Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
АнтропоцентризмСтр 1 из 3Следующая ⇒
Анық тамасы. Қ оғ ам жеке адамдардың жиынтығ ы емес, олардың бір-бірімен ә леуметтік байланыстары қ атынастарының жиынтығ ын бідіреді Аң ыздарды білдіретін философиялық термин. миф Апейрон дегеніміз. Шексіз ә лдебір затша Ара қ ашық тық та оның обьектілерін, олардың қ ұ рылысы, олардың элементтері мен бө лік терінен кө рінетін материяның ө мір сү ру формасы бұ л: Кең істік Аристотель адамды қ алай атағ ан? «саяси жануар» Аристотель айтқ андай нағ ыз, шын фалсафалау (философия) неден басталады? Таң данудан Аристотель ең бектерін араб тіліне аударып, оғ ан тү сініктемелер жазғ анертедегі Қ азақ стан жерінен шық қ ан ә йгілі философ: Ә л-Фараби Аристотель қ ай мектептің тү легі? Платон академиясының Аристотель қ андай логиканың негіздерін жасады? Формальды Аристотель, Платонды не ү шін сынады. Заттардың мә нін заттардың ө зінен айырғ аны ү шін Аристотельдің философиялық ілімінде қ ұ дай қ алай тү сіндіріледі? алғ ашқ ы қ озғ аушы, барлық бастамалардың абсолюттік бастамасы ретінде Атомдарғ а жанның қ асиетін таң ғ ан орыс философы. К. Э. Циолковский Атомистік теорияның негізін қ алаушы. Демокрит Ә л-Ғ азалидің сұ лулық, музыка мен поэтикалық ө нер туралы ілімдері философияның қ ай тарауына жатады? Эстетикағ а Ә лемді тану мү мкіндігін принципиалды тү рде теріске шығ арғ ан философтар. Агностиктер Ә лемнің бірлігі. Оның материалдығ ында Ә л-Фараби қ ай ойшылдың іліміне тү сініктеме берді? Платон мен Аристотельдің Ә ль - Фарабидің антикалық философиядан қ абылдағ ан ө те маң ызды дә стү рі. Перипатетизм Ә рбір ғ ылыми білімнің болжамдық сипатын белгілейтін қ андай принципті К.Поппер алғ а қ ойды? фаллибилизм принципі Ә серлену, бұ қ араның кө ң іл - кү йі ғ ылыми білімнің дең гейі, ө нер, мораль, философия, дінде кө рінетін қ оғ ам ө мірі. рухани Базис пен қ ондырманың ара қ атынасы? Ә леуметтік экономикалық базис обьективтік қ оғ амдық қ атынастардың жү йесі ретінде қ онедырманың мә ніне жә не қ ұ рылымына себепші болып тұ рады Базис пен қ ондырманың арақ атысының материалистік тү сінігі. Базис қ ондырманы анық тайды Бақ ырғ анидің ұ стазы. Яссауи Бейнелену ө зінің даму жолында бірнеше сатыдан ө тіп, тө мендегілердің қ ай тү ріне жетеді? Сана Бейнелеу. Материяның жалпы қ асиеті Болмыс деген сө зді кең мағ ынасында қ алай тү сінуге болады? кү ллі болып тұ рғ ан нә рселер, тіршілік ету туралы жалпы ұ ғ ым Болмыс мә селесін қ арастырады. Онтологиялық мә селе Болмыс пен ойдың тепе-тендік принципін қ арастырғ ан. Гегель Болмыс ұ ғ ымы – ол: Тіршілік туралы абстракты жалпы ұ ғ ым Болмыс. санадан тыс жә не объекті тү рде ө мір сү ретін дамитын бізді коршағ ан ортаны бейнелейтін категория Будда бойынша адам ө мірінің мә ні неде? Азаптануда Будда ілімінде қ андай концепция тұ лғ аның адамгершілік дамуын кө рсетеді. сегіз сатылы жолдық ілім Буддизм философиясы