiн мерзiм - мерзiмнiң соң ғ ы аптасының тиiстi кү нiнде бiтедi.

175-бап. Мерзiмнiң жұ мыс iстемейтiн кү нде аяқ талуы

Егер мерзiмнiң соң ғ ы кү нi жұ мыс iстемейтiн кү нге тура келсе, содан кейiнгi ең таяу жұ мыс кү нi мерзiмнiң аяқ талғ ан кү нi болып саналады.

176-бап. Мерзiмнiң соң ғ ы кү нiнде ә рекет жасау
тә ртiбi

1. Егер мерзiм қ андай да бiр ә рекет жасауғ а белгiленген болса, ол ә рекет мерзiмнiң соң ғ ы кү нiндегi сағ ат жиырма тө ртке дейiн орындалуы мү мкiн.
Алайда, егер бұ л ә рекет ұ йымда жасалуғ а тиiс болса, онда мерзiм осы ұ йымда белгiленген ережелер бойынша тиiстi операциялар тоқ татылғ ан сағ атта бiтедi.
2. Мерзiмнiң соң ғ ы кү нiндегi сағ ат жиырма тө ртке дейiн почтағ а, телеграфқ а немесе ө зге де байланыс мекемесiне тапсырылғ ан жазбаша мә лiмдемелер мен хабарламалар мерзiмiнде жасалғ ан болып саналады.

7-тарау. Талап мерзімі

177-бап. Талап қ ою ұ ғ ымы

1. Талаптың ескiруi - адам қ ұ қ ығ ының немесе заң мен қ орғ алатын мү дденiң бұ зылуынан туындайтын талаптың қ анағ аттандырылуы мү мкiн болатын уақ ыт кезең i.
2. Талап қ ою мерзiмдерi жә не оларды есептеу тә ртiбi заң мен кө зделедi жә не оларды тараптардың келiсуiмен ө згертуге болмайды.

178-бап. Талап қ ою мерзiмдерi

1. Талап қ оюдың жалпы мерзiмi ү ш жыл болып белгiленедi.
2. Талаптардың жекелеген тү рлерi ү шiн заң қ ұ жаттарымен талап қ оюдың жалпы мерзiммен салыстырғ анда қ ысқ артылғ ан немесе неғ ұ рлым ұ зақ арнаулы мерзiмдерi белгiленуi мү мкiн.
3. Осы Кодекстiң 177, 179-186-баптарының ережелерi, егер заң қ ұ жаттарында ө згеше кө зделмесе, талап қ оюдың арнаулы мерзiмдерiне де қ олданылады.

179-бап. Талап қ оюдың қ олданылуы

1. Талап қ ою мерзiмiнiң ө тiп кетуiне қ арамастан бұ зылғ ан қ ұ қ ық ты қ орғ ау туралы талапты сот ө з қ арауына алады.
2. Талап мерзiмiн сот шешiм шығ арғ анғ а дейiн дауда тарап жасағ ан мә лiмдеме бойынша ғ ана сот қ олданады.
3. Талап қ ойғ анғ а дейiн талап қ ою мерзiмiнiң ө тiп кетуi соттың талаптан бас тарту туралы шешiм шығ аруына негiз болады.
Басты талап бойынша талап қ ою мерзiмiнiң бiтуiне байланысты қ осымша талаптар (айыптарды ө ндiрiп алу, кепiлдiк берушiнiң жауапкершiлiгi жә не т.б. туралы) бойынша да талап қ ою мерзiмi бiтедi.

180-бап. Талап қ ою мерзiмiнiң ө туi

1. Талап қ ою мерзiмiнiң ө туi адам қ ұ қ ық бұ зушылық туралы бiлген немесе бiлуге тиiс болғ ан кү ннен басталады. Оларды бұ л ережеден айыру осы Кодекспен жә не ө зге де заң қ ұ жаттарымен белгiленедi.
2. Белгiленген орындау мерзiмiне байланысты мiндеттемелер бойынша талап қ ою мерзiмiнiң ө туi орындалу мерзiмi аяқ талғ аннан кейiн басталады.
3. Орындалу мерзiмi белгiленбеген не талап ету кезiмен белгiленген мiндеттемелер бойынша талап қ ою мерзiмiнiң ө туi мiндеттеменi орындау туралы талап қ ойылғ ан кезден басталады, ал егер борышқ орғ а сондай талаптарды орындау ү шiн жең iлдiк мерзiмi берiлсе, талап мерзiмiн есептеу аталғ ан мерзiм аяқ талғ аннан кейiн басталады (осы Кодекстiң 277-бабының 2-тармағ ы).
4. Регрестiк мiндеттемелер бойынша талап мерзiмiнiң ө туi негiзгi мiндеттеменi орындау кезiнен басталады.

181-бап. Мiндеттемедегi адамдар ө згерген кездегi
талап қ ою мерзiмi

Мiндеттемедегi адамдардың ө згеруi талап қ ою мерзiмi мен оны есептеу тә ртiбiн ө згертуге ә келiп соқ тырмайды.

182-бап. Талап қ ою мерзiмiнiң ө туiн тоқ тата тұ ру

1. Талап қ ою мерзiмiнiң ө туi:
1) егер талап қ оюғ а тө тенше жә не бұ л жағ дайда болмай қ оймайтын оқ иғ а (бой бермейтiн кү ш) кедергi жасаса;
2) мiндеттемелердiң бұ л тү рiн орындау Қ азақ стан Республикасы Президентiнiң жариялауымен кейiнге қ алдырылуына байланысты (мораторий):
3) егер талапкер немесе жауапкер соғ ыс жағ дайына кө шiрiлген ә скери бө лiмшелер қ ұ рамында болса;
4) егер ә рекет қ абiлеттiгi жоқ адамның заң ды ө кiлi болмаса;
5) тиiстi қ атынасты реттейтiн заң дардың қ олданылуын тоқ татуғ а байланысты тоқ татыла тұ рады.
Азаматтың ө мiрiне немесе денсаулығ ына келтiрiлген зиянның орнын толтыру туралы талаптар бойынша талап қ ою мерзiмiнiң ө туi азаматтың зейнетақ ы тө лемдерiн тағ айындау жә не/немесе жү зеге асыру туралы немесе жә рдемақ ы тағ айындау туралы тиiстi ұ йымдарғ а жолдануына байланысты зейнетақ ы тө лемдерi тағ айындалғ анғ а жә не/немесе жү зеге асырылғ анғ а немесе жә рдемақ ы тағ айындалғ анғ а не зейнетақ ы тө лемдерiн тағ айындаудан жә не/немесе жү зеге асырудан немесе жә рдемақ ы тағ айындаудан бас тартылғ анғ а дейiн тоқ татыла тұ рады.
2. Талап қ ою мерзiмiнiң ө туi, егер осы бапта кө рсетiлген мә н-жайлар талап мерзiмiнiң соң ғ ы алты айы iшiнде пайда болса немесе бұ рынғ ысынша қ ала берсе тоқ татыла тұ рады, ал егер бұ л мерзiм алты айдан аспаса - талап мерзiмiнiң ө туi кезiнде тоқ татыла тұ рады.
3. Тоқ тата тұ руғ а ә келiп соқ тырғ ан мә н-жайлар тоқ татылғ ан кү ннен бастап талап қ ою мерзiмiнiң ө туi одан ә рi жалғ асады. Бұ л орайда мерзiмнiң қ алғ ан бө лiгi алты айғ а дейiн, ал егер талап қ ою мерзiмi алты айдан аспаса - талап мерзiмiне дейiн ұ зартылады.

