күәлігінің мағынасы.

Аллаһ Тағ ала Мұ хаммедті пайғ амбар қ ылып жіберді жә не оны елшілікпен ә рі қ ұ лшылық пен шарапаттады.

Мұ хаммед пайғ амбарлар мен елшілердің мырзасы, жә не адам баласының ең жақ сысы ә рі олардың ішіндегі ең артығ ы болып табылады.

Қ иямет кү ні ең бірінші шапағ ат ететін ә рі шапағ атқ а рұ қ сат етілетіні де пайғ амбарымыз Мұ хаммед болады. Сондай-ақ қ ияметте ең бірінші қ абірі ашылатын жә не ең бірінші жә ннатқ а кіретін де пайғ амбарымыз Мұ хаммед. Аллаһ Тағ ала оны адамдарғ а оларды жә ннә тпен қ уандырушы жә не тозақ тан сақ тандырушы қ ылып, ә рі оларды Аллаһ қ а шақ ырушы, қ араң ғ ылық тан жарық қ а, зұ лымдық тан ә ділдікке, адасудан туралық қ а шығ аратын нұ рлы шырақ тү рінде жіберді. Қ андай бір жақ сылық болса, оны ү мметіне кө рсетті жә не қ андай бір жамандық болса, одан ү мметін сақ тандырып кетті.

Мұ хаммед Аллаһ тың елшісі деп куә лік ету — ол тек қ ана оны аузың мен айтып шектелетін сө з емес, керісінше бұ л сө здің ө зіне сай мағ ынасы ә рі оның талап ететін талаптары бар. Оның мағ ынасы: тілің мен жә не жү регің мен Мұ хаммед Аллаһ тың елшісі деп мойындауың. Демек тілің мен Мұ хаммед Аллаһ тың елшісі деп айтасың ә рі соғ ан жү регің мен иман келтіресің. Ал тек тілмен айтып, жү рекпен оны қ айтару — бұ л Аллаһ Тағ ала айтқ анындай, мұ нафық тардың жолы. Аллаһ Тағ ала Қ ұ ранда олар жайлы былай дейді:

{إ ِ ذ َ ا ج َ ا ء ك َ ا ل ْ م ُ ن َ ا ف ِ ق ُ و ن َ ق َ ا ل ُ و ا ن َ ش ْ ه َ د ُ إ ِ ن ّ َ ك َ ل َ ر َ س ُ و ل ُ ا ل ل ّ َ ه ِ و َ ا ل ل ّ َ ه ُ ي َ ع ْ ل َ م ُ إ ِ ن ّ َ ك َ ل َ ر َ س ُ و ل ُ ه ُ و َ ا ل ل ّ َ ه ُ ي َ ش ْ ه َ د ُ إ ِ ن ّ َ ا ل ْ م ُ ن َ ا ف ِ ق ِ ي ن َ ل َ ك َ ا ذ ِ ب ُ و ن َ * ا ت ّ َ خ َ ذ ُ و ا أ َ ي ْ م َ ا ن َ ه ُ م ْ ج ُ ن ّ َ ة ً }

«(Мұ хаммед), Егер мұ нафық тар сағ ан келсе, шындығ ында сен еш кү мә нсіз Аллаһ тың елшісісің деп кү ә лік береміз дейді. Аллаһ сенің оның елшісі екенің ді біледі жә не де Аллаһ мұ нафық тардың ә лбетте ө тірікші екендіктеріне кү ә лік етеді. Мұ нафық тар ө здерінің кү ә ліктерін қ алқ ан етіп алады». [45]

Мұ нафық тар кү ә ліктерін ө здеріне перде етіп алып, адамдарды Аллаһ тың жолынан тосады. Содық тан куә лікті тек тілмен айту жеткілікті емес.

Сол сияқ ты Мұ хаммед Аллаһ тың елшісі екенін тілмен айтпастан, оғ ан тек қ ана жү регімен сену де жетпейді. Егер адам оны айтуғ а шамасы келіп тұ рып, оны айтпаса, бұ л жеткілікті емес. Ө йткені мү шріктер пайғ амбарымыздың Аллаһ тың елшісі екенін білетін еді, бірақ олар оғ ан қ арсы келді. Аллаһ Тағ ала айтады:

{ق َ د ْ ن َ ع ْ ل َ م ُ إ ِ ن ّ َ ه ُ ل َ ي َ ح ْ ز ُ ن ُ ك َ ا ل ّ َ ذ ِ ي ي َ ق ُ و ل ُ و ن َ ف َ إ ِ ن ّ َ ه ُ م ْ ل ا َ ي ُ ك َ ذ ّ ِ ب ُ و ن َ ك َ و َ ل َ ك ِ ن ّ َ ا ل ظ ّ َ ا ل ِ م ِ ي ن َ ب ِ آ ي َ ا ت ِ ا ل ل ّ ه ِ ي َ ج ْ ح َ د ُ و ن َ }

«Ақ иқ атында олардың айтатындары сені кейітетінін білеміз. Олар сені ө тірікке санамайды. Бірақ залымдар Аллаһ тың аяттарына қ арсы келеді». [46]

Олар жү ректерімен пайғ амбарымызды Аллаһ -тың елшісі екенін білетін еді, бірақ та оларды оның пайғ амбарлығ ын мойындаудан ө здерінің тә каппарлық тары жә не оғ ан деген қ ызғ аншақ тық -тары қ айтарағ ан еді.