бойынша, дхамманы устанғ ан адам. Сабырлы, жек кө рушілік тен ада, ү рейді білмейтін адам Буддизм философиясындағ ы айқ ындаушы ұ ғ ым? Нирвана Буддизм философиясының тү сінігі бойынша, архаттар дегеніміз. Сө зі де, ісі де сабырлы, тілектерден ада, азат дана адам Буддизмге азаптан босатылу, барлық адамзат кү шінің соң ғ ы мақ сатын білдіретін термин? Нирвана Бү кіл адамзат тарихы мен қ оғ амның занды тү рде дамып алғ а басу процесі. Прогресс Бү кіл табиғ атты жанды деп қ арастыратын философиядағ ы ұ ғ ым. Гилозоизм Бір ғ ана бастама-субстанцияны мойындайтын философиялық ілім. Монизм В.С. Соловьевтің антропологиялық концепциясы бойынша адамның басқ а жануарлардан айырмашылығ ы неде? Ұ ждандық сезім Вед тарауындағ ы философиялық бө лім. Упанишад Ведалық ойлардың алғ ашқ ы талқ ылаушыларын қ алай атағ ан. Брахмандар Верификация принципін ұ сынушы бағ ыт. Неопозитивизм Виттенштейн ө зінің " Философиялық зерттеулер" атты негізгі шығ армасында философияны қ алай тү сіндіреді? тілдегі сө йлемдердің мағ ынасын айқ ындауғ а бағ ытталган белсенділік ретінде Волюнтаризмнің негізгі идеясын атаң ыз? Атақ ты жеке тұ лғ алар, объективті жағ дайлармен санаспай тарих ө зі ерік ә рекетімен жасайды Г. Будда неше “мейірбанды ақ иқ атты” жариялады? 4 Г.Лейбниц бойынша барлық заттарғ а кү ш беретін жә не оларды қ озғ айтын рухани кү ші дегеніміз. Монада Гегель бойынша абсолюттік рухтың сатысы. Ө нер, дін, философия Гегель бойынша дін мен философияның ара-қ атынасы. Философия діннен жоғ ары Гегель ойынша қ оғ амдық прогресстің ө лшемі. Адам бостандығ ының дә режесі ү йлесімді дамуының дә режесі Гегель философиясының негізгі ұ ғ ымы. Абсолютті идея Гегельдің абсолют идеясының дамуының негізі неден басталады? ойлаудан Гегельдің қ ұ қ ық философиясы кітабында не туралы жазылғ ан? Адам еркіндігі Гегельдің ү ш тағ аны. Тезис, антитезис, синтез Гелиоцентрлік теорияны жасағ ан. Коперник Географиялық детерменизм дегеніміз не? Географиялық орта қ оғ амдық дамудың ерекшелігіне, мә дениеттің даму дә режесіне, қ оғ амның қ ұ рылымына жә не т.б. себепші болады Гераклит ө з ілімінде қ андай позицияны ұ станды? Дү ниенің қ айшылық тылығ ы мен ө згергіштілігі Герменевтикалық шең бердің авторы, герменевтика мә селесін дамытқ ан неміс философы. Шлейермахе р Герменевтиканың негізін салушы, XX ғ асыр философы. Г.Гадамер Грек жеріне скифтік далалардан келген жә не ө зданалығ ымен “жеті дананың бірі” аталып даң қ ы шық қ ан антикалық ойшыл. Анахарсис Гректің ә йгілі «Жеті ғ ұ ламасының» қ атарына енген скиф ойшылы. Анахарсис Гуманистердің айтуынша, адамды барлығ ынанда айырып, ө згешелейтін Алланың сыйы, нұ ры, ол... Ақ ыл-ой Ғ арыштық Ғ ылым логикасындағ ы Гегель онтологиясы категориялары. Болмыс пен бейболмыс Ғ ылым мә дениеттің ең жоғ арғ ы қ ұ ндылығ ы жә не адам да сол арқ ылы ә лемде ө зін бағ дарлайды деп есептейтін бағ ыт. Сциентизм Ғ ылыми тілді талдаумен шұ ғ ылданғ ан. Неопозитивистер Д.