![]() Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
азақфильм
Асланның сабақ тары» деп аталғ ан кино тө рт кіл дү ние жү зін ұ тымды қ ұ рылғ ан сюжеті мойындатып тастады. Ө йткені мектептегі ә лімжеттік, жоғ ары сынып оқ ушыларының қ ысым кө рсетіп ө здерінен кішілерден ақ ша жинауы айқ ын кө рініс тапқ ан. Жылы: 2013 Елі: Қ азақ стан, Франция, Германия Режиссер: Эмир Байғ азин Ұ зақ тығ ы: 120 минут Тағ дыр тә лкегіне ұ шырап, қ ұ рсауда қ алғ ан қ ыз ғ ұ мыры. Ө мірінің ащы кермегін татып, ауыр сынды бастан ө ткереді. Бұ ғ ан " Қ ыз жү регі" шыдай ала ма екен?! Жылы: 2013 Елі: Қ азақ стан Режиссер: Еркебұ лан Нұ рханұ лы Жү ректі тербеген албырт махаббат. Кеудеде тулағ ан асау сезім жү рек ығ ыр бере қ ойғ ан жоқ. Кө кейден бү р жарғ ан ғ ашық тың аң ызғ ан айналарын кім білмеген. Ө ткен ө мірі қ андай болсада ол «Менің кү нә лі періштем» Жылы: 2011 Елі: Қ азақ стан Режиссер: Талғ ат Теменов Ұ зақ тығ ы: 88 минут Бұ л термені белгілі жыршы Бауыржан Бекахметов халық қ а жеткізген болатын. Сол кезде жыламағ ан жандар жоқ та еді. Бірақ кейіннен фильмге айналды. Басты рө лдің бірін ойнағ ан жігіт ә йелінің артына тығ ылып, анасын далағ а тастап кетеді. Жү регі қ ысылып жатқ аннан жерінен Исламды есімді жігіт тауып алады. Сө йтіп, ол ә йел жаң а балалардың анасы болады. Дейтұ рғ анмен, " Ө мір жолы" қ андай екені белгісіз. Жылы: 2011 Елі: Қ азақ стан Режиссер: Дә улет Есжанов Ұ зақ тығ ы: 79 минут Жел қ ызы» — комедия жанрындағ ы кезекті фильмнің бірі. Бір ауылда ө скен Кумка, Шегебек жә не Нұ ржан аттты ү ш дос біраз уақ ыт ө ткен соң, қ алада кездеседі. Ә ке-шешесі қ олқ алап қ оймағ ан соң, сү р бойдақ Кумка ү йленуге бел буады. Бойдақ тық ө мірімен қ оштасқ ысы келсе де, олай жасай алмайды. Ө йткені Кумканың қ ызы жоқ. Енді қ айтеді? Жылы: 2011 Елі: Қ азақ стан Режиссер: Жасұ лан Пошанов Ұ зақ тығ ы: 85 минут Лын-тайдан бірге ө скен екі дос " Ұ лымыз бен қ ызымызды" ү йлендіреміз деп серт байласады. Арада уақ ыт ө тіп дү ниеге кө птен кү ткен қ ыз балада келеді. Бірақ оның кө зі соқ ыр болатын. Ұ лдың ә кесі соқ ыр қ ызды келін қ ылмаймын деп, қ атынасты ү зіп кө шіп кетеді. Қ алағ а барып қ алта қ алың датып, ұ лын шетелде оқ ытады. Бірақ тағ дырдың маң дайғ а не жазғ анын ешкім білмейді ғ ой. Бойжеткен «Айсұ лу»-мен жігіттің жолы кезіге ме? Жылы: 2013 Елі: Қ азақ стан Режиссер: Еркебұ лан Жолдасов Ұ зақ тығ ы: 88 минут Адам баласы ү шін ең қ ызық ты сә ттерінің бә рі университет қ абырғ асында болады. Жан-жақ тағ ан ағ ылғ ан болашақ мамандар бір шаң ырақ астында бас қ осады. Қ ызық пен шыжық қ а толы кү ндердің ең кереметі — ол ә рине «Студенттік махаббат» Елі: Қ азақ стан Жылы: 2013 Режиссер: Гиас Досанов Ұ зақ тығ ы: 63 минут Араң ғ ы тү некке оранғ ан бұ л жерде елестер бар дегенге ешкім сентбеген еді. Зә улім ү йдің ішіндегі жастардың кө ң іл кү йі бір сә тте су сепкенде басылады. «Елесті ү й» қ аһ арына мінеді. Жылы: 2014 Елі: Қ азақ стан Режиссер: Дә улет Есжанов Кө шеде бұ зақ ылық жасап, атын шулатып жү рген жастардың рэпке де ә уестігі бар. «Аяз да ә лін білмей» ә ркімге ә кірең десе де, махаббат жү рген жерде бә рі де болады. Шалалық жасалғ ан істердің барлығ ын ұ мыт қ ылуғ а болады. «Жаң а жыл жаң а араман»-дардан басталады. Жылы: 2012 Елі: Қ азақ стан Ұ зақ тығ ы: 101 минут Жү регім сағ ан аманат» фильмінде шетелде жү рген қ андас бауырластарымыздың шекарағ а ү рланып кіріп, туғ ан жерге оралауы баяндалады. Бірақ олардың алдында қ иыншылық кө п болатын. Жылы: 2011 Елі: Қ азақ стан, Ауғ аныстан Режиссер: Талғ ат Шайхиев Ұ зақ тығ ы: 89 минут 11. Информация о фильме 12. Название: Войско Мын Бала Оригинальное название: Жаужү рек Мың Бала Год выхода: 2012 Страна: Казахстан Жанр: Приключения, Военный, История Режиссер: Акан Сатаев В ролях: Асылхан Толепов Алия Ануарбек Аян Утепберген Куралай Анарбекова Тлектес Мейрамов Толеубек Аралбай Нурлан Алимжанов Берик Айтжанов О фильме: Действие кинокартины происходит в первой половине XVIII века — в переломную эпоху казахской истории, когда в кровопролитной войне с джунгарами единство казахского народа и героизм становятся решающей силой на пути к обретению свободы. Фильм қ азақ халқ ы жоң ғ ар шапқ ыншылығ ына қ арсы ерлікпен кү рескен XVIII ғ асырдың бірінші жартысын қ амтиды. Сол кезде қ азақ жасақ тары бірігіп, басқ ыншыларғ а тойтарыс беріп, майданда шешуші жең істерге жеткен еді. Кино желісі бойынша, осы соғ ыста ел ү шін кү рескен жауынгер ер- азаматтар қ атарында, жаужү рек Сартай батыр да ө зіндей ө рімдей жас, жеткіншек сарбаздарды ту кө теріп, жорық қ а бастап шығ ады. Мың бала атанғ ан Сартай жасағ ы қ арасы ә лдеқ айда кө п жауғ а азғ ана қ ол қ арсы шауып, арасалмақ ты қ азақ ә скері пайдасына ө згертеді. Продолжительность: 128 мин. 13. Shal online Фильмы Страна Казахстан Режиссер Ермек Турсунов Жанр драма Год выпуска 2012 Сценарий Ермек Турсунов Продюсер Александр Вовнянко Оператор Мурат Алиев Композитор Куат Шильдебаев Длительность 102 мин. / 01: 42 1. Тракторшынын Махаббаты Сериалы, КазахстанскоеДобавил: MEGA Название: Любовь тракториста (Тракторшының махаббаты) 2. Тапқ ыр 3. Сә лемдесу: Біз дайынбыз бұ л жарысқ а достарым, 4. Топ атын алғ ыр қ ойғ ан алғ ырлармыз, 5. Біздің топ ұ раны: Нақ ты жауап, саналы шешім береміз, Ұ раны: Жарыс десе жанамыз Бү гінгі кү н жарыста алғ ырлық пен аламыз. Сә лемдесуі: Қ иындық тан сірә да біз қ ашпаймыз Алғ ырлық пен тапқ ырлық ты ұ штаймыз Қ ияларғ а самғ ап ұ шқ ан қ ұ стаймыз Шегінбейміз жең істерге бастаймыз 2топ. «Тапқ ырлар» Ұ раны: Білікті бірді жығ ады Білімді мың ды жығ ады Сә лемдесуі: Біз дайынбыз бұ л сайысқ а достарым Кө рсетеміз бізде қ андай кү ш барын Алғ а қ ойғ ан мақ сатымыз бір екен Сә тті болсын сапарымыз ә рдайым азақ фильм
Шә кен Айманов атындағ ы Қ азақ фильм акционерлік қ оғ амы - 1934 жылы «Алматы кинохроника студиясы» атауымен қ ұ рылды.1944 жылғ ы 25 қ аң тар – Алматы киностудиясы Алматы кө ркем жә не хроникалық фильмдер киностудиясы болып қ айта аталды1960 жылғ ы 9 қ аң тарда Қ азақ КСР Мә дениет министрлігінің бұ йрығ ымен Алматы кө ркем жә не хроникалық фильмдер киностудиясы «Қ азақ фильм» киностудиясы болып қ айта аталды.1963 жылғ ы 8-9 қ аң тарда Қ азақ стан кинематографтары одағ ының Бірінші Қ ұ рылтай съезді ө ткізілді, бірінші хатшы болып Шә кен Кенжетайұ лы Айманов сайланды.1963 жылғ ы 28 мамырда Қ азақ КСР-нің Мемкино – кинематографиясы бойынша Қ азақ КСР Министрлер Кең есінің Мемлекеттік Комитеті қ ұ рылды (1963-1988).1967 жыл – Қ азақ станда мультипликациялық фильмдер кө рсетіле бастады. Бірінші қ азақ мультфильмі Ә мен Ә бжанұ лы Хайдаровтың «Қ арлығ аштың қ ұ йрығ ы неге айыр?» фильмі болды.1984 жыл – «Қ азақ фильм» киностудиясына ұ лттық кинематографияның кө рнекті қ айраткері Шә кен Кенжетайұ лы Аймановтың аты берілді (Ш.Айманов атындағ ы «Қ азақ фильм» киностудиясы).2000 жылғ ы 28 мамыр – Ш. Айманов атындағ ы қ азақ кинофабрикасы, Қ Р Ұ лттық продюсерлік орталығ ы, Қ азкинопрокат жә не Мемфильмқ оры бірігу жолымен Ш.Айманов атындағ ы «Қ азақ фильм» Ұ лттық компаниясы РМҚ К – Республикалық мемлекеттік қ азынашылық кә сіпорны болып қ ұ рылды; 2005 жылғ ы 6 маусымдағ ы N 563 «Республикалық мемлекеттік кә сіпорындардың кейбір мә селелері туралы» Қ азақ стан Республикасы Ү кіметінің Қ аулысымен «Шә кен Айманов атындағ ы «Қ азақ фильм» ұ лттық компаниясы» республикалық мемлекеттік қ азыналық кә сіпорын «Шә кен Айманов атындағ ы «Қ азақ фильм» акционерлік қ оғ амы» болып қ айта қ ұ рылды.Қ азақ фильм – Алматыдағ ы киностудия. 1934 жылы қ ұ рылғ ан Алматы кинохроника студиясы мен Алматы кө ркем фильмдер студиясы (1941) негізінде ұ йымдастырылғ ан. 1941 – 1944 жылы Алматы кө ркемфильмдер киностудиясы кө шіп келген “Мосфильм” жә не “Ленфильм” киностудияларымен қ оса Бірлескен орталық киностудиялар (ЦОКС) қ ұ рамына кірді. Соғ ыс жылдары ЦОКС-та КСРО фильмдерінің 80%-ы тү сірілген. 1944 жылдан бастап ө з алдына дербес Алматы кө ркем жә не хроникалы фильмдер киностудиясы болып қ ұ рылды, ал 1960 жылдан “Қ азақ фильм” деп аталды. 1984 жылы Ш.Айманов аты берілді. 2000 жылдан бастап Ш.Айманов атынд. “Қ азақ фильм” Қ азақ ұ лттық компаниясы деп аталады. Студияның алғ ашқ ы туындысы Мұ хтар Ә уезовтың сценарийі бойынша қ ойылғ ан “Абай ә ні” (режисер Григорий Рошаль, Е.Арон) фильмі болды. “Қ азақ фильмнің ” қ алыптасып, ө ркен жайып ө суіне Шә кен Айманов, Мә жит Бегалин, Сұ лтанахмет Қ ожық ов, Ораз Ә бішев сияқ ты белгілі киноө нер қ айраткерлерінің қ осқ ан ү лестері елеулі. 