Тарау. Жалпы ережелер. Азақстан Республикасындағы сайлау туралы

Азақ стан Республикасындағ ы сайлау туралы

Жалпы бө лiм

тарау. Жалпы ережелер

Ескерту. Конституциялық заң ның бү кіл мә тіні бойынша, 14-тарауды қ оспағ анда, " жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдары мү шелерінің ", " жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдарының мү шелерін", " жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органына мү ше", " жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдары мү шелігіне", " жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдарының мү шелігіне", " жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органының мү шелігіне", " жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдары мү шелерін", " жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдарының мү шелері", " жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдарының мү шелеріне", " жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдары мү шесінің ", " жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдары мү шесін", " жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органының мү шесі" деген сө здер тиісінше " ө зге де жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдары мү шелерінің ", " ө зге де жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдарының мү шелерін", " ө зге де жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органына мү ше", " ө зге де жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдары мү шелігіне", " ө зге де жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдарының мү шелігіне", " ө зге де жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органының мү шелігіне", " ө зге де жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдары мү шелерін", " ө зге де жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдарының мү шелері", " ө зге де жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдарының мү шелеріне", " ө зге де жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдары мү шесінің ", " ө зге де жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдары мү шесін", " ө зге де жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органының мү шесі" деген сө здермен ауыстырылды - Қ Р 2007.06.19 N 268 Конституциялық Заң ымен.

1-бап. Осы Конституциялық заң реттейтiн қ атынастар

Осы Конституциялық заң Республика Президентiнiң, Парламентiнiң Сенаты мен Мә жiлiсi, мә слихаттары депутаттарының жә не ө зге де жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдары мү шелерінің сайлауын ә зiрлеу мен ө ткiзу кезiнде пайда болатын қ атынастарды реттейдi, сондай-ақ Республика азаматтарының ерiк бiлдiру бостандығ ын қ амтамасыз ететiн кепiлдiктердi белгiлейдi.

Ескерту. 1-бапқ а ө згерiс енгізілді - Қ Р 1999.05.06 N 375 Заң ымен.

2-бап. Сайлау бостандығ ы

Республикадағ ы сайлау Республика азаматының сайлау жә не сайлану қ ұ қ ығ ын еркiн жү зеге асыруына негiзделедi.

3-бап. Сайлау қ ұ қ ығ ы принциптерi

1. Республика Президентiн, Парламентi Мә жiлiсiнiң жә не мә слихаттарының депутаттарын, ө зге де жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдарының мү шелерін сайлау жалпығ а бiрдей, тең жә не тө те сайлау қ ұ қ ығ ы негiзiнде жасырын дауыс беру жағ дайында ө ткiзiледi.

2. Республика Парламентi Сенатының депутаттарын сайлау жанама сайлау қ ұ қ ығ ы негiзiнде жасырын дауыс беру жағ дайында ө ткiзiледi.

3. Республика азаматтарының сайлауғ а қ атысуы ерiктi болып табылады. Азаматты сайлауғ а қ атысуғ а немесе қ атыспауғ а мә жбү рлеуге, сондай-ақ оның еркiн бiлдiрудi шектеуге ешкiмнiң де қ ұ қ ығ ы жоқ.

Ескерту. 3-тармақ жаң а редакцияда - Қ Р 1999.05.06 N 375 Заң ымен.

4-бап. Жалпығ а бiрдей сайлау қ ұ қ ығ ы

1. Жалпығ а бiрдей белсендi сайлау қ ұ қ ығ ы - Республиканың он сегiз жасқ а жеткен азаматтарының тегiне, ә леуметтiк, лауазымдық жә не мү лiктiк жағ дайына, жынысына, нә сiлiне, ұ лтына, тiлiне, дiнге кө зқ арасына, нанымына, тұ рғ ылық ты жерiне немесе кез келген ө зге жағ даяттарғ а қ арамастан, сайлауда дауыс беруге қ атысу қ ұ қ ығ ы.

2. Бә сең сайлау қ ұ қ ығ ы - Қ азақ стан Республикасы азаматтарының Қ азақ стан Республикасының Президентi, Қ азақ стан Республикасы Парламентiнiң, мә слихатының депутаты немесе жергiлiктi ө зiн-ө зi басқ ару органына мү ше болып сайлану қ ұ қ ығ ы.

3. Сайлауғ а сот iс-ә рекетке қ абілетсiз деп танығ ан, сондай-ақ сот ү кiмiмен бас бостандығ ынан айыру орындарында отырғ ан азаматтар қ атыспайды.

