Тақырыбы: Қан қозғалысының гемодинамикалық заңдылықтары. Қанның реологиялық қасиеттері.

Мақ саты: Қ анның қ ан тамырларымен қ озғ алысының негізгі гемодинамикалық заң дылық тарын оқ ып ү йрену, оларғ а физика-математикалық негіз беру, пульстік толқ ынның таралу механизмін білу. Қ ан тамырлары мен капиллярлардағ ы қ ан жә не қ ан бө лшектерінің қ озғ алысымен, қ анның реологиялық қ асиеттерін анық тайтын факторлармен танысу. Қ ан айналуды зерттеу ә дістерін білу.

Дә ріс жоспары:

1.Қ анның қ ан тамырларымен қ озғ алысының гемодинамикалық заң дылық тары

2. Қ ан айналуды зерттеу ә дістері.

3.Ә ртү рлі ағ залар мен ұ лпалардың реографиясы.

4. Интегралдық жә не аймақ тық реография.

5.Ү лкен қ ан тамырларындағ ы қ анның қ озғ алысы.

6. Кіші қ ан тамырларындағ ы қ ан ағ ынын ұ йымдастыру.

7. Капиллярлардағ ы қ анның формендік элементтерінің қ озғ алысы.

8. Қ анның реологиялық қ асиеттерін анық тайтын факторлар. Капиллярлардағ ы эритроциттердің бағ ытталу формалары.

Дә ріс тезистері:

Қ ан тамырлар жү йесіндегі қ ан қ озғ алысын қ арастыратын биомеханика саласын гемодинамика деп атайды. Қ ан айналымның гемодинамикалық кө рсеткіштері барлық жү рек қ ан тамырлар жү йесінің биофизикалық параметрлерімен, яғ ни жү ректің негізгі сипаттамаларымен (қ анның соқ қ ылық кө лемі), тамырлардың қ ұ рылымдық ерекшеліктерімен (олардың радиусы жә не созылғ ыштығ ы), қ анның физикалық қ асиеттерімен (тұ тқ ырлығ ы) анық талады. Қ ан қ ысымының нервтік жә не гуморальдық реттелуінің табиғ и механизмі қ ан тамырларының жылтырлығ ына тә уелді. Қ ан тамырларымен пульстік толқ ын деп аталатын қ ысым тербелістері таралады. Қ ан айналу ү рдістерін моделдеу ү шін аналогтық электр схемаларын жиі қ олданады.

Тамыр тү тіктерінің қ анғ а толуы ұ лғ айғ анда, ә р тү рлі мү шелер мен ұ лпалардың электр тогына кедергісі тө мендейді. Толық электр кедергісін – импедансты тіркеу (сыйымдылық жә не омдық кедергінің қ осындысы) систола кезінде жеке мү шелердің қ анғ а толуын анық тауғ а мү мкіндік береді. Жү рек қ ызметінің процессі кезіндегі импеданс ө згерісін тіркеуге негізделген диагностикалық ә дісті реография деп атайды (импеданс-плетизмография).

Қ ан тамырлар жү йесі тұ йық талғ ан тамырлар жү йесінде қ анның айналуын қ амтамасыз етеді. Ағ задағ ы қ анның тұ рақ ты циркуляциясы барлық жасушаларғ а қ ажетті заттың жеткізілуіне ық пал етеді. Реология (грекше. rheos- ағ ыс, ағ ын, lоgоs – ілім, ғ ылым) – заттың ақ қ ыштығ ы жә не деформациясы туралы ғ ылым. (гемореологиясы). Қ ан формендік элементтер (эритроциттер, лейкоциттер, тромбоциттер) мен плазмалардың суспензиясы. Плазманың тұ тқ ырлығ ы 1, 9-2, 3 мПас қ ұ райды жә не оны ньютондық сұ йық тық деп санайды. Қ анның ү лкен қ ан тамырларымен жә не капиллярлармен ағ ысы біршама сипаттамаларымен ерекшеленеді. Ү лкен қ ан тамырларында эритроциттер монеттік бағ андар тү ріндегі агрегаттар жасайды. Қ ан тамырлары диаметрлерінің кішіреюі кезінде эритроциттердің агрегаттары жеке жасушаларғ а бө лінеді де, қ анның тұ тқ ырлығ ын азайтады (феномен сигма). Микротү тікті тамырларда диаметрі 3 мкм эритроциттер жең іл деформациялана отырып, капилляр арқ ылы ө теді алады. Диаметрі 8 мкм эритроциттер тү тікке кіру барысында ұ зарады, айналады (скручивается) жә не капиллярдың саң ылауын толтырады.

Иллюстрациялық материал: “Power Point”-та презентациялау (11-дә ріс)