Кем ул Аллаһы Тәғәлә?

Иң тә ү ҙ ә: нимә ул ислам дине?

Ислам дине – ул Аллаһ ы Тә ғ ә лә гә генә ғ ибә ҙ ә т итеү һ ә м Уғ а тиң дә ш тотмау. Аллаһ ы Тә ғ ә лә гә тиң дә ш тотмау – ул, тимә к, Унан башҡ а бер кемгә лә табынмау, тигә нде аң лата. Был донъяла тө рлө ялғ ан илаһ тарғ а – идеяларғ а, кешелә ргә, таш-ағ астарғ а, ү ҙ -ү ҙ енә, аҡ сағ а, ҡ атын-ҡ ыҙ ғ а һ ә м башҡ а нә мә лә ргә табыныусы кешелә р кү п. Ә мосолман кеше тик Аллаһ ҡ а ғ ына табынырғ а, йә ғ ни ғ ибә ҙ ә т ҡ ылырғ а тейеш.

Ғ ибә ҙ ә т ҡ ылыу – ул Аллаһ ы Тә ғ ә лә нең ә мерҙ ә рен ү тә п, Уның тыйғ ан нә мә лә ренә н тыйылыу һ ә м Аллаһ ы Тә ғ ә лә ҡ ушҡ анса йә шә ү. Ғ ибә ҙ ә т – ул Аллаһ ы Тә ғ ә лә ҡ ә нә ғ ә т булғ ан бө тә эштә р: намаҙ уҡ ыу, ураҙ а тотоу, саҙ аҡ а биреү, ата-ә сә не хө рмә т итеү, харамдан тыйылыу, араҡ ы эсмә ү һ ә м башҡ аһ ы. Ҡ ыҫ ҡ аһ ы, Аллаһ ы Тә ғ ә лә нимә ҡ ушҡ ан, шуны эшлә п, Аллаһ ы Тә ғ ә лә нимә нә н тыйғ ан, шунан тыйылыу. Мә ҫ ә лә н, кеше ү лтермә, кешенең малына ҡ ул һ уҙ ма. Шулай уҡ, мә ҫ ә лә н, ү ҙ -ү ҙ ең де ә ллә кемгә һ анама, ваҡ ыты етһ ә, һ ин – солтан булһ аң да, олтан булһ аң да – ергә кү мелә сә кһ ең. Бер кеше ә йтмешлә й, кешелә р шахмат фигуралары кеү ек, ү лгә ндә н һ уң королдә р ҙ ә, пешкалар ҙ а бер ҡ умтағ а һ алына. Шуғ а кү рә, тә кә бберлә неп: «Кем ул Аллаһ? Мин ү ҙ емә ү ҙ ем хужа!» - тип йә шә ү дө рө ҫ тү гел.

Беренсе һ орауғ а ҡ айтайыҡ: кем ул Аллаһ ы Тә ғ ә лә? Аллаһ ы Тә ғ ә лә – бө тө н ғ алә мде, хайуандар донъяһ ын, кешене яратҡ ан, бар иткә н Илаһ. Аллаһ ы Тә ғ ә лә нең исеме – Аллаһ – икенсе бер ғ ә рә п һ ү ҙ енә н, «илаһ» тигә н һ ү ҙ ҙ ә н барлыҡ ҡ а килгә н. «Илаһ» һ ү ҙ енә «ә л» артикле ҡ ушылғ андан һ уң, «Ә л-Илаһ» һ ү ҙ е булғ ан, һ ә м шул «Ә л-Илаһ» тигә н һ ү ҙ ҙ е ҡ ыҫ ҡ артып «Аллаһ» тип ә йткә ндә р. Рус телендә Аллаһ ты «Бог» тиҙ ә р, инглиз, немец телдә рендә – «God», һ ә м башҡ а телдә рҙ ә лә Аллаһ ы Тә ғ ә лә нең ү ҙ исеме бар. Шуны аң ларғ а кә рә к, был исемдә р барыһ ы ла бер ү к Аллаһ ҡ а ҡ арата ә йтелә. Аллаһ ы Тә ғ ә лә – Ул Бер, бө тә донъя ө сө н Ул Берә ү, һ ә м Аллаһ ы Тә ғ ә лә не бө тә халыҡ тар ҙ а белә.

