Electronics Workbench - 5.0. І.Мұғалім басқаруымен жұмыс істеу

Сабақ жоспары:

І. Мұ ғ алім басқ аруымен жұ мыс істеу

RL жә не RC тізбектерінің жиіліктік сипаттамаларын зерттеу

ІІ. Ө зіндік жұ мыс.

Бағ дарламаны іске қ осу:

Талап етілетін программалар дискіде инсталданғ ан (орнатылғ ан) деп есептейміз («Инструкция по установке программы на ПК» қ араң ыз).

І. RL жә не RC тізбектерінің сипаттамаларын зерттеу.

1.1 Жалпы теориялық мә леметтер.

Пассивті RL жә не RC тізбектерін фаза қ озғ алтқ ыш қ ұ рылғ ылар мен сү згіш бө ліктерде қ олданылады. Индуктивтіліктің XL=ω L жә не конденсатордың Xc=1/ω кедергілері кірме сигналдың U _кір. жиілігіне ω =2π ƒ тә уелді, сондық тан тізбек элементтерімен ағ атын тоқ тың амплитудасы жә не фазасы немесе тізбектің шығ ысындағ ы кернеу Uшығ жиілікке байланысты ө згереді.

Айнымалы ток тізбектерін суреттегенде маң ызды роль жиіліктік сипаттамалар болып табылады. Бір реактивті L жә не C элементі бар тізбектің қ ұ рамы тү рлендіру коэфициентіне К жә не уақ ыт тұ рақ тыларына Т═ RC немесе Т═ L/R тә уелді, осыларды есепке ала отырып амплитудалы-жиілікті сипаттама (АЖС) К(ω) жә не фаза жиіліктік сипаттамалар (ФЖС) Ф(ω) модулдері мына шамалармен есептеледі.

· инерциондық бө лімі:

K(w) =; Ф(w)= –arctg(wT);

· жылдамдау бө лімі:

K(w) =; Ф(w) = p/2 – arctg(wT).

Шекаралық жиілікте ω шек ═ 1/T немесе ƒ ═ π /2-arctg ω T АЖС модулі оның максимальды мә німен салыстырғ анда √ 2 есе азаяды, ал кіріс жә не шығ ыс сигналдары арасындағ ы фазалық жылжудың бұ рышы жылдамдау бө лімі ү шін 45° жә не инерциялы бө лімі ү шін минус 45° қ ұ райды.

Логарифмдік жиілікті сипаттамаларды тұ рғ ызғ анда ә детте логарифмдік координаттарды пайдалынады. Ординаттар осьтеріне кү шейткішті салады, ол децибелмен ө лшенеді (дб). Графиктерде АЖС К(ω) модулін дицебелдермен белгілейді W(ω)=20lg K(ω). Мұ ндай жағ дайда 2 ө лшемнің қ атынастарының 10 есе ө згеруі 20дб кү шейту ө згерісіне сә йкес келеді. W(ω) мә ні шекті жиіліктегі инерциалы жә не жылдамдау бө ліктері ү шін максималды мә нінен 3дб тө мен болады.

Реактивті элементтерге резисторларды тізбектеп немесе паралельді қ осу: тү рлену коэффициентін К; эквивалентті кедергіні (R=R1+R2, R=R1||R2); уақ ыт тұ рақ тылығ ын Т жә не шекті жиілікті ω _шек ө згертеді. Бірақ та АЖС жә не ФЖС графиктерінің формалары ө згермейді.

1.2. RL жә не RC тізбектік тізбектерінің жиіліктік сипаттамаларын зерттеу.

1-суретте кө рсетілген бір реактивті кедергісі бар RC тізбектік электрлік тізбегінің схемасын қ арастырамыз.

Сурет

Берілген мә леметтер:

· Кіріс сигналдары кө здерінің параметрлері:

- Сигналдар формасы – синусойдалдық;

- Тербеліс амплитудалары – 10 В;

- Тербеліс жиілігі -100 Гц.

· Резистор кедергісі - R=2 Ком;

· Конденсатор сиымдылығ ы С=2μ F.

Зерттеудің тапсырмасы:

1. Тізбекті RC тізбегіндегі осцилограмма сигналдарын алу.

2. RC тізбегінің амплитудасы жиілікті жә не фазажиілікті сипаттамаларын алу.

1-суретте кө рсетілген тізбектің зерттелетін схемасы мынадай.

Сурет

Тізбекті зерттеу схемасындағ ы синусойдалды сигналдар кө здерін моделдеу ү шін функционалды генератор пайдаланылады, пиктограмма тү рі.

Сигналдардың осцилограммасын алу екі сә улелік осцилографпен алынады. Осцилографты қ осу схемада кө рсетілген.

А– бірінші канал, В– екінші канал.

Осцилографтың толық кө рінісі тышқ анмен екі рет шерткеннен кейін пайда болады.

Тізбектің амплитудалы-жиіліктік жә не фаза жиіліктік сипаттамаларын есептеу АЖС жә не ФЖС (Боде – Блотер)ө лшегіштер кө мегімен жасалады, пиктограммасы:

АЖС жә не ФЖС ө лшегіштерін қ осу IN(кіріс) жә не OUT(шығ ыс) қ ысқ ыштары кө мегімен іске асырылады. Қ ысқ ыштардың сол жақ клеммалары сә йкесінше зеріттелетін қ ұ рылғ ының шығ ысымен кірісіне, ал оң жақ клеммалары жалпы шиналарғ а қ осылады.

2-суреттегі схеманы тұ рғ ызу.

2-суреттегі схеманы қ ұ растыруды 2 кезең ге бө лейік: алғ ашында RC тізбегінің схемасын жасайық, ал одан кейін тізбектеп оғ ан ө лшегіш қ ұ рылғ ыларын қ осайық.

RC тізбектің схемасын жасау

Сурет

1. Windows жұ мыс столындағ ы ярлыктың кө мегімен E.W. бағ дарламасын іске қ осың ыз.

2. Компоненттер жә не бақ ылап ө лшегіш қ ұ ралдар панеліндегі мына кнопканы шертің із.

Пайда болғ ан қ ұ рылғ ылар бө лігі терезесінен функционалды генераторды шығ арып алың ыз (қ ұ рылғ ылар тізбегіндегі сол жағ ынан екінші).

3.Компоненттер жә не бақ ылап ө лшегіш қ ұ ралдар панеліндегі мына кнопканы шертің із:

Пайда болғ ан пасивті элементтер терезесінен рет - ретімен резистор жә не конденсатор пиктограммаларын шығ арып алың ыз.

4. 2-суретте кө рсетілгендей конденсаторды бұ рамыз. Ол ү шін конденсаторды курсормен кө рсетіп (ол кезде конденсатор қ ызыл тү ске боялады) функциялар панеліндегі бұ ру кнопкасын шертің із:

.