Дидро бойынша дү нненің барлық негізі қ андай нә рсе болып табылады? Табиғ ат Даму – бұ л … Қ айталанбайтын жә не ү демелі сапалы ө згеріс. Даму, ө зіндік даму ретінде диалектиканың қ ай заң ы арқ ылы кө рінеді. Қ арама қ арсылық тардың бірлігі жә не кү ресі заң Дамудың бағ ытын кө рсететін диалектиканың заң ы. Теріске шығ аруды теріске шығ ару заң ы Дамудың кері кетіп қ ұ лдырауы, кері кетушілік, шегініс. Регресс Дамудың механизмін кө рсететін диалектиканың заң ы. Сан жә не сапа ө згерістерінің бір-біріне ө ту заң ы Дао дегеніміз. Бә рін камтитын дү ниетанымдық ұ ғ ым, тү пнегіз, заң Даолық дана мынаны қ алайды. Ү ндемеуді Дә стү рлер, ә деп - ғ ұ рыптар, қ алыптар, ережелер, идеалдарғ а жататын қ ұ ндылық тар. этикалық Дә стү рлі қ азақ дү ниетанымы толық бейнеленген. Халық ауыз ә дебиетінде Дедукция. жалпы білімдерден жеке білімдерге ө туі Декарт қ андай субстанцияларды бө ліп кө рсетеді? жан мен тә н «Кү н қ аласы» ең бегінің авторы? Т.Кампанелла Демографиялық фактордың қ оғ амда алатын орнын неомальтузиандық бағ ыт қ алай тү сіндіреді. Демографиялық фактор қ оғ амдық прогрестің дә режесіне жә не қ ү рылымына себепші болады Диалектикалық - материалистік философия турғ ысындағ ы қ оғ ам Диалектикалық қ арама-қ арсылық тарғ а тә н. Бірлік жә не кү рес Диалектикалық тұ рғ ығ а тә н: ө зара байланыс жә не дамуды мойындау. Диалектиканың заң дарының қ айсысы дамудың қ айнар кө зін ашады. Қ арама қ арсылық тардың бірлігі жә не кү ресі заң ы Дуализм кімнің философиялық іліміне тә н. Р. Декарттың Дұ рыс жауапты кө рсетің із. Адам антропологиялық, тұ лғ а - ә леуметтік ұ ғ ым. Дұ рыс философиялық анық таманы табың ыз. Идеалюм - сананы матсриалдылық тан жоғ ары кою, идеяны мойындау Дү ниеге діннен арылғ ан зиялы кө зқ арас қ ай дә уірдің философиясына тә н? Қ айта ө рлеу Дү ниеге кө зқ арас тү рлері. мифологиялық, діни, натурфилософиялық, философиялық Дү ниеге мифологиялық кө зқ арастың мә ні. Дү ниені ұ ғ ынудың ә псаналығ ы, бірлігі, біртұ тастығ ында Дү ниені тү сіндіру жағ ынан марксистік философия қ ай бағ ытқ а жатады. Диалектикалық -материалистік монизмге Дү ниенің гелиоцентристік кө рінісін жасағ ан автор. Коперник Дү ниенің мақ сата сә йкестігі туралы ілім: Телеология Дү ниенің танымдылық мә селесін скептицизм қ алай шешіп отыр? білімнің анығ ына кү мә нданады Дү ниетанымның қ андай тарихи типтерiн бө лiп қ арастыруғ а болады? Мифология, дiн, философия Егерде Л.Н.Гумилевтің теориясының мазмұ нын қ ысқ аша қ арастырсақ, онда «этнос»-дегеніміз. ландшафтағ ы халық Ежелгі грек философтарында ө мірге рақ аттанып, ө лімнен қ орық пауғ а ү ндеген. Эпикур Ежелгі грек философтарында ө мірмен рақ аттанып, ө лімнен қ орық пауғ а ү ндеген кім? Эпикур Ежелгі Грециядағ ы қ ай философиялық мектеп азғ а қ анағ аттануды ү ндеді? Киниктер Ежелгі Ү ндіде ортодоксалды емес философиялық мектеб. Чарвака - локаята Екі бастама-субстанцияны мойындайтын философиялық