Ескерту. 182-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 1997.06.19. N 134-I Заң ымен.

183-бап. Талап қ ою мерзiмiнiң ө туiндегi ү зiлiс

1. Талап қ ою мерзiмiнiң ө туi белгiленген тә ртiппен талап қ ою, тараптардың медиация туралы шарт жасасуы, сондай-ақ мiндеткер адамның борышты немесе ө зге мiндеттердi мойындағ андығ ын дә лелдейтiн ә рекеттер жасауы арқ ылы ү зiледi.
2. Ү зiлiстен кейiн талап қ ою мерзiмiнiң ө туi қ айтадан басталады; ү зiлiске дейiн ө ткен уақ ыт жаң а мерзiмге есептелмейдi.
Ескерту. 183-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ Р 2011.01.28 N 402-IV (2011.08.05 бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

184-бап. Талапты қ араусыз қ алдырғ ан ретте талап
қ ою мерзiмiнiң ө туi

1. Егер талапты сот қ араусыз қ алдырса, талап қ ойылғ анғ а дейiн басталғ ан талап қ ою мерзiмi жалпы тә ртiппен одан ә рi жалғ аса бередi.
2. Егер сот қ ылмыстық iсте қ ойылғ ан талапты қ араусыз қ алдырса, талап қ оюғ а дейiн басталғ ан талап қ ою мерзiмiнiң ө туi талапты қ араусыз қ алдырғ ан ү кiм заң ды кү шiне енгiзiлгенге дейiн тоқ татыла тұ рады. Мерзiмi тоқ татыла тұ рғ ан кездегi уақ ыт талап қ ою мерзiмiне есептелмейдi. Бұ л орайда, егер мерзiмнiң қ алғ ан бө лiгi алты айдан аз болса, ол алты айғ а дейiн ұ зартылады.

185-бап. Талап қ ою мерзiмiн қ алпына келтiру

1. Ерекше жағ дайларда, талапкердiң жеке басына байланысты мә н-жайлар (ауыр науқ ас, дә рменсiз халде болу, сауатсыздық жә не т.б.) бойынша талап қ ою мерзiмi ө тiп кетуiнiң себебiн сот орынды деп танығ ан кезде, азаматтың бұ зылғ ан қ ұ қ ығ ы қ орғ алуғ а тиiс. Талап қ ою мерзiмiнiң ө тiп кету себептерi орынды болып, егер ол талап мерзiмiнiң соң ғ ы алты ай iшiнде орын алғ ан болса, ал егер бұ л мерзiм алты айғ а тең немесе алты айдан аз болса - талап мерзiмiнiң ө туi кезiнде танылады.
2. Белгiлi бiр iс бойынша сот шешiмiн орындаудан бас тартылуына байланысты заң қ ұ жаттарына сә йкес талапкердiң тап сол iс бойынша жаң а талап қ ою қ ұ қ ығ ы пайда болғ ан ретте талап қ ою мерзiмi қ алпына келтiрiледi жә не қ айтадан ө те бастайды.

186-бап. Талап қ ою мерзiмi бiткеннен кейiн
мiндеттердi атқ ару

Талап қ ою мерзiмi бiткеннен кейiн мiндетiн атқ арғ ан борышқ ордың немесе ө зге мiндеттi адамның тiптi сол мiндеттi атқ арғ ан кезiнде талап мерзiмiнiң ө тiп кеткенiн бiлмесе де, аталғ ан адамның ө зi атқ арғ ан нә рсесiн қ айтаруды талап етуге қ ұ қ ығ ы жоқ.

187-бап. Талап қ ою қ олданылмайтын талаптар

Талап қ ою:
1) заң қ ұ жаттарында кө зделгеннен басқ а реттерде материалдық емес игiлiктер мен мү лiктiк емес ө зiндiк қ ұ қ ық тарды қ орғ ау туралы талаптарғ а;
2) салымшылардың банкiге банктiк салымдарды беру туралы талаптарына;
3) азаматтың ө мiрiне немесе денсаулығ ына келтiрiлген зиянның орнын толтыру туралы талаптарғ а қ олданылмайды. Алайда, талап қ ою мерзiмi ө тiп кеткеннен кейiн қ ойылғ ан талаптар талап қ ойыла бастағ ан соң ү ш жылдан асырмай қ анағ аттандырылады;
4) егер меншiк иесiнiң немесе ө зге заң иеленушiнiң ө з қ ұ қ ығ ының кез келген бұ зылуы иелiктен айыруғ а байланысты болмаса (осы Кодекстiң 264, 265-баптары), олардың осы қ ұ қ ық бұ зушылық ты жою туралы талабына; P06008S
5) заң қ ұ жаттарында белгiленген реттерде басқ а талаптарғ а да қ олданылмайды.
Ескерту. 187-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 1997.07.11. N 154 Заң ымен.

II бө лiм. Меншік қ ұ қ ығ ы жә не
ө зге де заттық қ ұ қ ық тар

8-тарау. Меншік қ ұ қ ығ ы. Жалпы ережелер

188-бап. Меншiк қ ұ қ ығ ы ұ ғ ымы жә не оның мазмұ ны

1. Меншiк қ ұ қ ығ ы дегенiмiз субъектiнiң заң қ ұ жаттары арқ ылы танылатын жә не қ орғ алатын ө зiне тиесiлi мү лiктi ө з қ алауынша иелену, пайдалану жә не оғ ан билiк ету қ ұ қ ығ ы.
Меншiк қ ұ қ ығ ы мә мiле жасалғ ан кезде болғ ан барлық жү ктемелерiмен басқ а адамғ а берiледi.
2. Меншiк иесiнiң ө з мү лкiн иелену, пайдалану жә не оғ ан билiк ету қ ұ қ ығ ы болады.
Иелену қ ұ қ ығ ы дегенiмiз мү лiктi iс жү зiнде иеленудi жү зеге асыруды заң жү зiнде қ амтамасыз ету.
Пайдалану қ ұ қ ығ ы дегенiмiз мү лiктен оның пайдалы табиғ и қ асиеттерiн алудың, сондай-ақ одан пайда табудың заң жү зiнде қ амтамасыз етiлуi. Пайда кiрiс, ө сiм, жемiс, тө л алу жә не ө зге нысандарында болуы мү мкiн.
Билiк ету қ ұ қ ығ ы дегенiмiз мү лiктiң заң жү зiндегi тағ дырын белгiлеудiң заң мен қ амтамасыз етiлуi.
3. Меншiк иесi ө зiне тиесiлi мү лiкке қ атысты ө з қ алауы бойынша кез келген ә рекеттер жасауғ а, соның iшiнде бұ л мү лiктi басқ а адамдардың меншiгiне берiп, иелiгiнен шығ аруғ а, ө зi меншiк иесi болып қ ала отырып, оларғ а мү лiктi иелену, пайдалану жә не оғ ан билiк ету жө нiндегi ө з ө кiлеттiгiн тапсыруғ а, мү лiктi кепiлге беруге жә не оғ ан басқ а да ә дiстермен ауыртпалық тү сiруге, оларғ а ө згеше тү рде билiк етуге қ ұ қ ылы.
4. Меншiк иесiнiң ө з ө кiлеттiгiн жү зеге асыруы басқ а тұ лғ алар мен мемлекеттiң қ ұ қ ық тарын жә не заң мен қ орғ алатын мү дделерiн бұ збауғ а тиiс. Қ ұ қ ық тар мен заң ды мү дделердi бұ зушылық басқ а нысандарымен қ атар, меншiк иесiнiң ө зiнiң монополиялық жә не ө зге де басымдық жағ дайын пайдаланып қ иянат жасауынан кө рiнуi мү мкiн.
Меншiк иесi ө з қ ұ қ ық тарын жү зеге асырғ ан кезде азаматтардың денсаулығ ы мен айналадағ ы ортағ а келтiрiлуi мү мкiн зардаптарғ а жол бермеу шараларын қ олдануғ а мiндеттi.
5. Меншiк қ ұ қ ығ ының мерзiмi шексiз. Мү лiкке меншiк қ ұ қ ығ ы осы Кодексте кө зделген негiздер бойынша ғ ана ық тиярсыз тоқ татылуы мү мкiн.
6. Заң қ ұ жаттарында кө зделген реттерде, жағ дайлар мен шектерде меншiк иесi ө з мү лкiн басқ а адамдардың шектеулi тү рде пайдалануына жол беруге мiндеттi.
Ескерту. 188-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 1998.03.02. N 211 Заң ымен.

