MS Exchange Server

№32 ЭКЗАМЕН БИЛЕТІ

1. Қ ауіпсіздік саясатының ұ ғ ымдарын сипаттаң ыз: қ ауіпсіздік саясатының тө менгі дең гейі, ақ параттық қ ауіпсіздіктің қ амсыздандыруының басқ ару шаралары.

Қ ауіпсіздік саясаты – ө зінің қ орғ аныс жү йесінің қ атынасында мекеменің алатын орны. Мекеменің ақ паратты қ алайша ө ң дейтінін, қ орғ айтынын жә не тарататынын анық тайтын заң дар, ережелер жә не тә ртіп нормаларының жиыны. Бұ л ережелер пайдаланушының қ айсы кезде белгілі бір деректер жинағ ымен жұ мыс істей алатынын кө рсетеді. Қ ауіпсіздік саясатын қ ұ рамына мү мкін болатын қ ауіптерге талдау жасайтын жә не оларғ а қ арсы ә рекет шаралары кіретін қ орғ аныштың белсенді сың ары деп санауғ а болады. Ол мекеменің ө те маң ызды қ орларына қ айсысы кіретінін анық тап жә не олардың қ андай дең гейде қ орғ алуы керек екендігін орнатады.

1. Хаттамалаудың жә не аудит жү йесінің негізгі функцияларын жә не атқ аратын қ ызметтерін сипаттаң ыз.

Хаттама (протокол) – екі компьютердің бір –бірімен қ атынасуның формалды ережелерінің жиынтығ ы. Компьютер тілінде хаттама дегеніміз – келісмідер жиынтығ ы, ал ол болса, тү рлі программалар арасында мә ліметтерді алмасуды реттейді. Хаттамалар желіге мә ліметтерді беру мен қ ателерді ө ң деуді тапсырады. Оларды пайдалану мә ліметтер алмасудың нақ тылы ақ параттық тарату жү йесіне тә уелсіз стандарттар жасауғ а мү мкіндік береді. Желіаралық хаттама (Internet Protocol — IP) берілетін дректерді жеке пакеттерге бө ліп, алушының адресі кө рсетілген тақ ырыппен жабдық тайды. Беруді басқ ару хаттамасы (Transmission Control Protocol TCP) мұ ндай пакеттің дұ рыс жеткізілуіне жауапты.

Аудит(Audit) — 1) жү йенің басқ ару элементтерін тексеру;
2) қ орғ анышқ а қ атысы бар маң ызды оқ иғ аларды табу жә не тіркеу мү мкіндігі. Операциялық жү йенің қ орғ аныш жү йесі осы қ имылды орындағ ан процесті тіркеу ү шін қ орғ аныштың ұ қ састырғ ышын қ олданады. Ақ параттық жү йелердің аудиті – ақ параттық жү йенің ағ ымдағ ы жай-кү йінің, онда болып жатқ ан іс-ә рекеттердің жә не оқ иғ алардың белгілі бір критерийлерге, техникалық регламенттерге, стандарттарғ а, нормативтік-техникалық қ ұ жаттамағ а жә не (немесе) тапсырыс берушінің талаптарына сә йкестік дең гейін белгілейтін, оларды бағ алаудың жү йелі процесі. Ақ параттық жү йелерді қ ұ ру, енгізу жә не пайдалану кезең інде осы жү йелердің меншік иелерінің жә не (немесе) иеленушілерінің бастамасы бойынша ақ параттық жү йелердің аудиті жү ргізілуі мү мкін. Қ ұ пиялы мә ліметтерді беру шарттары аудит жү ргізуге арналғ ан шартта айқ ындалады.

1. Ведомствоаралық іскер ү дерістің шоғ ырлануының ақ параттық технологиялары.

