Занятие 11-14

1. Третье склонение существительных:

а) согласный тип;

б) гласный тип;

в) смешанный тип.

1. Некоторые особенности третьего склонения.
2. Прилагательные II группы (3 скл.), их типы.
3. Составление и склонение словосочетаний с существительными и прилагательными 3 склонения.

Упражнение 25

Определите тип существительных 3-его склонения и укажите основу.

decus, coris n - украшение opus, operis n -дело

laus, laudis f - похвала arx, arcis f - крепость

fons, fontis m - источник piscis, is m - рыба

orbis, is m - круг vectigal, alis n - налог

sol, solis m - солнце utilitas, atis f - польза

insigne, gnis n - знак rupes, is f - скала

miles, litis m - воин lumen, minis n – свет

Упражнение 26

Запишите форму N.S. словосочетаний; определите основу каждого слова. Просклонятйте словосочетание «римская деревня».

mos, moris m – нрав, обычай ille, illa, illud – тот

aedes, is f – храм Romanus, a, um - римский

rus, ruris n – деревня

pedes, ditis m - пехотинец

nox, noctis f – ночь alter, era, erum - другой

carmen, minis n - стихотворение

Упражнение 27

Образуйте форму N.S. существительных 3 склонения по форме G.S.

Ducis, lucis, vocis; salutis, virtutis, pedis; arboris, doloris, oratoris; sermonis,

rationis; virginis, multitudinis.

Упражнение 28

1. Roma arx et caput Italiae erat. 2. Piscis vocem non habet. 3. Non pulchra vestis, sed modestia puella placet. 4. Noctes longas hiemis non jucundae sunt. 5. Salus vera populorum in pace, non in bello est. 6. Origines fontium et fluminum saepe in verticibus montium sunt. 7. In arce Athenarum erat pulchra et clara aedes deae Athenae. 8.Laus praemium virtutis erit. 9. Corpora juvenum labore firmabuntur. 10. Et fabula partem veri habet. 11. In potestate nostra sunt liberi nostri. 12. Apud Germanos dotem non uxor marito, sed uxori maritus offerebat. 13 Contra vim mortis non est medicamentum in hortis. 14. Antiquis temporibus Romani in Tiberi, postea in maribus quoque navigabant. 15.Oppidum a Caesaris militibus capiebatur. 16. Roma a uno rege administrabatur. 17. Orator bonus oratione sua animos hominum movet. 18. Nunquam malum malo, nec vulnus curatur vulnere. 19. Pugna pro pace! 20. Gloria umbra virtutis est. (Sen.) 21. In fuga salutem sperare dementia est. (Sall.) 22. Nemo in sua causa judex esse potest. 23. Pacem cum hominibus, bellum cum vitiis habe. (Syr.) 24. Nemo liber est, qui corpori servit.(Sen.) 25. Homines, dum docent, discunt. (Sen.) 26. Nomina sunt odiosa. 27. Oratores cum severitate, poetae autem cum voluptate audiuntur. 28. A mari usque ad mare. (девиз на гербе Канады) 29. Hostium munera – non munera. 30. Oculis magis quam auribus credimus. (Liv.) 31. Carmina morte carent. (Ov.) 32. Vina bibunt homines, animalia cetera – fontes.

