www.ZHARAR.com

Сценарий мақ саты: Оқ ушылардың ө з ана тіліне деген қ ұ рмет сезімін арттыру, тіл мә ртебесін кө теру, таза сө йлеуге ү йрету, ө з ұ лтына, еліне деген сү йіспеншілігін ояту. Ана тіліміздің тұ ғ ырының мық ты болуына негіз қ алағ ан бабаларымыздың ө сиетін ұ ран ету, қ азақ тілінің мә ртебесін кө теру. Қ азақ стан мемлекетінде тұ ратын барлық халық тардың тілдерін қ ұ рметтеу.

Сценарий ә діс-тә сілдері: Сұ рақ – жауап, мың бір мақ ал, жү з бір жұ мбақ ойыны, ой-толғ ау, полиглот, жат оқ у т. б.

Кө рнекілігі: қ абырғ а газеттері, қ анатты сө здер, ұ лы тұ лғ алар портреті, кітаптар мен рефераттар, интерактивті тақ та.

Сценарий барысы:

Мұ ғ алім: қ азақ тілі мен ә дебиеті пә н бірлестік жетекшісі А. Полатова.

Қ ымбатты ұ стаздар мен оқ ушылар міне біз бү гін бү кіл Қ азақ стан халқ ы болып «Қ азақ стан халқ ының тілдері кү ні» мерекесін тойлағ алы отырмыз. Бұ ғ ан дейін «Тіл мерекесіне» байланысты 17 қ ыркү йектен бастап жоспар бойынша іс –шаралар жү ргізілді. Біздің негізгі мақ сатымыз оқ ушылардың ө з ана тіліне деген қ ұ рмет сезімін арттыру, тіл мә ртебесін кө теру, таза сө йлеуге ү йрету, ө з ұ лтына, еліне деген сү йіспеншілігін ояту. Елбасымыз Н. Ә. Назарбаевтің «Қ азақ станның болашағ ы – қ азақ тілінде. Ана тілі – бә ріміздің анамыз, ө йткені ол – ұ лтымыздың анасы» дегендей біз ана тіліміздің тұ ғ ырының мық ты болуына негіз қ алағ ан бабаларымыздың ө сиетін ұ ран ету, қ азақ тілінің мә ртебесін кө теруіміз керек.

Бү гінгі ө ткізгелі отырғ ан «Мемлекеттік тіл – Қ азақ стан халық тарын біріктіретін тіл» тақ ырыбындағ ы іс – шарамыз 22-қ ыркү йек кү нгі Қ азақ стан халық тарының тілдері мерекесіне қ осылатын кішкене ғ ана ү лес. Бірақ біз ана тілімізге деген сезімімізді білдіретінімізге қ уаныштымыз. Олай болса,

Балалар, қ ұ тты болсын тілің бү гін,

Ашатын жан сарайын білімдінің.

Кешегі анаң айтқ ан, бабаң айтқ ан,

Тіліне зер салың дар бұ рынғ ының, - дей келіп, бү гінгі «Мемлекеттік тіл – Қ азақ стан халық тарын біріктіретін тіл» тақ ырыбындағ ы фестивалін бастауғ а рұ хсат етің іздер.

Облыстық «Қ оң ыраулы қ ошақ ан» байқ ауының бас жү лдегері «Сыр сұ луы» бишілер тобының орындауында «Шашу» биі.

1-жү ргізуші:

Кенің бай, келімің мол туғ ан тілім!

Дыбыстың теріп сө з ғ ып буғ ан гү лін.

Қ айырғ ан қ айдағ ыны жү йрік ең сен,

Мен қ осып, қ ұ тыла алмас қ усам білім.

Ассалаумағ алейкум қ ұ рметті тіл жанашырлары, бү гінгі «Қ асиетті ана тілім» атты тіл мерекесіне қ ош келдің іздер!

2-жү ргізуші:

Қ онып тұ р ордаң міне, жаң а жұ ртқ а,

Салып тұ р ұ лың «Қ азақ» кө зін сыртқ а.

Жау болсаң, жақ ындама, аулақ жү р деп,

Ел болсаң есігім бос, ен деп ұ лтқ а.

Армысыздар, қ ұ рметті ұ стаздар, оқ ушылар.

1-жү ргізуші:

Еліміздің болашағ ы – жасө спірімдер тә рбиені ұ лттық мектептен алады. Ө кінішке орай, оны кө птеп жабу, қ ысқ арту орын алғ аны белгілі. Соң ғ ы 30 жылда 700-ден астам қ азақ мектебі жабылды. Қ азақ мектебінің тағ дыры Сә бит Мұ қ ановты қ атты толғ андырды. Ол ө з сө зінде былай деді: «Мен ұ лттық қ азақ мектептерінің жабылуына ү зілді – кесілді қ арсымын. Менің партиялық ар ожданым мұ ндай идеялық тұ рғ ыдағ ы қ ателікке тө збейді».