189-бап. Мү лiктi кү тiп ұ стау ауыртпалығ ы

1. Меншiк иесi, егер заң қ ұ жаттарында немесе шартта ө згеше кө зделмесе, ө зiне тиесiлi мү лiктi кү тiп ұ стау ауыртпалығ ын кө тередi жә не бiржақ ты тә ртiппен мұ ндай ауыртпалық ты ү шiншi жақ қ а ауыстыра алмайды.
2. Егер мү лiк заң ды тү рде ү шiншi жақ тарда болса, олардың бө тен адамның мү лкiн кү тiп ұ стауғ а жұ мсағ ан шығ ындарын, егер шартта ө згеше кө зделмесе, меншiк иесi ө теуге тиiс.
Затты кү тiмсiз жә не заң сыз ұ стағ ан адамғ а мү лiктi кү тiп ұ стауғ а жұ мсағ ан шығ ындары ө телмейдi (осы Кодекстiң 263-бабы).

190-бап. Мү лiктiң кездейсоқ жойылу немесе
кездейсоқ бү лiну қ аупi

1. Иелiктен айырылғ ан заттардың кездейсоқ жойылу немесе кездейсоқ бү лiну қ аупi, егер заң қ ұ жаттарында немесе шартта ө згеше белгiленбесе, сатып алушыда меншiк қ ұ қ ығ ы пайда болумен бiр мезгiлде соғ ан кө шедi.
2. Егер иелiктен айырушы адам заттарды беру мерзiмiнiң ө ткiзiлiп жiберiлуiне кiнә лi болса немесе сатып алушы оларды қ абылдау мерзiмiнiң ө ткiзiлiп жiберiлуiне кiнә лi болса, кездейсоқ жойылу немесе кездейсоқ бү лiну қ аупi мерзiмiн ө ткiзiп жiберген тарап кө тередi.

191-бап. Жеке меншiк ұ ғ ымы жә не оның тү рлерi

1. Жеке меншiк азаматтардың жә не мемлекеттiк емес заң ды тұ лғ алар мен олардың бiрлестiктерiнiң меншiгi ретiнде кө рiнедi.
2. Заң қ ұ жаттарына сә йкес азаматтарғ а немесе заң ды тұ лғ аларғ а тиесiлi бола алмайтын жекелеген мү лiк тү рлерiнен басқ а кез келген мү лiк жеке меншiкте болуы мү мкiн.
Жеке меншiкте болатын мү лiктiң саны мен қ ұ ны шектелмейдi.
Ескерту. 191-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 1998.03.02. N 211 Заң ымен.

192-бап. Мемлекеттiк меншiк қ ұ қ ығ ы

1. Мемлекеттiк меншiк республикалық жә не коммуналдық меншiк тү рiнде кө рiнедi.
2. Республикалық меншiк мемлекеттік қ азынадан жә не заң қ ұ жаттарына сә йкес мемлекеттiк республикалық заң ды тұ лғ аларғ а бекiтiлiп берiлген мү лiктен тұ рады.
Республикалық бюджеттiң қ аражаты, мемлекеттiк меншiктiң осы Кодекстiң 193-бабында аталғ ан объектiлерi жә не мемлекеттiк заң ды тұ лғ аларғ а бекiтiлiп берiлмеген ө зге де мемлекеттiк мү лiк Қ азақ стан Республикасының мемлекеттiк қ азынасын қ ұ райды.
3. Коммуналдық меншiк жергiлiктi қ азынадан жә не заң қ ұ жаттарына сә йкес коммуналдық заң ды тұ лғ аларғ а бекiтiлiп берiлген мү лiктен тұ рады.
Жергiлiктi бюджет қ аражаты жә не мемлекеттiк заң ды тұ лғ аларғ а бекiтiлiп берiлмеген ө зге де коммуналдық мү лiк жергiлiктi қ азынаны қ ұ райды.
3-1. Коммуналдық меншiк жергiлiктi мемлекеттiк басқ ару дең гейлерi бойынша облыстық (республикалық маң ызы бар қ аланың, астананың) жә не аудандық (облыстық маң ызы бар қ алалардың) меншiк болып бө лiнедi.
4. Мемлекеттiк меншiктегi мү лiк мемлекеттiк заң ды тұ лғ аларғ а шаруашылық жү ргiзу немесе оралымды басқ ару қ ұ қ ығ ымен бекiтiлiп берiлуi мү мкiн.
5. Жекелеген мемлекеттік мекемелердің иелігіндегі мемлекеттік мү ліктің қ ұ қ ық тық режимінің ерекшеліктері заң актілерімен белгіленеді.
6. Мемлекеттiк мү лiктi мемлекеттiк меншiктiң бір тү рiнен екiншiсiне беру Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік мү лік туралы заң намалық актісіне сә йкес жү зеге асырылады.
Мү лікті жеке меншіктен мемлекеттік меншікке ерікті жә не ө теусіз беру Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік мү лік туралы заң намалық актісінде айқ ындалатын тә ртіппен жү зеге асырылады.
Коммуналдық меншiктегi мү лiктi жергiлiктi мемлекеттiк басқ арудың бiр дең гейiнен екiншi дең гейiне беру Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік мү лік туралы заң намалық актісіне сә йкес жү зеге асырылады.
7. Осы баптың ережелері, егер Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік мү лік туралы заң намалық актісінде ө згеше кө зделмесе немесе азаматтық қ ұ қ ық тардың мә ніне қ айшы келмесе, меншік қ ұ қ ығ ынан басқ а, тиісінше мемлекеттік мү лікке ө зге де азаматтық қ ұ қ ық тарғ а қ олданылады.
Ескерту. 192-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ Р 1998.03.02 N 211, 1999.11.04 N 472, 2001.03.02 N 162, 2002.05.21 N 323, 2005.05.18 N 50, 2007.01.12 N 225, 2011.03.01 N 414-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

193-бап. Жерге жә не басқ а да табиғ и ресурстарғ а меншiк

Жер, оның қ ойнауы, су, ө сiмдiк жә не жануарлар дү ниесi, басқ а да табиғ и ресурстар мемлекеттiк меншiкте болады. Жер заң актiлерiнде белгiленген негiздерде, шарттар мен шектерде жеке меншiкте болуы да мү мкiн.
Ескерту. 193-бап жаң а редакцияда - Қ азақ стан Республикасының 1998.03.02. N 211 Заң ымен.