Сол сияқ ты оны тілмен айтып жү рекпен сеніп қ оя салу да жеткілікті емес. Міндетті тү рде ү шінші нә рсе керек, ол: пайғ амбарымызғ а еру. Аллаһ Тағ ала Қ ұ ранда:

{ف َ ا ل ّ َ ذ ِ ي ن َ آ م َ ن ُ و ا ْ ب ِ ه ِ و َ ع َ ز ّ َ ر ُ و ه ُ و َ ن َ ص َ ر ُ و ه ُ و َ ا ت ّ َ ب َ ع ُ و ا ْ ا ل ن ّ ُ و ر َ ا ل ّ َ ذ ِ ي َ أ ُ ن ز ِ ل َ م َ ع َ ه ُ أ ُ و ْ ل َ ئ ِ ك َ ه ُ م ُ ا ل ْ م ُ ف ْ ل ِ ح ُ و ن َ }

«Оғ ан (яғ ни, пайғ амбарымыз Мұ хаммедке) иман келтірген, оны қ ұ рметтеп, оғ ан жә рдем еткен жә не де оның келуімен тү сірілген нұ рғ а (яғ ни, Қ ұ ранғ а) ергендер, солар ғ ана қ ұ тылушылар» [47] - деді.

Сондық тан Абу Толиб пайғ амбарымызды Аллаһ тың елшісі екенін білген, оғ ан ө те кө п жә рдем етіп, оны ө з қ орғ ауына алғ ан. Бірақ та оғ ан пайғ амбарымыз мағ ан ер дегенде одан бас тартты, нә тижесінде ол тозақ иелерінен болды.

Демек, адам қ ашан пайғ амбарымызғ а ермейінше, ол мұ сылман болмайды. Сол ү шін міндетті тү рде оның пайғ амбарлығ ын іштей жә не сырттай мойындаумен жә не оғ ан иман келтірумен қ атар, оғ ан еру шарт етіледі. Бұ ның барлығ ы ғ ұ ламар айтқ анындай тө рт нә рсеге келіп тіреледі, олар:

ط ا ع ت ه ف ي م ا أ م ر ، و ت ص د ي ق ه ف ي م ا أ خ ب ر ، و ا ج ت ن ا ب م ا ع ن ه ن ه ى و ز ج ر ، و أ ن ل ا ي ع ب د ا ل ل ه إ ل ا ب م ا ش ر ع.

Ә міріне бой ұ сыну, айтқ ан хабарларын растау, қ айтарғ ан жә не тыйым салғ ан істерден ұ зақ болу жә не Аллаһ қ а тек ол шариғ аттағ ан ғ ибадаттармен ғ ана қ ұ лшылық ету.

Біріншісі: Ә міріне бой ұ сыну. Аллаһ Қ ұ ранда:

{و َ م َ ا أ َ ر ْ س َ ل ْ ن َ ا م ِ ن ر ّ َ س ُ و ل ٍ إ ِ ل ا ّ َ ل ِ ي ُ ط َ ا ع َ ب ِ إ ِ ذ ْ ن ِ ا ل ل ّ ه ِ }

«Қ андай бір пайғ амбар жіберсек, тек Аллаһ тың қ алауыман оғ ан бойұ сынылсын деп жібердік» [48]- деді.

Пайғ амбарымызғ а бойұ сыну уә жіп. Ө йткені ол Аллаһ тың елшісі ә рі оның сағ ан ә мір еткені — ол Аллаһ тың ә мірі. Пайғ амбарымыз шариғ атты ө з ойынан алмайды, бірақ оны Аллаһ тан бізге жеткізеді. Аллаһ Қ ұ ранда:

{و َ م َ ا ي َ ن ط ِ ق ُ ع َ ن ِ ا ل ْ ه َ و َ ى ، إ ِ ن ْ ه ُ و َ إ ِ ل ّ َ ا و َ ح ْ ي ٌ ي ُ و ح َ ى }

«Ол ө з ойынан сө йлемейді, оның сө йлегені кө кейіне салынғ ан уахи ғ ана» [49] - деді.