Шоғ ырланудың жү йелері (ведомствоаралық шоғ ырлануғ а) - тү рлі ұ йымның жә не оның ақ параттық жү йелерінің арасында қ ауіпсіз, сенімді ақ параттық айырбастың қ амсыздандыруына бағ ытталғ ан технологиялар. Осы технологиялар ақ параттың желілік экрандардан тыс қ айта жіберуін қ амсыздандырады жә не жеткізушілер, серіктестер мен клиенттер ө німдер мен қ ызметтерді қ амтитын бизнес-процесстердің аясында автоматтандыруғ а мү мкіндік береді.

№33 ЭКЗАМЕН БИЛЕТІ

1. Ұ йымның қ ауіпсіздік саясатының қ ұ рылымын сипаттаң ыз. " Негізгі қ ауіпсіздік саясаты" терминіне анық тама берің із.

Қ ауіпсіздік саясаты - мекеменің ақ паратты қ алайша ө ң дейтінін, қ орғ айтынын жә не тарататынын анық тайтын заң дар, ережелер жә не тә ртіп нормаларының жиыны. Бұ л ережелер пайдаланушының қ айсы кезде белгілі бір деректер жинағ ымен жұ мыс істей алатынын кө рсетеді. Қ ауіпсіздік саясатын қ ұ рамына мү мкін болатын қ ауіптерге талдау жасайтын жә не оларғ а қ арсы ә рекет шаралары кіретін қ орғ аныштың белсенді сың ары деп санауғ а болады.

Қ ауіпсіздік саясатының қ ұ рамына ең кемінде мына элементтер кіруі керек: қ атынас қ ұ руды ерікті басқ ару, объектілерді қ айтадан пайдаланудың қ ауіпсіздігі, қ ауіпсіздік тамғ асы жә не қ атынас қ ұ руды мә жбү рлі басқ ару.

Ақ параттық қ ауіпсіздік — мемкелеттік ақ параттық ресурстардың, сондай-ақ ақ парат саласында жеке адамның қ ұ қ ық тары мен қ оғ ам мү дделері қ орғ алуының жай-кү йі. Ақ параттық қ ауіпсіздік режимін қ алыптастыру кешендік мә селе болып табылады. Оны шешу ү шін заң намалық, ұ йымдастырушылық, программалық, техникалық шаралар қ ажет.

Ақ параттық қ ауіпсіздіктің ө те маң ызды 3 жайын атап кетуге болады: қ ол жеткізерлік (оң тайлық), тұ тастық жә не жасырындылық.

Қ ол жетерлік (оң тайлық) - саналы уақ ыт ішінде керекті ақ параттық қ ызмет алуғ а болатын мү мкіндік. Ақ параттың қ ол жеткізерлігі - ақ параттың, техникалық қ ұ ралдардың жә не ө ң деу технологияларының ақ паратқ а кедергісіз (бө гетсіз) қ ол жеткізуге тиісті ө кілеттілігі бар субъектілердің оғ ан қ ол жеткізуін қ амтамасыз ететін қ абілетімен сипатталатын қ асиеті.

Тұ тастық - ақ параттың бұ зудан жә не заң сыз ө згертуден қ орғ анылуы. Ақ парат тұ тастығ ы деп ақ парат кездейсоқ немесе ә дейі бұ рмаланғ ан (бұ зылғ ан) кезде есептеу техника қ ұ ралдарының немесе автоматтандырылғ ан жү йелердің осы ақ параттың ө згермейтіндігін қ амтамасыз ететін қ абілетін айтады.

Жасырындылық - заң сыз қ ол жеткізуден немесе оқ удан қ орғ ау.

2. Кларк жә не Вильсон тұ жырымдағ ан жү йе тұ тастығ ының негізгі қ амтамасыз ету принциптерін сипаттаң ыз.