1953 – 1970 жылы Айманов студияның кө ркемдік жағ ын басқ арды. “Махаббат туралы дастан” (реж. Айманов, К.Гаккель), “Жамбыл” (реж. Е.Дзиган), “Ел басына кү н туса” (реж. М.Бегалин), т.б. фильмдер қ ойылды. “Қ азақ фильмде” ұ лттық кино ө нерінің қ айталанбас туындылары “Атамекен”, “Біздің сү йікті дә рігер”, “Алдар кө се”, “Атаманның ақ ыры”, “Мә ншү к туралы ә н”, “Қ ыз-Жібек”, т.б. фильмдер тү сірілді. Кинохроника, деректі жә не ғ ыл.-кө пшілік фильмдермен қ атар анимац. фильмдер де тү сірілді. Қ азақ анимациясының негізін салушы Ә мен Қ айдаров “Қ арлығ аштың қ ұ йрығ ы неге айыр? ” деген мультфильмін тү сірді (1967). “Қ азақ фильмде” 100-ден астам осындай фильм тү сіріліп, 1000-нан астам шет ел жә не ТМД елдерінің фильмдері қ азақ тіліне аударылды. 1990 жылдан бастап “Қ азақ фильм” киностудиясы Франция, Жапония, Ресей сияқ ты елдердің киностудияларымен бірлесіп фильмдер тү сіріп келеді. Сондай “Нә зік жү рек”, “Ақ суат”, “Фара”, т.б. фильмдер халық аралық кинофестивальдердің жү лделерін иеленді, шет елдерде кең інен жарнамаланып, кө рсетілді. “Қ азақ фильм” павильондарында “Тоғ ысқ ан тағ дырлар”, “Саранча” (“Шегіртке”) секілді телевизиялық кө п сериалы фильмдер тү сірілді. 2003 жылы “Қ азақ фильм” киностудиясында “Кө шпенділер” (сценарийдің авторы Р.Ибрагимов, режиссерілері И.Пассер, Талғ ат Теменов), “Сардар” (сценарийдің авторы О.Агишев, режисер Болат Қ алымбетов), “Ащы кө лдің жағ асында” (сценарийдің авторы И.Вовненко, режиссер Асанә лі Ә шімұ лы), “Аң шының отбасы” (сценарийдің авторы жә не реж. Серік Апырымов), т.б. фильмдері тү сіріле бастады. “Қ азақ фильм” аумағ ында (19 га) 2 павильонды киноғ а тү сіру ғ имараты, сол сияқ ты декоративтік-тех. қ ұ рылыстар, дыбыс студиясы, ө ндірістік-лабораториялық қ ұ рылыстар орналасқ ан.3 карашанрак
· Қ азақ киносы - Қ азан тө ң керісінен кейін пайда болды. Алғ ашқ ы киношежіре 1925 жылы тү сірілді. 1928 жылы РКФСР Халық Комиссарлары Кең есі жанынан акционерлік " Востокфильм" кино қ оғ амы қ ұ рылды. 1929 жылы Алматыда оның ө ндірістік бө лімі ашылды да, ол Қ азақ станның ө мір-тұ рмысы туралы " Соң ғ ы хабар" атты киножурнал шығ арып тұ рды. Реж. В.А. Турин ел ө міріндегі тарихи оқ иғ алардың біріне саналатын Тү ркістан - Сібір темір жолы магистраінің қ ұ рылысы жайлы " Тү рксіб" атты деректі фильмін қ ойды. 1934 ж. Алматыда " Кең естік Қ азақ стан" киножурналын ү збей шығ арыл тұ ратын Респ. киношежіре студиясы қ ұ рылды. Осыдан кейін қ азақ киносы жаң а ө ркендеу жолына тү сті. " Ленфильм" студиясының ұ жымы қ азақ тың алғ ашқ ы кино қ айраткерлерінің қ атысуымен " Амангелді" (1938, реж. М.З. Ленин) кө ркем фильмін жасады. Қ азақ кө ркем фильмдерінің тарихы осы туындыдан басталады. · 2-дү ниежү зілік соғ ыс жылдарында " Мосфильм" мен " Ленфильм" киностудиялары бө лімшесінің Алматыда болуы қ азақ киносының одан ә рі ө ркендеуіне ә серін тигізді. Бұ л студиялар Алматыда ө зара бірлесіп, ЦОКС (Біріккен орталық киностудия) деген атпен ө зінің қ ызметін бастады. Мұ нда " Антенна Рыбкин" (реж. К.К. Юдин), " Жауынгер ұ лы" (режисері В.П. Строева), " Біздің қ аланың жігіті" (режисері А.Б. Столпер), " Ауком секретары" (режисері А.М. Файнциммер), " Отан ү шін" (режисері Пудовкин), " Иван Грозный" (1-сериясы, режисері Эйзенштейн), т.б. кең естіқ таң даулы фильмдер жасалды. 1941 ж. Алматыда кө ркем фильмдер шығ аратын киностудия ұ йымдасып, 1944 жылы ол Алматының кө ркем жә не деректі-шежіреліқ фильмдер студиясы (1960 жылдан " Қ азақ фильм") деп аталды. Қ азақ киностудиясы алғ ашқ ы ұ йымдасқ ан кезінен бастап 100-ден астам кө ркем фильм жә не 500-дей деректі фильм шығ арды. Бұ л фильмдер тақ ырыбы жағ ынан ә р алуан. Экранғ а қ азақ халқ ының ө ткен ө мірін кө рсететін, · 2-дү ниежү зілік соғ ыс жылдарында халық батырлығ ы туралы, заманауи тақ ырыпқ а арналғ ан картиналар шық ты (мыс., " Абай ә ні" (1946), " Махаббат дастаны" (1954), " Шоқ ан Уә лиханов" (1957), " Қ ыз Жібек" (1972), " Ботагө з" (1957), " Атаманның ақ ыры" (1971), " Орман балладасы" (1972), " Біздің сү йікті дә рігер" (1957), " Менің атым Қ ожа" (1963), т.