Ауіпсіздік белгілеріне қойылатын талаптар

33. Қ ауіпсіздік белгілері негізгі, қ осымша, қ ұ рама жә не топтық болып бө лінеді.
Негізгі қ ауіпсіздік белгілерінің ішінде қ ауіпсіздікті қ амтамасыз ету бойынша талаптардың бір мағ ыналық мә ні болады. Негізгі белгілерді жекелеп немесе қ ұ рама немесе топтық қ ауіпсіздік белгілерінің қ ұ рамында пайдаланады.
Қ осымша қ ауіпсіздік белгілерінің ішінде тү сіндірме жазуы болады, оларды негізгі белгілермен ү йлестіріп қ олданады.
Қ ұ рама жә не топтық қ ауіпсіздік белгілері негізгі жә не қ осымша белгілерден тұ рады жә не қ ауіпсіздікті қ амтамасыз ету бойынша кешенді талаптардың тасымалдаушысы болып табылады.

34. Қ ауіпсіздік белгілерінің тү рлері мен орындалуы.

1) қ ауіпсіздік белгілері қ олданылатын материалдардың тү рлері бойынша фотолюминесцентті, жарық қ айтаратын, оларды орнату жағ дайларына қ арай: қ ауіптілік тү ріне, ық тимал қ ауіпті жағ дайларғ а жә не қ ауіпсіздікті қ амтамасыз ету жағ дайларына: белгіні орнату орнына, тә улік ішінде жарық беру дең гейі, қ ауіпсіздік белгісінің тү ріне қ арай ішкі жарық беруі бар немесе жарқ ырамайтын болуы керек.

2) қ ауіпсіздік белгілерін жасауғ а арналғ ан материалдарды қ олдану бойынша нұ сқ аулар техникалық регламенттің 5-қ осымшасында келтірілген.

3) фотолюминесцентті қ ауіпсіздік белгілері фотолюминесцентті материалдардан (немесе бір мезгілде фотолюминесцентті жә не жарқ ырамайтын материалдарды пайдаланып) жасалуы қ ажет, табиғ и немесе жасанды жарық тың кү ші қ айтқ аннан кейін қ араң ғ ыда кө зге кө рінуі жә не шашырағ ан жарық кезінде жарқ ырамауы қ ажет.

4) фотолюминесцентті қ ауіпсіздік белгілері табиғ и жарық беру жә не электрлік шамдармен сыртқ ы жарық берудің кө мегімен белгі бетінің 25 лк жарық берудің ең тө менгі дең гейінің тә улік бойы қ амтамасыз етуі кезінде жарық кө здерінің апатты ө шуі мү мкін орындарда, сондай-ақ апат, ө рт немесе басқ а тө тенше жағ дайлар кезінде қ ауіпті аймақ тан адамдардың ө здігінен шығ уын қ амтамасыз ету ү шін фотолюминесцентті эвакуациялық жү йелердің элементтері ретінде қ олданылуғ а тиіс.

5) ішкі жарық беруі бар қ ауіпсіздік белгілері жарық болмағ ан немесе жеткіліксіз болғ анда, кө ру залдарынан жә не жарық беруі жоқ басқ а орындардан эвакуациялық шығ уды белгілеу жағ дайларында пайдаланылуы керек.
Ішкі жарық беруі бар қ ауіпсіздік белгілері апатты немесе электрмен қ амтамасыз етудің автономды кө здеріне қ осылуы қ ажет.

6) эвакуация жолдарында орнатылғ ан ө рт қ ауіпсіздігі белгілері (техникалық регламенттің 12-қ осымшасы), эвакуациялық қ ауіпсіздік белгілері (техникалық регламенттің 13-қ осымшасы), сондай-ақ медициналық жә не санитарлық мә нді қ ауіпсіздік белгілері (техникалық регламенттің 13-қ осымшасы И.2-01 коды) фотолюминесцентті материалдарды қ олданып немесе жарық қ айтарғ ыш материалдарда фотолюминесцентті символдар мен тү сіндірме жазуларды пайдаланып электрмен жабдық таудың апатты немесе автономды кө здеріне қ осылғ ан сыртқ ы немесе ішкі жарық тандыру беттеріне орындалуы қ ажет.
Эвакуация жолдарының бағ ытын кө рсету ү шін фосфоресценттеуші материалдардан жасалғ ан мең зерді қ олдануғ а рұ қ сат етіледі.

7) жарық қ айтаратын қ ауіпсіздік белгілерін жарық қ айтарғ ыш материалдардан орындайды (бір мезгілде жарық қ айтаратын жә не жарқ ырамайтын материалдарды пайдаланып), олар бақ ылаушы жағ ынан бағ ытталғ ан олардың беттерін жарық будасымен (сә улесімен) жарық тандырғ ан кезде кө зге сә улеленіп, олардың беттерін бақ ылаушы жағ ынан жарық бағ ытталмағ ан жарық тандыру кезінде сә улеленбеген болып кө рінеді (мысалы жалпы жарық тандыру кезінде).