Упражнение 29

1. Nonnullae stellae, ut terra nostra, lucem et calorem a sole habent. 2. Consules legionibus Romanis praeerant. 3. Non liberabit diadema capitis dolore. 4. Amicitia magnum solatium in dolore est. 5. Aestate agricolis labores molesti erunt. 6. Aetate aurea homines sine legibus tuti erant, nam justitiam et veritatem colebant. 7. Si necessarium erit pro patria nostra pugnare, nullum hostem timebimus et labores tolerabimus: salus civitatis nostrae summa lex est. 8. Quia nominor leo. (Phaedr.) 9. Dura lex, sed lex. 10 Mens sana in corpore sano. (Iuv.) 11. Totus mundus agit histrionem. 12. Homo locum ornat, non huminem locus. 13. Gutta cavat lapidem. (Ov.) 14. Repetitio est mater studiorum. 15. Audiatur et altera pars. 16. Panem et circenses. 17. Alma mater. 18. Nuda veritas. (Hor.) 19. Quod licet Jovi, non licet bovi. 20. Finis coronat opus. 21 Consuetudo est altera natura. (Cic.) 22. Non est fumus absque igne. 23. In vino veritas, in aqua sanitas. (Hor.) 24. Auera mediocritas. (Hor.) 25. O tempora, o mores! (Cic.) 26. Tempora mutantur, et nos mutamur in illis. 27. O sancta simplicitas! 28. Salus populi suprema lex. (Cic.) 29. Caecus non judicat de colore. 31. Auri sacra fames. (Verg.) 32. Amicus (mihi) Plato, sed magis amica veritas. (Ar.)

Упражнение 30

Определите количество окончаний у прилагательных 3 склонения. Выделите практическую основу. Образуйте формы Abl.S., N.Pl. и G.Pl. всех родов от данных прилагательных

simplex, licis – простой mobilis, e – подвижный

utilis, e – полезный grandis, e – важный

trux, trucis – дикий, грозный nocens, ntis – вредный

viridis, e – зелёный communis, e – общий

equester, tris, tre - конный teres, etis – круглый

Упражнение 31

Запишите форму N.S. словосочетаний; определите основу каждого слова. Просклонятйте словосочетания «тот сильный враг» и «другая большая река».

herba, ae f – трава ullus, a, um – какой-либо

regio, onis f - область silvester, tris, tre - лесной

flos, floris m - цветок

hostis, is m – враг iste, ista, istud - тот

gens, gentis f - племя fortis, e – сильный, храбрый

ingenium, i n – характер

pons, pontis m – мост

urbs, urbis f – город ingens, ntis - большой

forum, i n - площадь alius, a, ud - другой

flumen, minis n - река

Упражнение 32

Образуйте 1Pl. всех времён системы инфекта дейст. и страд. залога от глаголов:

occupo 1 - захватывать reperio, repperi, repertum, 4 – находить

Упражнение 33

1.Vita brevis – ars longa. (Hipp.) 2. Omnis ars imitatio est naturae. 3. Oratio veritatis simplex est. 4. Vocalis ante vocale brevis est. 5. Mores veterum Romanorum severi erant. 6. Filius meus est similis majоrum suorum. 7. Fortes fortuna juvat. (Verg.) 8. Divitiae apud sapientem virum in servitute sunt, apud stultum – in imperio. 9. Omne initium difficile est. 10. Nemo omnia potest scire. 11. Excellentium hominum virtus imitatione, non invidia digna est. 12. Apud Herodotum, patrem historiae, innumerabiles sunt fabulae. 13. Fortitudo equitum nostrorum in proelio equestri magna erat. 14. Patria est communis omnium civium parens. 15. Viri fortes non vincuntur doloribus gravibus. 16. Fuga celeris equitum causa magnae cladis erat. 17. Ingens hominum multitudo in urbem conveniebat. 18. Vetera proverbia breviter et simplicibus verbis prudentiam populi exprimunt. 19. Homeri carmina apud omnes gentes omnium temporum magno honore erant. 20. Sex horas dormire sat est juvenique senique. 21. Innumerabiles curas secum afferunt liberi, sed eidem – innumerabilia gaudia. 22. Multi multa sciunt, nemo omnia. 23. Tristis eris, si solus eris. 24. Nullum corpus immortale est. 25. Vestis mulierum nobilium Romanarum alba erat. 21. Omnia mea mecum porto. (B.) 22. Sapienti sat! (Pl.) 23. Similis simili gaudet. 24. Utile dulci. (Hor.) 25. Primus inter pares. 26. Et fumus patriae est dulcis. (Verg.) 27. Fac simile. 28. Falsus in uno – falsus in omnibus.