ККККККК 4 страница

Қ ылмыстық жауаптылық тан босатудың негіздері мен тә ртібі. Қ ылмыстық жауаптылық тан жә не жазалаудан босату 65-бап. Шын ө кiнуiне байланысты қ ылмыстық жауаптылық тан босату 1. Бiрiншi рет кiшiгiрiм немесе орташа ауырлық тағ ы қ ылмыс жасағ ан адам, егер ол қ ылмыс жасағ аннан кейiн айыбын мойындап ө з еркiмен келсе немесе қ ылмысты ашуғ а жә рдемдессе, немесе қ ылмыс келтiрген зиянды ө згеше тү рде қ алпына келтiрсе, қ ылмыстық жауаптылық тан босатылуы мү мкiн. 2. Жеке адамғ а қ арсы ауыр немесе аса ауыр қ ылмысты қ оспағ анда, қ ылмыс жасағ ан адам, егер ол ұ йымдасқ ан топ немесе қ ылмысты сыбайластық (қ ылмысты ұ йым) жасағ ан қ ылмыстарда болғ ызбауғ а, ашуғ а немесе тергеуге, ұ йымдасқ ан топ немесе қ ылмысты сыбайластық (қ ылмысты ұ йым) жасағ ан қ ылмысқ а басқ а да қ атысушыларды анық тауғ а белсендi тү рде жә рдемдессе, қ ылмыстық жауаптылық тан босатылуы мү мкiн. Қ ажеттi қ орғ ану шегiнен асқ ан кезде қ ылмыстық жауаптылық тан босату Қ оғ амдық қ ауiптi қ ылмыстан болғ ан ү рейлену, қ орқ у немесе сасқ алақ тау салдарынан қ ажеттi қ орғ ану шегiнен асқ ан адамды сот iстiң мә н-жайын ескере отырып, қ ылмыстық жауаптылық тан босатуы мү мкiн. 67-бап. Жә бiрленушiмен татуласуына байланысты қ ылмыстық жауаптылық тан босату 1. Ауыр емес қ ылмыс жасағ ан немесе адамның қ айтыс болуымен немесе оның денсаулығ ына ауыр зиян келтiрумен байланысты емес орташа ауыр қ ылмысты бiрiншi рет жасағ ан адам, егер ол жә бiрленушiмен татуласса жә не келтiрiлген зиянның есесiн толтырса, қ ылмыстық жауаптылық тан босатуғ а жатады.2. Орташа ауыр қ ылмыс жасағ ан адам, егер ол жә бiрленушiмен татуласса жә не жә бiрленушiге келтiрiлген зиянның есесiн толтырса, қ ылмыстық жауаптылық тан босатылуы мү мкiн. Ескiру мерзiмiнiң ө туiне байланысты қ ылмыстық жауаптылық тан босату 1. Егер қ ылмыс жасалғ ан кү ннен бастап мынадай мерзiмдер ө тсе, адам қ ылмыстық жауаптылық тан босатылады: а) кiшiгiрiм қ ылмыс жасағ аннан кейiн екi жыл; б) орташа ауырлық тағ ы қ ылмыс жасағ аннан кейiн бес жыл; в) ауыр қ ылмыс жасағ аннан кейiн он бес жыл; г) аса ауыр қ ылмыс жасағ аннан кейiн жиырма жыл. 2. Ескiру мерзiмi қ ылмыс жасағ ан кү ннен бастап жә не сот ү кiмi заң ды кү шiне енген кезге дейiн есептеледi. 3. Егер қ ылмыс жасағ ан адам тергеуден немесе соттан жалтарса, ескiру мерзiмiнiң ө туi тоқ татылады. Бұ л ретте ескiру мерзiмiнiң ө туi адамның ұ сталғ ан немесе оның айыбын мойындап келген кезiнен бастап жаң артылады. Бұ л орайда, егер қ ылмыс жасағ ан уақ ыттан берi жиырма бес жыл ө тсе жә не ескiру тоқ татылмаса, адам қ ылмыстық жауапқ а тартылмауы керек. 