Тіл тағ дыры шешуін кү тті. Кө пшілік ойы айтыла бастады. Басқ а мә селелерде кезекте тұ р еді. Ақ ыры 1986-ның желтоқ саны тығ ырық кезең нен қ ұ тқ арды. Соның лебімен 1989 жылы «Республикадағ ы қ азақ тілінің жайы» туралы қ аулы қ абылданды. 1989 жылы қ ыркү йектің 22-і кү ні «Қ азақ стан Республикасындағ ы тілдер» Заң қ абылданып, қ азақ тілі Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік тіл мә ртебесіне ие болды. Кейін 1993 жылы қ аң тардың 28-і кү ні бұ л статус Қ азақ стан Республикасының жаң а Конституциясында тұ рақ талып, Тіл туралы Заң ы 1997 жылы шілденің 11- кү ні жаң а «Қ азақ стан Республикасындағ ы тілдер туралы» Заң ы қ абылданды. Бұ л Заң бойынша қ азақ тілі Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік тілі, қ азақ халқ ының ұ лттық тілі болып есептеледі.

11- сынып оқ ушысы Б. Бекболаттың орындауында Амандос Сабыровтың «Ана тілім ардақ тым» жыры.

Несіне мен қ азақ пын, ө з тілімді білмесем.

Ө з елімде жарқ ылдап, еркін сө йлеп жү рмесем.

Қ ұ т мекенім қ асиетті ата-бабам жерінде,

Нағ ыз қ орлық -деп білемін, басқ а тілде тілдессем.

Ана тілдің қ асиетін айта білген тү сінер,

Ө з тілінде сө йлейді ө мір кө рген кісілер.

Жойғ ан кү ні тілің ді, жойылады қ азақ та,

Жоя білген адамдар-қ ұ лдық қ а да тү сірер.

Мансап ү шін ө з тілін қ ұ рбан еткен адамдар,

Басқ а тілді қ астерлеп, ана тілін жамандар.

Ондай жандар ортадан аулақ болса сол дұ рыс.

Қ азақ емес шіріген жұ мыртқ а деп санаң дар!

Ана тілін сатқ андар опасыз-деп білемін,

Білген жанғ а ө з тілің -қ унышың, тірегің.

Қ азақ тілі қ ор болса, қ ор болғ аным менің де.

Ол жойылса мә ң гілік тоқ тап қ алар жү регім.

Керек емес байлығ ын, керек емес алтының,

Менің жалғ ыз тілегім, тілін сақ та халқ ымның.

Ана тілім бар жерде сақ таларын білемін

Қ азақ ү шін қ асиетті ата-дә стү р салтымның.

Ана тілін тартқ ылап0салып жү рген кө кпарғ а.

Ойлаң даршы қ азағ ым, осы бізде бет бар ма?

Ана тілін ту етіп, кө тер қ азақ кө гіне.

Айқ асқ а тү с, сол ү шін айтыс болса шегінбе.

Ана тілді сыйламай, ө гей бала болмайық.

ө з тілің де сө йлемей, ө зің туғ ан жерің де.

2-жү ргізуші:

Білеміз шаттық хабар қ айдан ұ шты,

Бә рі енді ө зімізге байланысты.

Қ аумалап, тік кө теріп ә кетейік,

Қ анатын жаң а ғ ана жайғ ан істі!

Осы заң талаптарынан соң 22 қ ыркү йек – Қ азақ стан халық тарының тілдері мерекесі болып аталып ө тілуде. Қ азір іс қ ағ аздарын тек мемлекеттік тілде жү ргізетін мекемелер кө бейді, жоғ арғ ы оқ у орындарындағ ы қ азақ тілінде ө тетін сабақ тар саны бұ рынғ ығ а қ арағ анда кө п ө сті. Мекеме, ұ йымдар Тілдерді қ олдану мен дамытудың 2001-2010 жылдарғ а арналғ ан бағ дарламасымен жұ мыс істеді. 2011-2020 жылдарғ а арналғ ан жаң а бағ дарламасы шық ты.

1-жү ргізуші:

Тарихқ а, баяғ ы заманның деректеріне жіті кө з жіберсек, ө зге тү ркі халық тары сияқ ты қ азақ тың да жазу тарихы ә ріден басталатынын, жазудың алуан тү рлерін жазудың арғ ы тегі суреттен басталғ анын кө реміз.

