![]() Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
Урта мәктәп укучыларының татар теленнән белем һәм күнекмәләрен бәяләү нормалары. ⇐ ПредыдущаяСтр 3 из 3
Тел буенча бирелгә н белемнә рнең ү злә штерелү дә рә җ ә сен, язуда дө рес кулланылышын тикшерү максатыннан, татар теле дә реслә рендә тө рле язма эшлә р — диктант, изложение һ ә м сочинениелә р яздырыла. Диктантларны бә ялә гә ндә, орфографик һ ә м пунктуацион хаталарның саны, ә изложение белә н сочинениелә рдә исә, орфографик һ ә м пунктуацион хаталар белә н бергә, теманың ачылу дә рә җ ә се, язманың тел байлыгы (С), грамматик ялгышлары (Г), логик (Л) һ ә м фактик (Ф) хаталар исә пкә алына. Язма эшлә рдә җ ибә релгә н хаталар тупас һ ә м тупас булмаган хаталарга бү ленеп йө ртелә. Тупас хаталарга алдагы сыйныфларда һ ә м агымдагы уку елында ү телгә н орфографик, грамматик һ ә м пунктуацион кагыйдә лә ргә караган хаталар керә. Тупас булмаган орфографик хаталар: — укучы ү зе тө зә ткә н орфографик хаталар (ө ч хатасын ү зе тө зә ткә н укучының эше бер баллга тү бә н бә ялә нә); — язылышы татар теле кагыйдә лә ренә туры килмә гә н ялгышлар (Акъегет, кө ньяк, тө ньяк һ. б.); — мә гънә лә ре тө рлечә кулланылган кушма яки тезмә сү злә рне бутап язу (аш казаны — ашказаны, бер ук — берү к, кай-вакыт — кайвакыт, ике йө зле — икейө зле, ил гизә р — Илгизә р, ө й алды —ө йалды һ. б.) — программа нигезендә ө йрә нү кү здә тотылмаган яки соң рак ү телә чә к теоретик материалларга караган орфографик һ ә м грамматик, пунктуацион хаталар; — беренче тапкыр очраган алынма сү злә рне, шулай ук тар профессиягә караган атамаларны язудагы хаталар; — дә реслектә кү рсә телмә гә н очракларга караган сү зне юлдан-юлга кү черү дә ялгышу. Тупас булмаган пунктуацион хаталарга, җ ө млә эчендә ге синтагмаларны яки кушма җ ө млә ө лешлә рен аеру ө чен, функциялә ре бердә й булган тыныш билгелә ренең берсе урынына икенчесен кую (теркә гечлә рдә н башка бә йлә нгә н ике тиң дә ш кисә кнең берсен икенчесенә каршы куюны белдергә н Язма эшлә рне бә ялә ү 5ле куела: Шул сыйныфка талә п ителгә н кү лә мдә ге сү злә р (текст) тиз, ачык, дө рес ә йтелеп, фикер аң лаешлы бирелсә, ягъни: — фонетик ү зенчә леклә р (хә рефлә рнең укылыш ү зенчә леклә ре) дө рес бирелсә, — татар ә дә би теленең орфографик һ ә м орфоэпик нормалары (сү знең язылышы һ ә м ә йтелеш ү зенчә леклә ре) сакланса, — җ ө млә лә р сө йлә мнең тө п структур берә млеклә ренә (сү злә р — иҗ еклә ргә; җ ө млә сү зтезмә лә ргә һ ә м сү злә ргә, мә гънә ле кисә клә ргә) дө рес бү ленсә, — тукталышлар (паузалар) дө рес ясалса, сү з басымы һ ә м логик басым дө рес укылса яисә куелса, — интонацион яктан тексттагы җ ө млә лә р дө рес тавыш белә н укылса, Укытучының текст эчтә легеннә н чыгып бирелгә н сорауларына тө гә л җ авап бирелсә; 4ле куела: Талә п ителгә н кү лә мдә ге сү злә р (текст) тиешле тизлектә укылса, лә кин кайбер сү злә рнең ә йтелешендә фонетик, орфоэпик ү зенчә леклә р тиешенчә ү