Тісті (шлицтік) жалғамалар

Егер білікке бірнеше шпонка орнатылса, біліктің беріктігіне нұ қ сан келтіріледі, сондыктан осы жағ дайда тісті (шлицтік) жалғ амалар қ олданылады. Шлицтік жалғ амада біліктегі тістер кү пшектегі ұ яларғ а орналасады да айналыдырушы моментті біліктен кү пшекке ө ткізеді. Момент кү пшектен білікке де ө ткізілуі мү мкін.

Артық шылық тары:

1. Бойлық қ озғ алысты жоғ ары дә лдікпен демейді. Массалық центр айналу осьінде орналасады.

2. Бө лшек саны 2-ге дейін азаяды.

3. Ү лкен айналдырушы моменттерді ө ткізеді.

4. Динамикалық жә не реверстік жү ктемелерді тістерге біркелкі етіп жаяды.

5. Біліктің беріктігіне аз нұ қ сан келеді.

6. Кү пшектің ұ зындығ ы азаяды.

Кемшіліктері:

1. Жасалуы қ иын.

2. Қ ымбат бағ алы болады.

Шлицтік жалғ амалар тү рлері

Шлицтік жалғ амалар мына тү рлерге бө лінеді.

Жалғ асу тү ріне байланысты:

1. жылжымайтын (кү пшекті білікте бекітуге қ олданылады);

2. жылжымалы (кү шпектің білік бойында қ озғ алуын қ амтамасыз етеді).

Тістер тү ріне байланысты:

3. тікбү йірлік тісті;

4. эвольвенттік тісті;

5. ү шбұ рыштық тісті.

Орталық оське келтіру ә дісіне байланысты:

6. сыртқ ы диаметр бойынша;

7. тістің бү йірі бойынша;

8. ішкі диаметр бойынша.

Сыртқ ы диаметр D бойынша оське келтіру кү пшектің ішкі бетінің каттылығ ы < НВ350 болғ анда қ олданылады.

Егер кү пшектің материалының қ аттылығ ы ө те жоғ ары болса ішкі диаметр d бойынша оське келтіру ә дісі колданылады.

Тістің бү йірі бойынша оське келтіру жү ктемені тістерге бірдей етіп бө леді. Жү ктеме динамикалық жә не соқ қ ылық ты болғ анда қ олданылады.

МемСТ 1139-80 бойынша ү ш тү рлі тікбү йірлік тісті жалғ ама ұ сынылады: жең іл, орташа жә не ауыр. Олар бір-бірінен тістердің санымен жә не биіктігімен бө лектенеді.

Жең іл тү рі кү пшек білікте жылжымайтын етіп бекітілгенде, орташа тү рі жү ктемесіз жылжығ анда, ауыр тү рі жү ктемемен қ озғ алатын кү пшекке қ олданылады.

Шлицті қ осылыстар ө здерінің пішініне байланысты тө рт бұ рышты, ү ш бұ рышты, эвольвентті болып бірнеше тү рге бө лінеді. Екіншіден, білікке отырғ ызылғ ан бө лшектерды центрлеу амалдарына байланысты бө лінеді. Центрлеу бү йір қ ырлары, тістердің ішкі жә не сыртқ ы диаметрі арқ ылы іске асырылады.

Шлицті қ осылыстар жаншылуғ а есептеледі.

(4)

мұ ндағ ы z – шлицтер саны;

- қ осылыстың орта диаметрі; Асм – бір тістің жұ мыс бетінің жаншылу ауданы.

Тістері тік бү йірлі профилді қ осылыстар ү шін

, (5)

мұ ндағ ы D – сыртқ ы диаметр;

d – ішкі диаметр;

lp – тістердің жұ мыстық ұ зындығ ы.

Тістері эвольвентті профильді қ осылыстар ү шін

Асм=0, 9mlp; dm=mz

мұ ндағ ы m – қ осылыс модулі.

Ә дебиеттер

1. Д.М. Серікбаев. Машина детальдары. – Алматы: Мектеп, 1982.

2. Иванов М.Н. Детали машин – М. Высшая школа, 2002г.

3. Решетов Д.Н. Детали машин – М. Машиностроение, 1989г.

Бақ ылау сұ рақ тар

1. Шпонкалы қ осылыстардың тү рлері.

2. Шпонкалы қ осылыстардың артық шылық тары мен кемшіліктері, қ олданылуы

3. Шлицті қ осылыстардың тү рлері.

4. Шлицті қ осылыстардың артық шылық тары мен кемшіліктері, қ олданылуы

5. Шпонкалы қ осылыстар қ андай қ асиетке есептеледі?

6. Шлицті қ осылыстар қ андай қ асиетке есептеледі?

№19 Лекция тақ ырыбы: СЕРІППЕЛЕР. (1)

Жоспары:

1. Серіппелердің негізгі тү сініктер

2. Серіппелердің тү рлері.

Серіппелер ө зінің серпімді қ аситтеріне байланысты кен колданыс тапты. Олар ә р тү рлі машиналарда жә не аспаптарда бө лшектер арасында тұ рақ ты басу жә не тарту кү штерді тудыруғ а (фрикциялық берілістер, муфталар, тежегіштер жә не т.б.); дірілді бә сендету жә не соқ қ ыларды амортизациялауғ а (амортизаторлар, буферлер жә не т.б.); энергияны жинауғ а (сағ атта); куштерді ө лшеу ү шін (ө лшеу аспаптар) арналғ ан.

Сурет 1 – (а), созылу (б), бұ ралу (в) қ ысу серіппелер.

Сурет 2 – Серіппелер: винттік кө п сымды (а), жиналымды концентрлі (б), винттік конусты (в), тә релкелі (г), жазық спиралды (д), жазық (е).

Ә дебиеттер

1. Д.М. Серікбаев. Машина детальдары. – Алматы: Мектеп, 1982.

2. Иванов М.Н. Детали машин – М. Высшая школа, 2002г.

3. Решетов Д.Н. Детали машин – М. Машиностроение, 1989г.

Бақ ылау сұ рақ тар:

1. Серіппелердің қ олдануы

2. Серіппелердің тү рлері.