5. 3-суретте кө рсетілгендей элементтер пиктограммаларын буксирлеу ә дісімен орнатың ыз. 3-суретке сә йкес элементтерді жалғ аймыз. Элементтерді бір-бірімен қ осу ү шін курсорды тиянақ ты тү рде элементтің бір шығ ысына, онда ү лкен қ ара нү кте пайда болғ анша, ә келің ізде тышқ ан тү ймесін шертің із. Одан кейін басылғ ан тү ймемен тышқ анды жылжытамыз, курсорды басқ а элементтің шығ ысына онда қ ара нү кте пайда болғ анша ә келің ізде тышқ ан тү ймесін қ оя берің із.

6. Компоненттер жә не бақ ылап ө лшегіш қ ұ ралдары панеліндегі мына кнопканы шертің із:

Пайда болғ ан активті элементтер терезесінен жермен жалғ ауды суырып алып 3-суретке сә йкес орналастырың ыз.

7. Компоненттер жә не бақ ылап ө лшегіш қ ұ ралдар панеліндегі мына кнопканы шертің із:

Пайда болғ ан пасивті элементтер терезесінен ө ткізгіштердің қ осылу нү ктесін

суырып алып оны конденсатордың шығ ысына орнатың ыз (3-суретте кө рсетің із).

8. Конденсатордың шығ ысын жермен жалғ аң ыз.

Тізбекті RC тізбегінде осцылограмма сигналдарын алу ү шін ү шінші схемағ а осцилограмма қ осамыз, нә тижесінде схема мынадай тү рге ие болады.

4 сур.

9.Компоненттер жә не бақ ылап ө лшегіш қ ұ ралдар панеліндегі мына кнопканы шертің із:

Пайда болғ ан қ ұ рылғ ылар бө лігінен осциллографты суырып алың ыз.

10.Компонеттер жә не бақ ылап ө лшегіш қ ұ ралдар панеліндегі мына кнопканы шертің із:

Пайда болғ ан активті элементтер терезесінен жермен жалғ ау пиктограммасын суырып алып оны 4-суреттке сә йкес орнатың ыз.

11.Компоненттер жә не бақ ылап-ө лшегіш қ ұ ралдар панеліндегі мына кнопканы шертің із:

Пайда болғ ан пасивті элементтер терезесінен ө ткізгіштерді қ осу нү ктесін алып,

оны резистордың шығ ысына орнатып дә л солай нү ктені басқ а шығ ыстың шығ ысына орнатың ыз (4-суреттен қ араң ыз).

12.Осцилографты резистормен жердің шығ ыстарына 4-суретте кө рсетілгендей қ осың ыз жә не қ осылғ ан ө ткізгіштерді бояң ыздар.

Ескерту: Ө ткізгіштерді бө лу ү шін ө ткізгіш кө рінісін тышқ анмен екі рет шертің із пайда болғ ан Wire Properties диалогтық терезесіндегі Site Wire Color кнопкасын шертің із жә не менюден керекті тү сті таң даң ыз.

4-суретте кө рсетілген схема тізбегінің амплетудалы жиіліктік жә не фаза жиіліктік сипаттамаларын алу ү шін АЖС жә не ФЖС ө лшегіштерін қ осу керек. (Боде-Плотер).

13. Қ ұ рылғ ы бө лігі (ө тсек) панелін ашың ыз (9 пункті ордаң ыз), (Боде-Плотер) (қ ұ рылғ ылар тізбегінде сол жағ ында тө ртінші) жә не оны 2-суретке сә йкес орнатың ыз.

14. Компоненттер жә не бақ ылап-ө лшегіш қ ұ рылғ ылар кітапханасы панеліндегі мына кнопканы шертің із.

Пайда болғ ан активті элементтер терезесінен жерлендіру пиктограммасын суырып алып 2-суретке сә йкес орнатың ыз.

15. АЖС жә не ФЖС (Боде-Плотер) ө лшегішін жерге қ осың ыз.

16. Пассивті элементтер панелінен тізбектеп ө ткізгіштерді қ осатын нү ктелерді суырып алың ыз (11 іс - ә рекет)

жә не 2-суретте кө рсетілгендей АЖС жә не ФЖС ө лшегішінің жетіспейтін қ осылыстарын жасау мақ сатымен орнатың ыз.

17. 2-суретте кө сетілгендей АЖС жә не ФЖС ө лшегіштерін жасағ ан ө ткізгіштерді қ осу нү ктелеріне қ осың ыздар.

Тізбекті RC-тізбегінде осцилограмма сигналдарын алу.

Осцилограмма сигналдарын алу ү шін моделдеу ү рдісін іске қ осу керек. Бірақ моделдеу ү рдісін іске қ осу ү шін берілген бастапқ ы мә леметтерге сә йкес схеманың параметрлерін орнату керек.

1. Функционалдық генераторғ а курсорды орнатып тышқ ан тү ймесімен 2 рет шерту арқ ылы, оның параметрлерін беру ү шін, диалогтық терезені ашың ыз. Клавиатура кө мегімен сигналдың ƒ ═ 100 Гц жиілігін жә не сигналдың Uвх═ 10 В амплитудасын орнатың ыз. Ү нсіздік бойынша генератодың шығ ыс формасы синусойдалды болады.

2. Резисторге курсорды орнатып тышқ анның басқ ышын 2 рет шертуімен оның параметрлерін берің із. Резистордың кедергісінің мә нін R═ 2 Ком деп орнатың ыз.

3. Конденсаторғ а курсорды орнатып тышқ анның тү ймесімен 2рет шерту арқ ылы оның параметрлерін беру ү шін диалогтық ашың ыз. Фамилияң ызбен аталғ ан қ ұ жатта Zan_3_01 атты файлда сақ таң ыз

4. Моделдеу ү рдісін іске қ осу ү шін экранның оң жақ бұ рышындағ ы қ осқ ышты шертуімен қ осың ыз. Тізбектің кірісіне генератордан синусойдалды кернеуі келеді. Моделдеу ү рдісін сө ндіргіш кө мегімен тоқ татың ыз.

5. Тышқ анмен осцилограф белгісін 2 рет шертіп, одан кейін кө ріністің масштабын ү лкейту ү шін (егер беттік панель кішкене болса) EXPAND кнопкасын басың ыз.

Time base ашу ұ зақ тығ ын орнатқ ыштың есептегіш қ ондырғ ысының басқ ышын шерте отырып сезгіштік мә нін 2.00ms/Div деп орнатың ыз.

6. Осцилограф экранында синусойдалды кернеудің кіріс жә не шығ ыс амплитудаларын ө лшең із. Ол ү шін қ ызыл(1) жә не кө к (2) визирлерін қ ондырың ыз, оларды кіріс жә не шығ ыс кернеулердің максимум нү ктелерінде тышқ ан кө мегімен жылжыта отырып индикаторлық терезедегі кө рсеткіштерін жазып алың ыз.

