![]() Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
Йнектер шамамен 670 жыл бұрын Венециядан екі километр жердегі МураноСтр 1 из 34Следующая ⇒
Аморфты материалдар” лекциялары курсы Лекция № 1 Аморфты материалдар туралы жалпы мә ліметтер Алғ ашқ ы адамзат танысқ ан кристалды емес қ ұ рылымды диэлектриктер – шынылар (ә йнектер) жанартаулық негізді болғ ан. Жанартаулық шыны немесе абсидиан сирек кездеседі. Бұ рынғ ы ССРО-да оның біршама мол мө лшері Арменияда болғ ан. Ол жақ сы емес қ ара немесе сұ р тү сті жә не нашар ө ң деледі. Бұ л жасанды шыныларды жасау қ ажеттілігіне ә кеп соқ ты. Шыныларды жысау бес жарым мың нан астам жыл бұ рын игерілген. Сонау заманда египеттіктер тек кү ң гірт, мө лдір емес шыныларды, яғ ни ә йнекейлерді (глазурлер) жасауды білген. Ә йнекейлермен сазды қ ұ мыраларды су ө ткізбейтін, қ олдануда ың ғ айлырақ ә рі кө ркемірек болу ү шін қ аптағ ан. Сосын ә некейлер мен тұ рмыстық бұ йымдарды ә йнекейдің ө зінен жасайтын болғ ан. Негізінен шыны моншақ тар, вазалар, қ ұ мыралар жә не т.б. Шыныдан жасалғ ан бұ йымдарды дайындау ө те кө п ең бекті талап ететіндіктен, Ежелгі Египетте мұ ндай бұ йымдар ө те сирек ә рі асыл тастардан кө п арзан болмағ ан. Ә йнекті (шыны) бұ йымдарды жасау біздің дә уірімізге дейінгі I ғ асырда белгісіз римдік шебердің бір ұ шы ұ лғ айғ ан жә не келесі ұ шы кү юден ағ аш мундштукпен қ орғ алғ ан шыны ү рлегіш (стеклодувная) темір тү тікшені ойлап табуымен айтарлық тай артты. Мұ ндай тү тікше бздің заманымызғ а дейін еш ө згеріссіз дерлік сақ талғ ан. Римдіктер шыны жиынтығ ын арнайы шынық айнатқ ыш пештерде дайындағ ан, онда температура жеткілікті жоғ ары болғ аны соншалық ты тү рлі-тү сті жә не рең сіз мө лдір ә йнектер алуғ а болатын. Олар тек шыны ыдыстар мен ә шекейлер дайындау ү шін ғ ана емес, мозаикалык суреттер мен шыныдан жасалғ ан ө рнектерді де жасау ү шін қ олданылғ ан. Алайда римдіктер терезе ә йнегі мен айнаны білмеген. Алғ ашқ ы терезе ә йнегі мен айнағ а жарамды тегіс ә рі мө лдір диск тә різдес йнектер шамамен 670 жыл бұ рын Венециядан екі километр жердегі Мурано қ аласында жә не шамамен осы мерзімде Францияда да дайындалғ ан. Сол жылы ү лкен айналар жасау ә дісі де ашылғ ан болатын. Айналық ә йнек терезелік ә йнекпен салыстырғ анда сапасы жоғ ары, анағ ұ рлым мө лдір, біртекті, тегіс бетті. Ә детте мұ ндай ә йнектер автомобильдердің, ұ шақ тардың терезелерін дайындауғ а, дү кен кө рмелерін жә не айна жасауғ а қ олданылады. Сұ р-алқ ызыл айна ә йнегінен адам беті сұ лулырақ ә рі жас кө рінетін айна жасауғ а болады. Хрустальді шыны 370 жыл бұ рын алынғ ан. Мұ ндай шынының компоненттерінің бірі болып қ орғ асын қ ос тотығ ы (PbO2), ал қ арапайым қ ұ м орнына таза кварцтық қ ұ м не кремень қ олданылады. Бұ л шынылар кварц (тау хрусталі) сияқ ты мө лдір ә рі рең сіз жә не флинт (ағ ылшыншадан flint-кремень) деп аталады. Кейінірек флинттер секілді жоғ ары сапалы шыныларды қ орғ асын оксидінің қ оспасынсыз ала бастады. Бұ л шыныларды крондар деп атады. Крондар мен флинттер негізінен оптикалық аспаптар бө лшектерін дайындауғ а жә не қ ымбат хрусталь ыдыстар дайындауғ а қ олданылады. Қ ұ рамында бор оксидінің (B2O3) кө п мө лшері бар шынылардың термиялық ұ лғ аю коэффициенті (ТҰ К) ө те аз болғ андық тан температураның ү лкен алмасуларына тө зімді болады. Мұ ндай шыны пирекс деп аталады. Бұ дан да аз ТҰ К-не таза кв арцтық шыны ие. Бұ дан жасалғ ан бұ йымдарды қ ызыл болғ анғ а дейін қ ыздырып суғ а салсақ олар шағ ылмайды. Кварцтық шыны жоғ ары механикалық беріктігі бар. Беріктігі бойынша кварцтық шынығ а шынық тырылғ ан шыны жақ ын келеді. Мұ ндай шынылардың кейбір сорттары оқ ө ткізбейді жә не сол себепті кө ліктің арнайы тү рлерінің терезелерін жасауда қ олданылады.
|