Пайғ амбарымызғ а бой ұ сыну — Аллаһ қ а бой ұ сыну. Аллһ Қ ұ ранда:

{م ّ َ ن ْ ي ُ ط ِ ع ِ ا ل ر ّ َ س ُ و ل َ ف َ ق َ د ْ أ َ ط َ ا ع َ ا ل ل ّ ه َ }

«Кім пайғ амбарғ а бағ ынса, расында Аллаһ қ а бағ ынғ ан болады» [50];

{ق ُ ل ْ أ َ ط ِ ي ع ُ و ا ْ ا ل ل ّ ه َ و َ ا ل ر ّ َ س ُ و ل َ }

«Оларғ а Аллаһ қ а жә не пайғ амбарғ а бойұ сының -дар де»; [51]

{ي َ ا أ َ ي ّ ُ ه َ ا ا ل ّ َ ذ ِ ي ن َ آ م َ ن ُ و ا ْ أ َ ط ِ ي ع ُ و ا ْ ا ل ل ّ ه َ و َ أ َ ط ِ ي ع ُ و ا ْ ا ل ر ّ َ س ُ و ل َ و َ أ ُ و ْ ل ِ ي ا ل أ َ م ْ ر ِ م ِ ن ك ُ م ْ }

«Ей иман келтіргендер, Аллаһ қ а бойұ сының дар, пайғ амбарғ а бойұ сының дар жә не араларың дағ ы ә мірлерің е бойұ сының дар» [52] - деді.

Аллаһ Тағ ала адамдардың тура жол табуларын пайғ амбарымызғ а бойұ сынуғ а баланысты қ ылып қ ойды, Аллаһ Қ ұ ранда:

{ق ُ ل ْ أ َ ط ِ ي ع ُ و ا ا ل ل ّ َ ه َ و َ أ َ ط ِ ي ع ُ و ا ا ل ر ّ َ س ُ و ل َ ف َ إ ِ ن ت َ و َ ل ّ َ و ا ف َ إ ِ ن ّ َ م َ ا ع َ ل َ ي ْ ه ِ م َ ا ح ُ م ّ ِ ل َ و َ ع َ ل َ ي ْ ك ُ م م ّ َ ا ح ُ م ّ ِ ل ْ ت ُ م ْ و َ إ ِ ن ت ُ ط ِ ي ع ُ و ه ُ ت َ ه ْ ت َ د ُ و ا و َ م َ ا ع َ ل َ ى ا ل ر ّ َ س ُ و ل ِ إ ِ ل ّ َ ا ا ل ْ ب َ ل َ ا غ ُ ا ل ْ م ُ ب ِ ي ن ُ }

«(Мұ хаммед) Оларғ а: Аллаһ қ а бой ұ сының дар жә не пайғ амбарғ а бойұ сының дар де. Ал егер олар ол екеуіне бойұ сынудан бет бұ рса, шындығ ында пайғ амбар тек ө зіне жү ктелгенге, сендер ө здерің е жү ктелгенге міндеттісің дер. Ал егер пайғ амбарғ а бойұ сынсаң дар, тура жол табасың дар. Сондай ақ пайғ амбарғ а тек қ ана дінді анық тап жеткізу міндет –де». [53]

Сондай-ақ кім Аллаһ қ а жә не оның елшісіне бойұ сынса, Аллаһ Тағ ала оны адамзаттың ең қ ұ рметті адамдарымен бірге қ ылады. Аллаһ Тағ ала бұ л жайында:

{و َ م َ ن ي ُ ط ِ ع ِ ا ل ل ّ ه َ و َ ا ل ر ّ َ س ُ و ل َ ف َ أ ُ و ْ ل َ ئ ِ ك َ م َ ع َ ا ل ّ َ ذ ِ ي ن َ أ َ ن ْ ع َ م َ ا ل ل ّ ه ُ ع َ ل َ ي ْ ه ِ م م ّ ِ ن َ ا ل ن ّ َ ب ِ ي ّ ِ ي ن َ و َ ا ل ص ّ ِ د ّ ِ ي ق ِ ي ن َ و َ ا ل ش ّ ُ ه َ د َ ا ء و َ ا ل ص ّ َ ا ل ِ ح ِ ي ن َ و َ ح َ س ُ ن َ أ ُ و ل َ ئ ِ ك َ ر َ ف ِ ي ق ً ا }

«Кім Аллаһ қ а жә не пайғ амбарғ а бойұ сынса, міне солар Аллаһ оларды нығ метке бө леген пайғ амбарлар, шыншылдар, шә һ идтер жә не игілермен бірге болады. Олар нендей жақ сы жолдастар»[54] - деді.

Кім Аллаһ қ а жә не оның елшісіне бойұ сынса, Аллаһ Тағ ала оны зор табысқ а жеткізеді, оны жә ннатқ а кіргізеді, жә не ол онда мә ң гі қ алады:

{ و َ م َ ن ي ُ ط ِ ع ِ ا ل ل ّ ه َ و َ ر َ س ُ و ل َ ه ُ ي ُ د ْ خ ِ ل ْ ه ُ ج َ ن ّ َ ا ت ٍ ت َ ج ْ ر ِ ي م ِ ن ت َ ح ْ ت ِ ه َ ا ا ل أ َ ن ْ ه َ ا ر ُ خ َ ا ل ِ د ِ ي ن َ ف ِ ي ه َ ا و َ ذ َ ل ِ ك َ ا ل ْ ف َ و ْ ز ُ ا ل ْ ع َ ظ ِ ي م ُ }

«Кім Аллаһ қ а жә не елшісіне бойұ сынса, астарынан ө зендер ағ атын жә ннаттарғ а кіргізледі де, олар онда мә ң гі қ алады. Міне осы — зор табыс». [55]