8) қ ауіпсіздік белгілері мен сигналдық белгілеулерді жасауғ а арналғ ан жарық қ айтарғ ыш материалдар мына типтерден болуғ а тиіс:
1 тип - сыртқ ы тегіс беті бар жабық мө лдір полимер қ абатпен жабылғ ан сфералық линзалардан (микрошынышариктерден) жасалғ ан оптикалық жү йелері бар орташа қ арқ ынды жарық қ айтару қ абыршық тары;
2 тип - капсулағ а жабылғ ан жә не сыртқ ы тегіс беті бар жабық мө лдір полимер қ абатпен жабылғ ан сфералық линзалардан (микрошынышариктерден) жасалғ ан оптикалық жү йелері бар жоғ ары қ арқ ынды жарық қ айтару қ абыршық тары;
3 тип - сыртқ ы тегіс беті бар жабық мө лдір полимер қ абатпен жабылғ ан жалпақ жақ ты призматикалық линзалар тү ріндегі оптикалық жү йелері бар қ абыршық тар. 3 типті материалдар жарық қ айтарудың жоғ арғ ы коэффициенттерімен сипатталуы қ ажет.

9) 2 жә не 3 типті жабындардың сыртқ ы тү рінің кө рінісі техникалық регламенттің 7-қ осымшасында келтірілген.

10) жарық қ айтарғ ыш материалдар:
жарық ты ық тимал апатты ажырату бар болғ анда, электрмен жабдық таудың апатты немесе автономды кө здері болмағ анда қ ауіпсіздік белгілері мен сигналдық белгілеулер ү шін;
тә улік бойы кө рудің қ олайсыз жағ дайлары кезінде қ ауіпсіздік белгілері мен сигналдық белгілеулер ү шін (150 лк аспайтын жарық тану кезінде);
сыртқ ы орналастырудың қ ауіпсіздік белгілері мен сигналдық белгілеулер ү шін;
қ ауіпті аймақ тардың, шұ ң қ ырлардың, котловандардың, химиялық, бактериологиялық жә не радиациялық ластанулар орындарының, сондай-ақ кіруге уақ ытша тыйым салынғ ан басқ а да учаскелердің шекараларында орнатылатын уақ ытша қ оршаулардың элементтерінің ө ндірісі ү шін;
ескертетін қ ауіпсіздік белгілері мен ө рт қ ауіпсіздігі белгілері ү шін;
бағ аналар, тіреулер, тіректер сияқ ты қ ұ рылыс қ ұ рылмаларын, зауыттық ішкі, тиеу немесе басқ а кө ліктердің қ озғ алысы орындарындағ ы ө тулерді белгілеу ү шін;
кө лік қ ұ ралдарының пайдалану кезіндегі қ ауіпті элементтерін белгілеу ү шін;
жол-қ ұ рылыс машиналары мен кө ліктік-кө теру жабдық тары ү шін;
жеке жарық кө здерін (туннельдер, шахталар мен метролар) пайдаланып жұ мыстар жү ргізу орындарында;
аэропорттардағ ы қ ауіпсіздік белгілері, қ осымша белгілер жә не сигналдық белгілеулер ү шін қ олданылуғ а тиіс.

11) жарық қ айтармайтын қ ауіпсіздік белгілерін жарық қ айтармайтын материалдардан жасайды, олар ө здеріне тү сетін табиғ и немесе жасанды жарық тарды шашырату есебінен кө збен қ абылданады.

12) жарық қ айтармайтын материалдарды пайдаланып жасалғ ан қ ауіпсіздік белгілерін тә улік бойы жақ сы ә рі жеткілікті жарық тану жағ дайларында ғ ана қ олданғ ан жө н (жарық тану дең гейі 150 лк астам).

35. Қ ауіпсіздік белгілері қ ұ рылмалық орындалуы бойынша жалпақ немесе кө лемді болуғ а тиіс.
Жалпақ қ ауіпсіздік белгілері бір жағ ынан (бір жақ ты), сонымен қ атар екі жағ ынан да (екі жақ ты) бейнелеумен жасалуы керек.
Кө лемді белгілердің тиісті, кө п жақ ты жағ ынан екі жә не одан да кө п тү стік графикалық бейнесі болуы қ ажет (мысалы тетраэдр, пирамида, текше, октаэдр, призма немесе параллелепипед жақ тарында).
Кө лемді белгілердің тү стік графикалық бейнесі екі жә не одан да кө п тү рлі бағ ыттарда бақ ылануғ а тиіс.
Кө лемді қ ауіпсіздік белгілерінің беттерінің сыртқ ы немесе ішкі электрлік жарық тануы (жарық беруі) болуы қ ажет.
Сыртқ ы немесе ішкі жарық тануы бар қ ауіпсіздік белгілері электрмен жабдық таудың апатты немесе автономды кө здеріне қ осылғ ан болуы керек.
Сыртқ ы орналастырудың жалпақ жә не кө лемді қ ауіпсіздік белгілері сыртқ ы электр жабдық тау желісінен жарық тануы қ ажет.

