ТБ туберкулинді Манту сынамасы

Осы Туберкулездің профилактикасы жө ніндегі нұ сқ аулық (бұ дан ә рі – Нұ сқ аулық) 2 ТБ Манту сынамасын жү ргізуді, Bacielle Calmette - Guerin (бұ дан ә рі – БЦЖ) вакцинасын қ олдануды жә не туберкулездің химиопрофилактикасын жү ргізуді жан-жақ ты талдап, тү сіндіреді.

2. Бұ л нұ сқ ауда мынадай ұ ғ ымдар қ олданылады:

1) туберкулин – дақ ылдың автоклавты сү зіндісі, туберкулез микобактерияларының ө мір-тіршілік ө німі;

2) Манту сынамасы – арнайы диагностикалық тест, екі халық аралық туберкулин бірлікті (бұ дан ә рі - ТБ) тері ішілік туберкулинді Манту сынамасы;

3) ППД-Л – тазартылғ ан туберкулиннің стандартты ерітіндідегі дайын тү рі;

4) ТМБ - туберкулез микобактериясы.

ТБ туберкулинді Манту сынамасы

3. Манту сынамасын қ олдану мақ саты:

1) ТМБ алғ аш рет жұ қ қ ан жә не туберкулин сынамасы гиперергиялық нә тиже кө рсеткен адамдардың ды анық тау;

2) БЦЖ вакцинациясы жә не ревакцинациясы ү шін балаларды іріктеу;

3) ауруды ерте анық тау.

4. Манту сынамасының нә тижесі 72 сағ аттан кейін инфильтрат (папула) кө лемін миллиметрлік бө ліктері бар сызғ ышты қ олдана отырып миллиметрмен (бұ дан ә рі - мм) ө лшеу арқ ылы анық талады жә не инфильтраттың білек осіне кө лденең келетін мө лшері тіркеледі. Инфильтрат болмағ ан жағ дайда гиперемия кө лемі ө лшеніп, тіркеледі.

5. Манту сынамасының нә тижелері:

1) теріс – инфильтрат (папула) не гиперемия тіпті болмағ ан жағ дайда немесе егу реакциясы ғ ана болса (0-1 мм);

2) кү мә нді – инфильтрат кө лемі 2-4 мм болса немесе инфильтратсыз кез-келген кө лемді гиперемия ғ ана болса;

3) оң (нормергия) – 5 мм жә не одан астам диаметрлі инфильтрат анық талса;

4) гиперергия – балаларда диаметрі 15 мм жә не одан астам, жасө спірімдерде - 17 мм жә не одан астам, ересектерде - 21 мм жә не одан астам инфильтрат анық талса;

5) везикуло-некротикалық реакция байқ алса, лимфангоитпен немесе лимфангоитсыз.

6. Жоспарлы тері ішілік БЦЖ вакцинациясы (ревакцинациясы) жағ дайында, туберкулинді Манту сынамасы жұ қ қ андық тан кейінгі де, вакцинациядан кейінгі де аллергияны анық тайды. Аллергияның себебін ажыратып, анық тау ү шін тө мендегілерді ескеру керек:

1) оң туберкулинді реакцияның қ арқ ындылығ ын;

2) вакцинациядан кейінгі тыртық тың болуы мен оның кө лемі;

3) БЦЖ вакцинасын еккеннен кейін ө ткен мерзім (вакцинациядан кейінгі 5 жыл ішінде вакцинадан кейінгі аллергия анық талуы мү мкін);

4) туберкулезге шалдық қ ан науқ аспен қ арым-қ атынастың болуы не болмауы;

5) аурудың клиникалық белгілерінің болуы.

7. Вакцинадан кейінгі аллергияғ а кү мә нді немесе папула мө лшері 5-11 мм оң реакция тә н болады.

8. Гиперергиялық реакциялар вакцинадан кейінгі аллергияғ а жатпайды.

