SƏBA

SURƏ Sİ Nİ N

Ş Ə RHİ

ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ

Mə rhə mə tli və Rə hmli Allahı n adı ilə!

ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ

Gö ylə rdə və yerdə olanları n Ona mə xsus olduğ u Allaha hə md olsun! Hə md Axirə tdə də Ona mə xsusdur! O – Mü drikdir, Xə bə r­dar­dı r”.

Hə md – tə rifə layiq sifə tlə rin və gö zə l ə mə llə rin ş ə rə flə ndiril­mə sidir və hə md yalnı z Tə k olan Allaha mə xsusdur, ç ü nki Fö vqə luca Allahı n bü tü n sifə tlə ri qü sursuzdur, Onun bü tü n ə mə llə ri isə hikmə tlə cilvə lə nmiş dir, Onun tə riflə nmə sinə, Ona minnə tdarlı q edilmə sinə layiqdir. Bu sü rə nin ə n baş lanğ ı cı nda Fö vqə luca bildirir ki, gö ylə rdə və yerdə olanları n hamı sı nı n tə k Ona mə xsus olduğ una gö rə bü tü n mə xluqlar Allaha hə md etmə lidirlə r. Kainatdakı bü tü n yaradı lmı ş lar Allaha mə xsusdur və Onun qulları dı r və Allah onları n hamı sı nı ə n mü kə mmə l formada idarə etdiyinə gö rə mə dh edilmə yə layiqdir.

Axirə tdə də hə md ona mə xsus olacaqdı r. Mə hz orada Allahı n yarat­dı ğ ı mə xluqlar də rk edə cə klə r ki, dü nya hə yatı nda onları n nail ola bilmə ­diklə ri ş ey nə imiş və onda baş a dü ş ə cə klə r ki, Rə bb necə də Hə mdə Layiqolanmı ş! Bü tü n mə xluqları n mü hakimə si baş landı qda, gö ylə rin və yerin sakinlə ri ö z Rə bbinin ə dalə ti və mü drikliyinin kamilliyinə ə min olacaqlar və onları n hə r biri Allaha hə md edə cə kdir. Hə tta, Cə hə nnə mə atı lacaq ə zabkeş lə rin ü rə klə ri də Fö vqə luca Rə bbə hə md ilə dolacaqdı r, ç ü nki Cə hə nnə m ə zabkeş lə rinin cə zası onları n tö rə tdiklə ri cinayə tlə rin ə dalə tli ə və zi olacaqdı r.

Cə nnə tə dü ş ə n mö minlə rin Allahı ş ə rə flə ndirə n tə riflə mə lə rinə gə l­dikdə isə, o barə də ç oxsaylı naslarda[227] xə bə r verilmə kdə dir. Biz bu hə qi­qə tə, hə tta, sadə mə ntiqi mü hakimə yolu ilə də gə lə bilə rik. Cə nnə t sakin­lə ri, sadiq qulları nı onları n ü rə klə rinin istə diyi hə r ş eylə mü kafatlan­dı ran, sonra isə bu mü kafatı onları n heç ağ ı lları na belə gə tirmə diklə ri nemə tlə rlə zə nginlə ş dirə n Fö vqə luca Rə bbin saysı z-hesabsı z nemə tlə ri və bol hə diyyə ­lə rini ö z gö zlə ri ilə gö rə cə klə r. Cə nnə t ə hlinin ö z Rə bbinə hə md etmə si haqqı nda nə demə k olar? Onlar elə gö zə l bir ş ə raitə dü ş ə cə klə r ki, yer ü zü ndə Allahı də rk etmə yə, sevmə yə və Onun ş anı nı ucaltmaya mane ola bilə cə k hə r ş eydə n xilas edilə cə klə r. Hə qiqə tə n, Fö vqə lmə rhə mə tli Rə bbə hə md etmə k, mö minlə r ü ç ü n Cə nnə tin bü tü n digə r nemə tlə rində n hə zz almaqdan daha sevimli və daha ü rə yə yatan bir iş olacaqdı r.