36. Бетіне қ ауіпсіздік белгісінің тү стік графикалық бейнесін салатын тасымалдаушы-материал ретінде металдарды, пластиктерді, силикат немесе органикалық шыныларды немесе басқ а материалдарды пайдалануғ а рұ қ сат етіледі.

37. Ө рт қ ауіпті жә не жарылыс қ ауіпті ү й-жайларғ а арналғ ан сыртқ ы немесе ішкі электрлік жарық тануы бар белгілер тиісінше ө рт қ ауіпсіз жә не жарылыс қ ауіпсіз орындауда, ал жарылыс ө ртқ ауіпті ү й-жайлар ү шін - жарылыстан қ орғ алғ ан орындауда орындалуы керек.

38. Қ ауіпсіздік белгілерінің қ орғ аныш дең гейі ЭКОЕ талаптарына сә йкес жарылыс - жә не ө рт қ ауіптілік бойынша оларды орнату орындарының санаттарына сә йкес келуге тиіс.

39. Ішінде агрессивті химиялық орталары бар ө ндірістік жағ дайларда орнатуғ а арналғ ан қ ауіпсіздік белгілері газ тә різді, бу тә різді жә не аэрозолды химиялық ортаның ә серлеріне шыдамды болуы қ ажет.

40. Тү сіндірме жазулар мемлекеттік, орыс немесе ағ ылшын тілдерінде жазылуғ а тиіс.

41. Қ ауіпсіздік белгілерін қ олдану ережелері

1) қ ауіпсіздік белгілері мына талаптарды сақ тай отыра орналасуы керек:
қ оршағ ан ортаны кө збен табиғ и жә не еркін қ абылдау жағ дайларында олар арналғ ан адамдардың кө ру шегінде орналасуы;
табиғ и жә не (немесе) жасанды жарық беру кезінде оны қ оршағ ан фонда жақ сы кө рінуі;
назарды аудармауы жә не адамдардың ө зінің кә сіби немесе басқ а қ ызметтерін орындағ ан кезінде қ олайсыздық тар тудырмауы;
ө ту жолдарын, ө тпелерді бө гемеуі, жү ктерді тасымалдауғ а кедергі келтірмеуі;
ө зі жататын объектіге тікелей жақ ын орналасуы;
бө тен заттармен бө гелмеуі жә не қ ауіп тудырмауы;
эвакуациялық шығ уларды, ө рт техникасының жә не (немесе) автоматикасының орналасқ ан жерін кө рсететін аттас қ ауіпсіздік белгілерінің арасындағ ы арақ ашық тық 60 м аспауғ а тиіс.

2) қ ақ паларда жә не ү й-жайлардың кіру есіктерінде орналасқ ан қ ауіпсіздік белгілері осы белгілердің кү шінің аймағ ы барлық аумақ қ а жә не қ ақ палар мен есіктердің алаң ына таралатынын білдіреді.
Қ ауіпсіздік белгілерін қ ақ палар мен есіктерде орналастыру кақ палардың немесе есіктердің қ алпына байланысты болмайтын (ашық, жабық) белгіні қ абылдауды ескере отыра орындалуы қ ажет. " Шығ у" жә не " Қ осымша шығ у" деген эвакуациялық қ ауіпсіздік белгілері шығ уғ а апаратын есіктердің ү стінде ғ ана орналасуы керек.
Объектіден (учаскеден) кіруде (шығ уда) орналасқ ан қ ауіпсіздік белгілері олардың кү ші объектіге (учаскеге) тұ тастай таралатынын білдіруі тиіс.
Жекелеген учаскелердегі жә не (немесе) ү й-жайлардағ ы қ ауіпсіздік ережелері мен талаптарын сақ тағ ан жағ дайда олар ү шін кә сіпорын (объекті, учаске, ү й) ү шін тұ тастай тыйым салынғ ан белгілі бір жұ мыстарды (ә рекеттерді, қ ызметтерді) орындауғ а рұ қ сат беретін қ ауіпсіздік белгілерін орнатуғ а рұ қ сат беріледі.
Қ ажет жағ дайда қ ауіпсіздік белгілерінің қ олданылу аймағ ын шектеу керек, сә йкес нұ сқ ауды қ осымша белгіде тү сіндірме жазуда келтірген жө н.

3) орналастыру орындарында жинақ тағ ан (орнатқ ан) кезде тік жазық тық та қ ауіпсіздік белгілерін бағ дарлау белгінің жоғ арғ ы қ алпын таң балау бойынша келтіреді.

4) қ ауіпсіздік белгілерін оларды орнатқ ан орындарда бекіту ү й-жайлар мен жабдық тарды механикалық жинау уақ ытында оларды сенімді ұ стап тұ руды, сондай-ақ ық тимал ұ рлап кетуден қ орғ ауды қ амтамасыз ету ү шін бұ рандалар, тойтарма шегелер, желім немесе басқ а тә сілдер мен бекіту тетіктерінің кө мегімен жү зеге асыруғ а рұ қ сат етіледі.
Жарық қ айтарғ ыш материалдарды қ олданып жасалғ ан қ ауіпсіздік белгілерін бекіту элементтері олардың беттерін бү лдірмеуі жә не осы техникалық регламентте белгіленген сипаттамаларды нашарлатпауы қ ажет. Айналып тұ рғ ан бекіту элементтерінің бастиектерін жарық қ айтару беттерінен бө ліп тұ руғ а арналғ ан нейлон тығ ырық тарды қ олдануғ а рұ қ сат етіледі.

42. Негізгі жә не қ осымша қ ауіпсіздік белгілері

1) негізгі қ ауіпсіздік белгілер мынадай топтарғ а бө лінеді:
тыйым салатын белгілер;
ескерту белгілері;
ө рт қ ауіпсіздігі белгілері;
ұ йғ арым белгілері;
эвакуациялық белгілер жә не медициналық жә не санитарлық мә нді белгілер;
нұ сқ ау белгілері.

2) қ ауіпсіздік белгілерінің геометриялық формасы, сигналдық тү сі, мағ ыналық мә ні техникалық регламенттің 8-қ осымшасында келтірілген кестеге сә йкес келуге тиіс.

43. Негізгі жә не қ осымша қ ауіпсіздік белгілерінің тү стік графикалық бейнелері мен ө лшемдері

1) қ ауіпсіздік белгілерінің ауданы сары немесе ақ жиектермен шектеледі. Жиек белгілерді орнату орындарында қ оршағ ан фоннан қ арама-қ арсы бө ліп тұ ру ү шін қ олданылады.

2) тү стік графикалық бейнелердің негізі мен тыйым салатын қ ауіпсіздік белгілерінің қ атынасы техникалық регламенттің 8-қ осымшасының 1-суретіне сә йкес келуі керек.
Сигналдық қ ызыл тү сінің ү лесі тыйым салатын белгілердің жалпы ауданынан 35% кем болмауғ а тиіс.
Кө лденең қ ызыл жолақ кө лденең ге 45 ^о бұ рышта тө меннен оң жақ ү стінен кө лбеу орындалады.
Кө лденең қ ызыл жолақ белгінің графикалық символымен ү зілмеуі керек.
Графикалық символ қ ара тү сті болуы қ ажет.
Белгінің ортасында тү сіндірме жазуы бар тыйым салатын белгілерді қ олдануғ а рұ қ сат етіледі. Сонымен қ атар кө лденең қ ызыл жолақ ты салмайды. Жазу қ ара немесе қ ызыл тү спен орындалуы қ ажет.
Кодтары, тү стік графикалық бейнелері, мағ ыналық мә ндері, орналастыру (орнату) орындары жә не тыйым салатын қ ауіпсіздік белгілерін қ олдану бойынша нұ сқ аулар техникалық регламенттің 9-қ осымшасында белгіленген.

3) тү стік графикалық бейнелердің негізі мен ескертетін қ ауіпсіздік белгілерінің ө лшемдерінің қ атынасы техникалық регламенттің 8-қ осымшасындағ ы 2-суретке сә йкес келуі керек.
Белгінің жалпы ауданынан сигналдық сары тү стің ү лесі 50 %-нан кем болмауғ а тиіс.
Графикалық символ қ ара тү сті болуы қ ажет.
Жиектің тү сі сары немесе ақ болуы қ ажет.
Кодтары, тү стік графикалық бейнелері, мағ ыналық мә ндері, орналастыру (орнату) орындары жә не ескертетін қ ауіпсіздік белгілерін қ олдану бойынша нұ сқ аулар техникалық регламенттің 10-қ осымшасында белгіленген.

4) тү стік графикалық бейнелердің негізі мен кең ес беретін қ ауіпсіздік белгілерінің ө лшемдерінің қ атынасы техникалық регламенттің 8-қ осымшасындағ ы 3-суретке сә йкес келуі керек.
Сигналдық кө к тү с белгінің жалпы ауданының 50% кем болмауғ а тиіс.
Кең ес беретін қ ауіпсіздік белгілерінің графикалық символы ақ тү сті болуы керек.
Кодтары, тү стік графикалық бейнелері, мағ ыналық мә ндері, орналастыру (орнату) орындары жә не кең ес беретін қ ауіпсіздік белгілерін қ олдану бойынша нұ сқ аулар техникалық регламенттің 11-қ осымшасында белгіленген.