193-1-бап. Стратегиялық объектілер

1. Қ азақ стан қ оғ амының орнық ты дамуы ү шін ә леуметтік-экономикалық маң ызы бар, оны иелену жә не (немесе), пайдалану жә не (немесе) оғ ан билік ету Қ азақ стан Республикасының ұ лттық қ ауіпсіздігінің жай-кү йіне ә сер ететін мү лік стратегиялық объект болып табылады.
2. Стратегиялық объектілерге: магистральдық темір жол желілері; магистральдық қ ұ бырлары; ұ лттық электр тораптары; магистральдық байланыс желілері; телерадио хабарларын тарату объектілері (телевизия жә не радио хабарларын таратудың жерү сті жә не жерсеріктік жү йелерінің ө ндірістік-технологиялық кешені); мұ найды қ айта ө ң деу ө ндірістері; қ уаты кемінде 50 мегаватт энергия ө ндіруші объектілер; ұ лттық почта тораптары; халық аралық ә уежайлар; халық аралық маң ызды мә ртебесі бар тең із порттары; ә уе қ озғ алысын басқ ару жү йесінің аэронавигациялық қ ұ рылғ ылары; кемелердің қ ауіпсіз жү зуін реттейтін жә не оғ ан кепілдік беретін қ ұ рылғ ылар мен навигациялық белгілер; атом энергиясын пайдаланатын объектілер; ғ арыш саласының объектілері; су шаруашылығ ы қ ұ рылыстары; ортақ пайдаланудағ ы автомобиль жолдары; сондай-ақ меншігінде стратегиялық объектілер бар заң ды тұ лғ алар акцияларының пакеттері (қ атысу ү лестері, пайлары), меншігінде стратегиялық объектілер бар жеке жә не заң ды тұ лғ алардың шешімдерін тікелей немесе жанама айқ ындауғ а немесе қ абылдайтын шешімдеріне ық пал етуге мү мкіндігі бар заң ды тұ лғ алар акцияларының пакеттері (қ атысу ү лестері, пайлары) жатқ ызылуы мү мкін.
Стратегиялық объектілер Қ азақ стан Республикасының заң намалық актілеріне сә йкес мемлекеттік жә не жеке меншікте болуы мү мкін.
3. Стратегиялық объектілерге ү шінші тұ лғ алардың қ ұ қ ық тарымен ауыртпалық салу не оларды иеліктен шығ ару Қ азақ стан Республикасы Ү кіметінің рұ қ сат беру туралы шешімі негізінде жә не Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік мү лік туралы заң намалық актісінде айқ ындалатын тә ртіппен мү мкін болады.
4. Азамат немесе мемлекеттік емес заң ды тұ лғ а стратегиялық объектіні иеліктен шығ ару бойынша мә міле жасасуғ а ниет білдірген, сондай-ақ стратегиялық объектіге ө ндіріп алу қ олданылғ ан не стратегиялық объектіні оң алтуды не банкроттық ты басқ арушы иеліктен шығ арғ ан не кепіл ұ стаушы кепілге салынғ ан мү лікті (стратегиялық объектіні) соттан тыс тә ртіппен ө ткізген не стратегиялық объектіге сот актісінің негізінде ө ндіріп алу қ олданылғ ан жағ дайларда, Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік мү лік туралы заң намалық актісінде айқ ындалғ ан шарттар бойынша Қ азақ стан Республикасы стратегиялық объектіні сатып алудың басым қ ұ қ ығ ына ие болады.
Стратегиялық объектінің нарық тық қ ұ ны Қ азақ стан Республикасының бағ алау қ ызметі туралы заң намасына жә не Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік мү лік туралы заң намалық актісіне сә йкес айқ ындалады.
Стратегиялық объектіні сатып алудың басым қ ұ қ ығ ын пайдалану тә ртібі Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік мү лік туралы заң намалық актісінде айқ ындалады.
5. Егер стратегиялық объектіге ү шінші тұ лғ алардың қ ұ қ ық тарымен ауыртпалық салу не оны иеліктен шығ ару кезінде осы баптың 3 жә не 4-тармақ тарындағ ы талаптар бұ зылса, мұ ндай мә мілелер олар жасалғ ан сә ттен бастап жарамсыз деп танылады.
Ескерту. 193-1-баппен толық тырылды - Қ Р 2007.08.07 N 321Заң ымен, ө згерістер енгізілді - Қ Р 2009.02.13 N 135-IV(қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 3-баптан қ араң ыз), 2011.03.01 N 414-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен бастап қ олданысқ а енгізіледі), 2011.03.25 N 421-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі), 2012.06.22 N 21-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгiзiледi); 07.03.2014 N 177-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

194-бап. Тұ рғ ын ү йге меншiк қ ұ қ ығ ы мен ө зге де
заттық қ ұ қ ық тар

Тұ рғ ын ү йге меншiк қ ұ қ ығ ы мен ө зге де заттық қ ұ қ ық тарды жү зеге асыру ерекшелiктерi тұ рғ ын ү й заң дарымен реттеледi.

195-бап. Меншiк иесi болып табылмайтын
адамдардың заттық қ ұ қ ық тары

1. Меншiк қ ұ қ ығ ымен қ атар заттық қ ұ қ ық тарғ а:
1) жердi пайдалану қ ұ қ ығ ы;
2) шаруашылық жү ргiзу қ ұ қ ығ ы;
3) оралымды басқ ару қ ұ қ ығ ы;
3-1) бө теннің жылжымайтын мү лкін шектеулі тү рде нысаналы пайдалану қ ұ қ ығ ы (сервитут);
4) осы Кодексте немесе ө зге заң актiлерiнде кө зделген басқ а да заттық қ ұ қ ық тар.
2. Заттық қ ұ қ ық тарғ а, егер заң дарда ө згеше кө зделмесе немесе осы заттық қ ұ қ ық тың табиғ атына қ айшы келмесе, меншiк қ ұ қ ығ ы туралы нормалар қ олданылады.
3. Егер Қ азақ стан Республикасының заң намалық актiлерiнде ө згеше кө зделмесе, мү лiкке меншiк қ ұ қ ығ ының басқ а тұ лғ ағ а ауысуы осы мү лiкке басқ а да заттық қ ұ қ ық ты тоқ тату ү шiн негiз болып табылмайды.
Ескерту. 195-бапқ а ө згеріс енгiзiлдi - Қ Р 1998.03.02 N 211, 2007.01.12 N 225, 2011.03.25 N 421-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

