Аумақтық пластинка

Толқ ындық шепті тақ жә не жұ п Френель аумақ тарына бө луге болатындығ ы қ алағ ан аумақ тарды бө ліп алуғ а жарайтындай дифракциялық қ алқ а (экран) жасауғ а мү мкіндік береді. Тек тақ немесе тек жұ п аумақ тардың қ осынды ә рекеті, ә рине, толық ашық толқ ындық шептің жасайтын ә рекетінен артық болады. Егер қ алқ ада (экранда) тек тақ Френель аумақ тарын ашса (1-і, 3-і, 5-і,...), онда осы аумақ тардан қ оздыралатын тербелістердің амплитуда векторларының бә рі бағ ыттас болады да, бұ лардың қ осындысы модулі бойынша жә не векторларынан кө п есе басым тү сетін векторды береді. Осындай қ алқ аны аумақ тық (зоналық) пластинка деп атайды. Дә л осылай тек жұ п Френель аумақ тары ашық болатын аумақ тық пластинканы жасауғ а болады (6-сурет).

n ашық аумақ тан тұ ратын пластинка P бақ ылау нү ктесінде бірінші Френель аумағ ын ашатын тесікке қ арағ анда шамамен n² есе артық интенсивтік туғ ызады.

Аумақ тық пластинканың жарық интенсивтігін кү шейтуі линзаның тоғ ыстаушы (фокустаушы) ә рекетіне пара-пар. Аумақ тың пластинкадан S жарық кө зіне дейінгі жә не оның P “кескініне” дейінгі қ ашық тық тарды байланыстыратын қ атынас дә л линза ү шін тиісті қ ашық тық тарды байланыстыратын қ атынас сияқ ты болады. Бұ ғ ан кө з жеткізу ү шін формуланы былайша жазамыз

мұ нда тең діктің оң жағ ындағ ы ө рнекті ретінде қ арастыруғ а болады. f -фокус қ ашық тығ ы: , ө йткені . Бірақ аумақ тық пластинканың линзадан ө згешелігі-ол таутохрондық жү йе емес: F фокусқ а кө рші ашық аумақ тардан келетін тербелістердің фаза бойынша айырмашылығ ы 2p болады (жол айырымы l). (Таутохрондық -екі нү кте арасындағ ы жарық тың барлық жолдарын оның бірдей уақ ытта ө туі). Аумақ тық пластинканың осы фокустан (басты фокус) басқ а да фокустары, дә лірек айтқ анда, F¢ нү ктелері болады, бұ ларғ а кө рші ашық аумақ тардан тербелістер 2 l, 3 l жә не т.т. жол айырымымен келеді. Осы басқ а фокустар негізгі фокусқ а салыстырғ анда кө п ә лсіз болады.

Егер барлық жұ п (немесе тақ) нө мірлері бар Френель аумақ тарынан шығ арылатын екінші реттік толқ ындардың фазаларын p -ге ө згертсе, онда аумақ тық пластинканың F бас фокусындағ ы жарық интенсивтігін тағ ы да 4 есе ө сіруге болады. Сонда барлық аумақ тардан шығ арылатын тербелістердің амплитуда векторлары бағ ыттас болады да, қ орытқ ы амплитуда тағ ы екі есе ө седі.