5) тү стік графикалық бейнелердің негізі мен ө рт қ ауіпсіздік белгілерінің ө лшемдерінің қ атынасы техникалық регламенттің 8-қ осымшасындағ ы 4-суретке сә йкес келуі керек.
Сигналдық қ ызыл тү с белгінің жалпы ауданының 50 %-нан кем болмауғ а тиіс.
Ө рт қ ауіпсіздігі белгілерінің графикалық символы ақ тү сті болуы керек.
Ө рт қ ауіпсіздігі белгілерінде тү сіндірме жазу салуғ а рұ қ сат етіледі. Жазу қ ызыл фонда ақ тү спен немесе ақ фонда қ ызыл тү спен орындалуы мү кін.
Тік бұ рыш формасындағ ы ө рт қ ауіпсіздігі белгісінің сол жақ бө лігіне ө ртке қ арсы қ орғ аныш қ ұ ралдарын (оның элементтерін) бейнелейтін графикалық символды, ал оң жақ бө лігінде - тү сіндірме жазуды жазу қ ажет.
Кодтары, тү стік графикалық бейнелері, мағ ыналық мә ндері, орналастыру (орнату) орындары жә не ө рт қ ауіпсіздік белгілерін қ олдану бойынша нұ сқ аулар техникалық регламенттің 12-қ осымшасында белгіленген.

6) тү стік графикалық бейнелердің негізі мен эвакуациялық қ ауіпсіздік белгілері мен медициналық жә не санитарлық мә нді қ ауіпсіздік белгілерінің ө лшемдерінің қ атынасы техникалық регламенттің 8-қ осымшасындағ ы 5-суретке сә йкес келуі керек.
Сигналдық жасыл тү с белгінің жалпы ауданының 50 %-нан кем болмауғ а тиіс.
Кең ес беретін қ ауіпсіздік белгілерінің графикалық символы мен эвакуациялық қ ауіпсіздік белгілері мен медициналық жә не санитарлық мә нді қ ауіпсіздік белгілерінің тү сіндірме жазуы ақ тү сті болуы керек.
Кодтары, тү стік графикалық бейнелері, мағ ыналық мә ндері, орналастыру (орнату) орындары жә не эвакуациялық қ ауіпсіздік белгілері мен медициналық жә не санитарлық мә нді белгілерді қ олдану бойынша нұ сқ аулар техникалық регламенттің 13-қ осымшасында белгіленген.

7) тү стік графикалық бейнелердің негізі мен нұ сқ ау қ ауіпсіздік белгілерінің ө лшемдерінің қ атынасы техникалық регламенттің 8-қ осымшасындағ ы 6-суретке сә йкес келуі керек.
Сигналдық кө к тү с белгінің жалпы ауданының 50 %-нан кем болмауғ а тиіс.
Кең ес беретін қ ауіпсіздік белгілерінің графикалық символы ақ тү сті болуы керек.
Нұ сқ ау қ ауіпсіздік белгілерінің графикалық символы мен тү сіндірме жазуы ақ тү сті болуы керек.
Кодтары, тү стік графикалық бейнелері, мағ ыналық мә ндері, орналастыру (орнату) орындары жә не нұ сқ ау қ ауіпсіздік белгілерін қ олдану бойынша нұ сқ аулар техникалық регламенттің 14-қ осымшасында белгіленген.

8) тү стік графикалық бейнелердің негізі мен қ осымша қ ауіпсіздік белгілерінің ө лшемдерінің қ атынасы техникалық регламенттің 8-қ осымшасындағ ы 7-суретке сә йкес келуі керек.
Қ осымша қ ауіпсіздік белгілерін негізгі қ ауіпсіздік белгілерімен ү йлестіріп қ олданғ ан жә не негізі қ ауіпсіздік белгілерінің кү шін нақ тылау, шектеу немесе кү шейту қ ажет болғ ан жағ дайларда, сондай-ақ ақ парат ү шін қ олданғ ан жө н.
Қ осымша қ ауіпсіздік белгілерін негізі қ ауіпсіздік белгілерінен тө мен немесе оң жағ ынан немесе сол жағ ынан орналастыруғ а рұ қ сат етіледі.
Қ осымша белгінің ұ зындығ ы диаметрінен немесе қ ауіпсіздік белгісінің сә йкес жақ тарының ұ зындық тарынан аспауғ а тиіс, сонымен катар олардың арасында ені 0, 02 диаметр саң ылау немесе белгінің жақ тары қ алуғ а тиіс.
Қ осымша қ ауіпсіздік белгілерінің формасы - тік бұ рыш; негізгі бетінің тү сі - техникалық регламенттің 8-қ осымшасының кестесінде келтірілген негізі қ ауіпсіздік белгісінің тү сіне сә йкес немесе ақ; жиегінің тү сі - қ ара немесе қ ызыл; кө мкермесінің тү сі - ақ немесе сары (сары тү стің негізі беті ү шін).
Қ ызыл, кө к немесе жасыл негізгі беттері бар қ осымша белгілерге кө мкерме салмайды.
Ақ немесе сары негізгі беттері бар қ осымша белгілерді кө мкермесіз орындауғ а рұ қ сат етіледі.
Тү сіндірме жазба мен мең зерлер қ ара (ақ немесе сары негізгі беттер ү шін) жә не ақ (қ ызыл, кө к немесе жасыл негізгі беттер ү шін) болуғ а тиіс.