VA1 - қ ызыл визир 1 мен А каналы осцылограммаларын (қ ызылдық) қ иылысқ ан нү ктесіндегі кернеу - сол жақ индикаторлық терезесі;

VA2 - кө к визир 2 жә не В каналы осцылограммаларын ың (кө ктік) қ иылысқ ан нү ктесіндегі кернеу - оң жақ индикаторлық терезе.

6. Ө лшеулер нә тижелерінен кү шею коифиценттерінің экспериментальды мә нін шығ ыстық кернеу амплитудасының кірістікке қ атынасындай анық таң ыз. Ө лшеу нә тижелерін Есеп беруге енгізің із.

8. Осцилограф экранында синусойдалды арасындағ ы фазалардың айырмасын ө лшең із. Ол ү шін, 5-суретте кө рсетілгендей қ ызыл (1) жә не кө к (2) визирлерін орнатың ыз.

5 сур.

● Т2-Т1═ ···кө рсеткіштерін алың ыз.

● мына формуламен фазалар айырымын градта

Δ φ ═ 360× (Т2 – Т1)/Тֽ

Мұ нда Т═ ƒ ֿ ¹ ═ 0.01с.

9. Ө лшеу нә тижелерін Есеп беруге енгізің із.

Амплитудалы –жиіліктік сипаттамаларын алу.

1. Осцилограф кө рінісін жауып, Боде-Плоттер пиктограммасына тышқ анмен екі рет шерту арқ ылы кө рінісін ашың ыз. Боде-Плоттер АЖС қ ұ ру режиміне аударың ыз, Magnitude басқ ышы басылып тұ руы керек.

2. Боде-Плоттер панеліндегі кө рсеткіштер (стрелка) кө мегімен

визирлік сызық тарды жылжытып, Кu кернеумен сигналдың жиілігіне тә уелді кө рші терезелердегі кү шейю коэффицентінің мә нін бақ ылаң ыз.

3. Визирлік сызық ты 100Гц тең жиілікке қ ойың ыз. Децибелдермен кө рсетілген W(ω)═ 20lg K(ω) АЖС К(ω) модулінің кө рсеткіштерін алың ыз. Ө лшеу нә тижелерін Есеп беруге енгізің із.

Фаза жиіліктік сипаттамаларын алу.

4. Боде-Плоттерді ФЖС қ ұ растыру режиміне, Phase басқ ышын шертумен кө шірің із. Фазаның ө згеру шекарасын тігінен (вертикаль) -180°-тан +0° дейін қ ондырың ыз.

Боде-Плоттер экранында ФЖС-ны қ араң ыз. 100 Гц тең жиіліктегі кө рсеткіштерін жазып алың ыз. Боде-Плоттер панеліндегі ← → (стрелка) кө рсеткіш кө мегімен экрандағ ы визирлі сызық ты жылжытың ыз жә не кө рші терезелердегі сигнал жиілігіне байланысты кіріс жә не шығ ыс кернеулері арасындағ ы жылжу фазаларын мә нін бақ ылаң ыз

5. Шектес жиіліктің ƒ шек ═ ½ π Т мә нін табың ыз: АЖС модулі оның максимал мә німен салыстырғ анда √ 2 есе азаяды, ал кіріс жә не шығ ыс сигналдары арасындағ ы фазалық жылжудың бұ рышы минус 45° қ ұ райды. Тізбектің тұ рақ ты уақ ытының Т мә нін есептең із. Нә тежиелерін Есеп беруге енгізің із.

ІІ Ө зіндік жұ мыс.

Ұ сынатын уақ ыт: 80минут

№1 Тапсырма. Тізбектелген RL-тізбектерінің жиіліктік сипаттамаларын зерттеу.

1. 6 суретте кө рсетілген RL-тізбегінің зерттелу схемасын қ ұ рың ыз.

6 сур.

Бастапқ ы мә леметтер:

Кіріс сигналдары кө зінің параметрлері:

● сигналдар тү рі-синусойдалды;

● тербеліс амплитудасы 10В;

● тербеліс жиілігі -50Гц

Ескерту: Схемадан ө ткізгіш элементін алып тастау ү шін, оны белгілеп клавиатурадағ ы Delete кнопкасын басу немесе функциалар панеліндегі қ айшы кө рінісін шерту керек ((Ctrl+x) клавишалар комбинациясын басқ андай айырбастау буферінде сақ таумен алып тастау).

2. Фамилияң ызбен аталғ ан қ ұ жатта Zan_3_02 атты файлда сақ таң ыз.

3. Тізбекті RL тізбегінде сигналдар осцылограммаларын алу. Кү шею коэфицентінің экспериментальды мә нін шығ ыс кернеуі амплитудасын кірістікке қ атынасы ретінде анық таң ыз Ө лшеу нә тижелерін Есеп беруге енгізің із.

4. RL-тізбегінің амплитуда жиіліктік жә не фаза жиіліктік сипаттамаларын алу.

Ескерту: АЖС жә не ФЖС (Боде-Плоттер) ө лшегішінің тігінен (ветикаль) -0°-тан+90° дейін фазаларының ө згеру шекарасын қ ойың ыз.

5. Шектік жиілік мә нін ƒ шек═ ½ π T анық тау. Тізбектің уақ ыт тұ рақ тысы Т мә нін есептең із. Нә тижелерді Есеп беруге енгізің із.

Есеп беруге вольтметр жә не осцилограммамен ө лшенген, шекті кернеулердің мә ндерін жазың ыз.

№2 Тапсырма. RL тізбектерінің жиіліктік сипаттамаларын зерттеу.

1. Тізбектің, 7-суретте кө рсетілген, зеріттелетін схемасын жасау.

7 сур.

Бастапқ ы мә леметтер:

Кіріс сигналдар кө зінің параметірлері.

• Сигналдар тү рі-синусойдалдық;
• Тірбеліс жиілігі -50 Гц;
• Тербеліс амплитудасы – 10 В.

2. Фамилияң ызбен аталғ ан қ ұ жатта Zan_3_03 файлда сақ таң ыз.

4 Зертханалық жұ мыс.

Тізбектелген резонансты тізбектерді зерттеу.

Мақ саты:

САПР элементі Electronics Workbench – ті пайдаланып тізбектелген тербелмелі контурдың жиіліктік сипаттамаларын зерттеуде тә жірибе алу.

Оқ у нә тижесінде:

Сабақ ты бітіргеннен соң пайдаланушы білу керек:

• САПР EW элементін пайдалана отырып айнымалы ток тізбектерінің қ арапайым моделдеу схемаларын жасай жә не редакциялай білу.
• САПР элементтерімен RLC тізбектерінің амплитудалы жиіліктік жә не фазажиіліктік сипаттамаларын ала білу.