9-тарау. Шаруашылық жү ргізу қ ұ қ ығ ы

196-бап. Мемлекеттiк кә сiпорынның шаруашылық
жү ргiзу қ ұ қ ығ ы

1. Шаруашылық жү ргiзу қ ұ қ ығ ы мү лiктi мемлекеттен меншiк иесi ретiнде алғ ан жә не бұ л мү лiктi иелену, пайдалану жә не оғ ан билiк ету қ ұ қ ық тарын осы Кодекспен жә не Қ азақ стан Республикасының ө зге де заң намалық актілерінде белгiленген шекте жү зеге асыратын мемлекеттiк кә сiпорынның заттық қ ұ қ ығ ы болып табылады.
2. Мемлекеттік кә сіпорындардың шаруашылық жү ргізу қ ұ қ ық тарын жү зеге асыру ерекшеліктері Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік мү лік туралы заң намалық актісінде айқ ындалады.
Ескерту. 196-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ Р 2011.03.01 N 414-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

197-бап. Шаруашылық жү ргiзу қ ұ қ ығ ының объектiсi

Шаруашылық жү ргiзу қ ұ қ ығ ының объектiсi, егер Қ азақ стан Республикасының заң намалық актілерінде ө згеше кө зделмесе, кез келген мү лiк бола алады.
Ескерту. 197-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ Р 2011.03.01 N 414-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

198-бап. Шаруашылық жү ргiзу қ ұ қ ығ ына ие болу
жә не тоқ тату

1. Мү лiктi қ ұ рылып ү лгiрген мемлекеттiк кә сiпорынғ а бекiту туралы меншiк иесi шешiм қ абылдағ ан мү лiкке қ атысты шаруашылық жү ргiзу қ ұ қ ығ ы, егер заң дарда немесе меншiк иесiнiң шешiмiнде ө згеше белгiленбесе, бұ л кә сiпорында мү лiктi кә сiпорынның дербес балансына бекiткен кезде пайда болады.
2. Шаруашылық жү ргiзудегi мү лiктi пайдаланудың жемiстерi, ө нiмi мен кiрiсi, сондай-ақ кә сiпорын шарттар немесе ө зге де негiздер бойынша алғ ан мү лiк меншiк қ ұ қ ығ ын алуғ а арналғ ан заң дарда белгiленген тә ртiп бойынша кә сiпорынның шаруашылық жү ргiзуiне келiп тү седi.
3. Мү лiкке шаруашылық жү ргiзу қ ұ қ ығ ы меншiк қ ұ қ ығ ын тоқ татуғ а арналғ ан заң дарда кө зделген негiздер мен тә ртiп бойынша, сондай-ақ меншiк иесiнiң шешiмiмен кә сiпорыннан мү лiк заң ды жолмен қ айтарып алынғ ан реттерде тоқ татылады.

199-бап. Меншiк иесiнiң шаруашылық жү ргiзудегi
мү лiкке қ атысты қ ұ қ ығ ы

Шаруашылық жү ргiзудегi мү лiктiң меншiк иесi заң қ ұ жаттарына сә йкес кә сiпорын қ ұ ру, оның қ ызметiнiң мә нi мен мақ саттарын белгiлеу, оны қ айта қ ұ ру мен тарату мә селелерiн шешедi, кә сiпорынғ а тиесiлi мү лiктiң ө з мақ сатында пайдаланылуы мен сақ талуына бақ ылау жасауды жү зеге асырады.
Меншiк иесi ө зi қ ұ рғ ан кә сiпорынның шаруашылық жү ргiзуiндегi мү лiктi пайдаланудан келтiрiлген таза табыстың бiр бө лiгiн алуғ а қ ұ қ ылы.
Ескерту. 199-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 1997.07.11. N 154 Заң ымен.

200-бап. Мемлекеттiк кә сiпорынның мү лiктiк
қ ұ қ ық тарын жү зеге асыру ережелерi

1. Қ ызметiн шаруашылық жү ргiзу қ ұ қ ығ ында жү зеге асыратын мемлекеттiк кә сiпорынның, егер заң актiлерiнде ө згеше кө зделмесе меншiк иесiнiң немесе ол уә кiлдiк берген мемлекеттiк органның жазбаша келiсiмiнсiз:
1) ө зiне тиесiлi ү йлердi, қ ұ рылыстарды, жабдық ты жә не кә сiпорынның басқ а да негiзгi қ ұ ралдарын иеліктен айыруғ а немесе ө згеше ә дiспен билiк етуге (осы бапта кө зделген жағ дайларды қ оспағ анда), ұ зақ мерзiмдi (ү ш жылдан астам) жалғ а беруге, уақ ытша тегiн пайдалануғ а беруге;
2) филиалдар, ө кілдіктер қ ұ руғ а, жеке кә сiпкерлермен бiрге кә сiпорындар мен бiрлескен ө ндiрiстер қ ұ руғ а, олардың ө зiнiң ө ндiрiстiк жә не ақ ша капиталын сатуғ а;
2-1) оғ ан тиесiлi акцияларғ а (осы бапта кө зделген жағ дайларды қ оспағ анда), сондай-ақ дебиторлық берешекке билiк етуге;
3) заемдар беруге;
4) ү шiншi тұ лғ алардың мiндеттемелерi бойынша кепiлдеме немесе кепiлдiк беру.
2. Мемлекеттiк кә сiпорын, егер Қ азақ стан Республикасының заң намалық актілерінде ө згеше кө зделмесе, негiзгi қ ұ ралдарғ а жатпайтын, ө зiне шаруашылық жү ргiзу қ ұ қ ығ ымен бекiтiлiп берiлген мү лiкке дербес билiк етедi.
Шаруашылық жү ргiзу қ ұ қ ығ ындағ ы мемлекеттiк кә сіпорынның мемлекеттiк кә сіпорынның негізгі қ ұ ралдарына жататын мү лiкке қ атысты, сондай-ақ оғ ан тиесілi акцияларды сатуғ а жә не сыйғ а беру мә мiлелерiн жасасуғ а қ ұ қ ығ ы жоқ.
Ескерту. 200-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ Р 1997.07.11 N 154, 1998.03.02 N 211, 2002.05.21 N 323, 2011.03.01 N 414-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

201-бап. Мемлекеттiк кә сiпорындар қ атысатын
қ атынастарғ а меншiк қ ұ қ ығ ы туралы
ережелердiң қ олданылуы

Мемлекеттiк кә сiпорындар қ атысатын мү лiктiк қ атынастарғ а егер осы Кодекстен жә не ө зге заң қ ұ жаттарынан ө згеше туындамаса, осы Кодекстiң меншiк қ ұ қ ығ ы туралы ережелерi қ олданылады.

10-тарау. Оралымды басқ ару қ ұ қ ығ ы

202-бап. Оралымды басқ ару қ ұ қ ығ ы ұ ғ ымы мен
оның мазмұ ны

1. Оралымды басқ ару қ ұ қ ығ ы меншiк иесiнiң қ аражаты есебiнен қ аржыландырылатын мекеменiң, меншiк иесiнен мү лiк алушы жә не ө з қ ызметiнiң мақ сатына, меншiк иесiнiң тапсырмаларына жә не мү лiктiң мақ сатына сә йкес Қ азақ стан Республикасының заң намалық актілерінде белгiленген шекте сол мү лiктi иелену, пайдалану жә не оғ ан билiк ету қ ұ қ ығ ын жү зеге асырушы қ азыналық кә сiпорындардың заттық қ ұ қ ығ ы болып табылады.
2. Қ азыналық кә сіпорындар мен мемлекеттік мекемелерді оралымды басқ ару қ ұ қ ығ ын жү зеге асыру ерекшеліктері Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік мү лік туралы заң намалық актісінде айқ ындалады.
Ескерту. 202-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ Р 1998.03.02 N 211, 1998.12.16 N 320, 2011.03.01 N 414-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

