АҚҚ релелік қорғаныспен үйлесу

Тез ә рекет еткіш қ орғ анысы жоқ желідегі тұ рақ ты Қ Т кезінде қ айта қ осылу энергожү йенің апаттан кейінгі режимді ауырлатады, тез ә рекет еткіш қ орғ аныспен жабдық талғ ан желідегі АҚ Қ салыстырғ анда қ ұ рылғ ының ақ ауы мө лшері жә не тұ тынушылар шығ ыны ұ лғ аяды. Сондық тан АҚ Қ кезіндегі тез ә рекетті қ орғ аныс кең таралғ ан;

Қ азіргі уақ ытта релелік қ орғ аныс қ ұ рылғ ыларының ә рекетін жылдамдатушы екі тү рі қ олданылады: АҚ Қ дейін жә не АҚ Қ соң.

АҚ Қ барлық тү рі ү шін міндетті шарт АҚ Қ кейін релелік қ орғ аны ә ркетін жылдамдату болып табылады. Қ орғ аныс ә рекетін жылдамдату екі негізгі тә сіл арқ ылы іске асады. Тә уелсіз сипаттамалы қ орғ аныстарда екі уақ ыт ұ стамы қ арастырылады:

бірі, барлық режимде жұ мыс істейтін жә не аралас қ орғ аныс (іріктеуші) уақ ыт ұ стамымен сә йкестендірілген, екінші, біріншіге қ арағ анда аз, АҚ Қ ә рекеті кезінде аз уақ ытқ а ғ ана қ осылады. Мысалы, ток жә не қ ашық тық тан қ орғ аныстың екінші сатыларын жылдамдатады. Қ орғ аныс ә рекетінің жылдамдатуғ а қ ойылатын негізгі талап қ ажетті сезгіштікпен барлық желіні қ амтуы болып табылады. Бұ л қ орғ аныстардың уақ ыт ұ стамы аралам мезеттік қ орғ аныстарда іріктеушілікпен қ амтамасыз ету ү шін 0 шамасында.

Жеделдету тізбегі аралық реле тү йіспесімен қ алыпты ажыратылғ ан, ол ажыртқ ыштың қ айта қ осылуы алдында қ осылады жә не қ айтуғ а баяу, ө зінің тү йіспесін 0, 7-1 с дейін тұ йық тап тұ рады. Сондық тан егер қ айта қ осылу тұ рақ ты Қ Т іске асса, онда қ орғ аныс екінші рет уақ ыт ұ стамынсыз ә рекет етеді.

Жеделдету релесін іске қ осу ү шін ажыратқ ыш СӨ НДІРІЛДІ тұ рғ ан реле тү йіспесі қ олданылады. Ажыратқ ыш іріктеуші қ орғ аныс арқ ылы сө ндірілген соң реле іске қ осылғ ан соң, ө зінің тү йіспелерімен жеделдету тізбегін тұ йық тайды. Релені қ осуғ а команда берілгенде ажыратқ ыш СӨ НДІЛДІ қ алыбы бастапқ ы орнына бірден келмейді, 0, 7-1 с баяулайды, яғ ни жеделдету релесі орамасынан “оң ” кернеу сә тсіз АҚ Қ циклында жеделдету тізбегі бойынша қ орғ аныс іске қ осылу ү шін жеткілікті уақ ыт ішінде тү седі.

Сур.1. АҚ Қ цикліндегі қ орғ анысты тездету сұ лбасы: а—АҚ Қ кейін; б—АҚ Қ дейін

АҚ Қ дейін қ орғ анысты жеделдету ақ ау санын азайтады, сә тті АҚ Қ кезінде қ алғ ан тұ тынушыларғ а Қ Т ә серін жә не сонымен қ оса, ақ ауды іріктеп жоюмен қ амтамасыз етеді. Тораптарда АК2 жә не АК3 максималы ток қ орғ анысына қ арағ анда максималды ток қ орғ анысының іріктеушілік шарты бойынша жоғ арғ ы уақ ыт ұ стамы болуы қ ажет.

W1 желісінде Қ Т кезінде жеделдету тізбегі бойынша АК1 қ орғ анысы іске қ осылады жә не осы желіні уақ ыт ұ стамынсыз сө ндіреді. АҚ Қ соң, егер ақ ау жойылса, желі жұ мыс істеп тұ рады; егер ақ ау тұ рақ ты болса, уақ ыт ұ стамымен желі қ айта сө неді.

Сур. 2. Бір жақ ты қ оректенетін желінің саласы

W2 желісінде Қ Т кезінде АК1 қ орғ анысымен W1 желісі жеделдету тізбегі бойынша іріктелмей сө ндіріледі. Содан соң W1 АҚ Қ ә серінен қ айта қ осылады. Егер ақ ау W2 желісінде тұ рақ ты болса, онда бұ л желі ө зінің АК2

қ орғ анысымен сө ндіріледі, ал W1 желісі жұ мыс істейді, яғ ни АҚ Қ соң АК1 қ орғ анысы қ алыпты уақ ыт ұ стамымен, уақ ыт ұ стамымен іріктегіш АК2 ә рекет етеді.

Қ орғ анысты АҚ Қ дейін жеделдету тізбегінде АҚ Қ кейін жеделдету тізбегіне ұ қ сас жұ мыс жасайды.

АҚ Қ дейін қ орғ анысты жеделдету ү шін реле КІ АҚ Қ шық па релесі іске қ осылғ анда жұ мыс жасайды.

Тө менде қ арапайым ток қ орғ аныстарының кө мегімен ақ ауды іріктемей сө ндіруді тү зетуді қ амтамасыз ететін іріктемейтін релелік қ орғ аныс пен АҚ Қ ә рекеттестірудің кү рделі тә сілдері қ арастырылғ ан.

Іріктемеушілікті тү зетудің бір тә сілі ретінде тораптың ә р тү рлі нү ктелерінде АҚ Қ орнату алуғ а болады. W2 желісінде ақ ауды іріктеп жою ү шін Q1 ажыратқ ышында бір ретті АҚ Қ жә не Q2 ажыратқ ышында екі ретті АҚ Қ орнату қ ажет. АҚ Қ бірінші циклынан кейін жә не W2 желісінде тұ рақ ты Қ Т кезінде қ осылу кезінде екі желіде орнатылғ ан қ орғ аныс іске қ осылады жә не ажыратқ ыштарды сө ндірелі. Себебі ажыратқ ышта екі ретті орнатылғ ан, екінші рет тек ажыратқ ыш сө неді. Осы кезде қ осалқ ы станция қ ұ рларына жалғ анғ ан тұ тынушылардың қ орегі қ алпына келтіріледі.

Қ Т қ уатын тө мендетуге арналғ ан энергожү йелерде АҚ Қ ү йлестірген іріктемеген қ има пайдаланылады.

Энергожү йе даму шарты бойынша торап сызбасына орнатылғ ан ажыратқ ыш қ уаты Қ Т тогын сө ндіруге қ абілетсіз болып қ алуы мү мкін. Қ Т қ аутын азайту ү шін қ осалқ ы станция қ ұ раларын шық па желілердегі ақ ау кезінде немесе трансформаторда ток ақ ау орнына қ орек кө зі бө лігі арқ ылы келуі есептелінеді. Бірақ қ осалқ ы станция сызбасын бө лу сызба тұ рақ тылығ ын тө мендетеді. Сондық тан қ осалқ ы станцияда тұ йық сызбаны сақ тау мақ сатында бір қ оре кө зінің АҚ Қ ү йлестірілген арнайы іріктелмеген ток қ имасы қ олданылады.