4. Егер ауыр немесе аса ауыр қ ылмыс жасағ ан адам осы баптың бiрiншi бө лiгiнде аталғ ан мерзiм ө ткенге дейiн жаң адан қ асақ ана қ ылмыс жасаса, ескiру мерзiмi тоқ татылады. Мұ ндай реттерде ескiру мерзiмi жаң а қ ылмыс жасағ ан кү ннен қ айта басталады. Ескiру мерзiмi ө ткенге дейiн адам тағ ы да қ ылмыс жасағ ан ө зге реттерде ә рбiр қ ылмыс бойынша ескiру мерзiмi дербес ө тедi. 5. Егер сот талап қ ою мерзiмiнiң бiтуiне байланысты адамды қ ылмыстық жауаптылық тан босату мү мкiн деп таппаса, ө лiм жазасы ө мiр бойына бас бостандығ ынан айырумен ауыстырылады, ал ө мiр бойына бас бостандығ ынан айыру жиырма бес жыл мерзiмге бас бостандығ ынан айырумен ауыстырылады. 6. Бейбiтшiлiк пен адамзаттың қ ауiпсiздiгiне қ арсы қ ылмыс, сондай-ақ террористiк қ ылмыс жасағ ан адамдарғ а ескiру мерзiмi қ олданылмайды. Жазаны ө теуден мерзiмiнен бұ рын-шартты тү рде босату 1. Тү зеу жұ мыстарын, ә скери қ ызмет бойынша шектеу, бас бостандығ ын шектеу немесе бас бостандығ ынан айыру жазасын ө теп жү рген жә не сот тағ айындағ ан жазаны толық ө теудi қ ажет етпейтiн адамды сот қ ұ қ ық бұ збайтын мiнез-қ ұ лқ ы, ең бекке (оқ уғ а) адал қ арағ аны, кө ркемө нерпаздар ұ йымдарының жұ мысына жә не тә рбиелiк iс-шараларғ а белсендi қ атысқ аны, қ ылмысымен келтiрген залалын ө теу жө нiнде шаралар қ олданғ аны ү шiн сот тағ айындағ ан жазадан шартты тү рде мерзiмiнен бұ рын босатуы мү мкiн. Бұ л орайда ол адам қ осымша жаза тү рiн ө теуден толық немесе iшiнара босатылуы мү мкiн. 3. Жазадан шартты тү рде-мерзiмiнен бұ рын босату сотталғ ан адам: а) кiшiгiрiм жә не орташа ауырлық тағ ы қ ылмысы ү шiн тағ айындалғ ан жаза мерзiмiнiң кемiнде ү штен бiрiн; б) ауыр қ ылмысы ү шiн тағ айындалғ ан жаза мерзiмiнiң кемiнде жартысын; в) аса ауыр қ ылмысы ү шiн тағ айындалғ ан жаза мерзiмiнiң кемiнде ү штен екiсiн ө тегеннен кейiн қ олданылуы мү мкiн. 4. Бас бостандығ ынан айыруғ а сотталушының нақ ты ө теу мерзiмi алты айдан кем болмауы керек. 5. Сот тағ айындағ ан ө мiр бойы бас бостандығ ынан айыру жазасын ө теп жү рген адам, егер сот ол бұ л жазаны одан ә рi ө теудi қ ажет етпейдi деп таныса жә не кемiнде жиырма бес жыл бас бостандығ ынан айыруды iс жү зiнде ө тесе, мерзiмiнен бұ рын-шартты тү рде босатылуы мү мкiн. 6. Мерзiмiнен бұ рын-шартты тү рде босатылғ ан адамның мiнез-қ ұ лқ ына бақ ылау жасауды босатылғ ан адамның тұ рғ ылық ты жерi бойынша - iшкi iстер органдары, ал ә скери қ ызметшiлер жө нiнде - ә скери бө лiмдер мен мекемелердiң командованиесi жү зеге асырады. 7. Мерзiмiнен бұ рын-шартты тү рде босату қ олданылғ ан адам, егер жазаның қ алғ ан ө телмеген бө лiгi iшiнде: a) бiрнеше рет ә кiмшiлiк қ ұ қ ық бұ зушылық жасап, ол ү шiн оғ ан ә кiмшiлiк жаза қ олданылса немесе сот жү ктеген мiндеттердi орындаудан ә дейi жалтарса, шартты тү рде мерзiмiнен бұ рын босатуды қ олдану кезiнде сот осы баптың алтыншы бө лiгiнде аталғ ан органдардың ұ сынуы бойынша шартты тү рде мерзiмiнен бұ рын босатудың кү шiн жою жә не жазаның ө телмеген бө лiгiн орындау туралы қ аулы ете алады; б) қ ылмыс абайсызда жасалса, жаң а қ ылмысқ а жаза тағ айындау кезiнде мерзiмiнен бұ рын-шартты тү рде босатудың кү шiн жою немесе оны сақ тау туралы мә селенi сот шешедi; в) қ ылмыс қ асақ ана жасалса, сот оғ ан осы Кодекстiң 60-бабында кө зделген ережелер бойынша жаза тағ айындайды. Егер сот мерзiмiнен бұ рын-шартты тү рде босатудың кү шiн жойса, абайсызда қ ылмыс жасағ ан жағ дайда да жаза осы ережелер бойынша тағ айындалады. 