Ал пайғ амбарғ а қ арсы шығ у — ол Аллаһ қ а қ арсы шығ у. Аллаһ Қ ұ ранда:

{ و َ م َ ن ي َ ع ْ ص ِ ا ل ل ّ َ ه َ و َ ر َ س ُ و ل َ ه ُ ف َ إ ِ ن ّ َ ل َ ه ُ ن َ ا ر َ ج َ ه َ ن ّ َ م َ خ َ ا ل ِ د ِ ي ن َ ف ِ ي ه َ ا أ َ ب َ د ً ا }

«Кім Аллаһ қ а жә не оның елшісіне қ арсы шық са, шындығ ында ол ү шін онда мә ң гі қ алатын тозақ оты бар»; [56]

{و َ م َ ن ي َ ع ْ ص ِ ا ل ل ّ ه َ و َ ر َ س ُ و ل َ ه ُ و َ ي َ ت َ ع َ د ّ َ ح ُ د ُ و د َ ه ُ ي ُ د ْ خ ِ ل ْ ه ُ ن َ ا ر ً ا خ َ ا ل ِ د ً ا ف ِ ي ه َ ا و َ ل َ ه ُ ع َ ذ َ ا ب ٌ م ّ ُ ه ِ ي ن ٌ }

«Кімде-кім Аллаһ қ а жә не оның елшісіне қ арсы келіп, оның шектерінен шық са, Аллаһ оны онда мә ң гі қ алатын тозақ қ а кіргізеді жә не оғ ан қ орлаушы азап бар» [57] - деді.

Сондық тан Мұ хаммед Аллаһ тың елшісі деп куә лік еткен адам ү шін оның ә міріне бойұ сынуы уә жіп болады. Ө йткені Аллаһ Тағ ала:

{ و َ م َ ا آ ت َ ا ك ُ م ُ ا ل ر ّ َ س ُ و ل ُ ف َ خ ُ ذ ُ و ه ُ و َ م َ ا ن َ ه َ ا ك ُ م ْ ع َ ن ْ ه ُ ف َ ا ن ت َ ه ُ و ا }

«Аллаһ тың елшісі сендерге нені берсе соны алың дар де, неден қ айтарса, одан қ айтың дар» [58] - деді.

Тағ ы бір аятта:

{ ف َ ل ْ ي َ ح ْ ذ َ ر ِ ا ل ّ َ ذ ِ ي ن َ ي ُ خ َ ا ل ِ ف ُ و ن َ ع َ ن ْ أ َ م ْ ر ِ ه ِ أ َ ن ت ُ ص ِ ي ب َ ه ُ م ْ ف ِ ت ْ ن َ ة ٌ أ َ و ْ ي ُ ص ِ ي ب َ ه ُ م ْ ع َ ذ َ ا ب ٌ أ َ ل ِ ي م ٌ }

«Оның ә міріне [59] қ арсы келушілер бір апатқ а душар болуынан немесе оларғ а жан тү ршігерлік азап келуінен сақ тансын» [60]- деді.

Екіншісі: Пайғ амбарымыздың айтқ ан хабар-ларын растау.

Демек пайғ амбарымыз бір нә рсе туралы айтса, оны еш кідірусіз, бірден қ абылдау уә жіп болады. Оның айтқ анын ө з ақ ылың а салып салыстыруың а болмайды. Ө йткені пайғ амбарымыздың айтқ анын ақ ылың а салу жә не егер ақ ылың а сай келмесе оны қ айтару — бұ л қ азырғ ы кү ндегі философтардың жолдары. Кім пайғ амбарымыздың айтқ андарын ө зінің ақ ылына салып қ абылдап немесе қ айтаратын болса, ол пайғ амбарғ а емес, ө зінің ақ ылына ергескен болады.

Пайғ амбарымыз кө птеген кө мес істері жайында хабар берді, Аллаһ Тағ ала жайында, періштелер жайында, ө тіп кеткен нә рселер жайлы, бұ рынғ ы кездегі ү мметтер жайлы, сол сияқ ты келешекте болатын қ иямет кү ні, оның белгілері, жаннат, тозақ жайлы хабар берді. Бұ ның барлығ ын растау уә жіп. Ө йткені пайғ амбарымыз бұ ның барлығ ын ө з ойынан айтпайды, керісінше бұ ларды Аллаһ тың уахиы арқ ылы айтады. Сондық тан бұ л шындық, онда ешқ андай ө тірік жоқ. Аллаһ Қ ұ ранда:

{و َ م َ ا ي َ ن ط ِ ق ُ ع َ ن ِ ا ل ْ ه َ و َ ى ، إ ِ ن ْ ه ُ و َ إ ِ ل ّ َ ا و َ ح ْ ي ٌ ي ُ و ح َ ى }

«Ол ө з ойынан сө йлемейді, оның сө йлегені кө кейіне салынғ ан уахи ғ ана» [61]- деді.