9. Туберкулинге сезімталдық сипатын талдауда қ иындық тар туғ ан жағ дайда жалпы тә жірибе мамандары дә рігер фтизиопедиатрдың бақ ылауымен балаларғ а міндетті тү рде емдік-алдын алу шараларын жү ргізуі тиіс (гипосенсибилизация, жұ қ па ошақ тарын тазарту, дегельминтизация – созылмалы ауруылардың ремиссия кезең іне жеткенге дейін) («0» диспансерлік есеп тобында). Туберкулинге сезімталдық этиологиясын ажыратып, анық тау кезінде 2 ТБ Манту сынамасы 1-3 айдан кейін ТҚ Ұ -да қ айта жү ргізіледі. Бейспецификалық аллергиясы жиі кө рініс беретін балаларғ а Манту сынамасы 7-14 кү н бойы сенсибилизацияғ а қ арсы дә рілерді қ абылдағ аннан кейін жү ргізіледі.

10. Манту сынамасы бойынша туберкулинге сезімталдық тың ө згеруі туралы тө мендегі мә ліметтер болғ ан жағ дайда ТМБ жұ қ қ андығ ы бар деген қ орытынды жасалады:

1) алғ аш рет оң нә тиже анық талса (папула кө лемі 5 мм жә не одан астам) (туберкулин сынамасының виражы), БЦЖ вакцинасымен иммунизация жү ргізумен байланысы жоқ жағ дайда;

2) кө лемі 12 мм жә не одан астам инфильтраты бар реакция ұ зақ уақ ыт бойы сақ талғ ан (4-5 жыл бойы) жағ дайда;

3) 1 жылдың ішінде туберкулинге сезімталдығ ы кү рт ө згерген (6 мм жә не одан астам) жағ дайда (туберкулин сынамасы оң болғ ан балаларда).

11. Дә рігер-фтизиопедиатрғ а қ осымша тексеру жү ргізу мақ сатында туберкулин сынамасының виражы жә не гиперергиялық реакциясы бар балалар жолданады, кейде аллергияның этиологиясын (вакцинадан кейінгі не жұ қ қ андық тан кейінгі) анық тау ү шін де жолданады, бұ рын жү ргізілген туберкулин сынамаларының, БЦЖ вакцинациясы мен ревакцинациясының нақ ты мерзімі кө рсетілген қ ұ жаттармен қ оса. Қ осымша тексеру мерзімі 1 айдан аспауы тиіс.

12. Виражы жә не гиперергиялық реакциясы бар балаларда белсенді туберкулез анық талмағ ан жағ дайда оларды III диспансерлік топ бойынша есепке алады.

13. Туберкулинге гиперергиялық реакция қ айталанғ ан балалар шоғ ырланғ ан туберкулез ү рдісін анық тау мақ сатында жан-жақ ты тексеріледі. Шоғ ырланғ ан туберкулез ү рдісі анық талмағ ан жағ дайда ол балалар диспансерлік есепке алынбайды жә не оларғ а қ айталап химиопрофилактика жү ргізілмейді.

14. 2 ТБ Манту сынамасы жү ргізілетін балалар:

1) «қ ауіп» тобындағ ы балалар,

2) туберкулез ошақ тарындағ ы балалар мен жасө спірімдер,

3) вакцинация жә не ревакцинация алдындағ ы 2 айдан асқ ан балалар.

15. Туберкулез ауруы бойынша «қ ауіп» тобына жататын балалар:

1) ә леуметтік тұ рмыстары нашар отбастарынан (аз қ амтылғ ан жә не кө п балалылар, жұ мыс істемейтін, бас бостандығ ынан айырылғ ан, алкоголизмнен, нашақ орлық тан зардап шектін, АИТВ жұ қ тырғ ан, тұ рақ ты мекенжайы жоқ ата - аналар, мигранттар);

2) ұ зақ уақ ыт жө теліп (2 аптадан астам), улану белгілері (субфебрилитет, тершең дік, асқ а тә бетінің тө мендеуі жә не жү деу, ызаланғ ыштық, ә лсіздік жә не т.с.с.) кү шейіп жатқ ан амбулаториялық не стационарда ем қ абылдап жү рген балалар;

3) ә р тү рлі аурулардың болуына байланысты педиатрда диспансерлік есепте тұ рғ ан балалар;

4) жабық оқ у орындарының контингенті (мектеп-интернаттар, мү гедек балалар мен жастайынан қ ылмыс жасағ ан балаларғ а арналғ ан арнайы мектептер);

5) БЦЖ вакцинасы егілмеген жә не вакцинациядан кейінгі тыртық пайда болмағ ан балалар;

6) гормондармен ем қ абылдаушы балалар.