9) тік бұ рышты қ ауіпсіздік белгілерінде графикалық символдар мен тү сіндірме жазуларды b жағ ына қ атысты тік, сондай-ақ кө лденең орналастыруғ а рұ қ сат етіледі.

10) тыйым салатын белгілерді, ескертетін, кең ес беретін қ ауіпсіздік белгілерін шаршы формалы материал - тасымалдаушының бетіне салуғ а рұ қ сат етіледі. Шаршының қ абырғ асы ү лкен немесе:
тыйым салатын жә не кең ес беретін белгілер ү шін d шең берінің диаметріне;
ескерту белгілері ү шін b ү шбұ рышының қ абырғ асына тең болуы қ ажет.
Сонымен катар тү стік графикалық бейненің негізі мен қ ауіпсіздік белгілерінің ө лшемдерінің қ атынасы техникалық регламенттің 1, 2 жә не 3-қ осымшасындағ ы суреттеріне сә йкес келуге тиіс.

44. Негізгі қ ауіпсіздік белгілерінің ө лшемдері

1) Н қ ауіпсіздік белгісінің биіктігін мына формула бойынша есептейді:

L
H = --- (1)
Z

мұ ндағ ы L - белгіні тану арақ ашық тығ ы;
Z - арақ ашық тық фактор.
Z арақ ашық тық факторы қ ауіпсіздік белгісі бетінің сә улеленуіне байланысты болады жә не мына мә ндерге:
40 - 150 лк бастап 300 лк дейінгі табиғ и немесе жасанды жарық беру кезіндегі жағ дайлардағ ы қ алыпты жарық тандырылғ ан қ ауіпсіздік белгілері ү шін;
65 - 300 лк бастап 500 лк дейінгі жарық беру кезіндегі қ ауіпсіздік белгілері ү шін;
25 - 30 лк бастап 150 лк дейінгі жарық беру кезіндегі қ ауіпсіздік белгілері ү шін сә йкес келуге тиіс.
Қ алыпты табиғ и немесе жасанды жарық беру кезіндегі (Z = 40 кезіндегі) негізгі қ ауіпсіздік белгілерінің жә не L, 25 м дейінгі танудың қ ажетті арақ ашық тығ ына арналғ ан орташаланғ ан ө лшемдер техникалық регламенттің 15-қ осымшасының 1-кестесінде келтірілген.

2) қ осымша қ ауіпсіздік белгілерінің ө лшемдері олар толық тыратын негізгі қ ауіпсіздік белгілерінің ө лшемдеріне сә йкес келуге тиіс.
Қ осымша белгілердің биіктігін жазу жолдарының санына қ арай арттыруғ а рұ қ сат етіледі.

3) жарық қ айтарғ ыш жә не фотолюминецентті қ ауіпсіздік белгілерінің ө лшемдері техникалық регламенттің 15-қ осымшасының 1-кестесінде келтірілген қ алыпты сә улеленген қ ауіпсіздік белгілерінің орташаланғ ан ө лшемінен 125% кем болмауы керек.

4) беті 500 лк астам ең тө менгі жарық тандырылуы (немесе жарық тылығ ы) бар сыртқ ы немесе ішкі электрлік жарық тануы бар қ ауіпсіздік белгілерінің қ алыпты жарық тандырылғ ан белгілермен салыстырғ анда қ осарланғ ан арақ ашық тық факторы, сондай-ақ техникалық регламенттің 15-қ осымшасындағ ы 1-кестеде келтірілген мә ндермен салыстырғ анда қ осарланғ ан тану арақ ашық тығ ы болуғ а тиіс. Аталғ ан қ ауіпсіздік белгілерінің ө лшемдерін қ алыпты жарық тандырылғ ан белгілердің ө лшемдерімен салыстырғ анда екі есе тө мендетуге рұ қ сат етіледі.

5) ү лкен ө лшемді қ ауіпсіздік белгілерін қ олдануғ а рұ қ сат етіледі. Белгілердің ө лшемдері бұ ндай жағ дайларда Z арақ ашық тық факторлар мен L тану арақ ашық тығ ын есепке ала отыра (1) формуласы бойынша анық талуғ а тиіс.

6) жабдық тарғ а, машиналар мен механизмдерге арналғ ан тыйым салатын жә не ескертетін қ ауіпсіздік белгілерінің нө мірлері мен ө лшемдері техникалық регламенттің 15-қ осымшасындағ ы 2-кестеде келтірілген мә ндерге сә йкес келуі қ ажет.

7) қ ауіпсіздік белгілерінің барлық ө лшемдерінің шектік ауытқ улары + 2% аспауғ а тиіс.