б.). Қ азақ К-сын дамытуғ а режисері Ш.Айманов, Е.Е. Арон, М.Бегалин, О.Ә бішев; А.Қ арсақ баев, С.Қ ожық ов; актерлер Қ.Қ уанышбаев, Е.Ө мірзақ ов, Н.Жантө рин, Қ.Байсейітов, С.Қ ожамқ ұ лов, К.Қ ожабеков, Ә.Ө мірзақ ова; операторлар М.Аранышев, Ф.Ә бсә лемов, М.Беркович, т.б. мол ү лес қ осты. · 1980 жылдары республиканың деректі киносына И.Вовнянко, С.Ә зімов, О.Рымжанов, В.Рерих, С.Махмұ тов, В.Тюлькин, т.б. қ осылды. · " Қ ұ мшағ ыл оқ иғ асы" (1987), " Аралды жоқ тау" (1988), " Жоқ тау. Ө лі тең із шежіресі" (1989 - 1990), " Полигон" (1990) фильмдері арқ ылы экранғ а қ оршағ ан ортаның шынайы ә леуметтік қ арама-қ айшылық тары шығ арылды. Кең естік қ оғ амдағ ы демократиялық жаң артулар Қ азақ станның кө ркем фильмдерінің эстетикасына да ә серін тигізіп, қ азақ " жаң а толқ ын" ө кілдерінің шығ уына жол ашты. Осы кезде Қ.Салық овтың " Балкон" (1988), Р.Нұ ғ мановтың " Ине" (1988), С.Апрымовтың " Қ иян" (1989), Т.Теменовтың " Адамдар арасындағ ы бө лтірік" (1988), А.Ә мірқ ұ ловтың " Отырардың кү йреуі" (1991), Ә.Қ арақ ұ ловтың " Ә зә зіл қ ыз" (1991), Е.Шынарбаевтың " Сұ р ұ шбұ рыштағ ы орын" (1993), С.Нарымбетовтың " Кө зімнің қ арасы" (1994) фильмдері тү сіріліп, ұ лттық кино шетелдерге таныла бастады. Халық аралық қ инофестивальдарда жү лделі орындарғ а ілікті. Бұ л кезең дегі Қ азақ киносында бірнеше кө ркемдік-стильдік бағ ыттар айқ ындалды: ә леуметтік авторлық фильмдер - С.Апрымов, Д.Ө мірбаев; бейнеклиптік эстетика, кө пшілік қ ауымғ а бет бұ ру - Р.Нұ ғ манов, А.Қ арпық ов; ретро фильмдер - С.Нарымбетов; " халық тық кино" - Б.Шә ріп, А.Ә мірқ ұ лов, Т.Теменов, Д.Манабай. Жалпы алғ анда 1990 жыл дар дағ ы фильмдер кең естік идеологияны жоқ қ а шығ аруғ а бағ ытталды Қ АЗАҚ КИНОСЫ ТУРАЛЫ ОЙЛАР МЕН ТОЛҒ АНЫСТАР “Барлық ө нердің ішіндегі біз ү шін ең маң ыздысы – кино! ” Осыдан ғ асырғ а жуық уақ ыт бұ рын кө терілген қ ызыл кө сем ұ раны ә лі кү нге ө з ө зектілігін жойғ ан жоқ. Жоймақ тұ рмақ, бұ л ө нер маң ызы кү н ө ткен сайын ү дей тү суде. Ө йткені, ә лемдік ық пал ү шін кү рес жаң а ғ асырда жаң а сипатқ а ие болды. Жер-жаһ анды қ аруғ а жалындырмақ пиғ ылдың кү ні ө тіп, ендігі жерде ол ә рекет ә лемді ауызғ а қ аратудың жаң а тә сіліне аяқ басты. Оны мә дени-идеологиялық майдан дер едік. Мұ нда жең іске жеткендер Кең ес Одағ ы сынды тұ лабойы толғ ан қ ару империяның ө зін бір оқ шығ армай, мұ рттай ұ шыра білді. Неге? КСРО-да ә р фильм ө ндірісіне долларғ а шақ қ анда 1 миллиондай қ аржы жұ мсалатын. Ал АҚ Ш-та сол кездің ө зінде ә р кинолентағ а орта есеппен 20 миллиондай қ аржы беріліп жатты. Бір фильмнен алатын сценарист қ аламақ ысы Кең ес Одағ ында 10 мың долларғ а ә рең жетсе, АҚ Ш-та сол кездің ө зінде ол 500 мың долларғ а дейін баратын. Нә тижесінде, Америка киносы ө ткен ғ асыр аяғ ында ә лемдік экранды жаулады. Кең ес киносы болса ө з кө рермендеріне ө зі ие бола алмай жатты. Олай дейтініміз, сол кездегі ағ а-апаларымыз шетел киносы дегенде кинотеатрларғ а қ ойдай қ аптайтын. Бұ л мә дени-идеологиялық майдандағ ы кө рінеу жең іліс еді.Кү ні кеше кө з алдымызда ө ткен осынау тарих сабағ ын бү гін біз ә дейі еске алып отырмыз. Ондағ ы ой мә дени-идеологиялық кү рестің ойыншық емес екенін қ аперге салу. Бұ л бү гінде де солай. Себебі, мә дениет пен ө нердің кө ш басында аудиториясы тө рткү л дү ниені тө ріне отырғ ызғ ан кино-телеэкран тұ р. Бұ л фактормен санаспағ ан ел, сө з жоқ, кү ндердің кү нінде осы сала дамығ ан елдердің ық палында кетпек.Экран, ә сіресе, телеэкран біз жоғ арыда айтқ ан майдандағ ы бір жойқ ын қ ару. Ө тпелі кезең мен дағ дарыстан енді-енді ес жия бастағ ан қ азақ қ ауымы бү гінде кино тө ң ірегінде қ ызыл кең ірдек айтыса бастаса, онысы сол шындық ты мойындаудан, сол шетелдік жойқ ын шабуыл салдарларын сезуден, шошудан болуы мү мкін. Содан болса керек, 4-5 жыл бұ рын осы газет бетінде “Ел болғ ың келсе, экраның ды тү зе! ” деген мақ ала жазғ ан едік. Осы орайда ұ лт рухы ү шін кино ө нерінің қ аншалық ты маң ызды екенін кө рсететін мына жә йт еске тү седі. 1954 жылы А.