16. БЦЖ ревакцинациясына балаларды іріктеу мақ сатында 2 ТБ Манту сынамасы 6 жасар (1 - сынып) балаларғ а мектепте оқ у жылының бірінші айында (қ ыркү йек) жү ргізіледі. Мектептерде бұ л айда басқ а егулер жү ргізілмейді. Манту сынамасының алдындағ ы екі ай аралық ү зілісті сақ тау мақ сатында АДС жә не ККП вакциналарының ревакцинациялары оқ у жылына дейінгі екі айда жасалады.

17. Ұ йымдастырылғ ан ұ жымдарда туберкулинді сынаманы арнайы даярланғ ан медицина қ ызметкерлері жү ргізеді, балалар мекемелеріне (ұ йымдарына) бару кестесі мен қ ұ рамы БМСК мекемесі жетекшісінің бұ йрығ ымен бекітіледі.

18. Жас жә не мектепке дейінгі ұ йымдастырылмағ ан балаларғ а 2 ППД-Л ТБ Манту сынамасын БМСК ұ йымында арнайы даярланғ ан медицина қ ызметкерлері жү ргізеді.

19. Вираж немесе гиперергиялық реакция анық талғ ан жағ дайда басқ а алдын ала егулер бақ ылау химиопрофилактика курсы аяқ талғ аннан кейін бірден жасалады, ә рі кетсе – ү ш ай ө ткеннен кейін.

20. Манту сынамасына ТҚ Ұ фтизиатр-дә рігерді ә дістемелік басшылық етеді.

21. Манту сынамасының нә тижелері алдын ала егу картасы (№ 063/е ү лгісі), баланың медициналық картасы (№ 026/е ү лгісі) мен баланың даму картасында (№ 112/е ү лгісі) тіркеледі. Баланың даму картасында тө менде аталғ андар тіркеледі:

1) стандартты туберкулинді жасап шығ арғ ан мекеме, сериясы, бақ ылау нө мірі жә не оның жарамды мерзімі;

2) туберкулин сынамасын жасағ ан кү н;

3) Манту сынамасының нә тижелері: миллиметрмен ө лшегендегі инфильтраттың кө лемі, инфильтрат болмағ ан жағ дайда теріс нә тиже немесе гиперемияның кө лемі кө рсетіледі.

22. Манту сынамасын жү ргізудің қ арсы кө рсеткіштері:

1) тері аурулары, жедел жә не созылмалы жұ қ палы жә не соматикалық аурулардың (эпилепсияны қ оса) ө ршу кезең і. Манту сынамасын аурудың барлық клиникалық белгілері басылғ аннан соң екі айдан кейін жү ргізуге болады;

2) аллергиялық жағ дайлар, жедел жә не жеделдеу фазадағ ы ревматизм, бронхиалді астма, терілік кө ріністері айқ ын ө ршу кезең індегі идиосинкразия. Манту сынамасын аурудың барлық клиникалық белгілері басылғ аннан соң екі айдан кейін жү ргізуге болады.

23. Манту сынамасын жү ргізер алдында қ арсы кө рсеткіштерді анық тау мақ сатында дә рігер (медбике) медициналық қ ұ жаттармен танысып, балаларғ а сұ рақ тар қ ойып, оларды қ арап тексереді.

24. Манту сынамасын балалар жұ қ палары бойынша карантинге жабылғ ан балалар ұ йымдарында жасауғ а болмайды (карантин аяқ талғ аннан кейін жасалады).

25. «Қ ауіп» тобындағ ы балаларғ а туберкулин сынамасы ә ртү рлі жұ қ паларғ а қ арсы алдын ала егуден бұ рын жоспарлануы тиіс.

26. Манту сынамасы қ андай да бір себептермен «қ ауіп» тобындағ ы балаларғ а ә ртү рлі жұ қ паларғ а қ арсы алдын ала егуден кейін жасалатын болса, туберкулин сынамасы егуден кейін кем дегенде екі ай ө ткен соң жасалуы тиіс.

27. Туберкулинді Манту сынамасын ү йде жасауғ а болмайды.

28. Туберкулез ошақ тарындағ ы балаларғ а туберкулин сынамасы туберкулезге қ арсы кү рес ұ йымдарында жү ргізіледі.