8. Ө лiм жазасы тү рiндегi жаза кешiрiм жасау тә ртiбi бойынша бас бостандығ ынан айырумен ауыстырылғ ан, жазасын ө теу кезең iнде қ асақ ана қ ылмыс жасағ ан, сондай-ақ бұ рын шартты тү рде мерзiмiнен бұ рын босатылғ ан адамғ а мерзiмiнен бұ рын-шартты тү рде босату қ олданылмайды. Жазаның ө телмеген бө лiгiн неғ ұ рлым жең iл жаза тү рiмен ауыстыру 1. Кiшiгiрiм, орташа ауыр жә не ауыр қ ылмыс ү шiн бас бостандығ ынан айыру жазасын ө теп жү рген адамғ а сот оның жазасын ө теу кезiндегi мiнез-қ ұ лқ ын ескере отырып, жазаның ө телмей қ алғ ан бө лiгiн оның жең iл тү рiмен ауыстыра алады. Бұ л орайда адам жазаның қ осымша тү рiн ө теуден толық немесе iшiнара босатылуы мү мкiн. 2. Жазаның ө телмеген бө лiгi, сотталғ ан адам ауыр емес жә не орташа ауыр қ ылмыс жасағ аны ү шiн жаза мерзiмiнiң кем дегенде ү штен бiр бө лiгiн, ауыр қ ылмысы ү шiн немесе бас бостандығ ынан айыру тү рiндегi жазаны ө теуден шартты тү рде мерзiмiнен ерте босатылғ ан жә не жазаның ө телмей қ алғ ан бө лiгi кезең iнде жаң а қ ылмыс жасағ ан адам жаза мерзiмiнiң жартысын нақ ты ө тегеннен кейiн жазаның неғ ұ рлым жең iл тү рiмен ауыстырылуы мү мкiн.3. Жазаның ө телмеген бө лiгiн ауыстыру кезiнде сот осы Кодекстiң 39-бабында аталғ ан жаза тү рлерiне сә йкес, осы Кодексте ә рбiр жаза тү рi ү шiн кө зделген шекте жазаның кез келген неғ ұ рлым жең iл тү рiн таң дап алуы мү мкiн..

Қ ылмыстық заң ның тү сінігі мен міндеттері. Қ ылмыстық заң ү ғ ымы мен маң ызы жә не оның негізгі мазмұ ны. Жеке тұ лғ аның мү ддесін қ орғ ау қ ажеттілігі, қ оғ ам мен мемлекет мү ддесін қ орғ ау - қ ылмыстық заң ды шығ ару немесе ө згерту негізі ретінде. Қ ылмыстық заң ның функциялары. Қ ылмыстық заң ның заң ғ а сә йкес нормативтік актілер алдындағ ы басымдылығ ы. Қ ылмыстық –қ ұ қ ық тық сипаттағ ы ө зге шаралардың болатындығ ын анық тайтын нормативтік қ ұ қ ық тық акт. Қ ылмыстық заң ның белгілері: 1. Қ ылмыстық заң ды Конституцияда қ атаң регламенттелген процедура бойынша Қ Р мемлекеттік билігінің жоғ арғ ы органдары қ абылдайды. 2. Қ ылмыстық заң да Конституыциядан жә не конституциялық заң дардан кейінгі жоғ арғ ы заң дық кү ш болады. Заң дық кү ш дегеніміз нормативтік актінің ә рекет ету, мынадан кө рініс табады: а) бір де бір басқ а орган заң ды бұ зуғ а жә не ө згертуге қ ұ қ ылы емес; б) барлық басқ а нормативтік актілер заң ғ а қ айшы келуге тиіс емес; в) ө зге нормативтік актілер заң ғ а қ айшы келген жағ дайда заң ғ а басымдылық беріледі. Қ ылмыстық заң дардың қ ұ рылымы. Қ ылмыстық қ ұ қ ық тық нормалардың тү сінігі мен