Курасаваның “Расемон” фильмі Америкада “Оскар” сыйлығ ын алды. Сонда екінші дү ниежү зілік соғ ыстан жең іліп шық қ ан жапондардың езіліп қ алғ ан ең сесі бір кү нде кө теріліп шығ а келмесі бар ма! Яғ ни, ә лемдік аламанда тұ ң ғ ыш рет жапон рухы бә йгеден келген кез еді. Бұ л мә дени-идеологиялық кү рестің, оның ішінде де экран ү шін кү рестің тарих авансценасына шығ уының айқ ын белгісі-тін.Бү гінде экран ә лемдік рухани-идеологиялық дода майданына айналды. Ә лемдік аламан жарыс қ ыза тү суде. Сол бә йгеге жү йріктерін қ осып, бақ сынау ә лемдік рухани бә секелестікке айналды. Қ азақ бә йге десе делебесі қ озатын халық. Еуропа, ТМД аясында талай бә йгеден келген қ азақ киносы енді ә лем кино аламаны Американың “Оскарын” алса екен дейміз. Бү гінде соғ ан Қ азақ станнан “Келін” тү сіп жатыр. Дү ние жү зі бойынша келіп тү скен 240 ө тініштен бә йгеге 65 фильм таң далып алынғ ан. 1 шетелдік фильмге арналғ ан номинацияғ а таласқ ан 65 фильм ішінен қ азылар алқ асы 9-ын дұ рыс деп тапты. Сол таң далғ ан 9-дың кө шін бастап, ә зірше қ азақ тың “Келіні” келеді. Жақ сы жаң алық емес пе?! Ө ткен жыл аяғ ында “Қ азақ фильмге” Президент Нұ рсұ лтан Назарбаев келді. Елбасы қ азақ киносына кө мек берілетінін айтты. Мұ ны осы ұ лттық ө нер саласының болашағ ына деген ү лкен ү міт ә рі киногерлерге жү ктелген зор міндет деп білеміз. Жыл басталысымен “Қ азақ фильм” халық назарына “Сіз кімсіз Ка мырза? ” атты шытырман оқ иғ алы фильмді ұ сынды. Қ азақ кө рермендері “Атаманның ақ ыры”, “Транссібір экспресі” атты киноленталарда атақ ты Асанә лі Ә шімов сомдағ ан чекист Касымхан Шадияровты жақ сы біледі. Мінеки, бү гінде Тайландта тұ ратын сол егде тартқ ан агент денсаулығ ы сыр бергенде, атажұ ртты кө руді аң сап, Қ азақ станғ а келеді. Шетелде беделді наркобарон болғ ан Шадияровқ а бұ жақ тағ ы қ азақ, орыс, тә жік наркобарондары қ ақ пан қ ұ рады, ө зінің лас ісіне араластырмақ шы болады. Бірақ, кә нігі чекист олардың бә рін қ иратып ө теді. “Атаманның ақ ырында” кө рерменін тә нті еткен Қ асымхан бү гінде егде тартқ ан жасына қ арамастан жұ ртты тағ ы ө зіне баурап алады. Асанә лі Ә шімов осылайша ө зінің биік шеберлік тұ ғ ырынан табылды. Бірақ, “Сіз, кімсіз Ка мырза? ” бұ дан бұ рынғ ы “Атаманның ақ ыры” да емес, “Транссібір экспресі” де емес, экшн (ә рекет) жанрындағ ы заманауи блокбастер. Яғ ни, бү гінгі кино талабына жауап бере алатын талғ ам ү десінен шық қ ан. Осы жанрдағ ы қ аптап келіп жатқ ан америкалық фильмдерден кем емес. Экшн жанры дегеннің де қ азақ тардың қ олынан келетінінің дә лелі.“Қ азақ фильм” осы жанрда “Алтын адам” (режиссері Т.Бекмә мбетов), “Мың бала” (режиссері Т.Бекмә мбетов), “Қ ара майор” (режиссері Е.Кончаловский), “Арпалыс” (режиссері Т.Теменов) тә різді жобаларғ а кірісіп жатыр. Алғ ашқ ы екеуін кино ә леміндегі атышулы режиссер Тимур Бекмә мбетов қ олғ а алып отыр. Ол жобалар бү гінгі кө рерменнің, қ азақ киносына тұ мсық шү йіре қ арайтындардың бетін бері қ арату, отандық киноғ а тарту мақ сатында қ олғ а алынғ ан дү ниелер.Осы жерде оқ ырманымыз: “Ұ лттық бет-бейнеміз қ айда? Шетелдік, оның ішінде америкалық киноғ а тағ ы да еліктей бастадық па? ” деуі заң ды. Сырттай қ арағ анда солай. Бірақ қ азақ киносы ә лемдік аламанда бақ сынағ ысы келсе, сол ә лемдік кино тү скен жолғ а тү суге мә жбү р екенін естен шығ армайық. Оның терең себептері тө мендегідей. Кең естік кинопрокатпен қ оштасқ аннан кейін “Қ азақ фильм” ү шін ө ндірістік шығ ынды ө тейтін фильм шығ ару мұ ң болды. Оның басты себебі – біздің ел прокатының шетелдік киноғ а есігін айқ ара ашып қ ойғ андығ ы. Қ азақ киносы ө з елінде, прокатта бү кілә лемдік киномен жарысқ а тү сті. Оның нә тижесі қ аншалық ты мү шкіл болғ анын білеміз. Голливуд қ азақ киносы тұ рмақ, Еуропа киносының ө зін сол қ ұ рлық та прокаттан ығ ыстырып жіберген. Сондық тан да Еуропа елдері отандық киноны заң мен қ орғ ауғ а мә жбү р болды. Тә уелсіздік жылдары қ азақ стандық кө рермендер негізінен америкалық киномен ауызданды. Дә мдіге ү йренген ауыз енді соны аң сайды да тұ рады. Ә рі кә сіби дең гейі жоғ ары, ә рі қ ыруар қ аржы жұ мсалынғ ан былайша айтқ анда, тө рт аяғ ы тең тү скен голливудтік жү йріктерге қ ол соқ ты. Сө йтіп, талғ амы ә лемдік киномен қ алыптасқ ан кө рермендеріміз енді қ азақ киносына да сол талапты қ оя бастады.