203-бап. Оралымды басқ ару қ ұ қ ығ ына ие болу жә не тоқ тату

Оралымды басқ ару қ ұ қ ығ ына ие болу мен тоқ тату, егер Қ азақ стан Республикасының заң намалық актілерінде ө згеше белгiленбесе, осы Кодекстiң 13 жә не 14-тарауларында кө зделген ережелер мен тә ртiп бойынша жү зеге асырылады.
Ескерту. 203-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ Р 2011.03.01 N 414-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

204-бап. Оралымды басқ аруғ а берiлген мү лiктi
меншiктенушiнiң қ ұ қ ығ ы

1. Оралымды басқ арудағ ы мү лiктi меншiктенушi Қ азақ стан Республикасының заң намалық актілеріне сә йкес мекеме, қ азыналық кә сiпорын қ ұ ру, оның қ ызметiнiң мә нi мен мақ саттарын белгiлеу мә селелерiн шешедi, мемлекеттiк мекеменiң немесе қ азыналық кә сiпорынның заң жү зiндегi тағ дырын, оның қ ызметiнiң мазмұ нын белгiлеуге қ ұ қ ығ ы бар.
2. Меншiк иесi мекеменiң, қ азыналық кә сiпорынның меншiк иесi берген мү лiктi тиiмдi пайдалануы мен сақ тауына бақ ылау жасауды жү зеге асырады.
3. Мекеменi бiрнеше меншiк иесi қ ұ рғ ан жағ дайда, олардың арасындағ ы қ атынастар мен меншiк иелерiнiң ө з мү лкiне билiк жү ргiзу қ ұ қ ық тары қ ұ рылтай шартымен немесе сол сияқ ты келiсiммен белгiленедi.
Ескерту. 204-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ Р 1998.12.16 N 320, 2011.03.01 N 414-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

205-бап. Меншiк иесiнiң оралымды басқ аруғ а
берiлген мү лiктi қ айтарып алу жә не
қ айта бө лу қ ұ қ ығ ы

Мекемеге немесе қ азыналық кә сiпорынғ а бекiтiлiп берiлген мү лiктi меншiктенушi, егер Қ азақ стан Республикасының заң намалық актілерінде ө згеше белгiленбесе, ол мү лiктi қ айтарып алуғ а, не ө зi қ ұ рғ ан басқ а заң ды тұ лғ алар арасында ө з қ алауы бойынша қ айта бө луге қ ұ қ ылы.
Ескерту. 205-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ Р 1998.12.16 N 320, 2011.03.01 N 414-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

206-бап. Мекеменің мү лкіне билік ету

Мекеме ө зiне бекiтiлiп берiлген мү лiктi жә не оғ ан смета бойынша бө лiнген қ аражат есебiнен сатып алынғ ан мү лiктi иелiктен ө з бетінше шығ аруғ а немесе оғ ан ө згеше ә дiспен билiк етуге қ ұ қ ылы емес.
Мемлекеттік мекемелердің табыс ә келетін қ ызметті жү зеге асыру ерекшеліктері Қ азақ стан Республикасының заң намалық актілерінде белгіленеді.
Ескерту. 206-бап жаң а редакцияда - Қ Р 2011.03.01 N 414-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

207-бап. Қ азыналық кә сiпорынның жә не мекеменің борыштары
бойынша қ ұ рылтайшының жауаптылығ ы

1. Қ азыналық кә сiпорын ө зiнiң мiндеттемелерi бойынша ө з билiгiндегi ақ шамен жауап бередi.
Қ азыналық кә сiпорынның ақ шалай қ аражаты жеткiлiксiз болғ ан жағ дайда, оның мiндеттемелерi бойынша Қ азақ стан Республикасы немесе ә кімшілік-аумақ тық бө лініс тиісті бюджет қ аражатымен субсидиарлық жауаптылық та болады.
2. Мекеменiң жауапкершiлiгi осы Кодекстiң 44-бабының 1-тармағ ында кө зделген тә ртiппен туындайды.
Ескерту. 207-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ Р 1997.07.11 N 154, 1998.03.02 N 211, 1998.12.16 N 320, 2011.03.01 N 414-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

208-бап. Мекеменi меншiктену қ ұ қ ығ ының ауысуы

Мекеменi меншiктену қ ұ қ ығ ы басқ а адамғ а ауысқ ан кезде бұ л мекеме ө зiне тиесiлi мү лiкке оралымды билiк жү ргiзу қ ұ қ ығ ын сақ тап қ алады.

11-тарау. Ортақ меншік

209-бап. Ортақ меншiк ұ ғ ымы мен оның
пайда болу негiздерi

1. Екi немесе бiрнеше адамның меншiгiндегi мү лiк оларғ а ортақ меншiк қ ұ қ ығ ымен тиесiлi болады.
2. Мү лiк меншiк иелерiнiң ә рқ айсысының меншiк қ ұ қ ығ ындағ ы ү лестерi белгiлене отырып (ү лестiк меншiк) немесе ондай ү лестер белгiленбей (бiрлескен меншiк) ортақ меншiкте болуы мү мкiн.
3. Мү лiкке ортақ меншiк ү лестiк меншiк болып табылады, бұ ғ ан мү лiкке ортақ меншiк қ ұ ру заң да кө зделген реттер қ осылмайды.
4. Ортақ меншiк екi немесе бiрнеше адамның меншiгiне мү лiк тү скен кезде пайда болады, оны ө зiнiң мақ саты ө згертiлмейiнше бө луге болмайды (бө лiнбейтiн заттар), ө йткенi ол заң ғ а сә йкес бө лiнуге жатпайды.
Бө лiнетiн мү лiкке ортақ меншiк заң қ ұ жаттарында немесе шартта кө зделген реттерде пайда болады.
5. Бiрлескен меншiкке қ атысушылардың келiсiмi бойынша, ал келiсiмге қ ол жетпеген жағ дайда - сот шешiмi бойынша ортақ меншiкке осы адамдардың ү лестi меншiгi белгiленуi мү мкiн.
6. Жылжымайтын мү лiкке меншiк кондоминиум нысанында пайда болуы мү мкiн, бұ л жағ дайда жылжымайтын мү лiктiң жекелеген бө лiктерi азаматтардың жә не (немесе) заң ды тұ лғ алардың дара (бө лек) меншiгiнде болады, ал жылжымайтын мү лiктiң бө лек меншiкте емес бө лiктерi ортақ ү лестiк меншiк қ ұ қ ығ ымен жылжымайтын мү лiк бө лiктерiнiң иелерiне тиесiлi болады.
Ә рбiр меншiк иесiнiң ортақ мү лiктегi ү лесi оның жылжымайтын мү лiктiң ө зiне тиесiлi бө лiгiне бө лек меншiгiнен ажырағ ысыз.
Ә рбiр меншiк иесiнiң ортақ мү лiктегi ү лесiнiң мө лшерi мен оны ұ стауғ а арналғ ан шығ ындарғ а қ атысу дә режесi, егер заң актiлерiнде немесе шартта ө згеше кө зделмесе, жылжымайтын мү лiктiң дара (бө лек) меншiктегi бө лiктерiнiң мө лшерiне байланысты болады.
Кондоминиумның ә р алуан тү рлерiнiң қ ұ қ ық тық режимiнiң ерекшелiктерi заң актiлерiмен айқ ындалуы мү мкiн.
7. Инвестициялық пай қ орының активтерiне ортақ ү лестiк меншiктiң қ ұ қ ық тық режимiнiң ерекшелiктерi Қ азақ стан Республикасының инвестициялық қ орлар туралы заң актiсiмен айқ ындалады.
Ескерту. 209-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 1998.03.02. N 211, 2004.07.07. N 577 Заң дарымен.