Кім пайғ амбарымыздың хабарларын растама-са, ол мү мінге жатпайды жә не Мұ хаммед Аллаһ тың елшісі деген кү ә лігінде шыншылдық білдірмеген болады.

Оның айтқ андарын растағ ан адам — Мұ хаммед Аллаһ тың елшісі деп ақ иқ ат кү ә лік берген болады ә рі ол кү ә лік пайғ амбарымыздың айтқ андарын растаумен ғ ана толық болады. Кім оның хадарларына сенбесе, ол мұ нафық тарғ а жатады. Аллаһ Тағ ала мұ сылмандарды пайғ амбары-мызды растағ андары себепті мақ тап былай деді:

{و َ ا ل ّ َ ذ ِ ي ج َ ا ء ب ِ ا ل ص ّ ِ د ْ ق ِ و َ ص َ د ّ َ ق َ ب ِ ه ِ أ ُ و ْ ل َ ئ ِ ك َ ه ُ م ُ ا ل ْ م ُ ت ّ َ ق ُ و ن َ }

«Сондай шындық ты ә келген жә не оны растағ андар, міне солар тақ уалар» [62]- деді.

Бұ л аяттағ ы «шындық ты ә келген» деген сө зді Мужахид, Қ атада, Рабиъ ибн Анас жә не Ибн Зайд: ол Мұ хаммед деді. «Оны растағ андар» деген сө зді Абдурахман ибн Зайд ибн Аслә м: ол мұ сылмандар деді.

Аллаһ Тағ ала пайғ амбарымыздың ә келгенін ө тірікке шығ арғ ан адамды қ ор қ ылды, ә рі оғ ан қ атты азап уә де етіп былай деді:

{ف َ م َ ن ْ أ َ ظ ْ ل َ م ُ م ِ م ّ َ ن ك َ ذ َ ب َ ع َ ل َ ى ا ل ل ّ َ ه ِ و َ ك َ ذ ّ َ ب َ ب ِ ا ل ص ّ ِ د ْ ق ِ إ ِ ذ ْ ج َ ا ء ه ُ أ َ ل َ ي ْ س َ ف ِ ي ج َ ه َ ن ّ َ م َ م َ ث ْ و ً ى ل ّ ِ ل ْ ك َ ا ف ِ ر ِ ي ن َ }

«Аллаһ қ а ө тірік айтқ ан, сондай-ақ ө зіне шындық келген кезде, оны ө тірікке шығ арғ аннан залымырақ кім бар? Кә пірлердің орны тозақ та емес пе?». [63]

Тә псіршілер бұ л аяттағ ы: «шындық» деген сө зді: Мұ хаммед ә келген Қ ұ ран деді.

Аллаһ Тағ ала Мү ддә ссір сү ресінде пайғ амбарымыз Қ ұ ранда ә келген хабарларды ө тірікке шығ арғ ан адам туралы былай деді:

ذ َ ر ْ ن ِ ي و َ م َ ن ْ خ َ ل َ ق ْ ت ُ و َ ح ِ ي د ا ً * و َ ج َ ع َ ل ْ ت ُ ل َ ه ُ م َ ا ل ا ً م َ م ْ د ُ و د ا ً * و َ ب َ ن ِ ي ن َ ش ُ ه ُ و د ا ً * و َ م َ ه ّ َ د ْ ت ُ ل َ ه ُ ت َ م ْ ه ِ ي د ا ً * ث ُ م ّ َ ي َ ط ْ م َ ع ُ أ َ ن ْ أ َ ز ِ ي د َ * ك َ ل ّ َ ا إ ِ ن ّ َ ه ُ ك َ ا ن َ ل ِ آ ي ا ت ن َ ا ع َ ن ِ ي د ا ً * س َ أ ُ ر ْ ه ِ ق ُ ه ُ ص َ ع ُ و د ا ً *إ ِ ن ّ َ ه ُ ف َ ك ّ َ ر َ و َ ق َ د ّ َ ر َ * ف َ ق ُ ت ِ ل َ ك َ ي ْ ف َ ق َ د ّ َ ر َ * ث ُ م ّ َ ق ُ ت ِ ل َ ك َ ي ْ ف َ ق َ د ّ َ ر َ * ث ُ م ّ َ ن َ ظ َ ر َ * ث ُ م ّ َ ع َ ب َ س َ و َ ب َ س َ ر َ * ث ُ م ّ َ أ َ د ْ ب َ ر َ و َ ا س ْ ت َ ك ْ ب َ ر َ * ف َ ق َ ا ل َ إ ِ ن ْ ه َ ذ َ ا إ ِ ل ّ َ ا س ِ ح ْ ر ٌ ي ُ ؤ ْ ث َ ر ُ * إ ِ ن ْ ه َ ذ َ ا إ ِ ل ّ َ ا ق َ و ْ ل ُ ا ل ْ ب َ ش َ ر ِ * س َ أ ُ ص ْ ل ِ ي ه ِ س َ ق َ ر َ