29. АИТВ жұ қ тырғ ан балалар мен жасө спірімдерде Манту сынамасының теріс не кү мә нді реакциясы туберкулез микобактерияларының жұ қ қ андығ ын да, белсенді туберкулездің болуын да жоқ қ а шығ армайды. Сондық тан да АИТВ жұ қ тырғ ан балаларғ а Манту сынамасы жасалмайды.

3. БЦЖ вакцинасын қ олдану

30. БЦЖ вакцинасы БЦЖ вакциндық штаммының тірі микобактериялары (вируленттігі ә лсіз, иммуногендік қ асиеттері жоғ ары), лиофилді кептірілген, тері ішіне егуге арналғ ан. Препарат арнайы туберкулездің алдын алуғ а қ олданылады. Вакцинаның қ асында тү ссіз, мө лдір, қ оспалары жоқ стандартты еріткіші болады.

31. Жаң а туғ ан сә билерге вакцинацияперзентханада, туғ аннан кейінгі 1 - 4 - кү ні, егу бө лмесінде, анасының кө зінше жасалады. Баланың анасына алдын ала вакцинациядан бас тартудың салдары, мү мкін болатын реакциялар мен асқ ынулар туралы тү сіндіріп, келісім хат алу керек. Сә биді педиатр дә рігер қ арап тексеріп, вакцинация жасауғ а рұ қ сат бергенін сә бидің сырқ атнамасына тіркегеннен кейін ғ ана вакцинация жасалады. Сә билерге вакцинацияны егу бө лмесінің егуге рұ қ саты бар медбикесі жасайды. Егер анасы денсаулық жағ дайына байланысты егу бө лмесіне келе алмаса, онда оның жазбаша келісімімен медицина қ ызметкері қ атыса алады. Перзентханадан шық пас бұ рын сә бидің анасына перзентханада жасалғ ан алдын ала егулер туралы мә ліметтер жазылғ ан Егу тө лқ ұ жаты беріледі.

32. БЦЖ вакцинасын егу тә сілі мен мө лшері:

1) вакцинасы бар ампулаларды алдын ала тексеру керек, мынадай жағ дайларда оны қ олдануғ а болмайды:

ампулада этикетканың болмауы немесе ол дұ рыс толтырылмағ ан болса;

жарамды мерзімі ө тіп кеткен болса;

ампула жарылғ ан болса;

препараттың физикалық қ асиеттері ө згерген болса (тү сі, нысаны ө згерген болса жә не т.б.);

препаратты еріткен кезде бө где не вакцинаның нұ сқ ауында кө рсетілген уақ ыт ішінде ерімеген талшық тар болса.

2) БЦЖ вакцинасы сол жақ иық тың жоғ ары жә не ортаң ғ ы ү штен бір бө лігінің сыртқ ы шекарасында тек қ ана тері ішіне нұ сқ ауда кө рсетілген мө лшерде енгізіледі.

3.БЦЖ вакцинациясына қ арсы айғ ақ тар:

1) бірінші дә режелі туыстарда анық талғ ан жайылғ ан БЦЖ инфекциясының анық талуы (тұ қ ым қ уалайтын иммундық тапшылық тың болуы мү мкін);

2) АИТВ/ЖИТС;

3) шала туу – салмағ ы 2000 граммнан тө мен немесе жү ктілік мерзімі 33 аптадан кем;

4) ОНЖ зақ ымдануы – босану кезіндегі неврологиялық белгілері бар жарақ аттар (орташа ауырлық тағ ы жә не ауыр дә режелі);

5) қ ұ рсақ ішілік инфекция, жаң а туғ ан нә рестелердің сепсисі;

6) жаң а туғ ан сә билердің гемолитикалық ауруы (орташа ауырлық тағ ы жә не ауыр тү рлері);

7) субфебрилді температура жә не сә бидің жалпы жағ дайының бұ зылыстары байқ алғ ан орташа ауырлық тағ ы жә не ауыр тү рдегі аурулар.

33. Перзентханада БЦЖ вакцинациясы жасалмағ ан балаларғ а БМСК ұ йымында вакцина егілуі тиіс, екі айғ а дейін уақ ыт ө тсе вакцинация туберкулин сынамасынсыз жасалады, ал екі айдан асқ ан болса – Манту сынамасының теріс нә тижесінде ғ ана жасалады.

