АЯҚТАЛДЫ

Қ азіргі қ азақ тілі жай сө йлем синтаксисі

1. Жай сө йлем синтаксисінің қ арастыратын мә селелері:

A) Грамматикалық мағ ыналардың берілу жолдары

B) Сө йлемді қ ұ райтын грамматикалық амалдар

C) Мә тіннің тү зілу жолдары

D) Кү рделі синтаксистік тұ тастық

E) Сө йлемнің грамматикалық тү рлері

F) Сө йлемді қ ұ райтын грамматикалық амалдардың қ арым-қ атынасы

2. Сө з тіркесіне тә н белгілер:

A) Толық мағ ыналы кемінде екі сө здің тіркесуі

B) Тіркескен сө здердің біртұ тас мағ ына білдіруі

C) Сө йлемнің бір ғ ана мү шесі болуы

D) Сө здердің тү йдектеле тіркесуі

E) Тіркескен сө здердің арасында синтаксистік қ атынастың болуы

3. Зат пен заттың табиғ и байланысын білдіріп тұ рғ ан сө з тіркесі:

A) Ө зің е жақ сы

B) Ағ аштың бұ тағ ы

C) Менің киімім

D) Тазалық қ а ү йір

E) Адамның ақ ылдысы

4. Пысық тауыштық қ атынастағ ы сө з тіркестері:

A) Таулы орман

B) Інімнен алдым

C) Тө мен отырды

D) Ағ аштың жапырағ ы

E) Ә рі бұ рылды

5. Кө мекші есім арқ ылы жасалғ ан кү рделі бастауышы бар сө йлемдер:

A) Жуан қ ара Рақ ымды кө ргенде қ уанып кетті

B) Ү лкендер жағ ы сыртқ а шығ ып кетті

C) Аудандық оқ у бө лімі жұ мысқ а қ ызу кірісті

D) Ү йдің іші жым-жырт

E) Ақ ын қ ыз ұ зақ ойланып қ алатын

6. Жанама толық тауышы бар сө йлемдер:

A) Достық қ а достық қ арыз

B) Жақ сыны кө рмек ү шін

C) Анасын сағ ынды

D) Тауғ а шық ты

E) Бесті бітірді

F) Оқ улық тарын алды

7. Анық тауыштық қ атынастағ ы сө з тіркесі:

A) Кө йлегі ә демі

B) Мен кө рген кө йлек

C) Ү йірмеге мү ше

D) Сары ала

E) Аналық махаббат

F) Бұ дан хабардар

8. Бірың ғ ай пысық тауышы бар сө йлемдер:

A) Арыз бере білу, алдай білу - мақ тан

B) Абайғ а бү гінгі кү ндердегі қ уаныш пен жұ баныштың ең зоры осы

C) Кө зі бір ашылып, бір жұ мылады

D) Алтынсары ү йінен алтын ү шін, балапан ү шін шық қ ан еді

E) Асық пай, саспай сө йледі

F) Абай енді ғ ана ә кесі мен Ұ лжанғ а сә лемін берді

G) Абай сұ рағ ан ә р сө зге қ ысқ а, келте, кү ң гірт жауап берді

9. Бірың ғ ай жанама толық тауышы бар сө йлемдер:

A) Ордадан Орынборғ а, Астраханьғ а шұ ғ ыл хабар жетті

B) Оның қ азіргі жү ріс-тұ рысы кү мә н тудырмайды

C) Аузын жыбырлатып, ә рең дегенде сө зге келді

D) Ақ ан мен Бағ даттан хабар болмай кетті

E) Жұ ртқ а ө зінің ажарымен, естілігімен, тазалығ ымен ұ найтын еді

F) Алдан да, арттан да қ ысып, жақ ындап келеді

G) Ақ ан мен Бағ дат ә келген хабар жылдам тарады

10. Зат пен оның қ имыл кү йін хабарлайтын сө йлемдер:

A) Бір кезде шай жасалды

B) Олар ә ң гімелерін айта бастады

C) Ә біш пен Мағ аш ұ зақ кү ліскен еді

D) Абай ақ ылдасып кө ріп еді

E) Жастардың ә рқ айсысы таң данғ ан сө здерін айтысады

F) Соң ғ ы сө здер Ә бішті қ атты толқ ытты

11. Жалаң болып қ ұ ралғ ан сө йлем:

A) Енді біреулер тезірек шығ уғ а асығ ып барады

B) Кө лік жылдам оталды

C) Кө рермендер тарай бастады

D) Кейбіреулер ә ншілерден қ олтаң ба алып жатыр

E) Жү ргізуші кү тіп тү р екен

F) Кө лікке отырдық

12. Болымсыз сө йлем:

A) Бұ л кездесу мен ү шін ерекше!

B) Мұ нда еріккеннен келгенім жоқ

C) Айтпадым емес, айттым!

D) Кездескенімізді айту керек еді ғ ой!?

E) Орындалмағ ан іс қ алмады

13. Бас мү шелері қ атысқ ан сө йлемдер:

A) Осында бірнеше ақ ындармен жолығ уғ а болады

B) Еламан ө зінен жауап кү тіп отырғ андарғ а салмақ ты қ арады

C) Ондайларды бұ л ауылдан кездестіруге болады

D) Жарық тық, несін айтасың, осы жерді қ ұ шырлана иіскер ме еді?