ілім. Дуализм Еркін ойлау мен адамның индивидуалдық дамуын насихаттау қ ай Қ айта ө рлеу философиясының принципіне тә н? Гуманизм Ертедегі Грек философтарының арасында «адам - бар заттадың ө лшемі» деп санағ ан кім? Протагор Ерік туралы ілімнің негізін қ алаушы. Шопенгауэр Ессіздік, бейсаналық, санасыздық саласын ажыратып, оны кә сіби тү рде талдағ ан ғ алым-дә рігер кім? Фрейд Ж. де Ламетри бойынша адам дегеніміз жоғ ары интеллектуалды. Машина Ж.-О. де Ламетридің жанғ а қ атынасы. Жан - теологтардың ойлап шығ арғ аны Жалқ ыдан жалпығ а, белгіліден белгісізге карай ө ту тә сілі. Индукция Жалпы ұ ғ ымды мойындайтын кө зқ арас. реализм Жан-Жак Руссоның философиялық толғ аныстарының бірі. Адамның рухани бостандығ ы Жаң а Еуропа философиясында танымның индуктивті ә дісін кім жасады? Ф. Бэкон Жаң а заман дә уірінде материализмнің қ ай тү рі ө ріс алды? Метафизикалық Жаң а заман субъективті идеалисі. Кант Жаң а заманның кай философы этикада утилитаризм теориясын қ олданды? Д.Юм Жаң а сапағ а алып келетін заң ды ө згеріс. Даму Жеке ғ ылымдарғ а қ атысты философияның атқ аратын функциясы. Ә дістемелік функция Жү сіп Баласағ ұ нның “Қ ұ тты білік” дастанының басты кейіпкерлерді қ андай ізгілікті қ ұ ндылық тарды бейнелейді Ә ділеттілік, байлық, ақ ыл, сабырлылық Заттың процестің сыртқ ы, байкалатын сипаттарын бейнелейтін категория. И.Кант бойынша ақ ылғ а сиятын пікір немесе санада қ арсыластық бар дегеніміз. Антиномия И.Канттың антиономиясы – бұ л. Шешілмейтін қ айшылық тар Ибн-Рушдтың " ақ иқ аттың екі жактылығ ы" ілімінің мақ саты. Ғ ылым мен философияны діннен бө лу Идеалды мемлекет туралы ілімді баяндайтын «Мемлекет» атгы философиялык-саяси шығ арманың авторы кім? Платон Идеалистік диалектиканы негізін салушы .Гегель Идеология – бұ л. Белгілі бір ә леуметтік топтардың қ оғ амдағ ы экономикалық қ атынастар тұ рғ ысындағ ы кө зқ арастарың бейнелейтін теоретикалық принциптердің жә не пікірлердің, идеялардың жиынтығ ы Идеялар патшылығ ының ө мір сү ретіндігін дә лелдеуші. Платон Индуктивтік ә дістің негізін жасағ ан Жаң а дә уір философы. Бэкон Инь мен янь негіздері қ андай философияғ а тә н? Ерте Қ ытай философиясына Ислам ә леміндегі елдерде философияның пайда болуына ә сер еткен ілім. Ислам дінін қ абылдағ анғ а дейінгі протоқ азақ тарда жаратылыстан тыс кү штермен тілдесе алатындардың аталуы. Шамандар (бақ сы) Ислам дінінің заң дары. шариғ а т К. Маркс жә не Ф. Энгельс диалектиканың тарихи тү рінің қ айсысын дамытты. Материалистік диалектикан К.Маркс бойынша қ оғ амдық прогрестің объективтік ө лшемі. Қ оғ амның ө ндіргіш кү штерінің даму дең гейі К.Маркс, Ф.Ә нгельс, В.Ленин 19 ғ.қ ай философиялық ағ ымыныц ө кілдері болып табылады? Марксизмнің К.Ясперс бойынша философияның басты міндеті қ ай нә рсенің мазмұ нын ашуымен байланысты? Болмыстың қ ұ пиясын Кай 18 ғ. неміс философы дү ниені ө здігінен біздің санамыздан тыс ө мір сү ретін «ө зіндік зат» жә не «біз ү шін зат» деп екіге беледі? И.