34. Вакцинация жасалғ ан балалар, перзентханадан ү йге шық қ анда бактерия бө лушімен қ арым-қ атынасқ а тү спеуі ү шін кем дегенде 2 ай бойы сә билер бө лімшесінде не балалар ү йінде оқ шаулануы тиіс (туберкулезге шалдық қ ан науқ асты оқ шаулау мү мкін болмағ ан жағ дайда).

35. Егер сә бидің анасы белсенді туберкулезбен ауырса, баланы 3 айғ а химиопрофилактика жү ргізу мақ сатында оқ шаулау керек, содан кейін Манту сынамасының нә тижесі теріс болғ ан жағ дайда БЦЖ вакцинасы егіледі жә не де иммунитет тү зілгенге дейін анасынан тағ ы 2 айғ а оқ шауланады.

36. БЦЖ ревакцинациясы:

1) дені сау, жұ қ қ андығ ы жоқ, Манту сынамасы теріс нә тижелі 6 жасар балаларғ а жасалады (1-сынып);

2) 2 ТБ Манту сынамасы кү мә нді нә тижелі болғ ан жағ дайда сынама 3 айдан кейін қ айталанып, нә тижесі теріс болса - БЦЖ ревакцинациясы жасалады;

3) ревакцинацияны республика бойынша жаппай 6 жасар оқ ушылар арасында (1-сынып), оқ у жылының бірінші айында (қ ыркү йек), ұ йымдастырылғ ан тү рде мектепте, ТҚ КҰ фтизиатр дә рігердімен бірлесе отырып БМСК ұ йымының медицина қ ызметкері жасайды. Бұ л айда басқ а алдын ала егулер жасауғ а тыйым салынады. Қ олданылмағ ан БЦЖ вакцинасының қ алдығ ын облыстық, қ алалық жә не аудандық денсаулық сақ тау басқ армаларының дә рі қ оймалырына қ айтару керек. БЦЖ вакцинасын тұ рақ ты тү рде перзентханаларда (босану бө лімшелерінде) ғ ана сақ тауғ а рұ қ сат беріледі, ол қ ұ лыптанатын биксте тоң азытқ ышта сақ талуы тиіс.

4) Манту сынамасы мен БЦЖ ревакцинациясы арасындағ ы аралық кем дегенде ү ш кү н жә не екі аптадан аспауы керек. Медициналық қ арсы кө рсеткіштер болғ ан жағ дайда ревакцинация қ арсы кө рсеткіштер жойылғ аннан кейін бірден жасалады.

38. БЦЖ ревакцинациясының қ арсы кө рсеткіштері:

1) туберкулез микобактерияларының жұ қ қ андығ ы немесе бұ рын туберкулезбен ауруы;

2) оң не кү мә нді Манту сынамасы;

3) БЦЖ вакцинациясына асқ ыну ә серлердің болуы;

4) бірінші дә режелі туыстардың арасында жайылғ ан БЦЖ инфекциясының анық талуы

5) АИВ-жұ қ қ андығ ы;

6) иммундық тапшылық жағ дайлары, қ атерлі ісіктер;

7) жедел инфекциялық жә не инфекциялық емес аурулар, созылмалы аурулардың ө ршуі, аллергиялық ауруларды қ оса. Ревакцинация аурудан жазылғ аннан немесе ремиссиядан соң екі айдан кейін жасалады;

8) алдын ала егуден уақ ытша босатылғ ан балалар бақ ылау мен есепке алынып, толық жазылғ аннан соң не қ арсы кө рсеткіштер жойылғ аннан соң бірден егілуі тиіс.

