Ақыл кемділік науқастары үшін хоспис қызметі

Ақ ыл кемдігінің жантә сілім сатысындағ ы науқ астарғ а ауруғ а уақ ытша жең ілдік беретін кө мек кө рсету экспериментальды бағ дарламасының жү ргізілген нә тижелері мен хоспис қ ызметі бойынша, бұ л ә діс науқ астар жайлылығ ының жоғ арлауына ық пал жасауы жә не оларды кү тетін адамдарғ а кө мектесуі мү мкін.

Соң ғ ы кездері алдын ала жоспарлау сұ рақ тарында, егер олардың ө міріне қ ауіп тө ндіретін аурулар кезінде қ андай кө мекті қ алайтындығ ын шешуде, адамдардың мү ддемелік танытулары жоғ арлауда.

-

Оқ ыту мейірбикенің атқ аратын жұ мысының ажырамас бір бө лігі болып табылады:

Танымдық -пациент ақ параттарды тү сінеді, біледі жә не ақ паратттарды талдай алады.

Психомоторлық -пациент ақ ыл-ес жә не қ имыл ә рекетін ө згерте отырып, кез-келген жағ дайларғ а бейімделе алады жә не қ андай да бір жағ дайда ө зін сенімді ұ стай алу қ абілетіне ие болады.Білім алушы эмоциялық, физикалық, психологиялық іс –ә рекеттерге дайын болады.

Эмоциональді- пациент ақ паратты вербальді немесе вербальді емес тә сілмен ала отырып, ой ойын, пікірін, эмоциясын білдіре отырып ақ парат алады.

Мейірбикелік педагогика-бұ л мейірбикенің кә сібилігін, ө зінің шығ армашылық потенциалдарын кө рсете алатын мейірбикелік істің бір бө лігі. Мейірбике педагог жә не тә рбиелеуші ролін атқ ара отырып мейірбикелік істің айырылмас бө лігі болып саналатын – медициналық этика, деонтология жә не мейірбикелік философия, қ арым-қ атынас жасаудағ ы мә дениеттің ү немі ескеруі қ ажет. Пациенттерді жә не оның туыстарын оқ ыту — мейірбике кү тімінің элементі болып табылады.

Мейірбикелік педагогика келесі мақ саттарғ а ие:

-Ө мір сү ру салтын ө згерту,

-Созылмалы ауруларғ а пациентті бейімдеу

Мейірбике жұ мыс жасау барысында ә р тү рлі дең гейдегі пациенттермен жә не тү рлі проблемалармен кездеседі, осы кезде ол ө з білімі мен тө зімділігін кө рсете білуі тиіс.Мейірбике қ абылдаудың тә сілдері мен кең ес беруді істей алуы тиіс.

Мейірбикенің оқ ыту тә сілдеріне кіреді:

· Ауызша(ауызша мазмұ ндама, кең ес беру)

· Кө з қ араспен(видеороликтер, презентация, атлас)

· Практикалық (артериялы қ ан қ ысымын ө лшеу, дене қ ызуын ө лшеу, ингалятордың қ олдану ережесін, небулайзерді қ олдануды ү йрету)

Пациентке ү йретер алдында оң айынан бастауы қ ажет, бірақ ең алдымен қ ажеттілігі жө нінде маң ыздыларын анық тап алу қ ажет.

Пациент жә не оның туыстарын оқ ыту мейірбикелік процеске кіреді.

Пациентті бақ ылау кезінде мейірбике оның анық сыртқ ы ө згерістерін байқ айды:

· кекті – қ атынас жасау қ ажеттілігінің, эмоционалдық ө рісінің бұ зылулары, психикалық аурулар, мінездегі жә не тә рбиесіндегі ақ аулар;

· қ орық қ ан– қ орқ ыныш сезіміне, психикалық жағ дайларына (фобия, невроз жә не т.б.), темпераментіне (меланхол), кү мә ншілікке, тұ рақ сыздық қ а нұ сқ айды;

· енжарлық - темпераменттігі бойынша»флегматик» болып саналады, ө рісінің патологиялық ө згерістер (селсоқ тық), жігерінің патологиясының (абулия немесе гипобулия) ө згеруі мү мкін, сонымен қ атар мінез-қ ұ лқ ының жекелік ерекшеліктері болуы мү мкін.

· сасқ алақ тық — жеке басының ерекшелігіне, қ орқ ыныш сезіміне (алдағ ы тексерістің мә нін, ем алу жоспарын, ауруының болжамын білмеу жә не т.б.) нұ сқ айды; Ө з-ө зіне орын таппауы, психомоторлы қ озуымен дә лелденеді, алдағ ы жасалынатын тексерістерден, операциядан, манипуляциялардан жә не т.б. қ орқ у, ауруының батып ауруы, эмоционалдық шок;

· аффектегі жағ дай — эмоционалдық ө рісінің қ ысқ а мерзімге қ озуы;

· салмақ ты – тұ рақ ты эмоционалдық жағ дайының, мінез-қ ұ лқ ының ережесі болып табылады;

· ү рейленген белгісі — қ олын уқ алау, дауысындағ ы эмоционалдық жағ дайының жә не мінезінің ерекшелігінің тұ рақ сыздық тың байқ алуы, алдағ ы манипуляциялар мен тексерулерден қ орқ уына нұ сқ айды.

Психомоторлық ө рісі мінезінің, сезімінің, қ озғ алысының ө згерісінің дамуының ө згеруін сипаттайды, жеке тұ лғ аның жалпы психомоторлық дамуынан, жү йке-психикалық ауруларынан тә уелді болады.

Ә леуметтік — психологиялық ө рісі — пациенттің азаматтық жағ ын, оның жекелік жә не қ ызметтік ерекшеліктерін, яғ ни қ абілеттілігін, ой-ө рісін, ө з-ө зіне бағ а беруін, бағ ытын, ең бекке қ абілеттілігін, оқ ып-ү йренуіне деген қ атынасын бейнелейді.Пациентті оқ ыту пациенттің немесе оның жанұ я мү шелерінің келесі педагогикалық жағ дайларда орындайтын қ ызметіне байланысты қ алыптасады: -сырттан қ абылдағ ан ақ парттарды енжар қ абылауынан жә не ұ ғ ынуынан. Бұ л жағ дайда оқ ыту негізіне дайын ақ параттарды келесі хабарлау, тү сіндіру, кө рсету жә не пациенттің кейбір іс-ә рекеттеріне талап ету ә дістері жатады.

Ақ паратты қ олдану жә не белсенді тү рдегі ө зіндік іздену, бұ л жағ дайда пациент ә сердің салдарынан қ алыптасып жатқ ан ө з мақ саттары мен назарын субъект ретінде қ арастырады. Бағ ытты іздену жә не ақ параттарды қ олдану арқ ылы сырттай ұ йымдастырылғ ан іс-ә рекеттер.Ұ шінші жағ дайдағ ы оқ ытудың негізінде мейірбикелік проблемаларды қ ою, қ ойылғ ан мақ сатарды пациентпен жә не оның жанұ я мү шелерімен бірлесіп талқ ылау, бірлесіп жоспарлау, нә тижелерді бағ алау, қ ателіктерді талқ ылау ә дістері бойынша жү зеге асырылатын процесстерді басқ арып отыру жатады. Пациенттің денсаулығ ын қ алпын келтірудегі дағ дысы мен ептілігін қ алыптастыру мейірбикенің практикалық іс-ә рекеттеріне бағ ытталуы тиіс.