Кант Кай 19 ғ. Батыс Еуропа ағ ымы ө мір ұ ғ ымын белсенді, кө п тү рлі, мә ң гі қ озғ алыста болатын дү ниенің абсолюттік шексіз бастамасы ретінде қ арастырды? Ө мір философиясы Кант бойынша сезімділіктің априорлық формалары. Кең істік пен уақ ыт Кант философиясының “кесімді категориясы” – ол. Сө зсіз ө негелі талап Канттың адамгершілік туралы шығ армасының аты. Практикалық ақ ыл-ойдың сыны Кез келген кө зқ арастың негізгі мә селесі. Адамның дү ниеге қ атынасы Киниктердін адам тұ жырымдамасы кандай? Азды канағ ат ет, еркін бол, ө мір сү руді (ө нерді) тә жірибеден ү йрен Киниктердің қ айсысы кү ндіз шам жағ ып адал адамды іздеген? Диоген Классикалық неміс философиясының негізін салушы. Кант Конфуций философиясындағ ы iзгiлiктiң орталық принципi. Алтын орта принципi) Конфуций этикасының негізгі ұ ғ ымы. Жэнь Конфуцийдің этикалық -саяси кө з-қ арастарының мә ні неде? Қ айырымдылық арқ ылы басқ ару теориясында Кө зқ арас дегеніміз. Дү ниеге жә не ондағ ы адамның орнына деген кө зқ арастардың жиынтығ ы Кө не Грек ойшылдарының қ айсысы бә рі де сан деп жорығ ан? Кө не Қ ытай философиялық бағ ыттарының бә ріне ортақ мә селелер. Адам, оның бойындағ ы ізгілік пен зұ лымдық Кө не Қ ытай философиясың да жердегі ө мірді басқ аратын жоғ арғ ы кү шке, шығ армашылық заң ғ а, біртұ тас принципке қ айсысы жатады. Аспан Кү ш деген ұ ғ ымды білдіретін термин. дэ Кім адамзат тарихын, жарық патшалығ ымен (қ ұ дайлык, рухани патшалық) караң ғ ылық патшалығ ының, жын шайтан (мемлекет) кү ресі тарихы деп тү сінді? Августин Аврелий Кім орта ғ асырлық философияда сенімді ойлаудан да, ақ ылдан да жоғ ары қ ояды? Августин Бла женный Кім тү сінік қ ұ рылымын нағ ыз индукция арқ ылы адасу мен жалаң есті жең іп шығ у деп санады? Бэкон Кімдер алғ ашқ ы рет Ежелгі Грецияда философияны ақ ылы оқ ытты? Софисттер Кімнің кө зқ арасы бойынша білім жү йесін қ алыптастыруғ а септігін тигізетін логика формасы диалектикалық логика деп аталады? Кант Кімнің кө зқ арасы бойынша Дао дү ниетаным болып табылады? Лао-Цзы Қ азақ ағ артушылық философиясы мен идеологиясының қ алыптасуына кө п ү лес қ осқ ан ойшыл ақ ын. А. Қ ұ нанбаев Қ азақ ағ артушылық философиясының негізгі мә селесі. Қ азақ дү ниетанымының этикалык, категориялары. Араласу, кісілік, қ анағ ат, намыс Қ азақ қ оғ амдық ойындағ ы кімнің шығ армашылығ ы тарих философиясының мә селелерін жү йелі зерттеудің жарқ ын ү лгісі болып табылады? М. Дулатұ лы Қ азақ мә дениетіндегі дә стү рлік уақ ытқ а сай сананың басындағ ы формасы не болып табылады? Батырлық эпос Қ азақ философиясының басты пә ні: Антропология Қ азақ халқ ының мә дениетіндегі поэтикалық -философиялық диалогтің формасы. Айтыс Қ азіргі жағ дайда қ оғ амдық сананың қ андай тү рі жетекші болып шық ты? ғ ылым Қ азіргі кезең дегі адам тұ лғ асының қ алыптасуында маң ызды рө л атқ аратын. Саясат Қ ай 18 ғ. неміс философы нақ ты ө мір сү ретін тек біздің санамыз жә не қ андай да бір шындық болмасын, ол «меннің» жемісі деп санады? И.