Главная страница Случайная страница
КАТЕГОРИИ:
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
ан кету, қан кету түрлері және қан ағу кезіндегі алғашқы медициналық көмек
|
|
Жараланудың барлық тү рінде де қ ан тамырларына зақ ым тү седі. Соның салдарынан кө біне денеден қ ан шығ атынын байқ аймыз. Жарақ ат кезіндегі зақ ымдалғ ан тамырлардан қ анның ағ уы қ ан кету деп аталады. Оның болымсыз жә не кү шті ә сері ө мірге қ атерлі болуы мү мкін. Қ ан денеден орташа кеткенде, ағ заның ішкі бірнеше толық тырушы қ асиеттері: жү рек қ ызметінің, тыныс алудың кү шеюі, шеткі қ ан тамырларының жиырылуы іске қ осылып ө зі тоқ тата алады. Ал денеден қ ан кө п кеткенде жү рек қ ан тамырларының қ ызметі мү лде нашарлап, адамның ө ліп кетуі де ық тимал.
Қ ан кету тү рлері:
Зақ ымдалғ ан тамырдың сипатына қ арай қ анның ағ уы артериялық (кү ре тамырлық), веналық (кө ктамырлық), капиллярлық (қ ылтамырлық) жә не паренхиматоздық болып бө лінеді. Артериялық қ ан кету жү ректен ағ за мен ұ лпаларғ а қ ан баратын ең ірі тамырлардан ақ қ ан қ анды айтамыз, ірі кү ре тамырлардан ақ қ ан қ ан жараланғ ан жерден атқ ылап немесе фонтанша ағ ады, тү сі ашық қ ызыл, ө здігінен тоқ тамайды, жарақ аттанғ ан адамның ө міріне елеулі қ ауіп тө ндіреді. Кө ктамыр деп жү рекке қ айта бара жатқ ан қ ан айналымын айтады, оның тү сі қ ара қ ошқ ыл болады, ол ү здіксіз, баяу ағ ады. Қ ылтамырлық қ ан кету ұ сақ тамырлардан ағ ады, ол тамшылап ағ ады, ө здігінен тоқ тайды.
^ Алғ ашқ ы медициналық кө мек: Уақ ытша қ олда бар қ ұ ралдармен қ ан ағ уды тоқ тату.
Қ ан ағ уды тоқ тату тә сілдері:
1) Аяғ ын жоғ ары кө теру, бұ л жағ дайда қ ан миды қ оректендіреді;
2) Қ анды артериядан жоғ арырақ саусақ пен қ ысып тоқ тату қ ажет. Мұ ны бірнеше ә діспен атқ аруғ а болады. Егер білек жараланса - онда қ анды тоқ тату ү шін артерияны иық сү йегіне, қ олтық жағ ынан қ атты қ ысып басады. Артериялық қ ан сирақ тан ақ са - тізе шұ нқ ырындағ ы кү ре тамырды қ ысады. Самай кү ре тамырын бас бармақ пен, қ ұ лақ тың алдынан, самай сү йегіне басады. Ұ йқ ы кү ре тамырын зақ ымдалғ ан жерден мойын омыртқ асына қ ысады. Одан кейін жарағ а тазартылғ ан таң ғ ышты қ аттырақ байлайды, оның ү стіне бинттің, мақ таның қ алың нығ ыз кесіндісін салып орайды. Бұ ғ ана асты тамырды - бұ ғ ананың астындағ ы шұ нқ ырда, бірінші қ абырғ ағ а қ ысады. Кә рі жіліктің кү ре тамырын - бас бармақ тың білезігінің жанындағ ы сү йекке басады. Шаптың тө ң ірегіндегі санның кү ре тамырын тү йілген жұ дырық пен сан сү йегіне қ ысады таң ғ ышпен қ атты таң ып тастау.
Артерияны саусақ пен қ ысудың нү ктелері:.