ерекшелігі. Қ ылмыстық заң намадағ ы Жалпы жә не Ерекше бө лім нормаларының кұ рылымы. Диспозиция мен санкцияның тү сінігі жә не тү рлері. Диспозиция қ ылмыс деп танылып, жасағ аны ү шін жаза белгіленген іс-ә рекеттерді кө рсетеді. Санкция дегеніміз – қ ылмыстық –қ ұ қ ық тық норманың бө лігі жә не Қ К-нің жазаның тү рі мен мө лшерін анық тайтын баптарының бө лігі. Ол: мү лде анық талғ ан, біршама анық талғ ан жә не балама санкцияларғ а бө лінеді. Қ ылмыстық кодекстің 2-бабына сә йкес қ ылмыстық заң дардың міндеттері болып: 1) Адам мен азаматтардың қ ұ қ ық тарын, бостандық тары мен заң дары мү делерін, меншікті ұ йымдардың қ ұ қ ық тары мен заң ды мү делерін, қ оғ амдық тә ртіп пен қ ауіпсіздікті, қ оршағ ан ортаны, Қ азақ стан Республикасының конституциялық қ ұ рылысы мен аумақ тық тұ тастығ ын, қ оғ ам мен мемлекеттің заң ымен қ орғ алатын мү делерін қ ылмыстық қ ол сұ ғ ушылық тан қ орғ ау бейбітшілік пен азаматтық қ ауіпсіздікті қ орғ ау, сондайақ қ ылмыстардың алдың алу болып табылады. 2) Бұ л міндеттерді жү зеге асыру ү шін осы Кодексте қ ылмыстық жауаптылық негіздері белгіленеді, жеке адам, қ оғ ам немесе мемлекет ү шін қ ауіпті қ андай ә рекеттер қ ылмыс болып табылатыны айқ ындалады, оларды жасағ аны ү шін жазалар мен ө згеде қ ылмыстық қ ұ қ ық тық ық пал етуші шаралары белгіленеді делінген.

Қ ылмыстық зардаптың тү сінігі жә не олардың тү рлері. Қ оғ амғ а қ ауіпті зардаптар дегеніміз – қ оғ амғ а қ ауіпті іс-ә рекет жасаудың нә тижесінде қ ылмыстық заң мен қ орғ алатын қ оғ амдық қ атынастарғ а зиян келтіру. Кез келген оқ иғ а немесе ә рекет сыртқ ы ә лемге қ андайда бір ө згеріс алып келеді, зардап тудырады. Қ оғ амғ а жасалғ ан қ ауіпті іс-ә рекеттің нә тижесінде заң мен қ орғ алатын қ атынастарғ а жә не саяси, ә леуметтік, экономикалық саладағ ы мү дделерге, мораль мен ө негеге зиян келеді. Қ ылмыс адамның жеке басына қ арсы жасалғ анда ол адамның қ аза табуы немесе оның денсаулығ ына зиян келуі мү мкін. Экономика саласындағ ы қ ылмыс шаруашылық жү ргізуші субъектілерге немесе мемлекетке зиян келтіреді. Қ олданыстағ ы Қ К-те қ андай қ оғ амғ а қ ауіпті зардаптар болатындығ ына қ арай ә ртү рлі ұ ғ ымдар мен терминдер пайдаланылады: ауыр зардаптар, ірі мө лшер, ірі залал, едә уір залал, елеулі зиян, елеулі материалық залал жә не т.б. бұ л ұ ғ ымдар мен терминдердің біразында бағ аберушілік сипат бар, оларғ а тү сініктеме керек. Сот практикасын зерделеу негізінде ондай тү сініктемені Қ Р-ның Жоғ арғ ы соты бере алады. Басқ а ұ ғ ымдарды заң шығ арушы қ ылмыстық заң ның ө зінде, Қ К баптарына берілген ескертулерінде ашады. Қ ылмыстық зардаптарды материалдық жә не материалдық емес деп екі топқ а бө луге болады. Кө п жағ дайларда материалдық зардаптарғ а азаматтарғ а, қ оғ амдық ұ йымдар мен мекемелерге, мемлекетке келген мү ліктік залал, адамның жеке басына келген физикалық зиян жатады. Материалдық