Пайдаланылатын бағ дарламалар:

Electronics Workbench – 5.0

Оқ у жоспары:

І. Оқ ытушы басқ аруымен жұ мыс істеу.

Резонансты тізбектердің сипаттамаларын зерттеу.

ІІ. Ө зіндік жұ мыс.

Бағ дарламаны іске қ осу:

Талап етілетін программалар дискіде инсталлданғ ан (орнатылғ ан) деп ұ йғ арылады («Инструкция по установке программы на ПК» қ араң ыз).

І. Резонансты тізбектердің сипаттамасын зерттеу.

1.1 Жалпы теориялық мағ лұ маттар.

Резонанс дегеніміз-RL пассивті тізбегіндегі индуктивті жә не сыйымдылық ты кедергілердің модулдері бойынша тең бө лу қ ұ былысын айтады.

RLC тізбектей жалғ анғ анда элементтерде кернеулердің резонанстары пайда болады: индуктивтілігі V∟ =Uкір ω р L/R жә не конденсатордағ ы Uc=Uкір /ω р RC кернеулер кірістік кернеулерден Uкір Q есе асады, яғ ни

Q═ UL/Uкір ═ Uc/Uкір

Осы жағ дайда кірістік ток Iкір ═ Uкір /R, тек R резисторымен шектеледі жә не фаза бойынша кірістік сигналмен сә йкес келеді. Контурдың беріктігі Q═ ρ /R жә не оның ашу коифиценті δ ═ 1/Q сипаттаушы кедергіден ρ ═ √ LC жә не оның шығ ындары, кедергісіне R тә уелді.

Контурдың резонанстық жиіліктің шығ ындары аз кедергі жағ дайында тек LC элементтеріне ω ρ ═ 1/√ LC тә уелді.

Тізбекті резонанстық контур ү шін амплитудалы жиіліктік сипаттамалары (АЖС) мына формуламен анық талады: К (w) = .

1.2. Тізбекті тербелмелі контурдың жиіліктік сипаттамаларын зерттеу.

1-суретте кө рсетілген, тізбектелген RLC-тізбегінің схемасын қ арастырыйық.

Сур.

Бастапқ ы мә леметтер:

● Айнымалы кернеу генеретоның параметірлері:

- кенеудің (тиімді) ә сер етуші мә ні – 1 кВ;

- тербелу жиілігі -60Гц.

● Резистордың кедергісі R= 1КОм;

● Конденсатордың сиымдылығ ы С═ 2 μ F;

● Индуктивтілік L═ 0.5H.

Зерттеудің тапсырмасы:

1. Тізбекті контурдағ ы сигналдардың осцилограммаларын алу:
2. Амплитудалы-жиіліктік жә не фазажиіліктік сипаттамаларын алу:
3. Экспериментальды жолмен резонансты жиілікті ƒ ρ, тізбек элементтеріндегі кернеуді ө лшеу, тізбек тогын, резонанстық жиілікте тізбектік контурдан осцилограмма сигналдарын алу.

1-суретте кө рсетілген зерттеу схемасы мынадай.

Сур.

Тзбекті зерттеу схемасында синусойдальды сигналдарды моделдеу ү шін айнымалы кернеу генераторы қ олданылады. Сигналдардың осцилограммасын алу қ ос сә улелік осцилографтың кө мегімен жү ргізіледі, ал тізбектің амплитудалық жиіліктік жә не фазажиіліктік сипаттамаларын есептеу АЖС жә не ФЖС (Боде-Плоттер) ө лшегіштерінің кө мегімен жү ргізіледі. Элементтердегі кернеуді жә не тізбектегі токты ө лшеу ү шін вольтметр жә не амперметр қ олданылады.

Тізбекті зерттеу схемасын қ ұ растыру.

Windows жұ мыс столындағ ы ярлык кө мегімен Electronics Workbench бағ дарламасын іске қ осың ыз.

2-суреттегі схеманы тұ рғ ызуды 2 кезең мен жү ргіземіз: бірінші амперметр жалғ анғ ан тізбектелген RLC тізбегін қ ұ рамыз, одан кейін оғ ан тізбектей басқ а ө лшегіш қ ұ ралдарды қ осамыз.

1. Windows жұ мыс столындағ ы ярлык кө мегімен Electronics Workbench бағ дарламасын іске қ осың ыз.

2. Компоненттер жә не бақ ылап ө лшегіш қ ұ ралдар панеліндегі мына кнопканы шертің із:

Пайда болғ ан активті элементтер терезесінен кернеу генераторының пиктограммасын шығ арып алың ыз алың ыз.

3. Компоненттер жә не бақ ылап ө лшегіш қ ұ ралдар панеліндегі мына кнопканы шертің із:

Пайда болғ ан индикатолар терезесінен амперметрді алың ыз

4. Амперметрді 2-суретте кө рсетілгендей бұ рың ыз. Ол ү шін амперметрді курсормен белгілеп алып (ол кезде амперметр қ ызыл тү ске боялады) функциялар панеліндегі бұ ру кнопкасын басың ыз:

.

5. Компоненттер жә не бақ ылап-ө лшегіш қ ұ ралдар панеліндегі мына кнопканы шертің із:

Пайда болғ ан пасивті элементтер терезесінен кезектеп индуктивтілік, конденсатор жә не резистордың пиктограммаларын алың ыз.

6. Резисторды 2-сур кө рсетілгендей бұ рың ыз. Буксирлеу ә дісімен элементтер пиктограммаларын 2-сур кө рсетілгендей орнатың ыз.

7. Элементтерді 2-суреттке сә йкес қ осың ыздар.

Ескерту: Элементтерді бір-бірімен қ осу ү шін курсорды тиянақ ты тү рде элементтің бір шығ ысына, ү лкен қ ара нү кте пайда болғ анша ә келемізде тышқ ан тү ймесімен басамыз. Одан кейін тү ймесі басылғ ан тышқ анды басқ а элемент шығ ысына, онда ү лкен қ ара нү кте пайда болғ анша, ә келемізде тышқ ан тү ймесін жібереміз.

8. Компоненттер жә не бақ ылап-ө лшегіш қ ұ ралдар панеліндегі мына кнопканы шертің із:

Пайда болғ ан индикаторлар терезесінен кезектеп ү ш вольтметрді алың ызда, оларды 2-суретке сә йкес орнатың ыз.

9. Компоненттер жә не бақ ылап ө лшегіш қ ұ ралдар панеліндегі мына кнопканы шертің із:

Пайда болғ ан қ ұ рылғ ылар бө лігінен (отсек) осцилографты жә не ө лшегіш АЖС жә не ФЖС (Боде-Плоттер) алың ызда, оларды 2-суретке сә йкес орнатың ыз.