Кино тағ дырын шешетін қ ұ дірет – қ ашанда қ алың кө рермен. Оның ішінде де 16 мен 30 арасындағ ы жастар. Қ алтасынан ақ ша шығ арып, кинотеатрғ а барып тұ ратын сол кө рермен талабы қ азақ киносын экшн жанрына бейімдеуге мә жбү р етті. Ө йткені сен шығ арғ ан ө суі жоқ ө німді ө зге тұ рмақ, ө з жастарың кө рмейді. Қ алың бұ қ ара кө рмесе, киноң ыз қ анша шедевр болса да касса жинамайды, касса жинамайды екен, режиссер ағ аш атқ а теріс отырғ ызылады. “Ү кімет қ аржысын желге шашқ ан”, деген айып тағ ылып, ол пақ ыр келесі фильм алу арманымен қ оштасады. Немесе білек сыбанып басшылық пен қ ызыл кең ірдек айтысқ а шығ ады. Ө кінішке қ арай кино дегеніміз – кө кбет коммерция мен періште ө нердің бір арбағ а жегілуі. Фильм қ аржылық табысқ а жетпесе ө нер де болса ө лгені. Бұ л ә рине, шынайы ө нер ү шін жасалғ ан “авторлық киноғ а” ә бден обал. Бірақ ащы шындық осы. Тә жірибе кө рсеткендей, коммерциялық тұ рғ ыдан прокатта отандық кино ө зін-ө зі ақ тау ү шін ел тұ рғ ындарының саны 50 миллионнан асуы керек екен. Мысалы, халық саны 150 миллионнан асатын Ресей ү шін касса алынбайтын асу емес. Тек тұ шымды фильмдер тү сіре біл. Ел саны аз Қ азақ станда касса жинау қ азақ киносы ү шін мә ң гілік бас ауру. Касса проблемасы – продюсерлердің тө бесінен тө нген Демокл семсері. Ө йткені, ақ ша салғ ан жақ қ аржысының ө сім бермеуін қ аламайды. Киноғ а салғ ан қ аржысы бірнеше рет желге ұ шса, ол ойланады. Енді ол қ аржыгерден (мейлі ү кімет болсын) екінші қ айта ақ ша сұ рау қ иын. Шық қ ан шығ ынын ө тей алмай қ анша фильмдер сө реде жатыр. Соғ ан қ арамастан, қ азақ киносын қ аржыландыруды тоқ татпай келе жатқ ан, керісінше қ аржыландыруды бү гінде 4 есе кө терген Елбасына, республика Ү кіметіне, министр Мұ хтар Қ ұ л-Мұ хаммедке киногерлердің алғ ыстан басқ а айтары жоқ.Бірақ, Ү кіметті қ ашанғ ы алғ ыспен асырай бересің! Одан да оғ ан киноның табысын алғ а ұ стап барғ ан дұ рыс емес пе?! Ол ү шін не істеу керек? Алдымен кез келген аудиторияғ а ұ найтын кә сіби картиналар тү сіру қ ажет. Содан кейін сол туындыларды прокаттайтын ү лкен рынок керек. Ү лкен рынокка шығ у ү шін “коопрадакшн”, яғ ни ү лкен елдермен біріккен киножобалар жасалуы тиіс. Сонда ғ ана қ азақ киносы қ аржыгерлерге алақ ан жая бермей, ө з кү нін ө зі кө руі мү мкін. Бірақ, бұ л ә зірше алда тұ рғ ан арман ғ ана. Ол арманғ а жеткенше ұ лттық киномыз ә лі де Ү кіметтің тікелей қ амқ орлығ ында болуы керек. Қ азақ киносының бұ л концепциясын біз ойдан шығ арып отырғ анымыз жоқ. Кино шаруашылығ ын осы тұ жырымғ а ө мірдің ащы шындығ ы ә келіп отыр. “Казақ фильмнің ” қ азіргі президенті Ермек Аманшаевтың ә ң гімесінен ұ қ қ анымыз осы.“Коопрадакшн” демекші, жоғ арыда айтылғ ан “Сіз кімсіз Ка мырза? ” фильмі де “Қ азақ фильм”, Ресей, Тайланд киногерлерін араластырып тү сірген жоба. Сондық тан да ол осы ү ш ел прокатына қ атар шық қ алы отыр. Жобағ а шетел мамандары араласқ аннан кейін сө зсіз оның ұ лттық бірегейлігіне ә сер етеді. Оғ ан “Кө шпенділер” тағ дыры мысал. Бірақ, осы фильмнің ө зі Ресей, Қ ытай тә різді алып елдердің телеэкранынан ө ткенде орыс кө рермендерінің аузынан: “Бү гінде қ азақ болу қ ұ рмет”, деген сияқ ты лебіз шық қ анын білеміз. “Кө шпенділердің ” шетелдегі прокаты қ ыруар пайда ә келмесе де ө з елімізде оны қ алың бұ қ ара кө рді. Фильм жастардың патриоттық рухын оятты. Десек те, қ азақ кө рермендері ә лі де баяғ ы “Қ ыз Жібекті” аң сайды. Шынында да, қ азақ киносының тарихында халқ ымыздың ұ лттық рухын “Қ ыз Жібектей” кө терген фильм болмады. Ө йткені, бұ л кинопоэманы жасаушы Сұ лтан Қ ожық ов қ анша айтқ анмен қ азақ тың классикалық кө шпелі дә уірін кө рген ұ рпақ ө кілі-тін. “Қ ыз Жібек” сол келмеске кеткен номадтар заманының соң ғ ы ақ қ у ә ні болды. Енді ол ә н қ айта шырқ ала қ оймас. Бү гінгі режиссерлеріміз классикалық қ азақ тұ рмысы дегенді тү сінде де, ө ң інде де кө рмеген ұ рпақ. Сондық тан олардан тағ ы бір “Қ ыз Жібекті” кү ту – мына тауық алтын жұ мыртқ а туады деген ертегіге сенумен бірдей. Біз “Біржан сал” (режиссері Р.Ә лпиев, Д.