39. БЦЖ вакцинасын еккеннен кейінгі реакциялар:

1) БЦЖ вакцинасын еккеннен кейін ағ за тарапынан жалпы жауап байқ алады. Аймақ тық лимфа тү йіндері 15-20 мм-ге дейін ұ лғ айса, ағ заның қ алыпты жалпы жауабы деп бағ аланады; ал 20 мм-ден астам ұ лғ айса – арнайы ем тағ айындалады. Лимфадениттер 6-9 ай ішінде тарқ айды;

2) нә ресте перзентханада болғ ан кезде дә рігер (медбике) сә бидің анасына тері ішілік вакцинациядан кейінгі 4-6 апта ішінде жергілікті егу реакциясының болатынын жә не реакция байқ алғ анда сә биді учаскелік дә рігер-педиатрғ а кө рсету қ ажеттігін хабарлайды;

3) вакцинация (ревакцинация) жасалғ ан балаларды жалпы емдеу жү йесінің дә рігер-педиатрлары бақ ылайды жә не де 1, 3, 6, 12 айдан кейін жергілікті егу реакциясы тексеріліп, оның сипаттамасы мен кө лемі 063е, 026е, 112е есепке алу ү лгілерінде тіркеледі. Сонымен қ атар, ағ заның вакцинацияғ а жалпы рекциясын анық тау жә не аймақ тық лимфаденитті уақ ытылы анық тау мақ сатында шеткі лимфа тү йіндерін де тексеру қ ажет;

4) БЦЖ вакцинасын енгізген бетте папула пайда болып, ол 15–20 минө т ішінде тарқ ап кетеді;

5) вакцинациядан кейінгі жергілікті егу реакциясы вакцинация жасалғ ан балаларды 4-6 аптадан кейін, ал ревакцинация жасалғ ан балаларда бір аптадан кейін байқ алуы мү мкін. Яғ ни вакцина егілген жерде гиперемия мен диаметрі 5-9 мм инфильтрат (папула) пайда болады. Содан кейін инфильтрат везикулағ а, пустулағ а алмасып, кейіннен қ абыршық пайда болып, ол ө з бетімен тү скеннен кейін тыртық ша тү зіле бастайды. Аталғ ан реакциялар қ алыпты болып есептеледі жә не ешқ андай дә рілермен ө ң деуді талап етпейді;

6) БЦЖ вакцинациясы мен ревакцинациясының нақ ты нә тижесі егуден кейінгі 1 жылдан соң тыртық шаның мө лшерімен бағ аланады. Егу техникасы дұ рыс жасалғ ан жә не вакцина дұ рыс сақ талғ ан жағ дайда егу орнында 95-97% тыртық пайда болады. Тыртық шаның ең тиімді мө лшері 5-8 мм. Кейде БЦЖ вакцинасын еккен жерде апигментті дақ пайда болады (2-3%);

7) жергілікті егу реакциясы байқ алмағ ан (тыртық шаның болмауы) балалар міндетті тү рде есепке алынып, 6 айдан кейін алдын ала Манту сынамасы жасалмай–ақ, ал 1 жылдан кейін – Манту сынамасының теріс нә тижесінде қ айтадан егіледі (қ осымша вакцинация) (тек қ ана бір рет).

40. Сирек жағ дайларда БЦЖ вакцинасын еккеннен кейін тө менде аталғ ан жергілікті жанама ә серлер байқ алуы мү мкін:

1) жергірлік лимфаденит;

2) тері астылық суық абсцесс;

3) беткей жара;

4) келоидты тыртық;

5) сү йек жү йесінің зақ ымдануы (оститтер).

41. Вакцинацияның жанама ә серлерін жан–жақ ты клиникалық, рентгенологиялық, зертханалық тексеруден кейін фтизиатр анық тайды. БЦЖ вакцинасына жанама ә сер байқ алғ аны туралы медицина ұ йымының басшысына хабарлап, МСЭҚ Д хабарлама жіберу керек.

42. Реакциялардың сипаты туралы мә ліметтер 063/е, 026/е, 112/е есепке алу ү лгілерінде тіркеледі. Реакция байқ алғ ан барлық балаларғ а карта толтырылады.

43. БЦЖ вакцинасына жанама ә серлер байқ алғ ан балаларды бақ ылау «Қ азақ стан Республикасында туберкулезді бақ ылау жө ніндегі нұ сқ ау» ә дістемелік ұ сынымғ а сә йкес жү ргізіледі, Астана, 2008.

44. Жанама ә серлер байқ алғ ан балалар III диспансерлік есеп тобында 1 жыл бойы бақ ыланады.

45. Есепке алып, есептен шығ арарда мынадай зерттеулер жү ргізіледі: жалпы қ ан жә не зә р сараптамалары, кеуде қ уысы ағ заларының рентгенографиясы, қ осымша (есептен шығ арарда) - Манту сынамасы.

