Caput IV scientia Cur in musicae definitione ponitur

5. M. ¹ Restat ut quaeramus cur sit in definitione scientia.

D. ²Ita fiat: nam hoc flagitare ordinem memini.

M. ³ Responde igitur, utrum tibi videatur bene modulari vocem luscinia verna parte anni: nam et numerosus est et suavissimus ille cantus, et, nisi fallor, tempori congruit.

D. ⁴ Videtur omnino,

M. ⁵ Numquidnam liberalis hujus disciplinae perita est?

D. ⁶Non.

M. ⁷ Vides igitur nomen scientiae definitioni pernecessarium.

D. ⁸ Video prorsus.

M. ⁹ Dic mihi ergo, quaeso te; nonne tales tibi omnes videntur, qualis illa luscinia est, qui sensu quodam ducti bene canunt, ¹⁰ hoc est numerose id faciunt ac suaviter, quamvis interrogati de ipsis numeris, vel de intervallis acutarum graviumque vocum, respondere non possint?

D. ¹¹ Simillimos eos puto.

M. ¹² Quid? ii qui illos sine ista scientia libenter audiunt; ¹³ cum videamus elephantos, ursos, aliaque nonnulla genera bestiarum ad cantus moveri, avesque ipsas delectari suis vocibus (non enim nullo extra proposito commodo tam impense id agerent sine quadam libidine); ¹⁴ nonne pecoribus comparandi sunt.

D. ¹⁵ Censeo: sed pene in omne genus hurnanum tendit haec contumelia.

M. ¹⁶ Non est quod putas. ¹⁷ Nam magni viri, etsi musicam nesciunt, aut congruere plebi volunt, quae non multum a pecoribus distat, et cujus ingens est numerus, quod modestissime ac prudentissime faciunt (sed de hoc nunc disserendi locus non est); ¹⁸ aut post magnas curas relaxandi ac reparandi animi gratia moderatissime ab iis aliquid voluptatis assumitur. ¹⁹ Quam interdum sic capere modestissimum est; ab ea vero capi vel interdum, turpe atque indecorum est.

6. ¹ Sed quid tibi videtur? qui vel tibiis canunt vel cithara, atque hujusmodi instrumentis, numquidnam possunt lusciniae comparari?

D. ² Non.

M. ³ Quid igitur distant?

D. ⁴ Quod in istis artem quamdam esso video, in illa vero solam naturam.

M. ⁵ Verisimile dicis; sed ars tibi videtur ista esse dicenda, etiamsi quadam imitatione id faciunt?

D. ⁶Cur non? Nam video tantum valere in artibus imitationem, ut, ea sublata, omnes pene perimantur. ⁷ Praebent enim se magistri ad imitandum, et hoc ipsum est quod vocant docere.

M. ⁸ Videtur tibi ars ratio esse quaedam, et ii qui arte utuntur, ratione uti: an aliter putas?

D. ⁹ Videtur.

M. ¹⁰ Quisquis igitur ratione uti non potest, arte non utitur.

D, ¹¹ Et hoc concedo.

M. ¹²Censesne muta animalia, quae etiam irrationalia dicuntur, uti posse ratione?

D. ¹³ Nullo modo.

M. ¹⁴ Aut igitur picas et psittacos et corvos rationalia esse dicturus es animalia, aut imitationem nomine artis temere vocasti.¹⁵Videmus enim has aves et multa canere ac sonare quodam humano usu, et nonnisi imitando facere: nisi tu aliter credis.

D. ¹⁶ Quomodo hoc confeceris, et quantum contra responsionem meam valeat, nondum plane intelligo.

M. ¹⁷Quaesiveram ex te, utrum citharistas et tibicines, et hujusmodi aliud genus hominum, artem diceres habere, etiamsi id quod in canendo faciunt, imitatione assecuti sunt. ¹⁸ Dixisti esse artem, tantumque id valere affirmasti, ut omnes pene tibi artes periclitari viderentur imitatione sublata. ¹⁹ Ex quo jam colligi potest, omnem qui imitando assequitur aliquid, arte uti; ²⁰ etiamsi forte non ornnis qui arte utitur, imitando eam perceperit.²¹ At si omnis imitatio ars est, et ars omnis ratio; omnis imitatio ratio: ratione autem non utitur irrationale animal; ²² non igitur habet artem: habet autem imitationem; non est igitur ars imitatio.

D. ²³ Ego multas artes imitatione constare dixi, non ipsam imitationem artem vocavi.

M. ²⁴ Quae igitur artes imitatione constant, non eas censes ratione constare?

D. ²⁵Imo utroque puto eas constare.

M. ²⁶ Nihil repugno, sed scientiam in quo ponis; in ratione, an in imitatione?

D. ²⁷ Et hoc in utroque.

M. ²⁸ Eigo scientiam illis avibus dabis, quibus imitationem non adimis.

D. ²⁹ Non dabo: ita enim dixi in utroque esse scientiam, ut in sola imitatione esse non possit.

M. ³⁰ Quid? in sola ratione videtur tibi esse posse?

D. ³¹ Videtur.

M.³² Aliud igitur putas esse artem, aliud scientiam. ³³ Siquidem scientia et in sola ratione esse potest, ars autem rationi jungit imitationem.

D. ³⁴ Non video esse consequens. Non enim omnes, sed multas artes dixeram, simul ratione atque imitatione constare.

M. ³⁵ Quid? scientiam vocabisne etiam illam, quae his duobus simul constat; an ei solam partem rationis attribues?

D. ³⁶Quid enim me prohibet vocare scientiam, cum rationi adjungitur imitatio?

7. M. ¹ Quoniam nunc agimus de citharista et tibicine, id est de musicis rebus; ² volo mihi dicas, utrum corpori tribuendum sit, id est obtemperationi cuidam corporis, si quid isti homines imitatione faciunt.

D. ³ Ego istam et animo simul et corpori tribuendam puto: ⁴ quanquam idipsum verbum satis proprie abs te positum est, quod obtemperationem corporis appellasti: non enim obtemperari nisi animo potest.

M. ⁵Video te cautissime imitationem non soli corpori voluisse concedere.⁶ Sed numquid scientiam negabis ad solum animum pertinere?

D. ⁷Quis hoc negaverit?

M. ⁸ Nullo modo igitur scientiam in sonis nervorum et tibiarum, simul et rationi et imitationi tribuere sineris. ⁹ Illa enim imitatio non est, ut confessus es, sine corpore; ¹⁰ scientiam vero solius animi esse dixisti.

D. ¹¹ Ex iis quidem quae tibi concessi, fateor hoc esse confectum: sed quid ad rem? ¹² Habebit enim et tibicen scientiam in animo.¹³ Neque enim cum ei accedit imitatio, quam sine corpore dedi esse non posse, adimet illud quod animo amplectitur.

M. ¹⁴ Non adimet quidem: nec ego affirmo eos, a quibus organa ista tractantur, omnes carere scientia, sed non habere omnes dico. ¹⁵ Istam enim ad hoc volvimus quaestionem, ut intelligamus, si possumus, quam recte sit scientia in illa defmitione musicae posita; ¹⁶ quam si omnes tibicines et fidicines, et id genus alii quilibet habent, nihil ista disciplina puto esse vilius, nihil abjectius.

8. ¹ Sed attende quam diligentissime, ut quod diu jam molimur appareat.² Certe enim jam mihi dedisti in solo animo habitare scientiam.

Edidit J. P. Migne, col. 1082-1087