210-бап. Ү лестiк меншiк қ ұ қ ығ ындағ ы ү лестi анық тау

1. Егер ү лестi меншiкке қ атысушылар ү лестерiнiң мө лшерi заң қ ұ жаттары негiзiнде анық талуы жә не оғ ан барлық қ атысушылардың келiсiмiмен белгiленуi мү мкiн болмаса, ү лестер тең деп саналады.
2. Ү лестi меншiкке барлық қ атысушылардың келiсiмiмен олардың ә рқ айсысының ортақ мү лiктi қ ұ ру мен кө бейтуге қ осқ ан салымдарына қ арай қ атысушылардың ү лестерiн анық тау мен ө згерту тә ртiбi белгiленуi мү мкiн.

211-бап. Ү лестi меншiкке қ атысушының оны жақ сартуғ а
байланысты қ ұ қ ық тары

1. Ортақ мү лiктi пайдаланудың белгiленген тә ртiбiн сақ тай отырып, оны бө лмей жақ сартуды ө з есебiнен жү зеге асырғ ан ү лестi меншiк қ атысушысының ортақ мү лiкке қ ұ қ ық тағ ы ө з ү лесiн тиiсiнше ұ лғ айтуғ а қ ұ қ ығ ы бар.
2. Ортақ мү лiктi бө лiп алып жақ сарту, егер ү лестi меншiкке қ атысушылардың келiсiмiнде ө згеше кө зделмесе, оны жасағ ан қ атысушының меншiгiне тү седi.

212-бап. Ү лестi меншiктегi мү лiкке билiк ету

1. Ү лестi меншiктегi мү лiкке билiк ету оның барлық қ атысушыларының келiсуiмен жү зеге асырылады.
2. Ү лестi меншiкке ә рбiр қ атысушы ө зiнiң ү лесiн ө з қ алауы бойынша сатуғ а, сыйғ а тартуғ а, ө сиет етуге, кепiлге беруге, не осы Кодекстiң 216-бабында кө зделген шарттарды сақ тай отырып, оғ ан ө згеше тү рде билiк етуге қ ұ қ ылы.

213-бап. Ү лестi меншiктегi мү лiктi
иелену жә не пайдалану

1. Ү лестi меншiктегi мү лiктi иелену жә не пайдалану оның барлық қ атысушыларының келiсуiмен, ал келiсiмге келмеген жағ дайда - сот белгiлейтiн тә ртiппен жү зеге асырылады.
2. Ү лестi меншiктiң ә рбiр қ атысушысы ортақ мү лiктiң ө з ү лесi мө лшерiне тең бө лiгi ө зiнiң иеленуiне жә не пайдалануына берiлуiне қ ұ қ ылы, ал бұ л мү мкiн болмағ ан жағ дайда - ө з ү лесiне тиесiлi мү лiктi иеленетiн жә не пайдаланатын басқ а қ атысушылардан тиiстi ақ ша сомасын немесе ө зге де ө тем тө леудi талап етуге қ ұ қ ылы.

214-бап. Ү лестi меншiктегi мү лiктi пайдаланудан
алынатын жемiстер, ө нiмдер мен табыстар

Ү лестi меншiктегi мү лiктi пайдаланудан алынатын жемiстер, ө нiмдер мен табыстар ортақ мү лiктiң қ ұ рамына келiп тү седi. Жемiстiң, ө нiм мен табыстың одан кейiнгi бө лiнуi, ү лестi меншiктiң қ атысушылары арасында, егер олардың арасындағ ы келiсiмде ө згеше кө зделмесе, олардың ү лестерiне сә йкес жү ргiзiледi.

215-бап. Ү лестi меншiктегi мү лiктi кү тiп
ұ стауғ а байланысты шығ ындар

Ү лестi меншiктiң ә рбiр қ атысушысы ортақ мү лiк бойынша ө з ү лесiне сә йкес салық тар, алымдар жә не ө зге де тө лемдер тө леуге, сондай-ақ оны кү тiп ұ стау мен сақ тауғ а байланысты шығ ындарғ а қ атысуғ а мiндеттi.

216-бап. Сатып алудың басым қ ұ қ ығ ы

1. Ү лестi меншiк қ ұ қ ығ ындағ ы ү лестi бө где адамдарғ а сату кезiнде сатылатын ү лестi оның сатылатын бағ асы бойынша жә не жария саудағ а салып сату реттерiнен басқ а тең жағ дайларда ү лестi меншiктiң қ алғ ан қ атысушыларының сатып алуғ а басым қ ұ қ ығ ы болады.
Ү лестi меншiкке барлық қ атысушылардың келiсiмi болмағ ан жағ дайда ү лестi меншiк қ ұ қ ығ ындағ ы ү лестi сату ү шiн жария саудағ а салу осы Кодекстiң 222-бабының 2-тармағ ында кө зделген реттерде жә не заң қ ұ жаттарында кө зделген ө зге де реттерде жү ргiзiлуi мү мкiн.
2. Ү лесiн сатушы оның сату бағ асын жә не оны сатудың басқ а да шарттарын кө рсете отырып, ү лестi меншiктiң басқ а қ атысушыларына ө з ү лесiн бө тен адамғ а сату ниетi туралы жазбаша тү рде хабарлауғ а мiндеттi. Егер ү лестi меншiктiң басқ а қ атысушылары сатып алудан бас тартса немесе қ озғ алмайтын мү лiкке меншiк қ ұ қ ығ ындағ ы сатылатын ү лестi бiр ай iшiнде, ал басқ а мү лiк жө нiнен - хабар алғ ан кү ннен бастап он кү н iшiнде сатып алмаса, сатушы ө з ү лесiн кез келген адамғ а сатуғ а қ ұ қ ылы.
3. Ү лес сатып алудың басым қ ұ қ ығ ы бұ зыла отырып сатылғ ан жағ дайда ү лестi меншiктiң кез келген басқ а қ атысушысы ү ш айдың iшiнде сотта ө зiне сатып алушының қ ұ қ ық тары мен мiндеттерiн аударуды талап етуге қ ұ қ ылы.
4. Ү лестi сатып алудың басым қ ұ қ ығ ын басқ а бiреуге беруге рұ қ сат етiлмейдi.
5. Осы баптың ережелерi айырбас шарты бойынша ү лестi иелiктен айыру кезiнде де қ олданылады.
6. Осы баптың ережелері стратегиялық объектілерді иеліктен шығ ару жағ дайларына қ олданылмайды.
Ескерту. 216-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ азақ стан Республикасының 2007.08.07. N 321(ресми жарияланғ ан кү нінен бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

217-бап. Ү лестi меншiк қ ұ қ ығ ындағ ы ү лестiң шарт
бойынша сатып алушығ а ауысатын кезi

Ү лестi меншiк қ ұ қ ығ ындағ ы ү лес, егер тараптардың келiсiмiнде ө згеше кө зделмесе, шарт жасасқ ан кезден бастап шарт бойынша сатып алушығ а ауысады.
Мемлекеттiк тiркеуге немесе нотариат куә ландыруғ а тиiстi шарт бойынша ү лестi меншiк қ ұ қ ығ ындағ ы ү лестiң ауысатын кезi осы Кодекстiң 238-бабының 2-тармағ ына сә йкес белгiленедi.