Ҡ ыҙ ғ анысҡ а ҡ аршы, беҙ кү п йылдар Аллаһ ы Тә ғ ә лә не инҡ ар итеп, йә нә һ е, беҙ маймылдарҙ ан барлыҡ ҡ а килгә нбеҙ, тип ышана инек. Был «Дарвин теорияһ ын» һ уң ғ ы йылдарҙ а фә н ү ҙ е ү к кире ҡ аҡ ты. Донъяла ә ле бер маймыл да кешегә ә йлә нә алмағ ан һ ә м ә йлә нмә йә сә к тә. Кешене Аллаһ ы Тә ғ ә лә яратҡ ан. Һ ә м Аллаһ ы Тә ғ ә лә, кешене яратҡ ас, уны ү ҙ ихтыярына ҡ алдырмағ ан. Нимә телә йһ ең – шуны эшлә п йә шә, тигә н ҡ анун юҡ. Аллаһ ы Тә ғ ә лә кешелек тарихы буйына Изге китаптар ебә реп торғ ан. Ошо китаптарҙ а Ул кешегә нисек йә шә ргә, ниндә й эштә рҙ е эшлә ргә, ниндә й эштә рҙ ә н тыйылырғ а аң латып биргә н. Мә ҫ ә лә н, Муса пә йғ ә мбә ргә (ғ ә лә йһ иссә лә м) – Тә ү рат (Тора), Ғ айса пә йғ ә мбә ргә (ғ ә лә йһ иссә лә м) – Инжил (Евангелие), һ уң ғ ы пә йғ ә мбә р Мө хә ммә ткә (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) Ул Ҡ ө рьә нде иң дергә н. Шулай итеп, Ҡ ө рьә н – ул бө тә кешелек ө сө н һ уң ғ ы Китап. Йә ғ ни, ул бары тик ғ ә рә птә ргә, йә тө рө ктә ргә, йә башҡ орттарғ а ғ ына тү гел, ә бө тә Ғ алә м ө сө н ебә релгә н.

Аллаһ ы Тә ғ ә лә нең сифаттары бар. Мә ҫ ә лә н, беҙ ниндә йҙ ер кеше тураһ ында белергә телә һ ә к: «Кем ул? Уның ниндә й ү ҙ енсә лектә ре бар? Был кеше нимә эшлә й ала? Нимә эшлә мә й?» - тип һ орайбыҙ. Быны беҙ «сифаттар» тибеҙ. Шуның шикелле, Аллаһ ы Тә ғ ә лә нең дә сифаттары бар. Ошо сифаттарын Аллаһ Ү ҙ е Ҡ ө рьә ндә ә йтеп биргә н. Мә ҫ ә лә н, Аллаһ ы Тә ғ ә лә нең «Ризыҡ биреү се» – Ә р-Раззаҡ, «Ғ ә фү итеү се» – Ә л-Ғ афур, «Сабыр итеү се» – Ә с-Сабур тигә н сифаттары бар.

Ризыҡ биреү се, – тимә к, ошо Ғ алә мдә булғ ан бө тә тереклеккә Ул ризыҡ бирә. Хатта сабый ҙ а, ә сә һ енең ҡ арынында булғ ан ваҡ ытта, ү ҙ ризығ ын алып ята.

Ғ ә фү итеү се, – тимә к, кеше ни тиклем генә гонаһ лы булмаһ ын, ә гә р ул тә ү бә гә килеп, дө рө ҫ итеп, Аллаһ ҡ ушҡ анса йә шә й башлаһ а, Аллаһ ы Тә ғ ә лә уны ғ ә фү итә. Бер хә ҙ истә Мө хә ммә т пә йғ ә мбә р (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м): «Ислам ҡ абул итеү бынан алдағ ы бө тә гонаһ тарҙ ы ла юя», - тигә н.

Сабырлы, – тимә к, Ул кешелә рҙ ең ҡ ылғ ан гонаһ тарына сабыр итә. Уйлап ҡ арағ ыҙ, бер кө н эсендә генә Ер шарында кү пме гонаһ ҡ ылына, кү пме кеше, Аллаһ ы Тә ғ ә лә юҡ, тип кө фө рлө к һ ө йлә й, кү пме кеше ғ ә йепһ еҙ ү лтерелә – быларҙ ың барыһ ына ла Аллаһ ы Тә ғ ә лә сабыр итә.

Лә кин Уның ғ ә ҙ ел хө кө мө нә н бер кеше лә ҡ отолмаясаҡ. Аллаһ ы Тә ғ ә лә бер кө н бө тә кешелә рҙ е лә кире тергеҙ еп, Мә хшә р (Йыйылыу) майҙ анына йыясаҡ. Бына шул кө н инде беҙ барыбыҙ ҙ а Аллаһ ы Тә ғ ә лә алдында яуап тотасаҡ быҙ. Шуғ а кү рә лә Аллаһ ы Тә ғ ә лә нең тағ ы Мә ликү Йә ү ми-ддин тигә н исеме бар, йә ғ ни Ул – Ҡ иә мә т кө нө хужаһ ы, кешелә р араһ ында хаҡ хө кө м сығ арыусы.