Кларк-Вильсон ү лгісі. Ақ парат қ орғ ау теориясында Кларк-Вильсонның (Clark-Wilson) қ орғ ау ү лгісі маң ызды рө л атқ арады. Ол 1987 жылы жарияланып, 1989 жылы жаң артылғ ан. Ү лгі транзакцияның жаппай қ олданылуына жә не субъектілердің объектілерге қ атынас қ ұ ру қ ұ қ ығ ын мұ қ ият ресімдеуге негізделген. Аталмыш ү лгіде алғ ашқ ы рет ү шінші жақ тың (яғ ни, қ ауіпсіздік жү йесін толығ ымен қ олдайтын жақ тың) қ орғ алғ андылығ ы зерттелген. Ақ параттық жү йелердегі мұ ндай рө лді, ә детте, бағ дарлама-супервизор атқ арады.Кларк-Вильсонның ү лгісінде транзакциялар алғ ашқ ы рет иландыру ә дісі бойынша қ ұ рылғ ан, яғ ни субъектіні идентификациялау одан келген командаларды орындаудың алдында ғ ана емес, сондай-ақ, орындалғ аннан кейін де қ айтадан жү ргізіледі. Бұ л идентификациялау мен команданы орындау арасындағ ы сә тте субъектіні ауыстырып жіберу мә селесін шешуге мү мкіндік берді. Кларк-Вильсон ү лгісі ақ параттық жү йенің тұ тастығ ын қ олдау саласындағ ы маң дай алды ү лгілердің бірі болып саналады. Олартұ жырымдағ ан жү йе тұ тастығ ының негізгі қ амтамасыз ету принциптері:

• пайдаланушы аутентификациясы;

• артық шылық тарды азайту;

• функционалдық міндеттерін бө лу;

• іс-шаралар аудиті;

• объективті бақ ылау;

• артық шылық берілісін басқ ару;

• толассыз жұ мыс қ абілеттілігінің қ амсыздандырылуы;

• қ орғ аныстық механизмінің игерушілігінің қ арапайымдылығ ы.

3. Экономикада ақ параттық жү йелерді пайдалану.

Ақ параттық жү йе – қ ойылғ ан мақ сатқ а жету ү шін ақ параттарды сақ тау, ө ң деу жә не беруге пайдаланатын ә дістер мен қ ызметші ә дістердің ө зара байланысқ ан жиынтығ ы.

Экономикалық ақ параттық жү йе – бұ л экономикалық объектінің тікелей жә не кері ақ параттық байланыстарының сыртқ ы жә не ішкі ағ ымдарының, ақ паратты ө ң деу жә не басқ ару шешімдерін табу барысына қ атысатын ә дістердің, қ ұ ралдардың, мамандардың жиыны. Экономиканы басқ аруда ақ параттық жү йелердің қ ұ рылуы жә не қ ызмет етуі ақ параттық технологияның дамуымен байланысты.

Ақ парат дә стү рлі материалдық ресурстар, мысалы, мұ най, газ, пайдалы қ азбалар т.б. сияқ ты қ оғ амдағ ы маң ызды, бағ алы ресурстардың бірі болып табылады. Нарық тық қ атынастар жағ дайында ақ паратқ а жә не ақ параттық қ ызметтерге сұ раныстың ө суі ақ паратты ө ң деудің кең кө лемді техникалық қ ұ ралдарының, ә сіресе, ЭЕМ – нің жә не байланыс қ ұ ралдарының ө суіне ә келді. Басқ армадағ ы экономикалық ақ параттардың басты мақ саты - қ аржылық қ атынастарды реттеу, барлық дең гейлі бюджет орындалуына бақ ылау жасау.

Басқ арудағ ы экономикалық ақ параттардың басты міндеттері:

- кірістердің нақ ты жә не оперативті есебін жү ргізу;

- барлық дең гейдегі бюджеттердің ө зара іс-ә рекеттілігін қ амтамасыз ету;

- бюджет қ аржыларын сатып алушыларғ а тез жә не нақ ты тү рде жү ргізу;

- бюджет қ аржыларының рационалды жә не мақ сатты пайдалануына ағ ымдағ ы толық оперативті жә не қ атаң бақ ылау жү ргізу;

- бюджет орындалуына оперативті жә не обьективті талдау болжау жасау;

- мемлекеттің ішкі қ арызын қ ызмет етумен басқ ару істерін кү ннен асыру жә не т.б.