2-жү ргізуші:

Қ азақ тілі тү ркі тілдер тобына жатады, атадан балағ а жеткен ұ лы қ ұ былыс. Ол талай тарих сынынан ө тті. Ғ асырлардан - ғ асырларғ а сү рінбей жетті. Дү ние жү зіндегі ең бай, бейнелі, таза, ө ткір, терең, кү шті кең тіл ретінде саналады. Қ азіргі таң да ана тіліміз жан –жақ ты зерттеліп, уақ ыт талабына сай ғ ылыми ү лгіде жү йеленді. Қ азақ тілі – қ азақ халқ ының ұ лттық игілігі болумен қ атар, ә лемдік тіл білімі зерттеушілерін қ ызық тырғ ан кө не тарихы бар, кемел тіл ретінде танылуда.

2-жү ргізуші:

Ө ткен ғ асырдың ө зінде француз ғ алымы Жорри де Манси «Қ азақ тілі тү ркі тілдері ішіндегі ең бір таза тілдердің бірі» деп тамсанғ ан.

1-жү ргізуші:

Орыстың ә йгілі ғ алымы Василий Васильевич Радлов «Ең сауатсыз деген қ азақ тың ө з тілін жете мең гергендігі сондай, ондайды біз Европада француздар мен орыстардан ғ ана байқ аймыз. Егер олар ә ң гіме айта қ алса сө з оралымдары кө ркем де сү йкімді, тілі ө ткір ә рі майда шешен де тапқ ыр» деп ә діл бағ асын беріпті.

2-жү ргізуші:

Ә лем даналарын тамсандырғ ан халқ ымыздан туғ ан Асан қ айғ ы сияқ ты бабаларымыздың ө сиетін тың дайық. 5-сынып оқ ушысы Ә депхан Аяулым.

1-жү ргізуші:

-Тә ң ірі ортақ жаратқ ан,

Аузына халқ ын қ аратқ ан.

Қ ара қ ылды қ ақ жарғ ан.

Алдынан топты таратқ ан,

Мө ң ке, Тө ле, Қ азыбек

Ә йтеке, Алшын, би Кебек.

-Белгілі шешендер мен шешен билердің сө здері жазылып сақ талмағ андық тан, тек бізге ұ зын-ырғ асы, желі-жұ рнағ ы ғ ана жеткен. Ауыздан ауызғ а кө ше жү ріп, сырланып, бү кіл халық қ азынасына айналғ ан. Олар халық даналығ ын, тіл байлығ ын кө рсетеді.

2-жү ргізуші:

Кө рініс. «Ү ш би». 5- сынып оқ ушылары.

Тө ле би: Уа, халқ ым, сө з қ адірін білесің;

Жаң быр жауса жер жетім,

Басшысы болмаса жер жетім,

Ұ қ пасқ а айтқ ан сө з жетім...

Атың жақ сы болса

Ер жігіттің пырағ ы.

Балаң жақ сы болса,

Жан мен тә ннің шырағ ы.

Қ азыбек би: Аты жаманның арманы кетер.

Баласы жаманның дә рмені кетер.

Ә йтеке би; Биікке шық саң, кө зің ашылады

Жақ сымен жолдас болсаң, кө ң ілің ашылады

Тө ле би: Сө з танығ ыш жастарғ а айтар он тү рлі жұ мбағ ым бар,

Ә йтеке би: Айтың ыз ұ лы ағ а.

Тө ле би: Айтсам он тү рлі жұ мбағ ым мынау; бір, екі, ү ш, тө рт, бес, алты,

Жеті, сегіз, тоғ ыз, он.

Дауыс: Бұ л не деген жұ мбақ? Осындай да жұ мбақ бола ма?

Қ азыбек би: Ұ лы ағ а! Бұ л жұ мбағ ың ызды мен шешейін, рұ қ сат етің із.

Тө ле би: Рұ қ сат, қ аз дауысты Қ азыбегім, рұ қ сат»

Қ азыбек би: Бір дегенің із-бірлігі кеткен ел жаман.

Екі дегенің із-егесіп ө ткен ер жаман.

Ү ш дегенің із-ү ш бұ тақ қ а бө лінген ағ айын жаман.

Тө рт дегенің із-тө сектен безген жас жаман

Бес дегенің із-белсеніп шапқ ан жау жаман.

Алты дегенің із-асқ ынып кеткен дерт жаман

Жеті дегенің із-жесір қ алғ ан жас жаман.

Сегіз дегенің із-серпілмеген қ айғ ы жаман.

Тоғ ыз дегенің із-торқ алы той, топырақ ты

Ө лімге бас кө рсетпесе, сол жаман.

Он дегенің із-оң алмас кә рілікке дауа болмас-деген

сө зің із, ұ лы ағ а!

Тө ле би: Рахмет, дә л тауып шештің, ойы да, тілі де жү йрік тұ лпарым менің...

Ә йтеке би: Суалмайтын суат жоқ.

Тартылмайтын бұ лақ жоқ.

Тамыры суда тұ рса да,

Уақ ытысы жеткенде

Қ ұ ралмайтын қ ұ рақ жоқ...

Тек жақ сыдан ө лмейтін сө з қ алады.

Тө ле би: Дұ рыс айтасың, Ә йтеке. Ал, қ аз дауысты Қ азыбек би, мынау жиылғ ан халайық қ а не айтасың?

Қ азыбек би: Ө ркенім ө ссін десең,

Кекшіл болма-

Кесапаты тиер елің е.

Елім ө ссін десең,

Ө ршіл болма-

Ө шкенің ді ө шірерсің.

Басына іс тү скен пақ ырғ а

Қ астық қ ылма-

Қ айғ ысы кө шер басың а

Жанашыры жоқ жарлығ а,

Жә рдемші бол асығ а

Қ иын-қ ыстау кү ндерде

Ө зі келер қ асың а.

Бү гін сағ ы сынды деп,

Жақ ының ды басынба.

Тө ле би: Сө зің асыл, қ аз дауысты Қ азыбек!

Уа, халайық!

Кө сіре шабар жерің бар,

Тау кө терген ерің бар!

Қ ол боларлық елің бар,

Атадан қ алғ ан сара жолың бар!

Сө з қ адірін білің дер!

1-жү ргізуші:

Тілім менің!

Тілім ү шін мың ө ліп, тірілді елім,

Аралыммен,

Арыммен қ атар қ ойып,

Тілді қ орғ ау-парызым бү гін менің.

2-жү ргізуші:

Ә уезов, Абайды ө ткен дә ріс тілі,

Тіл қ атқ ан Тоқ тар, Талғ ат ғ арыш тілі

Қ анша Заң қ абылдаймыз, жетер енді,

Етілсін мемлекеттік ә р істе ү ні!

Біздің мектеп ұ лт мү ддесін қ орғ аушылардың ең алдынғ ы сапында келе жатқ ан қ айсар, тұ лғ алы ұ лы ақ ын М. Шаханов есімімен аталғ ан. Оның тіл тө ң ірегіндегі кө кейтесті ойларымен қ атар елімізге сің ірген ең бегі қ аншама.

М. Шаханов «Тамырсыздану қ аупінің тұ жырымдамасы». Оқ итын М. Жү сіпә лі.

Жаһ андану рухсыздығ ы ө з жең ісін тойлауда.

Содан қ азір қ аншама адам бейім былай ойлауғ а:

“Мен қ ай тілде еркін сө йлеп, оқ и алам, жаза алам,

Білім, жұ мыс, нан таба алам, сол тіл-менің ө з анам”

Бірақ қ арсы тұ жырым бар осы адасқ ан байламғ а:

Біз жалқ ыны мойындамай, ұ ғ а алмаймыз жалпыны.

Тіршілікте бір адамды шексіз сү ю арқ ылы

Адамзатты тану ә рі сү юге жол табасың.

Жә не ә ркім шын қ адірлеу арқ ылы ө з анасын,

Ұ ғ ар оның сатылмайтын сезімінің бағ асын.

Ө з ұ лтың ның тілін, салтын, парқ ын сү ю арқ ылы

Кү ллі ә лемдік биікке ө рлеп, ардақ тайсың жалпыны.

Сан тү рлі тіл мең гереміз, айдындап ой қ арқ ыны.

Ал ғ аламдық ортақ тілсіз-

Бірлік –гү лсіз, сенім –нұ рсыз,

Бірақ ана тілің е оның тү спеу керек салқ ыны.

Бұ л табиғ и жолдан айну қ ырсық қ аупін ө сірер.

Тарихың тұ р санаң а ө ткел тастап,

Ө з тілің е ойлау, сө йлеу тоқ талғ ан сә ттен бастап

Бү кіл баба рухымен

Ұ лттық, гендік-ақ параттық байланысың кесілер.

Тағ дырың нан ата мұ ра шамын солай ө шірер.

Ө з тілің ді жерсінбеудің,

Ө з анаң ды менсінбедің

Арсыздығ ы қ ай дә уірде болып еді тапқ ырлық?

Ол – рухи мү гедектік ә рі ұ лттық сатқ ындық?

Аз қ айғ ы ма, талабың ды тү сінігің алдаса?..

Мейлі он тіл,

Тіпті жү з тіл мең гергенің далбаса

Ө з ұ лтың ның тілі менен рухы

Ой-санаң а іргетас боп қ алмаса.

1 -жү ргізуші:

... Тіл жоғ алса жоғ алар ұ лтың бү гін,

Тілің барда нұ р шашып атар кү нің.

Сө зімнің ұ ғ ар болсаң тү п тө ркінін

Жү рек жырын жазар ем таппай тыным...

Жастарғ а айтар, бастарғ а айтар жырым бар,

Жоғ алтпақ болды ұ лтымның тілін залымдар.

Жаутаң қ ағ ып жетпіс жыл жү рдік боданда,

Содан да қ алғ ан тілімізде жұ ғ ын бар.

Қ адір тұ т ө з тілің ді намыс болса,

Кө зің ді сал кө к аспан алыстарғ а.

Тілім десе екпіндеп тоқ тамайтын

Қ ұ рмет кө рсет Мұ хтардай арыстарғ а.

2-жү ргізуші:

Туғ ан тілің ді қ орғ ау-туғ ан отаның ды қ орғ аудан да маң ыздырақ. Отаның ды жау басып алса, оны ерте ме, кеш пе, ә йтеуір, азат етерің е сенесің. Ал тілің жауланса-бітті. Басқ а тілге кө шіп, туғ ан тілін ұ мытқ ан жә не ө з ата байлығ ына қ айта оралуғ а мойны жар бермейтін жалқ аулар мен ұ лттық рухын жоғ алтып ү лгерген, ө зің е тү рі ғ ана ұ қ сайтын қ андастарың жаудан бетер қ арсыласады. Олардың ү лкен бө лігінің ана тілін мойындамай, ө зге тілдің мү ддесін ашық тү рде қ олдауының арқ асында ұ лт жойылуғ а бет алады. Ә лгі бейшара ұ лт ү шін бұ ғ ан тең дес қ асірет болмақ емес.

1-жү ргізуші:

Кө рініс. «Асыл мұ ра» сомдайтындар 5- сынып оқ ушылары.

Сахна сыртында Махамбет:

Ереуіл атқ а ер салмай,

Егеулі найза қ олғ а алмай,

Ең ку-ең ку жер шалмай,

Ерлердің ісі бітер ме...

(Батыр отырғ ан баланың қ асына келеді. Бала ә деппен иіліп сә лем береді).

Бала Қ ұ рманғ азы: Армысыз ағ а?

Махамбет батыр: Қ ай ұ лансың, қ арағ ым?

Бала Қ ұ рманғ азы: Мен, Қ ызылқ ұ рт Сағ ырбайдың баласы Қ ұ рманғ азымын.

Махамбет батыр: Кө зің де ө шпес жалын бар, болғ алы тұ рғ ан ұ лмын де, иә!

Қ абырғ асын сө ксе де қ айыспас қ айсар нар болатын тү рің бар ұ лым!

Бала Қ ұ рманғ азы: Ө зің із кім боласыз ағ а?

Махамбет батыр: Мен де, ұ лан, мен болам,

Ағ атай –беріш ел болам,

Исатайдың серігі,

Ел жұ ртым деп жанымды

Шү берекке тү йген ер болам

Халық жауы хандардың,

Қ арны жуан билердің

Басын кессе-дер болам,,,

Жайық ты малғ а толтырып

Халық қ а тең дік ә персем-

деп, арманғ а қ ол созғ ан,

Махамбет батыр мен болам!

Бала Қ ұ рманғ азы: Ақ ын ағ а Махамбет, мені ө зің мен ала кет,

Батыр: Жоқ қ арағ ым, ертерек, қ абырғ аң ә лі қ атпағ ан, томағ аң ә лі толмағ ан. Ә зірге жассың, ертерек! Мынау не қ арағ ым?

Бала Қ ұ рманғ азы: Домбыра жасап алмақ пын, ел кегін егіз шектен ең іретіп тө гетін.

Батыр: Мақ ұ л, балам, ә зірге қ ош. (батыр кетеді, бала Қ ұ рманғ азының орнына шал Қ ұ рманғ азы келіп отырады. Жә ймен кү й ойнап тұ рады.)

Қ ария Қ ұ рманғ азы: Айналайын, қ ыз да болсаң мұ рамды ұ старлық болып туыпсың. Кө п жаса, қ ызым, кө п жаса!

Жан шошыр бастан ө тті талай майдан,

Шық қ ан жоқ атқ ан оғ ым терең сайдан.