10. Компоненттер жә не бақ ылап ө лшегіш қ ұ ралдар панеліндегі мына кнопканы шертің із:

Пайда болғ ан активті элементтер терезесінен ү ш жермен жалғ ау пиктограммаларын алың ыз да, оларды 2 суретке сә йкес орналастырың ыз.

11. Осциллограф пен АЖС жә не ФЖС ө лшегішін (Боде - Плоттер) жерге жалғ аң ыз.

12. Компоненттер жә не бақ ылап ө лшегіш қ ұ ралдар панеліндегі мына кнопканы шертің із:

Пайда болғ ан пассивті элементтер терезесінен рет – ретімен ө ткізгіштерді қ осу нү ктелерін

шығ арып алың ыз да оларды ө ткізгіштер жалғ анғ ан жерлерге орнатың ыз (2 суретке қ араң ыз).

13. Жетіспеген қ осылыстарды жасаң ыз да қ осу ө ткізгіштерін бояң ыз.

Ескерту: Ө ткізгіштерді бояу ү шін – екі рет тышқ анмен ө ткізгіш бейнесін шертің із. Пайда болғ ан Wire Proporties диалогтық терезесінен Site Wire Color кнопкасын шертің із де керек тү сті таң дап алың ыз.

14. Оқ ытушығ а жасағ ан схемаң ызды кө рсетің із.

Тізбектелген контурда сигналдардың осциллограммаларын алу.

Сигналдардың осцилогаммаларын алу ү шін моделдеу ү рдісін қ осың ыз. Бірақ та, моделдеу ү рдісін қ осу ү шін схема параметрлерін бастапқ ы берілген мә ліметтеріне сә йкес орнату керек.

1. Курсорды кернеу генераторының ү стіне қ ойып, тышқ анмен екі рет шерту арқ ылы, оның параметрлерін беру ү шін диалогтық терезені ашың ыз. Клавиатура кө мегімен кернеудің U _кір = 1 В ағ ымдағ ы мә нін енгізің із.

2. Курсорды индуктивтіліктің ү стіне қ ойып, тышқ анмен екі рет шерту арқ ылы, оның параметрлерін беру ү шін диалогтық терезені ашың ыз. Индуктивтілік мә нін L = 0.5H деп орнатың ыз.

3. Курсорды резистордың ү стіне қ ойып, тышқ анмен екі рет шерту арқ ылы, оның параметрлерін беру ү шін диалогтық терезені ашың ыз. Резистор кедергісінің мә нін R = 1 Ком деп орнатың ыз.

4. Курсорды конденсатордың ү стіне қ ойып, тышқ анмен екі рет шерту арқ ылы, оның параметрлерін беру ү шін диалогтық терезені ашың ыз. Конденсатор сиымдылығ ының мә нін C = 2 деп орнатың ыз.

5. Рет – ретімен амперметр мен вольтметрдің диалогтық терезелерін, олардың параметрлерін беру ү шін, ашың ыз жә не Mode терезесінен айнымалы тоқ ты ө лшеу режимін таң дап, оны АС ашылма тізіміне орнатың ыз. Фамилияң ызбен аталғ ан қ ұ жатта Zan_4_01 атты файлды сақ таң ыз.

6. Экранның жоғ арғ ы оң жақ бө лігіндегі қ осқ ышты шертумен моделдеу ү рдісін қ осың ыз. Тізбектің кірісіне генератордан синусойдалды кернеу келеді. Моделдеу ү рдісін 1 секунттан кейін ө шіргіш кө мегімен тоқ татың ыз (моделдеу уақ ыты терезенің астың ғ ы бө лігінде кө рінеді).

7. Осциллографты екі рет шертіп, ондағ ы EXPEND кнопкасын басу арқ ылы, бейненің масштабын ү лкейтеміз (егерде беттік панель ө лшемі кіші болса).

8. Ашудың ұ зақ тығ ын орнату есептегішінің Time base, кнопкаларын шерту арқ ылы, сезімталдық мә нін 5.00 ms/Div деп орнатың ыз.

9. Сезімталдық ты орнату есептегіштерінің Channel A жә не Channel B, кнопкаларын шерту арқ ылы, сезімталдық мә нін 1 В/Div деп орнатың ыз.

10. Осциллограф экранында синусойдалды кернеулердің кірістік жә не шығ ыстық амплитудаларын ө лшең із. Ол ү шін қ ызыл (1) жә не кө к (2) визирлерін орнатың ыз. Оларды тышқ анның кө мегімен, кірістік жә не шығ ыстық кернеулердің максимум нү ктелерінде, жылжыта отырып экран астындағ ы индикаторлық терезелерден кө рсеткіштерін тү сіріп алың ыз:

VA1 - қ ызыл визир 1 мен А каналы осцылограммаларын (қ ызылдық) қ иылысқ ан нү ктесіндегі кернеу - сол жақ индикаторлық терезесі;

VA2 - кө к визир 2 жә не В каналы осцылограммаларының (кө ктік) қ иылысқ ан нү ктесіндегі кернеу - оң жақ индикаторлық терезе.

11. Ө лшеулер нә тежиелері бойынша, кү шею коэффициентінің тә жірибиелік мә нін, шығ ыстық кернеу амплитудасының кірістікке қ атынасы ретінде анық таң ыз. Ө лшеулер нә тежиелерін Есеп беруге енгізің із.

12. Осциллограф экранында синусойдалар арасындағ ы фазалар айырмашылығ ын ө лшең із. Ол ү шін қ ызыл (1) жә не кө к (2) визирлерді 3 суретте кө рсетілгендей орнатың ыз.

Сурет

b. мына кө рсеткіштерді алың ыз Т2 – Т1 =

c. фазалар айрмасын градта мына формуламен анық таң ыз:

,

мұ нда =0, 01 с

13. Ө лшеулер нә тежиелерін Есеп беруге енгізің із.

Амплитудалы – жиіліктік сипаттаманы алу.

1. Осциллограф бейнесін жауып Боде – Плоттер бейнесін, оның пиктограммасына екі рет шерту арқ ылы, ашың ыз. Боде – Плоттерді АЖС қ ұ ру режиміне ауыстырың ыз, Magnitude кнопкасы басылып тұ руы керек.

2. F терезесіндегі есептегіштің кнопкалары арқ ылы жиілікті - MHz ө згерту диапазонын орнатың ыз. АЖС – ны схемалы тү рде кө рсетің із.

3. Боде – Плоттер панеліндегі кө рсеткіштер (стрелка) арқ ылы

экрандағ ы визирлік желілерді қ озғ алтып, сигналдың жиілігіне байланысты K_U кернеуі бойынша кү шею коэффициентінің мә ндерін келесі терезелерден бақ ылаң ыз.