емес зардаптарғ а моральдық, саяси, ұ йымдық жә не басқ а материалдық емес зиян жатады. Материалдық зардаптар мү ліктік сипаттағ ы зардаптарғ а жә не азаматтардың ө мірі мен даенсаулығ ына зиян келтіруге бө лінеді. Мү ліктік залал ретіндегі материалдық зардапты заң шығ арушы ақ шамен ө лшейді. Мысалы Қ К-нің 175-бабының ескертуінде ірі мө лшер немесе ірі залал деп қ ылмыс жасалу сә тінде белгіленген айлық есептік кө рсеткіштен бес жү з есе асып тү сетін мү ліктің қ ұ ны мен залалдың мө лшері танылады делінген. Мұ ны тараудың («меншікке қ арсы қ ылмыстар») барлық баптарына қ олдануғ а болады. Жеке басқ а келген зардаптарғ а мұ ндай сандық ө лшем кейде жарамайды. Мысалы, адам ө лімінде ө лшем жоқ. Бірақ денсаулық қ а келген зиян жең іл, ауырлығ ы орташа, жә не ауыр деп бө лінеді. Материалыдқ емес зардаптар мекемелердің қ алыпты жұ мысын, қ оғ амдық тә ртіпті бұ зудан кө рініс табады. Мысалы, басқ ару тә ртібіне қ арсы қ ылмыстар, бұ зақ ылық. Материалдық емес зардаптар адамның ар-намысын таптаудан, оның мү ліктік емес қ ұ қ ық тарын бұ зудан да кө рініс табады. Мысалы, ө сек тарату, қ орлау, авторлық қ ұ қ ық ты бұ зу, жә не басқ адай моральдық зиян келтіру.

Қ ылмыстық қ ұ қ ық тың тү сінігі, міндеттері мен жү йесі. Қ ылмыстық қ ұ қ ық ғ ылымы. Қ ылмыстық қ ұ қ ық - іс-ә рекеттің жазаланушылығ ын жә не қ ылмыстылығ ын бекітетін заң нормаларының жү йесі. Қ ылмыстық қ ұ қ ық ө ркениеттің жә не мә дениеттің қ ұ былысы жә не қ ұ қ ық тың жеке сапасы. Қ ылмыстық қ ұ қ ық - тарихи негізділігі, дү ниежү зілік ө ркениеттің дамуы мен қ ылмыстық қ ұ кыктың жетілуі. Қ ылмыстық қ ұ кық тың пә ні жә не ә дісі. Қ ылмыстық -қ ұ қ ық тық реттеу панінің жә не ә дісінің ерекшелігі жә не баска қ ұ қ ық салаларының ә дісі мен пә ндерінен айырмашылығ ы. Қ ылмыстық зан, қ ылмыс пен жаза қ ылмыстық қ ұ қ ық тың басты тү сініктері. Қ ылмыстық қ ұ қ ық институттары мен нормаларының қ орғ аушы, алдын алушы жә не тә рбиелеуші ретіндегі рө лі. Қ ылмыстық заң нама нормалары тиімділігінің проблемалары. Қ ылмыстық қ ұ қ ық дегеніміз қ ылмыстар ұ ғ ымы мен белгілерін, оларды жасағ андық ү шін қ ылмыстық жауапкершіліктің негізі мен шектерін, сондай-ақ қ ылмыстық жауапкершілік пен жазадан босатудын жағ дайын анық тайтын заң нормаларының жиынтығ ы.Конституциялық заң дар жә не қ ылмыстық заң наманын міндеттері. Қ ылмыстық қ ұ қ ық мінлеттерін аныктау ү шін жалпы адамзаттық қ ұ ндылық тар мен олардың рө лі. Адамды, оның қ ұ кыктары мен мү дделерін қ орғ ау кылмыстық кұ қ ық тың басты міндеті ретінде. Басқ а адамгершілік, ізгілік жане саяси бастаулардың қ ылмыстық қ ұ қ ық тың міндеттерін калыптастыру ү шін маң ызы. Қ ылмыстық қ ұ қ ық тың ерекшеліктері мен мазмұ ны оның алдында тұ рғ ан міндеттерден кө рініс табады. Қ Р Қ ылмыстық кодексінің 2-бабының 1-бө лімі қ ылмыстық заң наманың міндетіне адам мен азаматтың қ ұ қ ық тарын, бостандығ ын жә не заң ды мү дделерін, ұ йымдардың меншіктерін, қ оғ амдық тә ртіп пен қ ауіпсіздікті, қ оршағ ан ортаны, Қ Р-ның конституциялық қ ұ рылысы мен аумақ тық бү тіндігін, қ оғ ам мен мемлекеттің қ ылмыстық қ астандық тан заң ен қ орғ алатын мү дделерін қ орғ ауды, бейбітшілік пен адамзат қ ауіпсіздігін қ орғ ауды, сондай-ақ қ ылмыстардың алдын алуды жатқ ызады. Қ ылмыстық қ ұ қ ық тың ғ ылымы. Қ ылмыстық қ ұ қ ық ғ ылымынын пә ні мен ә дісі. Қ ылмыстық қ ұ қ ық пә ні мен ә дісінің қ ылмыстық қ ұ қ ық ғ ылымның пә ні мен ә дісі арасындағ ы қ атынас. Қ ылмыстық қ ұ қ ық ғ ылымының ә дістемесі. Қ ылмыстық қ ұ қ ық ғ ылымында ә р тү рлі тану ә дістерінің колданылуы: логикалық заң дық салыстырмалы қ ұ қ ық, статистикалык, накты ә леуметтік т.б. Қ ылмыстық қ ұ қ ық ғ ылымының міндеттері. Қ ылмыстық заң ды дұ рыс қ олдану ұ сыныстарын зерттеу ү шін соттың жә не қ ұ қ ық қ орғ ау органдарының тә жірибелік кызметін зерттеу қ ылмыстық кұ қ ық ғ ылымының міндеті. Қ ылмыстық қ ұ қ ык ғ ылымының криминология мен ә леуметтану жә не ә леуметтік психологиямен, баска қ оғ амдық жә не нақ ты ғ ылымдармен байланысы. Қ ылмыстык қ ұ қ ық ғ ылымының заң дарды жетілдіру, қ ылмыстық заң ды дұ рыс тү сіну мен оның тиімділігін арттыру ү шін рө лі. Қ ылмыстық қ ұ қ ық курсының жү йесі. Қ ылмыстық қ ұ қ ык проблемалары бойынша оқ у, басылымдық жә не монографиялық ә дебиеттерге шолу жасау.

Қ ылмыстық ізге тү судің негіздері. Қ ылмыстық ізге тү суді болырмайтын мә н-жайлар. Қ ылмыстық ізге тү су органдары: прокурор (мемлекеттік айыптаушы), тергеуші, анық тау органы, анық таушы.. Қ ылмыстық ізге тү су (айыптау)-бұ л қ ылмыстық заң мен тыйым салынғ ан ә рекет пен оны жасағ ан адамдарды, оның кінә лілігін анық тау мақ сатында, мұ ндай адамғ а жаза немесе басқ а да мә жбү рлеу шараларын қ олдануды қ амтамасыз ету ү шін ж. а. қ ызмет. Жасалғ ан қ ылмыстың сипаты мен ауырлығ ына қ арай қ ылмыстық ізге тү су мен сотта айыптау жеке, жеке-жариялы жә не жариялы тү рде жү зеге асырылады. Жеке айыптау істері жә бірленушінің ө тініші бойынша ғ ана қ озғ алады жә не оның айыпталушымен бітісуіне орай іс қ ысқ артылады. Жеке-жариялы айыптау істері жә бірленушінің шағ ымы бойынша ғ ана қ озғ алады жә не тек Қ Р Қ К 67 бабында кө рсетілген мә н-жайларда ғ ана бойынша жә бірленушінің айыпталушымен бітісуіне орай іс қ ысқ артылады. Жариялы айыптау істері бойынша қ ылмыстық ізге тү су жә бірленушінің шағ ым беруіне қ арамастан жү зеге асырылады. Қ ылмыстық ізге тү суді жү зеге асырудың жалпы шарттары: 1. Қ ылмыстық сот ісін жү ргізу міндеттерін орындау мақ сатында қ ылмыстық ьізге тү су органы ө з қ ұ зыреті шегінде қ ылмытсң белгілерін тапқ ан ә рбір жағ дайда қ ылмыст оқ иғ асын белгілеуге, қ ылмыс жсағ ан кінә лі адамдарды анық тауғ а, оларды жазалауғ а заң мен кө зделген барлық шараларды қ олдануғ а міндетті. 