Екпінді кек кү ш беретін,

Ұ л туар дә л ө зімдей ана қ айдан.

Бұ л тартқ аның қ андай кү й?

Дина қ ыз: Бұ л кү йді «Кө бік шашқ ан» деп атайық, ата.

Қ ұ рманғ азы: Тауып айттың, қ арағ ым. Кү йдің аты «Кө бік шашқ ан» Атың кім шырағ ым.

Дина қ ыз: Атым Дина,

Қ ұ рманғ азы: Мерейлі бол, Динажан, мен кек кү йшісі, Қ ұ рманғ азымын. Тә рбиешім-Махамбет ақ ын-Исатай ердің серігі. Мұ рамды сағ ан тапсырдым, халық қ а жеткіз кү йімді.

(домбырасын Динағ а ұ сынады)

Дина қ ыз: Егер де мағ ан, атажан, шынымен сеніп берсең із, кек ұ рандас кү йің ізді халық қ а ойнап беруге жас жү ректен ант етемін(тізерлеп отырып домбыраны сү йеді).

2-жү ргізуші:

Міне кү й атасы Қ ұ рманғ азы мен Динаның кездесуі жө нінде ел осылай аң ыз етеді. Дина апа осы антын адал орындады. Ол кү й атасы Қ ұ рманғ азыдан алғ ан асыл мұ расын алтындай сақ тап, қ азынасына табыс етті.

1-жү ргізуші:

Халық аралық байланыста ә лемдік дең гейде қ олданылатын 6 тіл бар. Олар: ағ ылшын, француз, орыс, испан, қ ытай, араб тілдері. Жарқ ын болашақ қ а ұ мтылғ ан Қ азақ стан ү шін бү гінгі жағ дайда біздің кө п тіл білуіміз қ ажет. Бірақ ө зге тілді білсек те, ө з ана тілімізді ұ мытпай, қ астерлеп, қ ұ рметтей білуіміз керек. «Ө зге тілдің бә рін біл, ө з тілің ді қ ұ рметте!» дегендей, ө з тілімізді қ ұ рметтеп ө су біздің парызымыз.

2-жү ргізуші:

Мектебіміздің мақ таныштары ағ ылшын, орыс тілдерін жү йрік білетін жастарымызғ а сө з кезегін береміз.

Ә н. «Прекрасная далека» орындайтындар 11- сынып оқ ушылары.

Стихи. 6 - сынып оқ ушылары.

Ағ ылшын тілінде «You Are Not Alone» орындайтындар 11- сынып оқ ушылары.

1-жү ргізуші:

Танытқ ан қ азағ ымның қ азақ тығ ын,

Танытқ ан қ азағ ымның азаттығ ын,

Танытқ ан қ азағ ымның ғ ажаптығ ын,

Айналдым қ ұ діретің нен Қ азақ тілім.

Туғ ан тіл-ақ ыл ой дамуының негізгі жә не барша білімдердің қ азынасы.

Ия, бү гін біз ана тіліміздің қ ұ діреті мен ө міршең дігіне біршама кө з жеткізгендей болдық. Ана тілін ұ лы мұ хитқ а баласақ, біз соның жағ асына келіп екі алақ анымызды қ осып тұ рып қ ос уыстап іліп алып ішкендей ғ ана болдық деп ойлаймын. Оның терең іне бойлап тү біндегі інжу – маржанын ерінбей – жалық пай тере біліп ө зімізден кейінгі ұ рпақ қ а жеткізу біздің парызымыз.

2-жү ргізуші:

Тіл – ұ лттың жаны, халық тығ ының асыл белгісі, намысы, тыныс тіршілігінің кө зі, Ата Заң ымен қ орғ алатын, еркіндігінің ү ні. Оны қ ұ рметтеп, қ орғ ау, келешек ұ рпақ қ а жеткізу, Қ азақ станның бақ ытты да парасатты, білімді де ең бекқ ор ұ л-қ ыздары бізге ғ асырлар бойы ата-бабаларымыздан жеткен аманат.

1-жү ргізуші

Осымен «Тіл мерекесі» ө з мә ресіне жетті. Аспанымыз ашық, заманымыз тыныш, тіл мә ртебесі биік болсын, ағ айын!

Мақ саты: балалардың тіл туралы танымдық дең гейін кө теру, білімді, жан-жақ ты болуғ а ү йрету, бірнеше тіл білуге, ү йренуге деген қ ызығ ушылық тарын арттыру, ой-ө рісін, ойлау қ абілеттерін дамыту, шығ армашылық қ а, шапшаң дық қ а баулу, балаларды озық ойлы оқ ушы болуғ а тә рбиелеу.

