Аржы нарығының және қаржы ұйымдарының сыртқы бәсекеге қабілеттілігі

Ғ аламдық бә секеге қ абілеттілік. 2013 – 2014 жылдардағ ы Дү ниежү зілік экономикалық форумның Ғ аламдық бә секеге қ абілеттілік туралы есебіне сә йкес «қ аржы нарығ ының дамуы» факторы бойынша Қ азақ стан Республикасы 148 елдің ішінен 103-орынды иеленді. Ең нашар кө рсеткіштер «банктердің орнық тылығ ы» (100-орын), «жергілікті қ ор нарығ ы арқ ылы қ аржыландыру» (100-орын), «заң ды қ ұ қ ық тар индексі» (101-орын) кө рсеткіштері бойынша байқ алады. Соғ ан қ арамастан, ө ткен есеппен салыстырғ анда Қ азақ стан Республикасы кө рсеткіштердің кө пшілігі бойынша нә тижелерін жақ сарта отырып, 115-орыннан кө терілді.

ЕЭК-тің басқ а елдерімен салыстырғ анда Қ азақ стан Республикасы іс жү зінде салыстырмалы нә тижелерді кө рсетіп отыр. Ресей Федерациясы
2012 – 2013 жылдардағ ы рейтингіде 121-орынды (Беларусь Республикасы Дү ниежү зілік экономикалық форумда бағ аланбайды) алды.

Дү ниежү зілік экономикалық форумның 2013 – 2014 жылдардағ ы
Ғ аламдық бә секеге қ абілеттілігі индексінің
«қ аржы нарығ ының дамуы» факторы

__________

Дереккө зі: Дү ниежү зілік экономикалық форум, Global Competitiveness Report

Халық аралық менеджментті дамыту институтының (Institute of Management Development) ғ аламдық бә секеге қ абілеттілік рейтингісіне сә йкес бағ аланатын 60 елдің ішінен Қ азақ стан Республикасы «қ аржы» қ осалқ ы факторы бойынша 49-орынғ а ие болды.

2013 – 2014 жылдардағ ы Халық аралық менеджментті
дамыту институтының Ғ аламдық бә секеге қ абілеттілігі
индексінің «қ аржы» кө рсеткіші

__________

Дереккө зі: Халық аралық менеджментті дамыту институты (IMD), World Competitiveness Yearbook

ЕЭК ауқ ымындағ ы қ аржы секторының ү лесі. Еуразиялық экономикалық одақ тың ү ш елінің банк жү йесі активтерінің жалпы кө лемінде 2013 жылдың соң ында қ азақ стандық банктердің активтерінің ү лесі абсолюттік
кө ріністе 5, 3 %, ал Ресей банктерінің ү лесі – 92, 5 %, беларусь банктерінің
ү лесі – 2, 2 % болды. Осы кө рсеткіш бойынша алғ ашқ ы жиырмалық қ а
кіретін Ресей банкінің таза активтерінің орташа мө лшері баламасында
61, 7 млрд. АҚ Ш долларын, оның ішінде мемлекеттің толық
немесе басымдық пен қ атысуы бар ірі банктердің бірінші алтылығ ы
бойынша – 160, 3 млрд. АҚ Ш долларын қ ұ рады. Ресейдің аса ірі
банкі – «Сбербанк России» ашық акционерлік қ оғ амының активтері 511 млрд. АҚ Ш доллары, кө лемі бойынша 6-шы банк – «Банк Москвы» ашық акционерлік қ оғ амының активтері 56 млрд. АҚ Ш доллары болып бағ аланды.

Аса ірі қ азақ стандық банктердің алғ ашқ ы бестігі активтерінің орташа мө лшері 2013 жылдың соң ында 11, 2 млрд. АҚ Ш долларын қ ұ рады, бұ л ретте аса ірі банк – «Қ азкоммерцбанк» акционерлік қ оғ амының активтері 16, 2 млрд. АҚ Ш долларына барабар.

Аса ірі Беларусь банктері активтерінің орташа мө лшері орташа алғ анда алғ ашқ ы бестік банктер бойынша Ресей, сол сияқ ты Қ азақ стан банктеріне қ арағ анда 6, 6 млрд. АҚ Ш долларына тең болғ анына қ арамастан, аса
ірі банк – «АСБ Беларусбанк» ашық акционерлік қ оғ амының ^[2] активтері
16, 9 млрд. АҚ Ш доллары болып бағ аланды.