Аллаһ ы Тә ғ ә лә, шулай уҡ, Ә с-Сә миғ – «Ишетеү се». Кемдең нимә тураһ ында һ ө йлә гә нен, хатта уйлағ анын да Аллаһ ы Тә ғ ә лә белә. Тауышығ ыҙ ҙ ы ни тиклем баҫ ып йә шерергә телә һ ә геҙ ҙ ә, һ еҙ ҙ е һ ә р ваҡ ыт Аллаһ ы Тә ғ ә лә ишетеп тора. Шуғ а кү рә, кешелә р, Аллаһ ы Тә ғ ә лә ризаһ ыҙ лығ ынан ү ҙ егеҙ ҙ е һ аҡ лағ ыҙ, кө фө р һ ө йлә мә геҙ, ғ ә йбә т һ атмағ ыҙ, ирешмә геҙ, ата-ә сә геҙ гә тауыш кү тә рмә геҙ, һ еҙ ҙ ең бө тә һ ү ҙ ҙ ә регеҙ ҙ е лә Аллаһ ы Тә ғ ә лә ишетеп тора.

Шулай уҡ, Аллаһ ы Тә ғ ә лә нең Ә л-Ғ алим – «Белеү се»тигә н сифаты бар. Тимә к, Аллаһ ы Тә ғ ә лә белмә гә н һ ис бер нә мә лә юҡ. Был донъяла нимә булғ анын, ү ткә нде лә, хә ҙ ергене лә, килә сә кте лә Аллаһ ы Тә ғ ә лә белә. Донъяла һ ә р бер нә мә не Ул кү реп һ ә м белеп тора. Ҡ ө рьә ндә ә йтелгә нсә, Уның ә меренә н тыш хатта бер япраҡ та ө ҙ ө лө п тө шмә й. Бер кеше лә Аллаһ ы Тә ғ ә лә ҡ ушмайынса ү леп китмә й, һ ә м, Уның ә мере килмә йенсә, бер кеше лә тыумай.

Шулай итеп, Аллаһ ы Тә ғ ә лә нең сифаттары бар. Килә һ е дә рестә рҙ ә атап ү ткә н сифаттарҙ ан тыш башҡ аларын да белерһ егеҙ, иншә ллаһ. Аллаһ ы Тә ғ ә лә не таныу Уның ошо сифаттарын белеү гә таяна. Йыш ҡ ына, Уның сифаттарын белмә гә ндә н, кешелә р Аллаһ ы Тә ғ ә лә тураһ ында яң ылыш фекер йө рө тә лә р. Мә ҫ ә лә н, ябай халыҡ араһ ында «Алла бабай» тигә н һ ү ҙ йө рө й (ә стә ғ фируллаһ!). Был һ ү ҙ ҙ е бер ҡ асан да ә йтмә геҙ! Аллаһ ы Тә ғ ә лә кеше сү рә тендә тү гел. «Алла бабай» тип ә йтергә ярамай, ә Аллаһ ы Тә ғ ә лә тип ә йтергә кә рә к. «Алла бабай» тү гел, ә Аллаһ ы Тә ғ ә лә! Кем дә кем Аллаһ ы Тә ғ ә лә не кеше сү рә тендә (йә иһ ә бү тә н сү рә ттә) кү ҙ алдына килтерә икә н, ул кеше, тимә к, мосолман тү гел. Аллаһ ы Тә ғ ә лә не беҙ бер ҡ асан да кү ҙ алдына килтерә алмаясаҡ быҙ.

Мосолман кеше Ү ҙ Раббыһ ы – Аллаһ ы Тә ғ ә лә тураһ ында дө рө ҫ белем алырғ а тейеш. «Аллаһ ы Тә ғ ә лә, минең уйымса, шундайҙ ыр ул», - тигә н кеү ек ү ҙ ең уйлап сығ арғ ан ә киә ттә ргә ышанырғ а ярамай. Һ еҙ ҙ ә н: «Кем ул Аллаһ ы Тә ғ ә лә, һ ә м Уның сифаттары ниндә й?» - тип һ ораһ алар, һ еҙ иң кә мендә ошо уҡ ығ андарҙ ы һ ө йлә п бирергә тейешһ егеҙ. Һ еҙ ә ле уҡ ығ ан был нә мә лә р кемдең дер уйҙ ырмалары тү гел, ә Ҡ ө рьә ндә н алынғ ан белемдә р. Аллаһ ы Тә ғ ә лә тураһ ында кем иң яҡ шыһ ы белә? Ә лбиттә, Ул, Аллаһ ы Тә ғ ә лә, Ү ҙ е. Пә йғ ә мбә ре Мө хә ммә ткә (саллаллаһ у ғ ә лә йһ и ү ә сә ллә м) иң дергә н Китабында – Ҡ ө рьә ндә – Ул Ү ҙ е тураһ ында кү п нә мә лә р һ ө йлә гә н. Килә һ е дә рестә беҙ Ҡ ө рьә ндә н Аллаһ ы Тә ғ ә лә тураһ ында һ ө йлә гә н ҡ айһ ы бер аяттарҙ ы уҡ ып, ө йрә неп китербеҙ, иншә ллаһ (йә ғ ни Аллаһ телә һ ә, Аллаһ бирһ ә). Беренсе дә рес тамам.

2-се дә рес