E) Ә біш таласпауды жө н кө рді

F) Тә ң ірберген оның тегін келмегенін білді

14. Бір негізді сө йлем тү рлері:

A) толымсыз сө йлем

B) белгілі жақ ты сө йлем

C) жайылма сө йлем

D) жақ сыз сө йлем

E) атаулы сө йлем

F) жалпылама жақ ты сө йлем

15. Атаулы сө йлемнің ерекшелігі:

A) Жазушы тіліне ық шамдық, кө ркемдік нә р береді

B) Зат пен оның сапасын атайтын сө йлем

C) Бастауыш - баяндауыш болып қ ұ рылады

D) Екі негізді сө йлем болып танылады

E) Зат пен оның қ имылын атайтын сө йлем

F) Жақ ты негіз етіп қ ұ рылады

16. Кү мә нді сұ раулы сө йлем:

A) Сол жақ қ а мен де барсам ба екен?

B) Ө зің із қ андай ақ ыл бересіз?

C) Бармағ анда қ айтем?

D) Сенің ауылың барсам ба екен?

E) Ой, мынау тамаша емес пе?

F) Не іздейсің, кө ң ілім, не іздейсің?

17. Альтернативті сұ рақ ты білдіретін сұ раулы сө йлемдер:

A) Оқ ығ ан жоқ емессің бе?

B) Ербосынның ү йі қ айда?

C) Ү й іші естіді ме, естімеді ме?

D) Кім барады?

E) Барасың ба, жоқ па?

F) Сен ө зің ше?

G) Олардан бұ ның несі кем еді?

18. Репликалы лепті сө йлемдер:

A) Ү й іші естіді ме? Естімегенде ше!

B) Уа, мынау, менің баламның сө зі емес!

C) Тілеуің қ ұ рғ ыр-ай.

D) Ақ ылшы болуғ а қ андай жақ сысың!

E) Мектепке бү гін бару керек еді ғ ой!

Ғ) Ойпырым-ай, таптың ба? Таппай!

G) Бү гін келесің бе? Келгенде қ андай!

19. Ө кіну мә ніндегі лепті сө йлем:

A) Астана аз ғ ана уақ ытта осыншама қ алай ө згерген?!

B) Тү у...у, ұ мытып кетіппін ғ ой!

C) Тү у, қ ызық екенсің!

D) Ә лі - ақ жаң а Астананың жас тұ рғ ыны боламын!

E) Мұ нда сә л ертерек кө шіп келгенде ғ ой!

F) Бұ л мазақ пен қ орлық тан сақ тай кө р!

G) Осылай боларын ертерек ұ қ самшы!

20. Болымсыз пікірді білдіретін сө йлем:

A) Енді аузыма берік боламын

B) Мұ ндай жағ дай енді қ айталанбайды

C) Сізге берген уә дем уә де

D) Мен сізге уә де бере алмаймын

E) Байқ амай айтып қ ойғ аным бар емес пе

F) Бұ л жаң алық ты іште сақ тай алмадым

G) Байқ амай айтып қ ойыппын

21. Кісінің кө ң іл-кү йін, сезімін білдіретін қ ыстырма сө здер:

A) Амал қ анша, біздің бақ ытымызғ а

B) Ақ ырында, мү мкін, біздің ше

C) Демек, рас, ендеше

D) Бағ ымызғ а қ арай, ө кінішке орай

E) Біздің ше, қ ысқ асы, сайып келгенде

F) Менің ше, біздің ше, оның ойынша

G) Біріншіден, сө йтіп, ақ ырында

H) Несін айтасың, абырой болғ анда

22. Тө л сө зге тә н белгілер:

A) автор біреудің сө зін ешқ андай ө згеріссіз келтіреді

B) сө йлемнің айтылу мақ сатына сай барлық тү рлері кездеседі

C) автор айтушының сө зін ө з сө зімен ө згертіп береді

D) автор сө зімен араласып тұ лғ алық ө згеріске ұ шырайды

E) ү ш жақ та қ олданылады

23. Тө леу сө зге тә н белгілер:

A) Барлық сө йлем хабарлы сө йлемге айналады

B) Сө йлемде эмоциялық экспрессивтік, модальдік ерекшеліктер сақ талады

C) Сө йлем ү ш жақ та қ олданылады

D) Сө йлем ү шінші жақ та айтылады

E) Автор сө зімен араласып, тұ лғ алық ө згеріске ұ шырамайды

F) Сө йлемнің айтылу мақ сатына сай барлық тү рлері кездеседі

G) Автор біреудің сө зін ө з сө зімен ө згертіп береді

24. Бө где сө зді мә тінге қ атыстырудың себептері:

A) Автор ө з пікіріне дә лел ретінде қ олданады

B) Бір нә рсе жайында хабар алу мақ сатынан туады

C) Оқ иғ а желісін бейнелеу ү шін жұ мсалады

D) Пікірді эмоциялы етіп беру ү шін жұ мсалады

E) Тақ ырыптың мә нділігін байқ ату ү шін қ олданады

F) Іс-ә рекеттің, қ имылдың қ алпын білдіреді

G) Сө йлемге ой екпінін тү сіріп айту ү шін қ олданылады

H) Оқ иғ аларды нақ ты кө рсету мақ сатынан туады

25. Объектілік қ атынастағ ы функциялас сө з тіркестері:

A) ауылдан шық ты

B) телефоннан хабарласты

C) қ алағ а келді

D) ауылғ а шық ты

E) телефонмен хабарласты

F) қ аладан келді

G) ауыл арқ ылы шық ты

H) телефон арқ ылы хабарласты