2. Қ ылмыстық ізге тү су органы жә бірленушіге сот ә ділдігіне қ ол жеткізуін қ амтамасыз етуге жә не қ ылмыстпен келтірілген зиянды ө теу шараларын қ олдануғ а міндетті. 3. Қ ылмыстық ізге тү су органы қ ылмыстық процестегі ө зінің ө кілеттілігін қ андай да болсын органдар мен лауазымды адамдарғ а тә уелсіз жә не Қ ІЖЗ сай жү зеге асырылады. Қ ылмыстық іс бойынша объективті зерттеу жү ргізуге кедергі келтіру мақ сатында қ ылмыстық ізге тү су органына қ андай тү рде болса да ық пал ету заң мен белгіленген жауаптылық қ а ә кеп соқ тырады. Қ ылмыстық із қ озғ ауғ а болмайтын, ал қ озғ алғ ан іс тоқ татылуғ а тиісті жағ дайлар: 1) қ ылмыс оқ иғ асы мен ә рекетте қ ылмыс қ ұ рамының болмауы; 2)егер ол жасағ ан ә рекет ү шін жаза қ олдануды жойса, рақ ымшылық ету актісінің салдары; 3) мерзімінің ескіруіне байланысты; 4) жеке айыптау істері бойынша айыптаушының айыптаудан бас тартуы; 5) ө зі туралы белгілі бір айыптау бойынша соттың заң ды кү шіне енген ү кімі не қ ылмыстық ізге тү судің мү мкін еместігін белгілейтін соттың кү шін жоймағ ан қ аулысы бар адамғ а қ атысты; 6) белгілі бір айыптау бойынша қ ылмыстық ізге тү су органының қ ылмыстық ізге тү суден бас тарту туралы кү шін жоймағ ан қ аулысы бар адамғ а қ атысты; 7) қ ылмытық іс қ озғ ау оғ ан медициналық сипаттағ ы мә жбү рлеу шараларын қ олдану ү шін қ ажет жағ дайларды қ оспағ анда, қ ылмыстық заң мен тыйым салынғ ан ә рекетті есе кіресілі- шығ асылы жағ дайда жасағ ан адамғ а қ атысты; 8) іс бойынша іс жү ргізу қ айтыс болғ ан адамды ақ тау немесе істі басқ а адамдарғ а қ атысты тергеу ү шін қ ажет жағ дайларды қ оспағ анда, қ айтыс болғ ан адамғ а қ атысты; Қ Р Қ К ережелеріне байланысты қ ылмыстық жауаптылық тан босатылғ а жататын адамдарғ а қ атысты. Қ ылмыстық ізге тү су органы қ ылмыстық іхге тү суді жоқ қ а шығ аратын жағ дайды байқ ағ аннан кейін сотқ а дейінгі іс жү ргізудің кез келген сатысында қ ылмыстық із қ озғ аудан бас тарту туралы немесе қ ылмыстық істі қ ысқ арту туралы қ аулы шығ арады. Прокурор істі соттың басты талқ ылауында қ арау басталғ анғ а дейін оны соттан кері қ айтарып алуғ а жә не қ ысқ артуғ а да қ ұ қ ылы. Қ ылмыстық ізге тү суді жоқ қ а шығ аратын мә н-жайларды байқ ағ ан сот қ ылмыстық істі қ ысқ арту туралы мә селені шешуге міндетті.

Қ ылмыстық іс жү ргізу актілері: олардың тү рлері мен маң ызы. Қ ылмыстық іс жү ргізу актілері – іс жү ргізу қ ұ жаттарының қ алпына енгізілген қ ылмыстық іс жү ргізу қ ызмет субъектілерінің іс жү ргізу ә рекеттері мен шешімдері. Қ ылмыстық іс жү ргізу актілерінің тү рлері: Алдын ала тергеу мен анық тау актілері (1)Қ аулылар 2)Хаттамалар 3)Ұ сыныстар 4)Айыптау қ орытындылары); Сот актілері (1)Сот мә жілістерінің қ аулылары 2)Ү кімдер 3)Хаттамалар 4)Санкциялар 5)Ұ сыныстар); Прокурорлық қ адағ алау актілері: (1) Қ арсылық білдіру 2) Қ аулылар 3) Нұ сқ аулар 4)Санкциялар 5)Ұ сыныстар 6)Наразылық тары 7) Қ орытындылар).

