![]() Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
Шредингер теңдеуі
Классикалық механикада кү ш жә не ө ріс ә серінен қ озғ алатын бө лшектің координаттары мен импульстарының бұ рынғ ы жә не болашақ мә ндерін қ озғ алыс тең деуі арқ ылы бірмә нді анық тауғ а болады (егер бұ лардың қ айсыбір уақ ыт мезетінде мә ндері берілген болса). Ал микробө лшектер ү шін бұ л ә діс қ олдануғ а келмейді. Себеп мынада. Микробө лшектердің корпускулалық ә рі толқ ындық қ асиеттері болатындығ ына ә бден кө з жеткізілді. Осыдан ә р тү рлі кү ш ө рістерінде бө лшектің қ озғ алысын қ арастырғ анда бұ лардың толқ ындық табиғ атын ескеру қ ажет екендігі келіп шығ ады. Сонды бө лшек қ озғ алысын бейнелеу ү шін Зат бө лшектерінің толқ ындық қ асиеттері жайындағ ы де-Бройль идеясын дамыта келе, австрия физигі Э. Шредингер ө зінің атақ ты тең деуін ұ сынды (1926). Осы тең деу ә р тү рлі кү ш ө рістерінде қ озғ алатын бө лшектің толқ ындық функцияларын табуғ а мү мкіндік береді. Шредингер тең деуі былай жазылады:
мұ ндағ ы т – бө лшек массасы, і – жорамал бірлік, U – бө лшектің потенциалдық энергиясы, Шредингер тең деуі – бұ л Ньютон механикасының тең деулері, электромагниттік ө ріс ү шін Максвелл тең деулерімен жә не т.б. қ атар қ азіргі заманғ ы физиканың іргелі тең деулерінің бірі, жә не де ол қ орытылып шығ арылмайды. Оны бастапқ ы негізгі ұ йғ арым деп қ арастыру керек. Шредингер тең деуінің дұ рыстығ ы теория нә тижелерінің эксперимент деректерімен толық ү йлесуімен, жә не де практикада қ олданыс тапқ ан, мысалы, мазерлерде, лазерлерде, жартылай ө ткізгішті қ ондырғ ыларды жә не т.т. кө птеген болжаулармен расталады. Кванттық теорияда ерекше ролді стационарлық кү йлер атқ арады, бұ ларда барлық бақ ыланатын физикалық шамалар уақ ыт ө ткенде ө згермейді. Стационарлық кү йлер ү шін Шредингер тең деуі:
Оны мына тү рде жазуғ а болады:
Шредингер тең деуі берілген кү йдің толқ ындық функциясын табуғ а, демек кең істіктің ә р тү рлі нү ктелерінде бө лшектің болу ық тималдығ ын анық тауғ а мү мкіндік береді. Студенттердің ө зін-ө зі тексеруге арналғ ан сұ рақ тары: 1. Атомның қ ұ рылысы қ андай? 2. Атомның модельдерін сипаттап берің із. 3. Альфа-бө лшек қ андай бө лшек? 4. Сутегі атомының спектрлік сызық тарының қ андай сериялары бар? 5. Бор постулаттарын тү сіндірің із. 6. Де-Бройль толқ ыны ұ зындығ ының бө лшек массасына тә уелділігі 7. қ андай? 8. Де-Бройль гипотезасының мә ні неде? 9. Толқ ындық функцияның мағ ынасы қ андай? 10. Координата мен импульс ү шін анық талмаушылық қ атыстарының физикалық мағ ынасы қ андай? 11. Гейзенбергтің анық талмаушылық қ атыстарын жазып кө рсетің із. Ұ сынылатын ә дебиеттер: Негізгі ә дебиеттер: [5, б.60-79; 2, б.304-366] Қ осымша ә дебиеттер: [6, б.35-41]
|