Дорогие женщины кафедры

Микрабиологияның дамуында жә не оның бір саласы иммунология ғ ылымының қ алыптасуында И.И.Мечниковтың (1845-1916) ең бегі ерекше.

-қ абыну реакциясының механизмін ашты. Жасушалық теориясының негізін жасады, сол ү шін 1908 жылы Нобель сыйлығ ымен марапатталды.

Роберт Кох микробтардың этиологиялық рө лін дә лелдеу мү мкіндігін қ арастыруды қ олдады.

-1882 жылы ол туберкулез таяқ шасын бқ ліп алды жә не жан -жақ ты зерттеді.

-1883 жылы тырысқ ақ вирионын тапты.

- 1886 жылы туберкулин препаратын жасады.

Бактериологиялық зерттеу ә дістерін жетілдіруде жә не бірқ атар аурулардың қ оздырғ ыштарын ашуда неміс ғ алымы Роберт Кохтың (1843-1910) ең бегі зор.Ашқ ан ең бегі ү шін Швеция академиясы 1905 жылы желтоқ санда медицина саласы бойынша оны Нобель сыйлығ ымен марапаттады.

Луи Пастер;

-жұ қ палы аурулар қ оздырғ ыштарын зерттеудің негізгі ә дістерін енгізді;

-стафилококтарды, стрептакоктарды, шошқ а тілмесінің, тауық тырысқ ағ ының қ оздырғ ыштарын ашты.

-асептика, антисептика залалсыздандыру тә сілдерінің дмуына ә сер етті;

-алғ ашқ ы рет шіріту, ашыту процесін микроорганизмдер қ оздыратынын; микробтардың анаэробты да жә не аэробты да тыныс ала – алатынын анық тағ ан;

- практикалық иммунологияның негізін қ алады.Қ ұ тыру ауруына, кү йдіргі, тауық тырысқ ағ ына қ арсы вакцина жасап шығ арды;

-жұ қ палы аурулар патологиясында микроорганзмдер рө лін ғ ылыми тұ рғ ыда ділелдеп шық ты.

Микробиология – жай кө зге кө рінбейтін, ұ сақ тірі организмдерді, олардың қ ұ рылысы мен биологиялық, биохимиялық қ асиеттерін, табиғ атта жү ріп жатқ ан процестердегі ролін, адам тұ рмысындағ ы пайдасы мен зиянын жан-жақ ты зерттейтін ғ алым.

Медициналық микробиология — адамда ауру қ оздыратын микроорганизмдерді, олардың организммен қ арым-қ атынасын зерттейді, жұ қ палы ауруларды емдеу мен олардан алдын-ала сақ тандырудың лабораториялық диагностикасы жә не арнаулы ә дістерін жасауды карастырады.

Медициналық микрабиология клиникалық пә ндерден бұ рын оқ ытылады, ол- медик- студентті жұ қ палы аурулар, тері венирологиялық аурулар, хирургия, генекология, терапия жә не басқ а медициналық ғ ылым салалары бойынша микробтар қ оздыратын профильдік ауруларғ а диагноз қ ою жә не емдеумен байланысты арнайы пә ндермен зерделеуге дайындайды.Ол адамдар ү шін патогенді микроорганизмдерді (вирустар, бактериялар, саң ырауқ ұ лақ тар, риккетсиялар, хламидиялар, қ арапайымдыларды)зерттейді.

Кез –келген мамандық тағ ы дә рігерге микрабиология, вирусалогия жә не иммуналогия ғ ылымының негізін игеру, оны практикалық қ ызметінде колдана білуге мү мкіндік береді:

-Жұ қ палы ауруларды ауруханаішілік (оппортуникальдық госпитальді) жә не басқ а да табиғ аты микробты ауруғ а уақ ытылы дұ рыс диагноз қ ою.

-Қ алыпта микрофлораның бұ зылуы(дисбактериоз), иммуннодефицитті аутоиммунды жә не аллергиялық қ алыпты негізгі емдеу кезінде ескеру;

-Рецепиент пен донор, ана мен бала арасындағ ы иммундық сә йкестіктің қ иыншылық тарын жең у;

-Экологиялық жә не санитарлық микрабиологиялық қ иыншылық тарды жең у;

-Емдеу жә не алдын алу жумыстарында иммунобиолгиялық жә не микробқ а қ арсы препаратты дайындау жә не қ олдану тә сілдерін білу.

Микроорганизмдер - кө бінесе бір клеткалы, ө те ұ сақ, жай кө рінбейтін тірі организмдер. Олар миллиметрдің мың нан бірлігі- микронмен ө лшененді. Бұ лардың қ ұ рылысын, сыртқ ы пішінін жә не қ озғ алысын зерттеу ү шін кем дегенде 400-500 есе ү лкен арнаулы аспап-микроскоп қ олданылады. Қ азір 800-1300 есе ү лкейтіп кө рсететін биологиялық микроскопты пайдаланады.

Микроорганизмдердің басым кө пшілігі — бактериялар. Сонымен қ атар микробиология тө менгі сатыдағ ы саң ырауқ ұ лақ тарды, ашытқ ы саң ырауқ ұ лақ тарын, ұ сақ балдырларды, қ арапайым организмдерді, вирустарды да зерттейді.
Микробиология ботаника мен зоология ғ ылымдарының қ арапайым организмдерді зерттейтін салаларымен тығ ыз байланысты. Микробиология — микроорганизмдердің биохимиялық ә рекеттерін, қ оректік заттарды ө згертудегі олардың негізгі ролі қ арастырылады.

Микроорганизмдер тіршілігінің ең бір айқ ын байқ алатын жері-ашу процесі. Кү нделікті кө ріп жү рген сыра мен тү рлі шараптар, тағ амдардың шіріп, бү лінуі жә не кө геруі бә рі де осы микроорганизмдердің ә серінен болады.

Микробиология ғ ылымы кө птеген жаң алық тармен теориялық жә не практикалық жең істіктермен толық тырылады. Халық шаруашылығ ының тү рлі қ ажеттері мен мақ саттарына сә йкес бұ л ғ ылым-жалпы микробиология, техникалық немесе ө неркә сіптік микробиология, тағ амдық микробиология, ауыл шаруашылық микробиологиясы, медициналық микробиология, эпидемиология, мал дә рігерлік микробиология жә не вирусология болып бірнеше салағ а бө лінеді.
Жалпы микробиология – микроорганизмдердің ө згергіштігі мен тұ қ ым қ уалаушылығ ына, дамуы мен тіршілік етуінің негізгі заң дылық тарына жалпы сипаттама береді, олардың табиғ атта заттар алмасу процесіндегі ролін жә не оны адам баласының пайдасына қ олданудың мү мкіндіктерін зерттейді.

Техникалық немесе ө неркә сіптік микробиология – микроптардың тіршілігі нә тижесінде тү зілетін ө німдердің адам баласына ең қ ажеттілерін іс жү зінде ө ндізудің ғ ылыми негіздерін жасайды, оларды кө птеп ө ндіруді қ арастырады. Техникалық микробиологияның дамуы барысында ашыту ө неркә сібі, антибиотиктерді, ферменттерді, витаминдерді, амин қ ышқ ылдарын ө ндіретін ө ндірістер ұ йымдастырылады.

Медициналық микробиология - адамдар ауру қ оздыратын микроорганизмдерді, олардың организммен қ арым-қ атынасын зерттейді, жұ қ палы ауруларды емдеу мен олардың алдын-ала сақ тандырудың лабораториялық диагностикасы жә не арнаулы ә дістерін жасауды қ арастырады.

Эпидемиология -адам мен жануарларда кездесетің ә ртү рлі жұ қ палы аурулардың жаппай таралуы жолдарын жә не олардың шығ у себептерін анық тайды жә не олармен кү ресу шараларын белгілейді.

Вирусология -ө сімдіктерде, жануарларда, адамдарда жә не бактерияларда вирустардың даму заң дылық тарын зерттейді, вирустық ауруларды табудың ә дістері мен жолдарын белгілейді жә не емдеу, алдын –ала сақ тандыру жағ дайларын қ арастырады.

Микробиология тарихында римнің профессоры Афанаси Қ ирхердің (1601-1680) есімі де аталуы тиіс. Қ ирхер сасығ ан ет, щарап сіркесін, сү тті қ арап, онда тү рлі қ ұ рттардың кездесетінің байқ ады. Ол қ анды қ арап, онда тү рлі клеткаларды кө реді.
Микроорганизмдерді алғ аш рет ашу Голландия ә уесқ ойы Антон ван Левенгуктің (1632-1723) есімімен тікелей байланысты. Жас кезінен шыныларды қ ұ растырумен кө п айналысқ ан ол, заттарды 160-300 есеге дейін ү лкейте алатын алғ ашқ ы микроскопты қ ұ растырғ ан. Орыс оқ ымыстысы И.И.Мечниковтың 1845-1916 ең бегі зор. Ол микробиологияда бір қ атар жаң алық тар ашты. Соның ішінде, ә сіресе иммунитет жә не бактериология жайындағ ы ең бектері ө те бағ алы. И.И.Мечников фагоцитоз жә не оның иммунитеттегі ролі туралы тың ғ ылық тық ілім жасады.

Бактериялар -бір клеткалы ағ залар, хлорифилі жоқ, ө сімдіктердің бір тү рі. Олар кө птеген инфекцияның ауру қ оздырғ ыштарынан тұ рады. Олардың ө те ү лкен жә не ұ сақ, орташа тү рлері болады. Ең ірі бактериялар сібір жарасы, гангрена қ оздырғ ыштары.

Иммунология (иммунитет жә не грек. logos – ілім) – организмнің ә ртү рлі антигендерге (организмге тү скен жат текті агенттер) молекулалық, жасушалық жә не басқ а физиологиялық реакцияларын жә не осығ ан байланысты организмде пайда болатын ө зіндік ерекше жә не ө зіндік емес қ ұ былыстарды зерттейтін медицина жә не биология ғ ылымдарының сабақ тас саласы. Иммунология организмнің қ орғ аныш қ абілетін жә не онда пайда болатын иммунитетті зерттейді. Иммуналогия медицина, ветеринария, биология, т. б. кө птеген ғ ылым салаларымен тығ ыз байланысты. Иммунологияның дамуына 18 ғ асырдың аяғ ында медицина мен биологияда ашылғ ан жаң алық тар ү лкен ық пал етті.

Дорогие женщины кафедры