8) қ ауіпсіздік белгілерінің бұ рыштарын дө ң гелектеуге рұ қ сат етіледі.
Дө ң гелектеу радиустары:
ү ш бұ рышты формалы белгілерде - 0, 05b;
мұ ндағ ы, b - ү шбұ рыштың жағ ы;
шаршы формалы белгілерде - 0, 04а;
мұ ндағ ы, а - шаршының қ абырғ асы;
тік бұ рыш формалы белгілерде - 0, 02а аспауғ а тиіс;
мұ ндағ ы, а - тік бұ рыштың кішкентай қ абырғ асы.

45. Қ ұ рама жә не топтық қ ауіпсіздік белгілері

1) қ ұ рама қ ауіпсіздік белгілерінің тік бұ рышты формасы болуы керек жә не ішінде негізгі қ ауіпсіздік белгісі мен тү сіндірме жазуы бар қ осымша белгісі бірдей болуы қ ажет.
Қ ұ рама белгінің тік бұ рышты блогының тү сі - ақ.
Тү сіндірме жазу фонының тү сі - ақ немесе негізгі қ ауіпсіздік белгісінің тү сі.
Тү сіндірме жазудың тү сі - ақ немесе сары тү с ү шін қ ара; ақ фон ү шін - қ ызыл; қ ызыл, кө к немесе жасыл фон ү шін - ақ.
Жиегінің тү сі - қ ара немесе қ ызыл.
Кө мкермесінің тү сі - ақ.

2) бір тік бұ рышты блокта ішінде сә йкес тү сіндірме жазулары бар екі немесе одан да кө п негізгі қ ауіпсіздік белгілері бар топтық белгілерді кешенді талаптар мен қ ауіпсіздікті қ амтамасыз ету бойынша шараларды мазмұ ндау ү шін қ олданғ ан дұ рыс.
Топтық белгілердің тік бұ рышты блоктары беттерінің тү сі - ақ.
Жазу фонының тү сі - ақ немесе негізгі қ ауіпсіздік белгісінің тү сі.
Жазудың тү сі - қ ара немесе негізгі қ ауіпсіздік белгісінің тү сі.
Жиегінің тү сі - қ ара немесе қ ызыл.
Кө мкермесінің тү сі - ақ.

3) топтық жә не қ ұ рама қ ауіпсіздік белгілерінің жиектері мен кө мкермелерінің ө лшемдері техникалық регламенттің 8-қ осымшасының 7-суретіне сә йкес қ осымша қ ауіпсіздік белгілеріндей болуы қ ажет.
Жиексіз топтық жә не қ ұ рама белгілерді пайдалануғ а рұ қ сат етіледі.

4) қ озғ алыс бағ ытын кө рсетуге арналғ ан қ ұ рама белгілер негізгі қ ауіпсіздік белгісі мен бағ ыттаушы мең зердің белгісінен (немесе тү сіндірме жазуы бар бағ ыттаушы мең зер белгісінен) тұ руы керек.
Негізгі қ ауіпсіздік белгісі бұ ндай жағ дайда:
эвакуациялық шығ уғ а қ озғ алыс бағ ытын кө рсетуге арналғ ан эвакуациялық белгілері;
адамдарды эвакуациялауғ а арналғ ан алғ ашқ ы медициналық кө мек қ обдишаларының, ө рт қ ауіпсіздігі қ ұ ралдарының, медициналық кабинеттердің орналасқ ан орындарына қ озғ алыс бағ ыттарын кө рсетуге арналғ ан медициналық жә не санитарлық мә нді белгілер;
ө ртке қ арсы қ орғ аныш қ ұ ралдарының, оның элементтерінің орналасқ ан орындарын кө рсетуге арналғ ан ө рт қ ауіпсіздігі белгілері;
нұ сқ ау белгілері ұ сынылуы мү мкін.

5) эвакуация шығ уларына, ө ртке қ арсы қ орғ аныш қ ұ ралдарына, жиналу орындары мен алғ ашқ ы медициналық кө мек кө рсету қ ұ ралдарына қ озғ алыс бағ ытын кө рсетуге арналғ ан белгілердің мағ ыналық қ ұ рамалары техникалық регламенттің 16-қ осымшасының суретінде келтірілген. Белгілерді қ озғ алыс бағ ытына сә йкес келетін қ алыпта орнатқ ан жө н.

46. Қ ауіпсіздік белгілерінің графикалық символдарының бейнелеріне қ ойылатын талаптар

1) қ ауіпсіздік белгілерінің графикалық символдары қ ауіпсіздікті қ амтамасыз ету мақ сатында бейнелеу қ ұ ралдарының кө мегімен ақ паратты бейнелеуі жә не қ ажет жағ дайда қ ауіптілікті белгілеуге немесе белгіні қ олдану саласын кең ейтуге арналғ ан тетіктермен толық тырылуғ а тиіс.
Графикалық символдар тү рлі объектілердің сипатты танымдық белгілерін, қ ауіпті жә не зиянды факторларды шартты бейнелеуі керек.