Фихте Қ ай 19 ғ. Батыс Еуропа философиялық ағ ымының тө рт даму кезең інің біреуі эмпириокритицизм болып табылады? Позитивизм Қ ай ғ асырда философтар жеке танымның дамуы сезімнің екі кезең інен (эмпирикалық жә не рационалдық) ө теді? ХҮ ІІ-ХҮ Ш ғ. Қ ай дә уірде философия діннің қ ызметшісіне айналды. Қ ай Ежелгі Ү нді философиясы бойынша дү ние екі бастамадан тұ рады: бірі- зат, екіншісі – жан. Миманса Қ ай Жаң а заман философы білімнің ең тө менгі тү рін сезімдік одан жоғ арғ ысын интеллектуалдык, ал ең жоғ ары тү рін интуиция деп санады? Б.Спиноза Қ ай Жаң а заман философы ө кіметті заң шығ арушы, атқ арушы жә не одақ тық федерацияғ а бө леді? Дж.Локк Қ ай Жаң а заман философы солипсизм ілімінің негізін салды? Дж.Беркли Қ ай жү йе индуизмге тә н емес? Чарвака Қ ай неміс философы «трансцендентальды философияның» негізін салды? И.Кант Қ айта жаң ғ ырту дә уір философтары. Кузанский Қ айта ө рлеу дә уірі қ ай елден басталады? Италия Қ айта ө рлеу дә уірі философиясының негізгі белгісі. Қ айта ө рлеу дә уірінде адамғ а берілген сипаттама. шығ армашылық тұ лғ а Қ айта ө рлеу дә уірінің философы Н.Макиавеллидің басты ең бегі қ алай аталады? «Тақ сыр» Қ айырымды қ ала тұ рғ ындары ең бегінің авторы. Ә л-Фараби Қ амтылатын элементтері мен жү йелерінен тыс қ арастырылатын, берілген қ ұ рылымның тұ рақ ты қ атынасын белгілейтін категория ол: Форма Қ андай білім объективтік ақ иқ ат болып табылады. Адамсанасына бағ ынбайтын білім Қ андай кұ былысты зерттеу З.Фрейдтің психоанализінің пайда болуына мү мкіндік туғ ызды. Санасыздыктың ерекшелігі Қ андай қ азақ ойшылының творчествосында философия этнографиялық, тарихи, географиялық ізденістерге байланысты дамығ ан? Уә лиханов Қ андай ұ ғ ымды табиғ ат пен қ оғ амның ө зара ә рекет процессі бейнеленеді, ғ ылым меы адамның ақ ылының ролі атап кө рсетіледі? ноосфеара Қ андай философиялық бағ ыт танымның бастауы тек қ ана тү йсік деп есептейді? Сенсуализм Қ андай философиялық бірлестіктің ө кілдері адам мен қ оғ ам ара-қ атынасы адамзаттық мә селесін болашақ тағ ы орны туралы проблеманы бірінші орынғ а қ ойды? Рим клубы Қ андай философиялық ілім қ ұ дайды алғ ашқ ы себеп ретінде болғ андығ ын, кейіннен табиғ аттың ө з заң дары бойынша дамитынын мойындайды? Деизм Қ исынды танымның тү рі. Ой қ орытындысы. Қ оғ ам мен табиғ аттың арақ атынасын анық тайтын жағ дай. Қ оғ ам “табиғ ат – қ оғ ам” жү йесінің кіші жү йесі Қ оғ ам мен табиғ аттың ә рекеттестігі не арқ ылы жү зеге асады? Материалдық ө ндіріс Қ оғ амдық - экономикалық формацияның тү рі немен анық талды? Ө ндіріс тә сілімен Қ оғ амдық болмысқ а қ айсысы жатады? ө мірдің материалдық жағ дайы Қ оғ амдық ө мірдің материалдық игілік терді ө ндіретін, айырбастайтын, тарататын саласы. экономикалық Қ оғ амдық ө мірдің реттеуіші функциясын орындайды. Мораль
|