4. F терезесіндегі есептегіштің кнопкалары арқ ылы жиілікті - кHz ө згерту диапазонын орнатың ыз. Визирлік желіні 60 гц – ке максималды жақ ын жиілікке орнатың ыз. Децибелмен W (w)=20 lgK (w) берілген АЖС модулінің K (w) кө рсеткішін алың ыз. Ө лшеулер нә тежиелерін Есеп беруге енгізің із.

Фаза – жиіліктік сипаттаманы алу.

5. Боде – Плоттерді, Phase кнопкасын басу арқ ылы, ФЖС қ ұ ру режиміне ауыстырың ыз. Тік бойынша фазаның ө згеру шегін орнатың ыз: - 90⁰ тан(I терезесі) + 90⁰ қ а (F терезесі) дейін, F терезесіндегі есептегіштің кнопкалары арқ ылы жиілікті - MHz ө згерту диапазонын қ айта орнатың ыз орнатың ыз.ФЖС-ны Боде – Плоттер экранынан қ араң ыз. 60 Гц тең жиілікте кө рсеткіштерді жазып алың ыз. Боде – Плоттер панеліндегі кө рсеткіштер (стрелка) арқ ылы

экрандағ ы визирлік желілерді қ озғ алтып, сигналдың жиілігіне байланысты кірістік жә не шығ ыстық кернеулер арасындағ ы фазалар қ озғ алысының мә нін келесі терезелерден бақ ылаң ыз. Есеп беруде ФЖС схемалы тү рде кө рсетің із.

Резонанстық жиілікті f _Р экспериментті тү рде анық тау.

6. Резонанстық жиіліктің f _Р мә нін анық таң ыз (фазалар жылжуы нолге тең). Кө рсеткіштерді алудың дискреттігіне байланысты, визирлік желіні ФЖС – да тек резонанстық жиіліктің қ асына жақ ын орнатуғ а болады, сондық танда f _Р мә нін екі мә ннің орташа статикалық мә ні ретінде анық таң ыз. Боде – Плоттер экранын жабың ыз.

7. Параметрлерін беру ү шін кернеу генераторының диалогтық терезесін ашың ыз. Клавиатура кө мегімен резонанстық жиіліктің f _Р мә нін енгізің із. Моделдеу ү рдісін іске қ осың ыз. 1 сек. кейін моделдеу ү рдісін тоқ татың ыз.

8. Тізбек элементтеріндегі кернеудің тү суін жә не тізбектегі тоқ тың кө рсеткіштерін алың ыз. Ө лшеулер нә тежиелерін Есеп беруге енгізің із.

9. Q контурының сиымдылығ ын (1) формуламен есептең із. Есептеу нә тежиелерін Есеп беруге енгізің із.

10. Осциллограмма белгісін екі рет шертің із де жылжыту сызығ ын пайдалана отырып осциллограмманың басын орнатың ыз. Ашудың ұ зақ тығ ын орнату есептегішінің Time base, кнопкаларын шерту арқ ылы, сезімталдық мә нін 1.00 ms/Div деп орнатың ыз.

Кірістік сигналды берген кезде, LC контурдағ ы резонанстық ү рдіс, Q контурының сиымдылығ ына тура пропорциональды уақ ыт тұ рақ тысымен Т = 1/2D f = Q / f _Р, экспоненциалды заң ы бойынша ө згереді.

11. Уақ ыт тұ рақ тысын (2) формуламен анық таң ыз. Есептеулер нә тежиелерін Есеп беруге енгізің із.

Оқ ытушығ а резонанс жиілігінде тізбектелінген контурдағ ы сигналдардың осциллограммаларын кө рсетің із.

ІІ. Ө зіндік жұ мыс.

Тапсырма. Тізбектелген RLC тізбектің сипаттамаларын зерттеу (1 сур. қ араң ыз).

Бастапқ ы мә ліметтер:

Кірістік сигналдар кө зінің параметрлері:

· Айнымалы кернеу генераторының параметрлері:

- кернеудің ә сер етуші (тиімді) мә ні – 2 В;

- тербеліс жиілігі – 80 Гц.

Вариант
R, ом
C,
L, H

1. RLC тізбектің амплитудалы – жиіліктік жә не фаза – жиіліктік сипаттамаларын алу. f _Р резонанстық жиіліктің мә нін анық тау. Ө лшеулер нә тежиелерін Есеп беруге енгізің із.

2. Тізбектелген RLC тізбектің резонанс кезінде осциллограмма сигналдарын алу. Эксперименталды жолмен Q контурының сиымдылығ ын анық тау. Ө лшеулер нә тежиелерін Есеп беруге енгізің із.

3. Тізбектің ө тпелі ү рдістерің уақ ыт тұ рақ тысының Т мә нін (2) формуламен анық тау. Нә тежиелерді Есеп беруге енгізің із.

Ескерту: Ақ параттарды алуды ың ғ айлату мақ сатында ө лшегіш қ ұ ралдар параметрлерін жө нге келтіру кнопкаларын пайдаланың ыз.

Жұ мыс нә тежиелерін оқ ытушығ а кө рсетің із.

5. Зертханалық жұ мыс

Параллелді резонансты тізбекті зерттеу.

Мақ саты:

САПР элементі Electronics Workbench – ті пайдаланып параллелді резонансты тізбектердің жиіліктік сипаттамаларын зерттеуде тә жірибе алу.

Оқ у нә тижесінде:

Сабақ ты бітіргеннен соң пайдаланушы білу керек:

• САПР EW элементін пайдалана отырып айнымалы ток тізбектерінің қ арапайым моделдеу схемаларын жасай жә не редакциялай білу.
• САПР элементтерімен RLC тізбектерінің амплитудалы жиіліктік жә не фазажиіліктік сипаттамаларын ала білу.

Пайдаланылатын бағ дарламалар:

Electronics Workbench – 5.0

Оқ у жоспары:

І. Оқ ытушы басқ аруымен жұ мыс істеу.

Параллелді резонансты тізбектердің сипаттамаларын зерттеу.

ІІ. Ө зіндік жұ мыс.

Бағ дарламаны іске қ осу:

Талап етілетін программалар дискіде инсталлданғ ан (орнатылғ ан) деп ұ йғ арылады («Инструкция по установке программы на ПК» қ араң ыз).

І. Параллелді резонансты тізбектердің сипаттамасын зерттеу.

1 суретте кө рсетілген, параллелді RLC тізбегінің схемасын қ арастырайық.

Сурет

Бастапқ ы мә ліметтер:

· Айнымалы кернеу генераторының параметрлері:

- кернеудің ә сер етуші мә ні – 10 В;

- тербеліс жиілігі – 100 Гц.