Кө рнекілігі: интерактивтік тақ та.

Сайыстың жоспары:

І бө лім: Жедел жауап.

ІІ бө лім: Тіл-ө нер.

ІІІ бө лім: Бә рін білгім келеді.

ІV бө лім: Қ ызық ты ұ йқ астар.

V бө лім: Ө лең -сө здің патшасы.

Кіріспе сө з.

Тіл-адамзат баласына тә н ғ ажайып қ ұ былыс.Адамзат қ оғ амының аясында халық, ұ лт жә не оның тілі жү здеген, мың дағ ан жылдар бойы қ алыптасады.Ә р ел ө з тілі арқ ылы ә лемді. дү ниені. ө мірдің қ ұ нды тағ ылымдарын таниды да, келешек ұ рпақ тарына жеткізеді.Тіл -халық тарихы, тіл-ұ лттық қ азына, тіл-біздің намысымыз, арымыз, байлығ ымыз, барымыз.

-Қ айырлы кү н қ ұ рметті кө рермендер, қ онақ тар, сайыскерлер! Бү гінгі біздің «Жү зден-жү йрік, мың нан-тұ лпар»атты сайысымыз гуманитарлық пә ндер апталығ ы аясында ө ткізіліп отыр.Сайысымызғ а екі топ оқ ушы қ атысып отыр.

І топ: «Білгірлер».

Ұ раны: «Білекті бірді жығ ады, білімді мың ды жығ ады».

ІІ топ: «Тапқ ырлар».

Ұ раны: «Пайда ойлама ар ойла, Талап қ ыл артық білуге».

-Қ азылар орнық тырар ә ділдікті,

Кімдердің жауаптары кә міл шық ты.

Білім мен тапқ ырлық тың жарысында

Жең іске жетер дейміз нағ ыз мық ты! -демекші, ә ділқ азыларды таныстырып ө тейік

1.Ә БЖ -Бастемова А.Қ.

2. қ азақ тілі мұ ғ алімі: Альмағ амбетова Г.С.

3.қ азақ тілі мұ ғ алімі: Нұ рұ мова Б.Б.

-Ал, қ анеки, келің дер,

Бірің е-бірің ерің дер.

Білімің ізді тексеріп,

Ойынғ а қ атысып кө рің дер.-дей келе қ атысушыларғ а сә т сапар тілеймін.

«Білім деген- биік шың

Бақ ытқ а сені жеткізер.

Білім деген-ақ ылшың

Қ иындық тан ө ткізер», -деп сайысымыздың бірінші бө лімін бастаймыз.

І бө лім. «Жедел жауап».

Шарты: бұ л бө лімде ә р топқ а 10 сұ рақ тан қ ойылады.Ә р дұ рыс жауапқ а 1 ұ пай беріледі.Оқ ушы жауап бере алмағ ан жағ дайда келесі ойыншының жауап беруге мү мкіндігі болады.

Ітоп:

1.Қ Р-астанасы қ ай қ ала?

2.Ел басқ ару саласындағ ы ең жоғ арғ ы лауазым?

3.Кең ес Одағ ында алғ аш ғ арышқ а ұ шқ ан кім?

4.Қ азақ тың атақ ты кү рес шебері.

5.1маусым қ андай мереке?

6.Отан соғ ысына қ атысқ ан батыр қ ыздар кімдер?

7.Қ азақ тың ұ лттық аспабында орындалатын шығ арма

8. 2012жылы Лондонда ө ткен олимпиаданың ауыр атлетикадан женімпазы

9.Қ Р-ның Ә нұ ранының авторлары кімдер?

10.Абайдың шын аты кім?

ІІ топ:

1.Қ Р-ның рә міздерін ата

2.Қ азақ халқ ы ө зінің тұ ң ғ ыш Президентін қ ашан сайлады?

3.Қ азір қ ай жыл?

4.Қ азақ станда алғ аш ғ арышқ а ұ шқ ан кім?

5.Қ азақ тың ү ш биін ата.

6.Қ Р-ның Тә уелсіздік кү ні.

7.Қ азақ станның атақ ты суретшісі кім? «

8.6 шілде қ андай мереке?

9.2012 жылы Лондон олимпиадасының жең іл атлетикадан жең імпазы.

10.Қ азақ даласында алғ аш мектеп ашқ ан ұ лы ағ артушы кім?

ІІ бө лім. «Тіл- ө нер»

І топ:

1.Ең тә тті де тіл,...(ең ащы да тіл).

2.Оқ у-білім бұ лағ ы,...(білім-ө мір шырағ ы).

3.Жү з сом ақ шаң болғ анша,...(жү з досың болсын).