2) қ ауіпсіздік белгілерінің графикалық символдарының бейнелері қ арапайым ә рі тү сінікті болуы қ ажет.

3) графикалық символдар мына принциптерді басшылық қ а алу қ ажет болатын жедел жә не ө зінің мағ ыналық мә ні мен қ ауіпсіздік белгілерінің мағ ыналық мә нін жоғ ары дә лдікпен табуды қ амтамасыз етуі қ ажет:
символдың белгілі бір мағ ыналық мә ніне бір ғ ана графикалық бейне сә йкес келуі керек, тү сінбеушілікті болдырмау ү шін ұ қ сас бейнелері бар символдардың нұ сқ аларын бір символғ а келтіру қ ажет;
тү рлі мағ ыналық мә ндері бар символдар ұ қ самауы қ ажет;
графикалық бейнелердің табиғ и пропорцияларын бұ зуғ а жол берілмейді;
объект немесе фактор белгісінің кескіні контурлық бейнеден артығ ырақ болуғ а тиіс;
авторлық бейнелері, сауда белгілері мен логотиптері бар нұ сқ алар болмауы қ ажет;
қ анның суретін салуғ а жол берілмейді.

4) адам бейнесі немесе адам денесінің жекелеген бө ліктері бар графикалық символдарды пайдаланғ ан кезде қ ауіпсіздік белгісінде дененің қ ауіп тө ніп тұ рғ ан бө лігін бейнелеу керек.

5) символдар мен қ ауіпсіздік белгілерінің тү стік графикалық бейнелерін ұ лғ айтуды компьютер техникасының кө мегімен, фотографиялық тә сілмен немесе квадрат модульді тордың кө мегімен жү ргізуге болады. Шаршының қ абырғ асы 10 модульге сә йкес келуге тиіс.
Шаршы модульді торда символдар мен қ ауіпсіздік белгілерінің тү стік графикалық бейнелерін белгілеу техникалық регламенттің 17-қ осымшасында келтірілген.

6) графикалық символдар элементтерінің ең тө менгі ө лшемін техникалық регламенттің 40-тармағ ы мен 18-қ осымшасының талаптарына сә йкес тү сіндірме жазулардың шрифтерінің параметрлеріндей қ абылдау ұ сынылады.

47. Тү сіндірме жазуларғ а қ ойылатын талаптар

1) тү сіндірме жазулардың мә тіні мемлекеттік немесе орыс тілдерінде орындалуы қ ажет (мысалы, " ШЫҒ У" немесе " ВЫХОД"). Қ ауіпсіздік белгісінде жазудың осындай мә тінді ағ ылшын тілінде орындауғ а рұ қ сат етіледі (мысалы, " ЕХІТ").

2) қ ауіпсіздік белгісінің осы техникалық регламентте айтылмағ ан тү сіндірме жазулары мемлекеттік, мемлекетаралық, сондай-ақ халық аралық стандарттарда жә не Қ азақ стан Республикасы аумағ ында қ олдануғ а рұ қ сат етілген нормативтік қ ұ жаттарда белгіленуге тиіс.

3) тү сіндірме жазулардың шрифтері техникалық регламенттің 18-қ осымшасында келтірілген.

4) қ арама-қ арсы қ ара тү спен орындалғ ан H' шрифтінің ең тө менгі биіктігін мына формула бойынша анық тайды:

L'
H' = ---- (2)
Z'

мұ ндағ ы L' - жазудың оқ ылуына қ ажетті арақ ашық тық;
Z' - арақ ашық тық фактор.
Z' арақ ашық тық фактор қ ауіпсіздік белгісінің немесе сигналдық белгілеулердің беттерінің жарық тану жағ дайлары мен кө ргіштікке байланысты болады. Арақ ашық тық фактор кө рудің 0, 7 дең гейінен тө мен болмағ ан кезде:
300 - 300 лк бастап 500 лк дейінгі жарық тылық мә ндерінде жақ сы кө ру жағ дайларында;
230 - 150 лк бастап 300 лк дейінгі жарық тылық мә ндерінде жеткілікті кө ру жағ дайларында;
120 - 30 лк бастап 150 лк дейінгі жарық тылық мә ндерінде қ олайсыз кө ру жағ дайларында кем болмауы қ ажет.

5) қ арама-қ арсы ақ тү спен (немесе топтық қ ауіпсіздік белгілерінде кө к, қ ызыл, жасыл тү стермен) орындалғ ан жазудың шрифтінің ең тө менгі биіктігі техникалық регламенттің (2) формуласы бойынша алынғ ан Н' қ ара тү сті жазу шрифтінің ең тө менгі биіктігінен 25% ү лкен болуы керек.

6) жолдың негізгі сызық тарының арасындағ ы аралық ты, ә ріптер мен шрифттердің ө лшемдерін, тү сіндірме жазулардың ә ріптері мен сө здерінің арасындағ ы аралық ты техникалық регламенттің 18-қ осымшасының талаптарына сә йкес орындау ұ сынылады.