· Резистор кедергісі - R=10 Ком;

· Конденсатор сиымдылығ ы - C = 1 ;

· Индуктивтілік L = 1H

Зерттеудің тапсырмасы:

1. Параллелді контурда сигналдардың осциллограммаларын алу.

2. Амплитуда жиіліктік жә не фаза жиіліктік сипаттамаларды алу.

3. резонанстық жиілікті f _Р эксперименттік жолмен анық тау, тізбектегі тоқ тарды ө лшеу жә не тізбек элементтері арқ ылы резонанс жиілігінде параллелді контурдағ ы сигналдардың осциллогаммаларын алу.

4. f < f _Р и f > f _Р болғ анда, параллелді контурдағ ы сигналдардың осциллограммаларын алу.

1 суретте кө рсетілген, тізбектің зерттелу схемасы мынадай тү рге ие болады:

Сурет

Тізбекті зерттеу схемасында синусойдалды сигналдардың кө зін моделдеу ү шін айнымалы кернеу генераторы пайдаланылады. 2 суреттегі схемада параллелді RLC контурына қ осымша, тізбектегі тоқ ты кернеудің пропорциональды тү суіне тү рлендіретін, 100 Ом кедергісімен резистолр жалғ анғ ан. Тізбекте кернеу мен тоқ сигналдарының осциллограммаларын алу екі сә улелік осциллограф арқ ылы жү ргізіледі, ал тізбектің амплитудалы – жиіліктік жә не фаза жиіліктік сипаттамаларын есептеу АЖС жә не ФЖС (Боде - Плоттер) ө лшегіші кө мегімен жасалады. Тізбектегі тоқ тарды ө лшеу ү шін амперметр қ олданылады.

Тізбекті зерттеу схемасын қ ұ растыру

Windows жұ мыс столында ярлык кө мегімен Electronics Workbench бағ дарламасын іске қ осың ыз.

2 суреттегі схеманы қ ұ растыруды екі этапта жү ргіземіз: алғ ашында амперметрлер қ осылғ ан параллельді RLC тізбегінің схемасын қ ұ растырамыз, одан кейін ретімен қ алғ ан ө лшегіш қ ұ рылғ ыларды қ осамыз.

1. Компоненттер жә не бақ ылап ө лшегіш қ ұ ралдар панеліндегі мына кнопканы шертің із:

Пайда болғ ан активті элементтер терезесінен кернеу генераторы пиктограммасын алың ыз.

2. Компоненттер жә не бақ ылап ө лшегіш қ ұ ралдар панеліндегі мына кнопканы шертің із:

Пайда болғ ан индикаторлар терезесінен ретімен бес амперметрді суырып алың ыз.

3. Амперметрлер пиктограммаларын, 2 суретте кө рсетілгендей, бұ рың ыз. Ол ү шін амперметрді курсормен таң балап (онда ол қ ызыл тү ске боялады) функциялар панеліндегі бұ ру кнопкасын басу арқ ылы дұ рыстаң ыз

.

4. Компоненттер жә не бақ ылап ө лшегіш қ ұ ралдар панеліндегі мына кнопканы шертің із:

Пайда болғ ан пассивті элементтер терезесінен ретімен индуктивтілік, конденсатор жә не екі резистордың пиктограммаларын алың ыз.

5. Индуктивтілік, конденсатор жә не резистордың пиктограммаларын 2 суретке сә йкес бұ рың ыз. Буксирлеу ә дісімен элементтер пиктограммаларын 2 суретте кө рсетілгендей орналастырың ыз.

6. 2 суретке сә йкес элементтерді қ осың ыз.

Ескерту: Элементтерді бір-бірімен қ осу ү шін курсорды тиянақ ты тү рде элементтің бір шығ ысына, ү лкен қ ара нү кте пайда болғ анша ә келемізде тышқ ан тү ймесімен басамыз. Одан кейін тү ймесі басылғ ан тышқ анды басқ а элемент шығ ысына, онда ү лкен қ ара нү кте пайда болғ анша, ә келемізде тышқ ан тү ймесін жібереміз.

7. Компоненттер жә не бақ ылап ө лшегіш қ ұ ралдар панеліндегі мына кнопканы шертің із:

Пайда болғ ан қ ұ рылғ ылар отсегінен осциллограф пен АЖС жә не ФЖС ө лшегіштерін (Боде Плоттер) алып оларды 2 суретке сә йкес орналастырың ыз.

8. Компоненттер жә не бақ ылап ө лшегіш қ ұ ралдар панеліндегі мына кнопканы шертің із:

Пайда болғ ан активті элементтер терезесінен ретімен екі жерге қ осуды алып, оларды 2 суретке сә йкес орналастырың ыз.

9. Осциллограф пен АЖС мен ФЖС ө лшегіштерін (Боде Плоттер) жермен қ осың ыз.

10. Компоненттер жә не бақ ылап ө лшегіш қ ұ ралдар панеліндегі мына кнопканы шертің із:

Пайда болғ ан пассивті элементтер терезесінен ретімен қ осылу нү ктелерін алың ыз да оларды ө ткізгіштер қ осылғ ан жерлерге орнатың ыз (2 сурет).

11. Жетіспейтін қ осылыстарды жасап, қ осқ ыш ө ткізгіштерді бояң ыз: А клеммасындағ ы қ осылу ө ткізгішін кө к тү спен, ал В – ғ а қ ызыл тү спен.

Ескерту: Ө ткізгіштерді бояу ү шін – екі рет тышқ анмен ө ткізгіш бейнесін шертің із. Пайда болғ ан Wire Proporties диалогтық терезесінен Site Wire Color кнопкасын шертің із де керек тү сті таң дап алың ыз.

12. Мұ ғ алімге жасалғ ан схеманы кө рсетің із.

Параллельді контурдағ ы сигналдардың осцилограммалаын алу

Cигналдардың осциллограммасын алу ү шін моделдеу ү рдісін іске қ осу керек. Бірақ та моделдеу ү рдісін іске қ осу ү шін бастапқ ы берілген мә ліметтерге сә йкес схеманың мә ліметтерін орнату керек.

1. Кернеу генераторына курсорды қ ойып, екі рет тышқ анмен шерту арқ ылы, оның параметрлерін беру ү шін диалогтық терезесін ашамыз. Клавиатура кө мегімен кернеудің U _ВХ = 10 В жә не жиіліктің f =100 Гц ағ ымдағ ы мә ніненгізің із.

2. Индуктивтілікке курсорды қ ойып, екі рет тышқ анмен шерту арқ ылы, оның параметрлерін беру ү шін диалогтық терезесін ашамыз. Индуктивтілік мә нін L = 1H.

3. Резисторғ а курсорды қ ойып, екі рет тышқ анмен шерту арқ ылы, оның параметрлерін беру ү шін диалогтық терезесін ашамыз. Резисторлар кедергілерінің мә нін 1 КОм жә не 100 Ом деп орнатың ыз.