«(Мұ хаммед) Мен соқ а басы тү рінде (жалғ ыз) жаратқ анды ө зіме қ ой! Мен оғ ан мол мал-дә улет жә не (ә рқ ашан алдында) дайын тұ ратын ұ лдарды бердім. Жә не оғ ан (ө мірдің барлық нығ меттерін) жең іл етіп қ ойдым. Сосын, ол тағ ы арттыруымды дә ме етті. Жоқ, (оның дә месі бекер)! Ө йткені, ол біздің аяттарымызғ а қ арсылық жасады. Жақ ында мен оны бір ө р тасқ а (яғ ни, ө тіп болмайтын тоспағ а) жолық тырамын. Ө йткені, ол (Қ ұ ранды естігеннен кейін, бұ л Илә һ и кітапқ а қ андай жала табу туралы) ойлады, жоспар тү зді. Жоқ болғ ыр, қ андай жоспар тү зді-а?! Сосын ол (ойлағ ан жоспарларына) қ арады. Сосын (Қ ұ раннан бір айып таба алмағ аннан кейін, маң дайын) тырыстырды жә не (бетін) бү рістірді. Сосын (шындық тан) бет бұ рды жә не тә каппарлық қ ылды. Енді ол: «Бұ л (Қ ұ ран Аллаһ тың сө зі емес, бә лкім), тек қ ана (бұ рынғ ылардан) айтылып келе жатқ ан бір сиқ ыр. Бұ л тек қ ана адамның сө зі»-деді. Жақ ында мен оны сақ арғ а (тозақ қ а) кіргіземін».[64]

Ү шіншісі: Пайғ амбарымыз қ айтарғ ан жә не одан тыйғ ан істерінен ұ зақ болу.

Пайғ амбарымыз кө птеген сө здерден, істерден жә не кө птеген сипаттардан қ айтарды. Пайғ ам-барымыз бір істен қ айтаратын болса, онда адам баласына зиян болғ андығ ы ү шін қ айтарады. Ал бір істке бұ йыратын болса, онда адамғ а пайдасы болғ андығ ы ү шін бұ йырады. Егер пенде оның қ айтарғ анынан қ айтпаса, ол Мұ хаммед Аллаһ тың елшісі деген куә лігін ө тірікке шығ арғ ан жә не оны кеміткен болады. Қ алай ол Мұ хаммед Аллаһ тың елшісі деп тұ рып, ө зі оның қ айтарғ ан істерінен қ айтпайды? Аллаһ Тағ ала былай дейді:

{ و َ م َ ا آ ت َ ا ك ُ م ُ ا ل ر ّ َ س ُ و ل ُ ف َ خ ُ ذ ُ و ه ُ و َ م َ ا ن َ ه َ ا ك ُ م ْ ع َ ن ْ ه ُ }

«Аллаһ тың елшісі сендерге нені берсе соны алың дар да, неден қ айтарса, одан қ айтың дар». [65]

Пайғ амбарымыз ө зінің хадисінде:

" إ ِ ذ َ ا ن َ ه َ ي ْ ت ُ ك ُ م ْ ع َ ن ْ ش َ ي ْ ء ٍ ف َ ا ج ْ ت َ ن ِ ب ُ و ه ُ و َ إ ِ ذ َ ا أ َ م َ ر ْ ت ُ ك ُ م ْ ب ِ أ َ م ْ ر ٍ ف َ أ ْ ت ُ و ا م ِ ن ْ ه ُ م َ ا ا س ْ ت َ ط َ ع ْ ت ُ م ْ "

«Егер сендерді бір нә рседен қ айтарсам, одан қ айтың дар, ал сендерге бер нә рсені бұ йырсам, оны шамаларың келгенше орындаң дар» [66] - дейді.

Ақ иқ атында сахабалар пайғ амбарымыздың тыйым салғ ан істерінен қ айтуда біз ү шін ө негелі мысал кө рсетті. Арақ харам етілген кезде олар одан бірден қ айтып:

" ا ن ت ه ي ن ا ، ا ن ت ه ي ن ا "

«Тыйылдық, тыйылдық» - деген еді.

Тіпті олардың кейбіреулері қ олдарында кесені ұ стап тұ рып, арақ тың харам екенін естігенде, оны ішпестен бірден тө гіп тастады.

Сондық тан кімде-кім Мұ хаммед Аллаһ тың елшісі деп куә лік етсе, міндетті тү рде оғ ан пайғ амбарымыздың қ айтарғ анынан қ айту керек болады.

Тө ртіншісі: Аллаһ қ а тек пайғ амбарымыз шариғ аттағ ан ғ ибадаттармен ғ ана қ ұ лшылық ету.

Бұ л ақ ырғ ы нү кте ө те маң ызды. Ө йткені кө птеген адамдар пайғ амбарғ а бойұ сынуы мү мкін, оны ө тірікке шығ армай, оның қ айтарғ ан нә рселерінің кө бінен қ айтып, оның бұ йрық тарын орындауы мү мкін. Бірақ Аллаһ қ а қ ұ лшылық етуге келгенде пайғ амбарымызғ а ергесуді естен шығ арып қ ояды да, сол себепті дінге жаң алық енгізушілерден, яғ ни, бидғ ат істеушілерден болып қ алады.