Жолжақ сынов) фильміне ү міт арттық. “Қ ыз Жібекті” сағ ынғ ан қ азақ кө рермені қ опарыла шұ быратын фильм болар ма екен дедік. Сал-серілер ө мірі соғ ан сұ ранып тұ рғ ан тақ ырып еді. “Біржан сал” экранғ а шық ты. Таза қ азақ ы дү ниетаным эстетикасына жауап беретін кә дімгідей туынды. Бірақ кинотеатрларғ а қ арай лап қ ойғ ан қ азақ кө рермені қ айда? Осығ ан қ арап бізге мына аумалы-тө кпелі заманда ұ лттық киноны аң сап отыратын дә стү рлі қ азақ кө рерменін де жоғ алтып алғ ан жоқ пыз ба деген ой келеді.Бү гінгі таң да жалпыхалық тық аудиторияғ а айналғ ан телеэкран маң ызы тіптен ерекше. Кө гілдір экраннан ө ткен жақ сы телесериалды ү лкен демей, кіші демей, жалпы халық кө реді. Жаң а дә уір ә келген бұ л жанр аса пә рменді жалпыхалық тық эстетикалық, этикалық тә рбие мектебіне айналды. Оның осынау тең дессіз мә дени-идеологиялық қ уатын ерте аң ғ арғ ан елдер осы салағ а сұ рапыл қ аржы қ ұ йып, ә лемді сериалдарымен-ақ жаулап ала бастады. Бү гінде Қ азақ стан кө гілдір экранын толтырып тұ рғ ан тү рік жә не корей кинотуындылары. Осы сериалдар арқ ылы біз қ азіргі тү рік мә дениеті, бү гінгі корей мә дениеті дегендерді ашқ андаймыз. Ө кінішке қ арай, қ азақ телесериалдары туралы ә ң гіме ә лі де алда. Бұ салада да алда озық елдердің телекино дең гейін қ уып жету міндеті тұ р.“Қ азақ фильм” бү гінде “Махаббатым – Астана (режиссері Е.Шынарбаев) атты 12 сериялық телефильмді аяқ тап қ алды. Премьерасы осы жаз басында басталмақ. Бұ л біздің пікірімізше жақ сы жоба. Оғ ан іле-шала биыл “001-ші жү к” (режиссері И.Вовнянко) атты шытырман оқ иғ алы қ азақ Ұ Қ К –нің бейбіт замандағ ы қ ұ пия кү ресі туралы телесериал тү сірілмек. Мұ нда бү гінгі қ азақ чекистерінің Қ азақ стан қ ауіпсіздігін қ орғ ау жолындағ ы қ ауіп-қ атерге бас тіккен каһ армандық кү ресі баян етіледі.Кейде кө шеден сатып алып, арзанқ ол дискілерді кө рген, оның кейбіреуін тіпті республикалық телеарнадан тамашалағ ан, кө ріп алып ол киноғ а кө ң ілі толмағ ан ашулы жұ рт ү ні қ ұ лақ қ а жеткендей. “Ақ ылды азаматтар отырып неге мынандай сапасыз нә рсені тү сіреді, қ азақ киносы дегеніміз осы ма? ” деп бұ лқ ан-талқ ан болғ ан ренішті ү н. Ондай кө рермендеріміз ә йтеуір қ азақ қ а қ атысты кино болса болды, оны шығ арғ ан “Қ азақ фильм” деп ұ ғ ады. Елімізде қ азір ондағ ан жекеменшік киностудиялар пайда болғ анын, кө шеден сатып алып жү рген ө німдердің дені солар тү сірген арзанқ ол дү ниелер екенін ажыратып жатпайды.Жоғ арыда келтірілген мысалдан Жекеменшік студиялардың бә рі бірдей арзанқ ол дү ниелер тү сіріп жатыр деген ой тумауы керек. Олар нарық заманы тудырғ ан “Қ азақ фильмге” – балама, бә секелес студиялар. Осы бә секелестік жемісін тү бінде кө рермен кө руге тиіс. Сондай жекеменшік киностудиялардың бірі – “Танарис” (басшысы С.Ә зімов). Ол бү гінде екі толық метражды фильм тү сіріп болды. Оның бірі ә лемге ә йгілі француз актері Депардье қ атысқ ан “Кешіккен махаббат” (режиссері С.Қ ұ рманбеков) атты комедия. Бұ л “Қ азақ фильммен” біріккен жоба. “Танарис” киностудиясына қ аржы салғ ан атыраулық кө рнекті меценат Тө кен Жұ мағ ұ лов. Шіркін, біздің кә сіпкерлер осы Тө кең нен ү лгі алса ғ ой! Қ азақ ты сү йгендіктен ол қ азақ киносына қ аржы салды. Қ алталы қ азақ тар қ аржыларын шетелге тасығ анша осындай қ асиетті іске салса, нұ р ү стіне нұ р болар еді… Фильмдер кө п тү сірілер еді. Солардың арасынан, кенет, ұ лт ең сесін кө терер қ азақ “Расемоны” шығ а келер еді.Бү гінде “Қ азақ фильмді” Ү кімет қ олдап отыр. Ұ лттық киноны кө теруге ө те ың ғ айлы кезең туды. “Қ азақ фильмнің ” жаң а басшылығ ы бір жыл ішінде кино ө ндірісіне қ ажетті жоғ ары технологиямен студияны тү гел жабдық тады. Бұ рынғ ыдай алуан тү рлі аппарат ү шін Еуропа асып, шапқ ылау жоқ. Биыл ө ндіріске 12 толық метражды кө ркемсуретті фильм жіберілмек. Оның ішінде “Шал мен тең із”, “Лотерея”, “Жол сілтеуші”, “Ө лі тең із”, “Жас ұ лан”, “Аң шы бала”, “Ақ ыраптың ақ ырғ ы кү ні” тә різді негізі бү гінгі кү н тақ ырыбына арналғ ан жобалар бар. Бү лдіршіндерге арналғ ан анимациялық “Ертө стік жә не самұ рық ” толық метражды мультфильмі, қ азақ ертегі, аң ыздарына негізделген “Қ азақ елі” атты, ә р бө лімі 5 минө ттік балаларғ а арналғ ан тарихи танымдық 50 сериялы анимациялық фильм де тү сірілу ү стінде. Ал деректі фильмдердің кө шін “Бауыржан Момышұ лы” атты толық метражды деректі фильм бастайды. Академик Зейнолла Қ абдолов туралы “Бү тін бітім” деректі фильмі де осы қ атарда.