4. Конденсаторғ а курсорды қ ойып, екі рет тышқ анмен шерту арқ ылы, оның параметрлерін беру ү шін диалогтық терезесін ашамыз. Конденсатордың сиымдылығ ын C = 1 деп орнатың ыз.

5. Рет - ретімен амперметрлердің параметрлерін беру ү шін диалогтық терезелерін ашамыз жә не mode терезесінен айнымалы тоқ ты ө лшеу режимін таң дап алып АС ашылғ ыш тізімінде орнатың ыз. Zan_5_01 атты файлда сақ тап Фамилияң ызбен аталғ ан қ ұ жатта сақ таң ыз.

6. Моделдеу ү рдісін экранның жоғ арғ ы оң жақ бұ рышында орналасқ ан қ осқ ыш арқ ылы іске қ осың ыз. Тізбектің кірісіне генератордан синусойдалды кернеу келеді. Моделдеу ү рдісін 1 сек. (моделдеу уақ ыты терезенің астың ғ ы бө лігінде орналасады)кейін ө шіргіш арқ ылы тоқ татың ыз.

7. Осциллограф кө рінісін тышқ анмен екі рет шертің із жә не де EXPEND кнопкасын шерту арқ ылы кө ріністі ү лкейтің із (егерде беттік кө рінісі кіші болса).

8. Time base орнату ұ зақ тығ ын орнату есептегішінің кнопкасын шерте отырып сезімталдық мә нін 2.00 ms/Div деп орнатың ыз.

9. Channel A жә не Channel B сезімталдық ты орнату есептегіштерінің кнопкаларын шерту арқ ылы сезімталдық мә нін 10 B/Div жә не 1 B/Div деп орнатың ыз.

10. Осциллограф экранында синусойдалар арасындағ ы фазалар айырмасын ө лшең із. Ол ү шін, 3 суретте кө рсетілгендей, қ ызыл (1) жә не кө к (2) визирлер орнатың ыз.

3 сурет.

а. Т1 – Т2 = кө рсеткіштерін алың ыз.

б. Градта мына формуламен фазалар айырмасын анық таң ыз

, (1)

мұ нда =0, 01 с; f – генератор жиілігі.

11. Ө лшеу нә тежиелерін Есеп беруге енгізің із. Осциллграф терезесін жабың ыз.

Амплитудалы-жиіліктік спаттамаларын алу

12. Осциллограф кө рінісін жауып Боде – Плоттер кө рінісін, оның пиктограммасына екі шерту арқ ылы, ашың ыз. Боде – Плоттерді АЖС қ ұ ру режиміне аустырың ыз, Magnitude кнопкасы батып тұ ру керек.

13. Боде – Плоттерді 4 суретке сә йкес бағ ыттаң ыз.

4 сурет.

АЖС –ны схемалы тү рде кө рсетің із.

Фазо – жиіліктік сипаттаманы алу

14. Phase кнопкасын басу арқ ылы Боде – Плоттер режимін ФЖС қ ұ ру режиміне ауыстырың ыз. Боде – Плоттерді 5 суретке сә йкес бағ ыттаң ыз.

5 сурет.

15. Кө рсеткіштерді 100 Гц шамасында жазып алың ыз. Стрелкалар кө мегімен Боде – Плоттер панеліндегі визирлік линияларды экранда жылжытың ыз жә не кө рші терезелерден, сигналдың жиілігіне сә йкес тізбектегі тоқ пен кернеудің арасындағ ы фазалардың жылжу мә нін бақ ылаң ыз. Боде – Плоттерде алынғ ан мә ндермен осциллографтан алынғ ан мә ндерді жә не (1) бойынша есептің мә ндерін салыстырың ыз. ФЖС – ны схемалы тү рде Есеп беруде салың ыз.

Эксперименттік тү рде резонанстық жиілікті f _Р анық таң ыз

16. ФЖС бойынша резонанстық жиіліктің f _Р мә нін анық таң ыз (фазалар жылжуы нолге тең). Жиілік пен фаза мә ндерін ө лшегіш панелінің астың ғ ы оң жағ ындағ ы терезелерден қ араң ыз. Боде – Плоттер терезесін жабың ыз.

17. Кернеу генераторының параметрлерін беру ү шін диалгтық терезесін ашың ыз. Клавиатура кө мегімен резонанстық жиілік мә нін енгізің із. Моделдеу ү рдісін іске қ осың ыз. Моделдеу ү рдісін 1 сек. кейін тоқ татың ыз.

18. Мына кө рсеткіштердің мә нін алың ыз: тізбектегі тоқ тың жә не тізбек элементтері арқ ылы. Ө лшеулер нә тежиелерін Есеп беруге енгізің із. LC контурына тармақ талатын, генератордың жиілігін ауыстыра отырып, тоқ тың минималды мә ніне қ ол жеткізің із. Резонанс кезінде контурғ а тармақ талатын тоқ 0 тең болу керек. Жиіліктің алынғ ан мә нін Есеп беруге енгізің із.

19. Осциллограф кө рінісін шертіп, айналдыру жолын пайдалана отырып, параллелді контурдағ ы сигналдардың осцилограммаларын резонанс жиілігінде қ араң ыз. Алынғ ан резонанс жиілігіндегі параллелді контурдағ ы сигналдардың осциллограммаларын мұ ғ алімге кө рсетің із.

Параллелді контурда сигналдардың осциллограммаларын f=300 Гц кезінде алың ыз. Алынғ ан осциллограмманы Есеп беруде салың ыз.

ІІ. Ө зіндік жұ мыс.

№1 тапсырма. 6 суретте кө рсетілген схема ү шін экспериментті жолмен:

6 сурет.

1. Амплитудалы-жиіліктік жә не фаза-жиіліктік сипаттамаларын алу.

2. Резонансты жиілікті анық тау.

3. резонанс жиілігінде параллелді контурда сигналдардың осциллограммаларын алу жә не Есеп беруге тізбектегі тоқ тардың мә нін жә не тізбектегі элементтер арқ ылы.

Бастапқ ы мә ліметтер:

- Айнымалы кернеу генераторының параметрлері:

Кернеудің ағ ымдағ ы (тиімді) мә ні -10 В.

Вариант
R, ом
C,		0.5	0.4
L, H	0.5

№2 тапсырма. 7 суретте кө рсетілген схема ү шін эксперимент жолымен жиіліктердің мә нін анық тау: екі контур ү шін тоқ тар резонансын жә не контурлар арасындағ ы кернеулер резонансын.

7 сурет.

Бастапқ ы мә ліметтер:

Вариант
R1 , ом
R2 , ом
C1,			0.5	0.5
C2,
L1, H	0.5
L2, H

Ескерту: ақ паратты ал