Оғ ан мысал: кейбір адамдарды ол уақ ыттарда нә піл намаздарды оқ уғ а болмайтын уақ ыттарда нә піл намаз оқ ып жатқ анын кө ресің, немесе таң намазының азанынан кейінгі екі ракағ ат сү ннетке қ осып, оны тө рт рә кә ғ ат қ ылып оқ ып жатқ андарын кө ресің. Егер оларғ а: бұ л уақ ыттарда намаз оқ уғ а болмайды, таң намазының сү ннеті екі-ақ рә кә ғ ат десең, ол сағ ан: жоқ, бұ л Аллаһ ү шін! - дейді. Демек, қ ашан ол намаз болса болды, оны қ алағ ан уақ ытымда, қ алай болса да оқ и беремін деп ойлайды, бұ л — надандық қ а жатады.

Сондық тан қ ұ лшылық тек пайғ амбарымыз кө рсеткеніндей болуы керек. Адам қ ұ лшылық та пайғ амбарымыздың сү ннетін басшылық қ а қ ойып ғ ибадат етуі керек жә не пайғ амбар оны шариғ аттамағ ан ғ ибадаттарды істеуден ұ зақ болуы керек. Егер ол шариғ атта жоқ ғ ибадаттарды істеушінің ниеті жақ сы болса да, ол онымен сауап ү міт етсе де, оның бұ л ғ ибадаттары батыл болады. Ө йткені оны пайғ амбарымыз істемеген, ал тек ниеттің жақ сы болуы пайда бермейді. Сондық тан міндетті тү рде пайғ амбарымызғ а ергесу керек. Ө йткені ғ ибадаттар тауқ ифия, яғ ни адамғ а пайғ амбарымыз оны шариғ аттамағ ан ғ ибадаттарды істеуіне болмайды. Бұ л жайлы пайғ амбарымыз:

" م َ ن ْ ع َ م ِ ل َ ع َ م َ ل ً ا ل َ ي ْ س َ ع َ ل َ ي ْ ه ِ أ َ م ْ ر ُ ن َ ا ف َ ه ُ و َ ر َ د ّ ٌ "

«Кім біз оғ ан бұ йырмағ ан істі істейтін болса, ол оғ ан қ айтарылады» - деді. Яғ ни, қ абыл етілмейді.

Тағ ы бір хадисте:

" ع َ ل َ ي ْ ك ُ م ْ ب ِ س ُ ن ّ َ ت ِ ي و َ س ُ ن ّ َ ة ِ ا ل ْ خ ُ ل َ ف َ ا ء ِ ا ل ر ّ َ ا ش ِ د ِ ي ن َ ا ل ْ م َ ه ْ د ِ ي ّ ِ ي ن َ و َ ع َ ض ّ ُ و ا ع َ ل َ ي ْ ه َ ا ب ِ ا ل ن ّ َ و َ ا ج ِ ذ ِ و َ إ ِ ي ّ َ ا ك ُ م ْ و َ م ُ ح ْ د َ ث َ ا ت ِ ا ل ْ أ ُ م ُ و ر ِ ف َ إ ِ ن ّ َ ك ُ ل ّ َ م ُ ح ْ د َ ث َ ة ٍ ب ِ د ْ ع َ ة ٌ و َ إ ِ ن ّ َ ك ُ ل ّ َ ب ِ د ْ ع َ ة ٍ ض َ ل َ ا ل َ ة ٌ "

«Сендерге менің сү ннетімді жә не менен кейінгі тура жолғ а бастаушы халифалардың жолын ұ стануларың міндет болады, оларғ а азу тістерің мен жармасың дар[67] жә не дінге жаң алық егнгізуден сақ таның дар, ө йткені ә рбір жаң а іс — бидғ ат, ал ә рбір бидғ ат — адасу» [68]- деді.

Сондық тан пайғ амбарымыз оны шариғ ат-тамағ ан ғ ибадатты істеу тыйым салынғ ан бидғ аттқ а жатады. Тіпті егер оны пә ленше мен пә ленше бұ йырса немесе оны кө п адамдар істеп жү рсе де, қ ашан ол Аллаһ тың елшісінен келмесе, ол бидғ ат ә рі адасу болады. Сондық тан қ андай бір адам: «Ниетім жақ сы, Аллаһ тан сауап ү міт етемін» деп кез келген бидғ атты істейтін болса, оның амалы қ абыл етілмейді. Ө йткені, адамдардың ойлары мен қ алаулары маң ызды емес, керісінше маң ызды болғ ан нә рсе — пайғ амбарғ а ергесу, оғ ан бойұ сыну.