4.Білім таппай мақ танба,...(ө нер таппай баптанба).

5.Тіл- қ ылыштан...(да ө ткір).

6.Отан...(оттан да ыстық).

ІІ топ:

1.Шебердің қ олы -ортақ,...(шешеннің тілі- ортақ).

2.Отансыз адам-...(ормансыз бұ лбұ л).

3.Ер жігіт елі ү шін туады,...(елі ү шін ө леді).

4.Мектеп-кеме,...(білім- тең із).

5.Жақ сы жолдас- жанғ а серік,...(жаман жолдас-малғ а серік).

6.Ө нер алды-...(қ ызыл тіл).

ІІІ бө лім «Бә рін білгім келеді».

Пә ндер айдары. 4пә ннен 4сұ рақ тан барлығ ы 16 сұ рақ ә зірленген.Пә ндерді таң дау- оқ ушының ө з еркінде.

Ойынды ұ пайы тө мен топ бастайды.

Қ азақ тілі.

10… Фонетика нені зерттейді?

20.Қ азақ тілінде неше септік бар? Қ андай?

30.Сан есімдер қ ұ рамына қ арай нешеге бө лінеді? Оларды атап бер.

40.Есім сө здердің орнына қ олданылатын сө здер.

Ә дебиет.

10.Қ азақ ауыз ә дебиетінің тү рлері

20.«Менің атым -Қ ожа «повесінің авторы кім?

30.Ақ киімді, денелі, ақ сақ алды,

Соқ ыр мылқ ау, танымас тірі жанды.

Ү сті-басы-ақ қ ырау, тү сі суық,

Басқ ан жері сық ырлап, келіп қ алды…

Бұ л ө лең қ алай аталады жә не оның авторы кім?

40.Қ азақ тілі білімінің атасы, қ азақ ә ліпбиінің негізін салушы, қ ұ растырушы кім?

Математика

10.Тө рті тө ртке қ осып, тө ртке кө бейткенде қ анша болады? (32)

20. 0-ден бастап 9-ғ а дейінгі сандардың қ осындысы нешеге тең.(45)

30.Тү лкі ә рбір 6 секундта 4 рет секіреді.Ол10 рет секіру ү шін қ анша секунд кетеді? (15 секунд)

40.Ә лияның жасы қ азір10-да. Оның шешесі Динаның жасы Ә лиядан 4 есе ү лкен.Ә лияның жасы қ азіргіден екі есе ү лкен болғ ан кезде, Динаның жасы қ аншағ а толады? (50 жасқ а)

География

10.Қ азақ станда неше облыс орталығ ы бар? (14)

20.Жердің нақ ты ү лгісі.(Глобус)

30.Кө кжиектің неше тұ сы бар? (тө ртеу)

40.Жер бетінің қ ағ азғ а кішірейтіліп салынғ ан бейнесі.(Карта)

ІV бө лім Қ ызық ты ұ йқ астар.

Ә р топтың мү шесі жылдамдық пен сө здердің ұ йқ асын тауып айтады.

Ітоп:

1.Жизнь-ө мір, уголь-….(кө мір).

2.Число-сан, кровь-...(қ ан).

3.Молоко-сут, жди-… (кү т).

4.Человек –адам, шаг-...(қ адам).

5.Таможня- кеден, пол-...(еден).

ІІ топ:

1.Возьми- ал, мед-…(бал).

2.Рыба- балық, народ-…(халық).

3.Дверь- есік, колыбель-…(бесік).

4.Город- қ ала, ребенок- …(бала).

5.Игра-ойын, шея-…(мойын).

V. Ө лең – сө здің патшасы, сө з сарасы.

Ә р топтың жетекшілері шығ ып белгілі бір тақ ырыпта қ азақ ша ө лең дер оқ иды.Олар ө лең ді мә нерлеп оқ ып беруі тиіс.Бұ л кезең де тілдің машық тығ ы, оқ удың тазалығ ы бағ аланады.

Қ орытынды.

Білімнің мініп алып тұ лпарына,

Қ иналмай шық ты білім шындарына.

Бү гінігі сайысымыз аяқ талды,

Сө з кезегі ә ділқ азы алқ асына.

Бү гінгі сайысымызды қ орытындылап, жең імпаз топты анық тау ү шін қ азылар алқ асына сө з берейік.(Жең імпаздарды марапаттау)

Қ ұ рметті ұ стаздар, оқ ушылар! Осымен сайысымыз аяқ талды.Жарыс болғ ан соң, жең іс пен жең іліс қ атар жү реді.Жарыста жең ілсек те, ө мірде жең іске жете берулерің е тілектеспін.