БЭК-ке қ атысушы елдердің
банк секторының мө лшерлерін салыстыру

__________

Дереккө здері:

1. Қ азақ стан Республикасы Ұ лттық Банкінің Қ аржы нарығ ын жә не қ аржы ұ йымдарын бақ ылау мен қ адағ алау комитеті

2. Қ азақ стан Республикасы Статистика агенттігі

3. Беларусь Республикасының Ұ лттық Банкі

4. Ресей Федерациясының Орталық Банкі

5. Мемлекеттік статистиканың федералдық қ ызметі

6. www.banki.ru

Есептер: Қ азақ стан Республикасының Ұ лттық Банкі

БЭК елдерінің активтер бойынша аса ірі 50 банктерінің қ атарында Қ азақ стан Республикасы 8 банк, Беларусь Республикасы – 2 банк бойынша кө рсетілген.

__________

Дереккө здері:

1. Қ азақ стан Республикасы Ұ лттық Банкінің Қ аржы нарығ ын жә не қ аржы ұ йымдарын бақ ылау мен қ адағ алау комитеті

2. Беларусь Республикасының Ұ лттық Банкі

3. www.banki.ru

Есептер: Қ азақ стан Республикасының Ұ лттық Банкі

БЭК шең беріндегі ық палдасу процестері Ресей Федерациясының, Беларусь Республикасының жә не Қ азақ стан Республикасының сақ тандыру нарық тарының сандық жә не сапалық кө рсеткіштерін бағ алауды талап
етеді. БЭК елдері нарық тарының кө леміндегі айырмашылық, егер
заң наманы ү йлестіру процесі ұ лттық сақ тандыру нарық тарының
бә секеге қ абілеттілігін арттыруғ а бағ ытталса, ық палдасу ү шін кедергі болмайды.

БЭК елдерінің алынғ ан сақ тандыру сыйлық ақ ылар бойынша сақ тандыру нарығ ының елдік қ ұ рылымы іс жү зінде банк секторы активтерінің
тиісті қ ұ рылымына ұ қ сас. 2013 жылы қ азақ стандық сақ тандыру
нарығ ының ү лесі 5, 9 %-ғ а дейін (2012 жылы – 5, 6 %-ғ а) ұ лғ айды. Сондай-ақ
Беларусь сақ тандыру нарығ ының ү лесі 1, 6 %-дан 2, 4 %-ғ а дейін
ө сті, ал Ресей сақ тандыру нарығ ының ү лесі 92, 5 %-дан 91, 7 %-ғ а дейін қ ысқ арды.

Оғ ан қ оса, Ресей Федерациясының сақ тандыру компаниялары
БЭК-тің кең істігінде аса ірі компаниялар болып қ алуда. Мә селен, Ресейдің
бір сақ тандыру компаниясына есептегенде алынғ ан сыйлық ақ ылардың мө лшері 2012 жылы 75 млн. АҚ Ш доллары болып бағ аланды, ал осы
кө рсеткіш бойынша алғ ашқ ы жиырмалық қ а кіретін компаниялар
бойынша – 1 015 млн. АҚ Ш доллары болды. Бұ л ретте, банк секторына қ арағ анда Ресей сақ тандыру нарығ ында бә секелестерін бірнеше есе басып озатын ойыншы жоқ, ал аса ірі сақ тандыру компаниясы 100 % жеке акционерлерге тиесілі.

Қ азақ стандық бір сақ тандыру компаниясына есептегенде алынғ ан сыйлық ақ ылардың мө лшері 2012 жылы 54 млн. АҚ Ш доллары болып бағ аланды. Бұ л ретте аса ірі сақ тандырушы – «Kaspi Сақ тандыру» акционерлік қ оғ амның сақ тандыру сыйлық ақ ыларының кө лемі 286, 5 млн. АҚ Ш долларына барабар. Қ азақ стан Республикасының «бірінші ондық тағ ы» сақ тандыру ұ йымдары арасындағ ы алшақ тық елеулі еместігін атағ ан жө н – айырма
4, 6 еседен аспайды.

Беларусь Республикасының сақ тандыру қ ызметтерінің нарығ ы
бір ірі ойыншы – Белгосстрахпен^[3] (2013 жылы 343 млн. АҚ Ш доллары сақ тандыру сыйлық ақ ылары тү рінде, бұ л Беларусь нарығ ының жалпы кө лемінің 47 %-ына жуығ ын қ ұ райды) кө рсетілген, ал қ алғ ан сақ тандыру компанияларының мө лшері елеулі емес. Сондай-ақ Беларусьте шетелдік
қ айта сақ тандыру компанияларына қ айта сақ тандыруғ а берілген
тә уекелдердің ү лесін азайтуғ а ық пал ете отырып, жергілікті сақ тандыру ұ йымдарының ө зіндік ұ стап қ алуы жеткіліксіз болғ ан кезде
Беларусь тә уекелдерінің қ айта сақ тандырылуын қ амтамасыз ететін «Беларусь ұ лттық қ айта сақ тандыру ұ йымы» республикалық унитарлық кә сіпорны жұ мыс істейді.