46. Туберкулезге қ арсы алдын ала егу (вакцинация, ревакцинация) жә не туберкулин сынамалары олардың нұ сқ ауларына сә йкес жасалады.

4. АИТВ жұ қ тырғ ан балалар мен жасө спірімдерде туберкулездің арнайы алдын алу

47. АИТВ жұ қ тырғ ан аналардан туғ ан нә рестелер АИТВ жұ қ пасының клиникалық белгілері байқ алмаса жә не басқ а қ арсы кө рсеткіштер болмаса, БЦЖ вакцинасының стандартты мө лшерімен тері ішіне бір рет календарлық мерзімде егіледі.

48. АИТВ жұ қ тырғ ан аналардан туғ ан календарлық мерзімде егілмеген нә рестелер 4 апта ішінде (жаң а туғ ан нә ресте кезең і) алдын ала Манту сынамасынсыз егіледі. Тө рт аптадан асып кеткен балаларғ а жайылғ ан БЦЖ инфекциясының даму қ аупі болғ андық тан БЦЖ вакцинасы егілмейді. Вакцинациядан кейінгі белгілер (тыртық ша) дамымағ ан балаларғ а 12 айғ а толғ анғ а дейін қ осымша вакцинация жасалмайды, кейбір жағ дайларда 15-18 айғ а дейін (АИТВ жұ қ қ андығ ы толық анық талғ анғ а дейін). АИТВ жұ қ тырмағ ан жағ дайда 12 айдан кейін, кейбір жағ дайларда 15-18 айдан кейін Манту сынамасының теріс нә тижесінде БЦЖ вакцинасы егіледі.

49. АИТВ жұ қ тырғ ан балалар мен жасө спірімдерге иммундық тапшылық салдарынан БЦЖ инфекциясының таралуы қ аупі болғ андық тан БЦЖ ревакцинациясы жасалмайды.

50. Егер бала АИТВ жұ қ тырғ ан анадан туылса, бірақ ө зінде АИТВ жұ қ тыру болмаса, Манту сынамасы теріс нә тижелі 6 жасар (1-сынып) балаларғ а календарлық мерзімде БЦЖ ревакцинациясы жасалады.

5. Туберкулездің химиопрофилактикасы

51. Химиопрофилактика «қ ауіп» тобындағ ы 18 жасқ а дейінгі балаларғ а, АИТВ жұ қ тырғ ан балалар, жасө спірімдер мен ересектерді қ оса, жан-жақ ты зерттеулер нә тижесінде шоғ ырланғ ан туберкулез ү рдісі анық талмағ ан жағ дайда тағ айындалады жә не балалардың шипажай тектес мекемелері немесе ұ йымдастырылғ ан ұ жымдарда медицина қ ызметкерлерінің тікелей бақ ылауымен (ә рбір дозаны қ абылдауын) жү ргізіледі.

52. Химиопрофилактика жү ргізетін негізгі дә рі - изониазид (Н). Н тә уіліктік мө лшері кү нделікті бір рет қ абылданады, салмағ ының 5 мг есебінен тағ айындалады.

53. Туберкулин сынамасының виражы кезінде (нормергия, гиперергия) химиопрофилактиканың ұ зақ тығ ы 3 ай. Бұ рыннан туберкулез микобактерияларының жұ қ қ андығ ы бар балаларғ а гиперергиялық реакция анық талғ ан жағ дайда химиопрофилактика изониазид жә не этамбутолмен 2 ай бойы жү ргізіледі. Этамбутол баланың 1 кг салмағ ына 15 мг-нан есептеліп тағ айындалады. Этамбутолды тағ айындар алдында окулистің кең есі қ ажет. Дә рілерді жақ сы кө теру ү шін олармен қ атар дә румендер де тағ айындалады, ә сіресе А жә не В тобының дә румендері.