Қ ұ рметті оқ ырман! Ә ң гімеміздің басында кино ә лемдік ық пал ү шін кү рестегі тең дессіз мә дени-идеологиялық қ ұ рал дедік. Жаң а заманның жойқ ын рухани қ аруы дедік. Бұ л ойды тағ ы да дә лелдеу керек пе?! Ендеше, тағ ы мысал. Естерің ізде болса, осыдан ү ш-тө рт жыл бұ рын ә лем экранын “Ұ лы Александр” атты АҚ Ш тү сірген тарихи фильм шарлап ө тті. Ол АҚ Ш Ирақ қ а басып кіргеннен кейін тү сірілді. Шығ ысқ а жасағ ан біздің дә уірге дейінгі Ескендір жорығ ына бұ л фильмде жаң а идеялық сарын берілген. Фильм авторларының ашқ ан “жаң алығ ы” бойынша Ескендір Шығ ысқ а шабуылды ол елдерді басып алу ү шін емес, мә дени мешеуліктен қ ұ тқ ару ү шін жасағ ан екен. Сол мешеу Шығ ысқ а мә дениет жарығ ын тарату ү шін жорық бастағ ан екен. Демек, АҚ Ш-тың да Ирақ қ а басып кіруі де: “Мешеу Шығ ысқ а мә дениет жарығ ын тү сіру ү шін керек болғ ан екен ғ ой! ” деген ой келеді кө рерменге. Осы арқ ылы фильм авторлары белгілі бір дә режеде кө здеген мақ саттарына жеткен.Экран – сонысымен жаң а ғ асырдың мә дени-идеологиялық майданы. Осыны ерте аң ғ арғ ан елдер ол майданғ а қ ыруар қ аржы салды, салып та жатыр жә не сала да береді. Жоғ арыда аталғ ан “Ұ лы Александрғ а” жү здеген миллион қ аржы жұ мсалғ ан. Ө йткені, ендігі жердегі жең іс: мә дени-идеологиялық майдандағ ы жең іс. Қ азақ киносының ө ркендеуі – қ азақ ұ лтының ө ркендеуі, тә уелсіз Қ азақ станның ө ркендеуі. Кино – шынында да біз ү шін ө нер ішіндегі ең маң ыздысы. Қ азақ киносына қ амқ ор болайық, ағ айын! Жалпы, кино 4 салағ а бө лінеді: кө ркем фильм, деректі, мультипликациялық жә не ғ ылыми-кө пшілік кино. Кө ркем фильм кино ө нерінің негізгі жә не кең таралғ ан тү рі. Ол ә деби шығ арма желісі немесе арнайы жазылғ ан сценарий бойынша актерлердің қ атысуымен жасалады. Мұ ндай фильмдерге жоғ арыда аталғ ан кинолардың барлығ ы кіреді. Деректі киноғ а тарихта, ө мірде болғ ан мә ні зор оқ иғ аларды баяндайтын фильмдер мен киножурналдар жатады.Кез келген қ оғ амда деректі киноның орны ерекше. Себебі бұ л кинолар-сол қ оғ амның тарихы. Ө ткені мен бү гінін, мә дениеті, салт-дә стү рі мен ә дет-ғ ұ рыпын келешек ұ рпақ қ а қ алдыру. Ә р деректі кино бір оқ иғ аның куә сі. Мә селен, «Ұ лылардың ұ рпағ ы». 2003-2008 жылдардағ ы «Ұ лттық филмдер ө ндірісіне» республикалық бюджеттен1392527 мың тең ге кө лемде қ аражат бө лінген. Осы жылдар ішінде 80 фильм жарық кө рген. Олардың арасында: 33 кө ркем (соның ішінде -7 қ ысқ а метражды) фильм, 30 деректі фильм, 16 анимациялық фильм бар екен. Бү гінгі таң да кө птеген кө рермен қ азақ киносы нашар, тү сірілуі де шет елдік ә ріптестерінікімен салыстыруғ а келмейді деп ренжиді. Ә рине, бұ л орынды болар. Алайда «кө ш жү ре тү зеледі» деген халық емеспіз бе, уақ ыт ө те бізде «Голибуд» тү сірген киноны тү сірерміз. Ал, ә зірге осығ анда шү кір. Қ азақ киносы-қ азақ тарихы. Ө шпес із қ алдырар мә дени мұ ра. Ертенгі кү нге бү гіннен естелік Пікір алмасу.
Фишка (Негізі кино 2саладан тұ рады: коммерциялық жә не қ азақ фильм ө ндірісі Бос банканы аламында: бұ ны қ азіргі қ оғ амдағ ы коммерциялық фильмдермен салыстыруғ а болады. Себебі: коммерциялық кинолардың кө бісі дамымай яғ ни онша жетілмей қ алғ ан. Енді мен осы бос банкағ а АҚ ША саламын.) Менің пікірімше осы сияқ ты кино ә лемінде жақ сы, сапалы, мағ ыналы сонымен қ оса кинода патриотизмдік, тә рбиелік ә сер қ алдыруы ү шін де2003-2008 жылдардағ ы «Ұ лттық филмдер ө ндірісіне» республикалық бюджеттен 1392527 мың тең ге кө лемде қ аражат бө лінген Осы жылдар ішінде 80 фильм жарық кө рген. Олардың арасында: 33 кө ркем (соның ішінде -7 қ ысқ а метражды) фильм, 30 деректі фильм, 16 анимациялық фильм бар екен. Бү гінгі таң да кө птеген кө рермен қ азақ киносы нашар, тү сірілуі де шет елдік ә ріптестерінікімен салыстыруғ а келмейді деп ренжиді. Ә рине, бұ л орынды болар. Алайда «кө ш жү ре тү зеледі» деген халық емеспіз бе, уақ ыт ө те бізде «Голибуд» тү сірген киноны тү сірерміз. Ал, ә зірге осығ анда шү кір. Қ азақ киносы-қ азақ тарихы. Ө шпес із қ алдырар мә дени мұ ра. (қ азақ фильм)
|