218-бап. Ү лестi меншiктегi мү лiктiң бө лiнуi жә не
одан ү лестi бө лiп шығ ару

1. Ү лестi меншiктегi мү лiк оғ ан қ атысушылар арасындағ ы келiсiм бойынша ө здерiнiң арасында бө лiнуi мү мкiн.
2. Ү лестi меншiкке қ атысушы ортақ мү лiктен ө з ү лесiн бө лiп шығ аруды талап етуге қ ұ қ ылы.
3. Ү лестi меншiкке қ атысушылар ортақ мү лiктi бө лу немесе бiреуiнiң ү лесiн бө лiп шығ арудың ә дiстерi мен шарттары жө нiнде келiсiмге келе алмағ ан жағ дайда ү лестi меншiкке қ атысушы ортақ мү лiктен ө з ү лесiн заттай бө лiп берудi талап етуге қ ұ қ ылы.
Егер ү лестi заттай бө лiп беруге заң қ ұ жаттарында жол берiлмесе немесе ол ортақ меншiктегi мү лiкке шамадан тыс залал келтiрмейiнше мү мкiн болмаса, бө лiнiп шығ ушы меншiк иесi ү лестi меншiктiң басқ а қ атысушыларынан ө з ү лесiнiң қ ұ нын тө летуге қ ұ қ ылы.
4. Осы бап негiзiнде ү лестi меншiктiң қ атысушысына заттай бө лiп берiлетiн мү лiктiң меншiк қ ұ қ ығ ындағ ы оның ү лесiне сә йкессiздiгi тиiстi ақ ша сомасын немесе ө зге ө тем тө леу арқ ылы жө нге келтiрiледi.
Басқ а меншiк иелерiнiң ү лестi меншiкке қ атысушығ а оның ү лесiн заттай бө лiп берудiң орнына ө тем тө леуiне қ атысушының келiсуiмен жол берiледi. Тиiстi меншiк иесiнiң ү лесi шамалы болып, нақ ты бө лiп шығ ару мү мкiн болмай жә не ол ортақ мү лiктi пайдалануғ а онша мү дделi болмаса, сот бұ л меншiк иесiнiң келiсiмi болмағ ан кү нде де ү лестi меншiкке қ атысушыларды оғ ан ө тем тө леуге мiндеттей алады.
5. Осы баптың 3 жә не 4-тармақ тарына сә йкес ө тем алғ аннан кейiн меншiк иесi ортақ мү лiктегi ү леске қ ұ қ ығ ын жоғ алтады.
6. Осы баптың 3-5-тармақ тарында баяндалғ ан ережелер бойынша ортақ мү лiктi бө лу iсiн жү ргiзудiң не одан ү лестi бө лiп шығ арудың тиiмсiздiгi айқ ын болғ ан жағ дайда сот мү лiктi жария саудағ а салып сатып, кейiн одан тү скен соманы ортақ меншiкке қ атысушылар арасында олардың ү лестерiне сә йкес бө лiп беру туралы шешiм шығ аруғ а қ ұ қ ылы.

219-бап. Ортақ бiрлескен меншiк

1. Ортақ бiрлескен меншiк:
1) ерлi-зайыптылардың ортақ меншiгi;
2) шаруа қ ожалығ ы мү шелерiнiң ортақ меншiгi;
3) жекешелендiрiлген тұ рғ ын ү йге ортақ меншiк тү рiнде болады.
2. Заң қ ұ жаттарында ортақ бiрлескен меншiктiң басқ а да тү рлерi кө зделуi мү мкiн.
3. Ортақ бiрлескен меншiк, егер оғ ан қ атысушылар арасындағ ы шартта ө згеше кө зделмесе, тағ айындалады жә не қ олдануда болады.
Ескерту. 219-бапқ а ө згерту енгiзiлдi - Қ азақ стан Республикасының 2007.01.12. N 225 Заң ымен.

220-бап. Бiрлескен меншiктегi мү лiктi иелену,
пайдалану жә не оғ ан билiк ету

1. Бiрлескен меншiкке қ атысушылар, егер олардың арасындағ ы келiсiмде ө згеше кө зделмесе, ортақ мү лiктi бiрлесiп иеленедi жә не пайдаланады.
2. Мү лiкке билiк ету жө нiндегi мә мiленi қ атысушылардың қ айсысы жасағ анына қ арамастан бiрлескен меншiктегi мү лiкке билiк ету барлық қ атысушылардың келiсiмi бойынша жү зеге асырылады.
3. Егер барлық қ атысушылардың келiсiмiнен ө згеше туындамайтын болса, бiрлескен меншiкке қ атысушылардың ә рқ айсысы ортақ мү лiкке билiк ету жө нiнде мә мiлелер жасасуғ а қ ұ қ ылы. Бiрлескен меншiкке қ атысушылардың бiреуi ортақ мү лiкке билiк етуге байланысты жасағ ан мә мiле басқ а қ атысушылардың талап етуiмен мә мiле жасағ ан қ атысушының қ ажеттi ө кiлеттiгi болмады деген себеппен мә мiледегi екiншi тарап бұ л жө нiнде бiлгенi немесе кө пе-кө рiнеу бiлуге тиiс болғ андығ ы дә лелденген ретте ғ ана жарамсыз деп танылуы мү мкiн.
Нотариаттың куә ландыруын немесе мемлекеттiк тiркеудi керек ететiн мә мiлелер жасасу кезiнде бiрлескен мү лiкке басқ а қ атысушылардың мә мiле жасауғ а келiсiмi нотариалдық тә ртiппен расталуғ а тиiс.
4. Егер осы Кодексте немесе ө зге де заң қ ұ жаттарында бiрлескен меншiктiң жекелеген тү рлерi ү шiн ө згеше белгiленбесе, осы баптың 1-3-тармақ тары қ олданылады.

221-бап. Бiрлескен меншiктегi мү лiктi бө лу
жә не одан ү лестi бө лiп шығ ару

1. Ортақ меншiктi бiрлескен меншiкке қ атысушылар арасында бө лу, сондай-ақ олардың бiреуiнiң ү лесiн бө лiп шығ ару қ атысушылардың ә рқ айсысының ортақ мү лiкке қ ұ қ ығ ындағ ы ү лесi алдын ала анық талғ ан жағ дайда ғ ана жү зеге асырылуы мү мкiн.
2. Ортақ мү лiктi бө лу жә не одан ү лестi бө лiп шығ ару кезiнде, егер заң актiлерiмен немесе қ атысушылардың келiсiмiнде ө згеше кө зделмесе, олардың ү лестерi тең деп танылады.
3. Ортақ мү лiктi бө лу жә не одан ү лестi бө лiп шығ ару негiздерi мен тә ртiбi осы Кодекстiң 218-бабының ережелерiмен белгiленедi, ө йткенi ол осы Кодекспен, басқ а да заң қ ұ жаттарымен бiрлескен меншiктiң жекелеген тү рлерi ү шiн ө згеше белгiленбеген жә не бiрлескен м