Қ ылмыстық іс жү ргізу заң намасының мақ саттары мен міндеттері. Қ ылмыстық процестің негізгі мазмұ ны анық тама тергеу органдарының, прокуратура мен соттың қ ылмыстың бетін ашу, қ ылмыс жасағ анда айыпты адамдарды анық тап, оларды жазағ а тартуғ а бағ ытталғ ан ә рекеттерді қ ұ райды. Қ ылмыстық процесте ө зіндік қ ұ қ ық тары мен мідетері бар ө зге де субъектілер қ атысады. Бірақ, сонда да мемлекеттік органдардың бұ л салада орны бө лек. Қ ылмыстық іс жү ргізуге байланысты тергеу жә не сот органдарының қ ызметі заң да белгіленген тә ртіпке сай жү ргізіледі. Заң да тергеу жә не сот ә рекеттерін жү ргізу, процессуалдық шешімдерді қ абылдау тә ртібі нақ тылы белгіленген. Бұ л тә ртіп, қ ұ қ ық қ орғ ау органдарының қ айсысына болса да бірдей. Қ ІЖК-нің 8-ші бабында Қ ылмыстық іс жү ргізудің міндеттері нақ ты жә не толық кө рсетілген. Қ ылмыстың бетін ашу деп- қ ылмыстың оқ иғ асын жә не айыпты адамдарды анық тауды тү сіну керек. Қ ылмысты тез арада ашу деп- қ ылмыстық істі қ озғ ау, қ ылмыс оқ иғ асымен айыпты адамдарды анық тау мерзімін қ ылмыс жасалғ ан уақ ытты неғ ұ рлым жақ ындығ ын тү сіну керек. Қ ылмысты толық ашу дегеніміз –қ ылмыстық іс бойынша дә лелдеуге қ ажетті барлық мә н-жайларды анық тау. (Қ ІЖК 117 б). Айыпталушыларды ә шкерелеу дегеніміз- қ ылмыс жасауғ а, қ атысы бар барлық адамдарды, олардың жолдарын анық тау, оларғ а қ атысты дә лелдеме жинау. Заң ды дұ рыс қ амтамасыз ету дегеніміз- анық тау, тергеу органдарының прокуратура жә не соттың қ ылмыстық жә не қ ылмыстық процессуалдық заң дардың талаптарын қ атаң сақ тау. Қ ылмыстық іс жү ргізу деп- анық тау органы, тергеуші прокурор мен соттың қ ылмыстық тез арада толық ашу, айыпталушыларды ә шкерелеу жә не заң ның дұ рыс қ олданылуын қ амтамасыз ету, сө йтіп қ ылмысты істеген ә р бір адамның ә ділетті жазалануын жә не айыпты бірде бір адамның қ ылмыстық жауапкершілікке тартылмауын жә не сотталмағ ан жағ дайларда заң да кө рсетілген тә ртіптерге сай қ ылмыстық істі қ озғ ау, тексеріп қ арау, шешуге, сот шешімін орындауғ а бағ ытталғ ан ә рекеттерді тү сінеміз. Қ ылмыстық процесс бұ л мемлекеттік органдардың лауазымды иелерінің, басқ а тұ лғ алардың қ атысуымен жү ргізілетін ә рекеттердің жиынтығ ы. «Қ ылмыстық процесс» жә не «сот ә ділдігі» ұ ғ ымының ара қ атнасы: 1. Бір жағ ынан сот ә ділдігі ұ ғ ымы, қ ылмыстық процесс ұ ғ ымына қ арағ анда кең ірек, ө йткені, сот ә ділдігі тек қ ылмыстық істер бойынша ғ ана емес, азаматтық, ә кімшілік істер бойынша да жү зеге асырылады. 2. екінші жағ ынан «Сот ә ділдігі» ұ ғ ымы қ ылмыстық процесс ұ ғ ымына қ арағ анда тар мағ ынада қ олданылады. Себебі, сот ә ділдігін тек сот жү зеге асырады, ал қ ылмыстық процесті соттан басқ а анық тау, тергеу органдары, прокуратура жү зеге асырады. «Процесс» жылжу, қ озғ алу, алғ а қ арай жылжу дегенді білдіреді(латын сө зі). Қ ылмыстық процесс дегеніміз мемлекеттік органдардың заң ғ а сә йкес ә рекеті ғ ана емес, бұ л- қ ылмыстық іс ө тетін, сатыларғ а бө лінген процессуалдық ә рекеттердің жү йесі. Саты (стадия) – алдында тұ рғ ан ерекше міндеттері бар қ ылмыстық іс жү ргізуге қ атысушы ө здерінің субъектілерінің тобы бар, ө зіне тә н қ ылмыстық іс жү ргізу тә ртібі (процессуалдық формасы), шешімдері, қ ұ қ ық тық қ атнастары, заң да белгіленген іс жү ргізу мерзімі бар қ ылмыстық іс жү ргізудің дербес кезең і. Қ ылмыстық істердің кө бісі бір бірін жү йелі тү рде қ арастыратын алты сатыдан ө теді: