Дәріс № 2

Тақ ырыбы: Аппараттық жабдық тар жә не бағ дарламалық қ амсыздандыру

Дә рістің сұ рақ тары:

1. Аппараттық қ ұ рал тү сінігі.

2. Орта процессоры жә не оның жұ мыс істеу тә ртіптері.

3. Мультипроцессорлық ө ң деу.

4. Жадтың қ абаттары. Кө шу регистрі.

5. Жадыны қ орғ ау.

6. Перифериялық қ ұ ралдар жә не олардың жұ мыс істеу тә ртіптері.

7. Виртуалды жад. Жадқ а тікелей кіріс.

8. Жадының иерархиясы.

9. Бағ дарламалық қ амсыздандыру.

Аппараттық қ ұ рал – компьютер орнатылымы: процессор, жады орнатылымы, кіріс-шығ ыс орнатылымы, жә не де берілген қ ұ ралды қ абылдау жіберу.

Орталық процессор жә не оның жұ мыс істеу режимі. Екі режиімге кө ң іл бө лгеніміз дұ рыс: тапсырма режимі (problem state) жә не супервизор режимі (supervisor state ). Операциялық жү йеде супервизор режимінде жұ мыс атқ арылады, барлық командаларғ а нұ сқ ау бере отырып атқ арылады.

Мультипроцесстік ө ң деулер (multiprocessing). Мультипроцестік жү йе бірнеше жү йеде, бірдей жадыда жә не операциялық жү йеде жұ мыс істейді.

Жадының қ абаттасуы. Жадының қ абаттасу тә сілі (storage interleaving) оперативті жадының жылдамдығ ын кө бейтуде қ олданылады. Жадының қ абаттасуы кезінде кө ршілік адрестік ұ яшық тар ә ртү рлі модульдік жадыда орналасады, сондық тан бір мезгілде қ олданысқ а келеді.

Регистрдің араласуы. Регистірдің араласуы (relocation register) динамикалық араласудыбағ дарламаны жадыда сақ тауғ а кө мектеседі.Регистрге базалық адрес араластырылады, ол негізгі жадыда сақ талады.

Біраз нә тижелердің болуы ү шін жә не де жұ мыс істеп тұ рғ анғ а тә уелді болмай тексеретін ә діс ол опрос ( polling ) жіберу.

Бұ зу (прерывание - interrupts ) бір жағ дайдан екінші жағ дайғ а ө туге мү мкіндік береді. Қ алыпты жағ дай, бө гет болғ ан жағ дайда сақ тап қ алады.

Буферизация. Буфер (buffer) – бұ л оперативті жады обылысы. Буферизацияның қ олданылуының бірнеше ә дістері бар. Қ арапайым буферизация процесі берілген процессормен жә не процесс буферде уақ ыт бойынша бө лінген. Екінші буферизация тә сілі осы екі процесті бірге атқ арады.

Жадыны қ орғ ау. Жадыны қ орғ ау storage protection ) ең негізгі шартты жұ мыс жү йе ү шін жадыда сақ тау адрес диапазонын қ адағ алайды.

Жадыда сақ тау кілттік жады қ орғ ауымен (storage protect keys) бұ л программа кілті бар программағ а ғ ана рұ қ сат етіледі.

Кіру –шығ у каналдары. Негізгі канал қ ұ рылғ ымен, параллель жұ мыс істеуін кө бейтеді.

Жады циклін басып алу. Канал мен процессор арасында ө зіндік бір кедергі болып қ алуы мү мкін. – бұ л негізгі жадығ а рұ қ сат болып табылады.

Адреске қ атысы. Жұ мысты қ амту ү шін адрестік қ атынас қ олданылады.

Виртуалдық жады. Виртуалдық жады (virtual storage) программада адресті кө рсетеді. Виртуалдық адрес динамикалық болып келеді. Виртуалдық жадыда парақ тық ұ йымдастыру (paging ) қ олданылады жә не сигментация (segmentation ) бағ дарламаның бө лігін жә не логикалық компоненттерді қ арастырады.

Тікелей жадығ а кіріс (ТЖК). Тікелей жадығ а кіріс (Direct Memory Access, DMA) – негізгі операция кіріс шығ ыстағ ы символдар негізгі жадығ а беріледі.

Жадттың иерархиясы (storage hierarchy). Қ азіргі заманғ а сай машиналарда бірнеше жады бар: кэш –жады (cache, storage)опреративті, ішкі жады т.б осы жадылардың барлығ ы иерархия жадын қ ұ райды.

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Жадының қ абаттасу концепциясы неде негізделеді?

2. Қ арапайм жә не екілік буферизацияның айырмашалақ тары неде?

3. Жадыны қ орғ ау тә сілдері.

4. Спулинг тү сінігі туралы айтың ыз.

5. Жадығ а тікелей кіріс қ алай ұ йымдастырылады?

6. Селекторлық жіне мультиплекстік каналдардың айырмашалақ тары.

7. Виртуалды жадыны қ олдану тә сілі қ андай мү мкіндіктерді береді?