4. Мыналар:

1) сотталғ андығ ы белгіленген тә ртіппен ө телмеген немесе алып тасталмағ ан адам;

2) сыбайлас жемқ орлық қ ылмыс жә не сыбайлас жемқ орлық қ ұ қ ық бұ зушылық жасаудағ ы кінә сін сот заң да белгіленген тә ртіппен танығ ан адам Қ азақ стан Республикасының Президенттігіне, Қ азақ стан Республикасы Парламентінің, оның ішінде партиялық тізімдер бойынша, мә слихаттардың депутаттығ ына кандидат, сондай-ақ ө зге де жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдары мү шелігіне кандидат бола алмайды.

Ескерту. 4-бапқ а ө згерiс енгізілді - Қ Р 1998.05.08 N 222, 1999.05.06 N 375, 2004.04.14 N 545 Конституциялық Заң ымен, 2005.04.15. N 44 Конституциялық Заң ымен, 2009.02.09 N 124-IV (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-баптан қ араң ыз) Конституциялық Заң ымен.

5-бап. Тең сайлау қ ұ қ ығ ы

1. Сайлаушылар Республика Президентi, партиялық тізімдер бойынша сайланатын Парламенті Мә жілісінің депутаттары жә не мә слихаттарының депутаттары сайлауына тең негiздерде қ атысады ә рi олардың ә рқ айсысының бiр сайлау бюллетенiне тиiсiнше бiр дауысы болады.

2. Сайлаушылар Республиканың ө зге де жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдарының мү шелерін сайлауғ а тең негiздерде қ атысады ә рi олардың ә рқ айсысының тең дауыс саны болады.

3. Кандидаттардың сайлауғ а тең қ ұ қ ық тармен жә не шарттармен қ атысуына кепiлдiк берiледi.

Ескерту. 5-бапқ а ө згерiс енгізілді - Қ Р 1999.05.06 N 375 Заң ымен, 2004.04.14 N 545 Заң ымен, 2007.06.19 N 268 Конституциялық Заң ымен.

6-бап. Тө те сайлау қ ұ қ ығ ы

Республика Президентiн, Парламентi Мә жiлiсiнiң жә не мә слихаттарының депутаттарын, ө зге де жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдарының мү шелерін азаматтар тiкелей сайлайды.

7-бап. Жанама сайлау қ ұ қ ығ ы

1. Парламент Сенатының депутаттарын сайлауғ а таң даушылар - мә слихаттардың депутаты болып табылатын Республика азаматтары қ атысады.

2. Таң даушылар Сенат депутаттарын сайлауғ а тең негiздерде қ атысады ә рi олардың ә рқ айсысының Сенат депутатын сайлағ ан кезде бiр дауысы болады.

3. (алып тасталды)

Ескерту. 7-баптың 3-тармағ ы алып тасталды - Қ Р 1998.05.08 N 222 Заң ымен.

8-бап. Жасырын дауыс беру

Республика Президентiн, Парламентiнiң жә не мә слихаттарының депутаттарын, ө зге де жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдарының мү шелерін сайлауда жасырын дауыс берiледi ә рi сайлаушылардың еркiн бiлдiруiне қ андай да болсын бақ ылау жасау мү мкiндiгiне жол берiлмейдi.

9-бап. Сайлау жү йелерi

1. Президентті, Парламент Сенаты депутаттарын, сондай-ақ Қ азақ стан халқ ы Ассамблеясы сайлайтын Парламент Мә жілісі депутаттарын сайлау кезінде дауыс санаудың мынадай жү йесі қ олданылады:

1) (алып тасталды)

2) мыналар:

- дауыс беруге қ атысқ ан сайлаушылардың (таң даушылардың) елу процентiнен астамының дауысын алғ ан;

- қ айта дауыс беру кезiнде басқ а кандидатқ а қ арағ анда дауыс беруге қ атысқ ан сайлаушылардың (таң даушылардың) дауыс санының кө пшiлiгiн алғ ан.

1-1. Саяси партиялардан Парламент Мә жілісінің депутаттары біртұ тас жалпыұ лттық сайлау округі бойынша партиялық тізімдермен сайланады.

2. Мә слихаттардың депутаттарын сайлау кезiнде басқ а кандидаттарғ а қ арағ анда дауыс беруге қ атысқ ан сайлаушылардың дауыс санының кө пшiлiгiн алғ ан кандидат сайланғ ан болып саналады.

3. Ө зге де жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдарының мү шелерін сайлау кезiнде дауыс санаудың мынадай жү йесi қ олданылады:

1) (алып тасталды)

2) басқ а кандидаттарғ а қ арағ анда дауыс беруге қ атысқ ан сайлаушылардың кө пшiлiгi жақ тап дауыс берген кандидаттар сайланғ ан болып саналады.

Ескерту. 9-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ Р 1998.11.06 N 285 Заң ымен, 1999.05.06 N 375 Заң ымен, 2004.04.14 N 545 Заң ымен, 2007.06.19 N 268 (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-баптан қ араң ыз) Конституциялық Заң ымен.