тә лмә сә, ягъни: — кайбер сү злә рне укыганда, сү злә рнең укылыш ү зенчә леклә ре орфоэпик нормаларга туры килмә сә, — сө йлә мнең структур бү ленешендә кайбер хаталар булса, — җ ө млә не укыганда, интонацион яктан 1—2 тө гә лсезлек җ ибә релсә, Укытучының сорауларына тө гә л җ авап бирелсә; 3ле куела: Уку тизлеге вакыт чиклә ренә сыймаса һ ә м уку барышында 3 —4 фонетик, 2—3 орфоэпик хата җ ибә релсә, Текст сө йлә м берә млеклә ренә тиешенчә бү ленмә ү сә бә пле, интонация тө гә л бирелмә сә, Текстны аң лап та, сорауларга бирелгә н җ авапларда тө гә лсезлеклә р булса 2ле куела: Тиешле тизлектә уку кү некмә лә ре булмаса, Уку барышында ү телгә н орфограммаларда тө гә лсезлеклә р кү п кабатланса, Уку барышында җ ибә релгә н фонетик, орфоэпик, интонацион хаталар текст эчтә леген аң лауга комачауласа, Текст эчтә леге буенча бирелгә н сорауларга ө лешчә генә
Тө п һ ә м урта гомуми белем бирү бирү мә ктә плә ре ө чен татар теле программаларының тө зелеш принциплары, структурасы һ ә м эчтә леге. Программа (грек. " алдан язу”) – укучыларга т.т. буенча бирелә торган белем һ ә м кү некмә лә рнең эчтә леген һ ә м кү лә мен алдан билгели торган дә ү лә т документы. Бү генге кө ндә татар телен укыту, укучыларның ә зерлек дә рә җ ә сен исә пкә алып, 3 юнә лештә бара: татар мә ктә плә рендә т.т. укыту, рус мә ктә бендә ге татар балаларына т.т. укыту һ ә м рус мә ктә плә рендә ге рус телле балаларга т.т. укыту. Дә ү лә т стандарты нигезендә т.т-нә н гомуми белем бирү программалары ө ч баскычка бү ленә, һ ә рбер баскыч билгеле бер максатта тө зелә, белем бирү нең мә җ бү ри минимумына нигезлә нә. Татар теле буенча гомуми белем бирү максатларына ирешү коммуникатив, лингвистик, этнокультура ө лкә сенә караган компетенциялә р булдыру аша бара. Татар теленнә н гомуми белем бирү нең ү рнә к дә ү лә т стандарты бар, лә кин аны Федераль дә ү лә т стандартына туры китереп эшлә ргә кирә к. 1996 елдагы прогр.: - 5 кл. – башлангыч сыйныфларда ү ткә ннә рне кабатлау, тирә нә йтү; фонетика, орфоэпия, графика һ. орфография бү леклә ре буенча б.бирү; лексика һ. сө йлә м культурасы, сү злеклә р, сү з ясалышы турында белем һ ә м кү некмә лә р бирү; - 6 кл. – ү ткә ннә рне кабатлау + морфология; - 7 кл. – сү з ясалышы + морфол. кабатлау + гади җ. синтаксисы; - 8 кл. – туры һ. кыек сө йлә м, тезмә һ. иярченле к.җ., катлаулы тө зелмә лә р, тыныш билгелә рен дө рес куярга ө йрә тү, пунктуацияне кабатлау; - 9 кл. – 5-8 кл. ү ткә ннә рне кабатлау, стилистика һ. сө йлә м культурасы, тел турында гомуми мә гълү мат бирү; - 10 кл. – 9 кл. кабатлау; тө рки халыклар ө чен гомуми булган борынгы ә дә би тел, иске тө рки тел, иске т.т., хә зерге т.т., рун язуы, гарә п язуы, гарә п, латин, рус графикасы турында ө йрә тү; - 11 кл. – телнең иҗ тимагый ә һ ә мияте тур.белемнә рне тирә нә йтү, тө рки, славян теллә ре; Идел, Крым татарлары; татар этнонимикасы, татар топонимиясе, т.т. галимнә ре һ.б. тур. белем һ. кү некмә лә р бирү.
|