3. Қ ан тамырын саусақ пен басу едә уір кү ш жігерді қ ажет етеді жә не саусақ тез талады, сондық тан мү мкін болатын болса бұ рау немесе ширатпаны жылдам қ ою дұ рыс болады. Қ ан тоқ тататын ширатпа жалпақ иілмелі резина кесіндісі, оның бір шетінде ілгек екінші шетінде ілмегі бар жү зікше бекітілген.
4) Келесі қ ан тоқ тату ә дісі – аяқ -қ олды қ атты бү гіп таң ып тастау, бұ л ә діс кө ктамырдан да ақ қ ан қ анды тоқ татады.
5) Кө ктамырдан жә не капиллярдан ақ қ ан қ анды залалсыздандырылғ ан таң ғ ышпен қ атты таң ып тастау.
Ширатпа (жгут) немесе бұ раумен қ ою ә дістері. Ширатпа жазда екі сағ аттан артық, ал қ ыста бір сағ аттан артық қ ойылмайды, бұ л аяқ -қ олдың жансыздануына ә кеп соқ тырады.
| Ширатпаны салар алдында созады да тартуды ә лсіретпей аяқ қ олғ а салады, бұ л жағ дайда ширақ қ абатының ә рбір орамын алдын ала салады. Қ ысудың жеткіліктігін бақ ылау: кү ре тамырдың сезімтал жерлерінде тамыр соғ уының жоғ алуы жә не қ анның тоқ тауы болып табылады. Ә лсіз қ ойылғ ан ширатпа қ ан ағ уды кү шейтуі мү мкін ал, қ атты тартылғ ан ширатпа жү йкені зақ ымдауы мү мкін. |
| Таяқ шаны бұ рау арқ ылы, жгутты қ ысып қ ан тоқ тағ анша тартады. |
| Байланғ ан таяқ ша ашылып кетпес ү шін бинтпен орау қ ажет. Қ ан жү руінің тоқ тап қ алмауы ү шін, ә рбір 15 минут сайын, жгутты босатып отыру керек. |
Ширатпа – қ аң тоқ татудың соң ғ ы тә сілі
| Жарақ аттың жоғ арғ ы жағ ына, жұ мсақ орамның (зақ ымданушының киімдерінен) ү стіне жгут салу керек. Жгут салып болғ ан соң оны созу керек. |
| Бірінші орауды байлаудың алдында, қ ан тамырларының соғ уын, қ анның тоқ тағ анын-тоқ тамағ анын кө ру қ ажет, ал жгут астындағ ы терінің ағ арғ анын кө ру керек. |
| Жгуттың келесі орамын, қ атты қ ыспай орау керек, орағ анда шығ ыс бағ ытында спираль тә різді етіп, алдың ғ ы орамды басып орау керек. |
| Ширатпаның (жгуттың) жанына тура уақ ыты мен кү нін кө рсетіп мә лімдеме қ алдыру қ ажет. Жгутты таң ғ ыш жә не шинамен орамау керек. Кө рінетін жерге «жгут» (маркет) кө рсетіп қ ою керек. |
| Қ ан тамырды басып тұ рып, бірнеше қ абат салынғ ан таң ғ ышты (асептикалық) немесе бірнеше қ абат оралғ ан бинтпен байлау қ ажет. | |
| Егер де таң ғ ыш суланса, жоғ арғ ы жағ ына тағ ы да бірнеше қ абат таң ғ ыш салып, алақ анмен басу қ ажет. | |
| Қ ан кө п кеткен жағ дайда аяғ ын жоғ ары кө теру, капиллярлық жә не веноздық қ ан тоқ тату тә сілі ретінде қ олдану. | |
Ұ сынылғ ан ә дебиеттер:
1.
Е.И.Чазов. Неотложные состояния и экстренная медицинская помощь. Медицина, 1990г.
2.
М.В.Гринев. Справочник для врачей скорой и неотложной медицинской помощи.
3.
Қ.М.Тұ рланов, С.А.Қ алқ абаева. Жедел медициналық жә рдем (оқ улық).
|