Егер біз қ алағ анымызды істеп, кез келген нә рсені ғ ибадат деп, оны ө зімізге қ ұ лшылық тың бір тү рі қ ылып алатын болсақ, онда біз пайғ амбарғ а мұ қ таж болмайтын едік. Бірақ Аллаһ Тағ ала ө зінің рақ ымдылығ ынан бізді ө з ақ ылдарымызғ а, немесе пә ленше мен пә леншенің ойларына жү ктеп қ оймады. Ө йткені бұ л істер шариғ атқ а, Аллаһ қ а, оның елшісіне қ айтарылады. Сондай-ақ кез-келген ғ ибадат тек қ ана Аллаһ жә не оның елшісі шариғ аттағ ан нә рсеге сә йкес болса ғ ана адамғ а пайда береді. Міне осы барлық бидғ аттардан ұ зақ болу керек екенін білдіреді. Осығ ан орай, кімде-кім пайғ амбарымыздың сү ннетінде жоқ нә рсені істейтін болса, ол дінге бидғ ат енгізген болады ә рі Мұ хаммед Аллаһ тың елшісі деп кү ә лік етпеген болады. Ө йткені кім Мұ хаммед Аллаһ тың елшісі деп ақ иқ ат кү ә лік етсе, ол оның сү ннетімен жү реді ә рі дінге ө з ойынан еш нә рсе қ оспайды, сондай-ақ біреудің қ осқ ан жаң алығ ына да ермейді.

Адам баласына ең бірінші парыз болғ ан нә рсе Аллаһ тан басқ а қ ұ лшылық қ а лайық ты еш бір тә ң ір жоқ жә не Мұ хаммед оның елшісі деп кү ә лік ету жә не осы кү ә ліктің талап еткенін орындау болып табылады. Кім осы кү ә ліктің мағ ынасын білсе жә не соғ ан сә йкес амал қ ылса, ол ең бақ ытты адам болып есептеледі. Шейхуль ислам Ибн Таймия былай дейді: «Адамдардың ең бақ ыттылары ә рі ең ұ лы нығ метке бө ленгендері жә не ең жоғ арғ ы дә режеге ие болғ андары — пайғ амбарғ а толығ ымен ерген жә не білім мен амалда оғ ан сай болғ андары» - деді.

Аллаһ Тағ ала баршамызды осы кү ә лікке сай амал қ ылып дү ние-ақ ыреттің бақ ытына, ұ лы нығ меттерге жә не Аллаһ тың алдындағ ы жоғ ары дә режелерге жеткізсін!

Барлық мадақ тар ә лемдердің Раббысы Аллаһ қ а тә н!

*******

[1]Мә идә.3

[2]Ә лі Имран.85

[3]Мә йдә.48

[4]Хаж. 78

[5] Бухарий (335), Муслим (521) Жә бірдің хадисінен риуаят етті.

[6]Бақ ара. 185

[7]Саф.9

[8]Нахл.90

[9]Бухарий (8), Муслим (16).

[10] Соффат.35-36

[11]Анкабут.61

[12] Анкабут.63

[13] Юнус.31

[14] Қ ұ лшылық қ а лайық ты ешбір тә ң ір жоқ.

[15]Аллаһ тан басқ а.

[16]Зұ хруф.86

[17] Бұ л хадисті имам Муслим Османнан риуаят еткен.

[18]Сод.5

[19]Хұ журат. 15

[20] Тә убе. 45

[21] Муслим р-ты.

[22]Муслим р-ты.

[23]Бә йинә. 5

[24] Бухарий р-ты.

[25]Бухарий р-ты.

[26] Анғ ам.88

[27] Муслим р-ты.

[28]Мұ нафиқ ун.1, 2

[29]Бухарий р-ты.

[30]Бақ ара. 165

[31] Бухарий р-ты.

[32]Бухарий р-ты.

[33] Имам Ахмад р-ты. Иман келтірмейсің дер дегені: имандарың толық болмайды деген мағ ынаны білдіреді.

[34] Ә лі ымран. 31

[35] Мұ хаммед. 9

[36] Бухарий р-ты.

[37] Зү мә р.54

[38] Ибн Саъди тә псірі.

[39] Лұ қ ман. 22

[40] Ниса.65

[41]Хатиб жә не Хаким р-ты.

[42] Соффат. 35-36.

[43]Бақ ара. 256

[44] Муслим р-ты.

[45] Мұ нафиқ ун.1, 2

[46] Ә нғ ам.33

[47]Ағ раф. 157

[48]Ниса. 64.

[49]Нә жім.3, 4.

[50]Ниса. 80

[51]Ә лі имран. 32

[52]Ниса.59

[53]Нұ р. 54

[54]Ниса.69

[55] Ниса. 13

[56] Жын. 23

[57] Ниса. 14

[58]Хашр. 7

[59] Пайғ амдардың ә міріне

[60] Нұ р. 63

[61]Нә жім. 3, 4

[62] Зү мә р. 33

[63]Зү мә р. 32

[64]Мү ддә ссір. 11-27

[65] Хашр. 7

[66] Бухарий(7288), Муслим(1337) Абу Хурайра дан риуаят етті.

[67] Яғ ни, оны мық тап ұ станың дар.

[68] Абу Дауд (4607), Тирмизий (2676), Ибн Мә жжә (42, 43) жә не имам Ахмад 28/373 (17144) Ирбад ибн Сарияның хадисінен риуаят етті.