54. 4 Н қ абылдағ анда асқ ыну реакциялары байқ алса (эозинофилия, аллергиялық дерматит, диспепсиялық бұ зылыстар, парестезиялар жә не т.с.) қ осымша зерттеулер жү ргізу керек (қ ан, зә р сараптамалары). Асқ ыну реакциялары байқ алса, Н қ абылдау 5-7 кү нге тоқ татылады. Аллергиялық реакциялар байқ алса, антигистаминдік дә рілермен сенсибилизацияғ а қ арсы ем тағ айындалады. Н қ айта қ абылдағ анда асқ ыну ә серлері сақ талса, химиопрофилактика тоқ татылады. Вирусты гепатитпен ауырғ ан балаларғ а химиопрофилактика клиникалық белгілерінің бә рі жойылғ аннан соң 6 айдан кейін инфекционистің қ орытындысы бойынша тағ айындалады. Бұ л балаларғ а химиопрофилактика гепатопротекторлар фонында жү ргізіледі.

55. Туберкулез инфекциясы ошақ тарындағ ы (ТҚ Ұ белгісіз ө лім ошақ тарын қ оса) қ арым-қ атынаста болғ ан балаларғ а химиопрофилактика есепке алғ ан кезде вираж немесе гиперергиялық реакциялар байқ алса ғ ана жә не бір рет жү ргізіледі.

56. Бактерия бө луші науқ ас бар туберкулез инфекциясы ошақ тарындағ ы 1 жасқ а дейінгі барлық балаларғ а БЦЖ вакцинациясынан кейін 2 ай аралық ү зілістен соң 3 ай бойы изониазидпен (3Н) химиопрофилактика жү ргізіледі.

57. Гормондық (цитостатикалық) ем қ абылдайтын туберкулез микобактерияларының жұ қ қ андығ ы 18 жасқ а дейінгі балалар мен жасө спірімдерге де химиопрофилактика (3Н) жасау қ ажет.

58. Химиопрофилактика жү ргізудің қ арсы айғ ақ тары: эпилепсия, ОНЖ органикалық зақ ымдануы, бауыр мен бү йрек қ ызметінің бұ зылыстары бар аурулары.

59. Химиопрофилактиканы туберкулезге қ арсы кү рес диспансерлерінің дә рігерлері тағ айындап, бақ ылайды. Химиопрофилактиканы медициналық пункттердің, дә рігерлік амбулаториялардың, жалпы тә жірибе бө лімшелерінің, мектептердің, бала бақ шалардың, орта оқ у ұ йымдарының медицина қ ызметкерлері іске асырады.

60. Химиопрофилактика туралы мә ліметтер амбулаториялық науқ астың медицина картасына (026/е ү лгісі) жазылып, туберкулезге шалдық қ ан науқ астардың медициналық картасы ТБ 01-дің «бақ ылау ем жү ргізу парағ ында» кү н сайын белгіленеді.

61. АИТВ жұ қ тырғ ан балалар, жасө спірімдер мен ересектерге туберкулездің химиопрофилактикасы оң АИТВ статусы анық талғ ан барлық адамдардың туберкулезге шалдық қ ан науқ аспен қ арым-қ атынасының болуы, болмауына қ арамастан бір рет жү ргізіледі.

62 Химиопрофилактика науқ ас ауызша не жазбаша тү рде келісімін бергеннен кейін жү ргізіледі.

63. АИТВ жұ қ тырғ ан балалар, жасө спірімдер мен ересектерге химиопрофилактиканы туберкулезге қ арсы диспансерлерінің фтизиатр дә рігері жан-жақ ты клиникалық -рентгенологиялық зерттеулер нә тижесінде белсенді туберкулез анық талмағ ан жағ дайда тағ айындайды: изониазид (Н) 1 кг салмағ ына 5 мг-нан есептеліп (300 мг аспауы керек), 6 ай бойы кү н сайын, тә улігіне 25 мг пиридоксинмен қ оса қ абылданады.

64. Туберкулезге қ арсы ұ йымдарында есепке алынбағ ан АИТВ жұ қ тырғ ан адамдарғ а химиопрофилактиканы ЖИТС орталық тарының, жұ қ палы аурулар бө лмесінің (ЖАБ) жә не АИТВ жұ қ тырғ ан адамдарды бақ ылайтын медициналық ұ йымдардың мамандары бақ ылайды. Сирек жағ дайларда химиопрофилактика ата-аналардың, туысқ андардың бақ ылауымен жү ргізіледі. Оларғ а дә рілер 10 кү нге қ олхат жазғ аннан кейін беріліп тұ рады.

65. «Қ ауіп» тобындағ ы 18 жасқ а дейінгі балалар мен жасө спірімдерге химиопрофилактика бір рет жү ргізіледі.