Onlar Fö vqə luca Allahı nÜ zü nü gö rdü kdə və Onun gö zə l nitqini eş itdikdə, tə kraredilmə z bir lə zzə t duyacaqlar ki, bu onlara bü tü n digə r gö zə lliklə ri və fü sunkarlı qları unutmağ a mə cbur edə cə kdir. Onlar fasilə siz olaraq ö z Rə bbini zikr edə cə k və zikrin sö zlə ri onları n alı b-verdiklə ri nə ­fə slə birlikdə ağ ı zları ndan hə r an ç ı xacaqdı r. Bunu bilə rə k, tə kcə tə sə vvü r etmə k kifayə tdir ki, Cə nnə t sakinlə ri ö z Rə bbinin ə zə mə tini, gö zə lliyini və kamilliyini daima seyr edə cə klə r ki, mö minlə rin Fö vqə luca Allaha etdiklə ri hə mdin nə qə də r qü sursuz və pak olacağ ı nı baş a dü ş sü nlə r. Hə qiqə tə n də, O – Mü drikdir, Hə rş eydə nxə bə rdardı r. O (Pak və Mü ­qə d­də s Olan), yalnı z Ö z ilahi mü drikliyinə uyğ un olaraq yaradı r və hö km­ranlı q edir və Kainat­da olan bü tü n qeybə mə xsus və aş kar hə r ş eydə n xə bə rdardı r.

ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ

O, yerə nə yin girdiyini də, oradan nə yin ç ı xdı ğ ı nı da və gö ydə n nə yin endiyini də və ona nə yin qaldxdı ğ ı nı da bilir. O – Rə hmlidir, Bağ ı ş layan­dı r”.

Allah xə bə r verir ki, O (Pak və Mü qə ddə s Olan) yerə dü ş ə n yağ ı ş suyu, toxumlar və mü xtə lif heyvanlar və hə mç inin oradan ç ı xan cü rbə cü r bitkilə r və hey­vanlar haqqı nda elmə malikdir. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) hə mç inin gö ylə r­də n nazil olan var-dö vlə tdə n, ruzidə n və qə də rdə n, gö yə ucalan mə lə klə rdə n və ruhlardan agahdı r. Allah – Mü drik Xaliqdir və mə x­luqları haqqı nda Ona hə r ş ey mə lumdur. Lakin bununla yanaş ı, O – Rə hmlidir, Bağ ı ş layandı r. Rə hmlilik və hə r ş eyi bağ ı ş lama sifə ti Ona xas olan mə ziyyə tlə rdə ndir və Allahı n qulları ö z Rə bbinin bu gö zə l sifə tlə rinin bə hrə lə rini fasilə siz olaraq dadmaqdadı rlar. Onları n hə r biri ö z ə mə llə ri sayə sində layiq olduqları qə də r nemə t və bağ ı ş lanma ə ldə edirlə r.

ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ

(34. 3) “Kafirlə r dedilə r ki: “O Saat bizə gə lmə yə cə kdir”. Sə n də de: “Ə ksinə, qeybi Bilə n Rə bbimə and olsun ki, O, sizə mü tlə q yetiş ə cə kdir! Nə gö ylə rdə, nə də yerdə, hə tta, zə rrə qə də r və ya ondan az, ya da ç ox bir ş ey belə Ondan yayı na bilmə z, ç ü nki bunları n hamı sı aydı n bir Kitabda yazı lmı ş dı r ki”,

Fö vqə luca Allahı n ə vvə lki ayə lə rdə qeyd etdiyi kamil sifə tlə ri bü tü n mə xluqları ö z Rə bbinə bü tü n varlı ğ ı ilə iman gə tirmə yi və hə mç inin Onu ş ə rə flə ndirmə yi və ucaltmağ ı zə rurilə ş dirir. Buna gö rə sonra Allah bildirir ki, insanlar arası nda elə lə ri də var ki, onlar ö z Rə bbinin sifə tlə rini layiqincə qiymə tlə ndirmirlə r və buna gö rə Onu ş ə rə flə ndirmir və tə riflə ucaltmı rlar. Bundan baş qa, onlar Allaha iman gə tirmirlə r, ö lü lə rin dirildilmə sini və Qiyamə t gü nü nü n baş verə cə yini mü mkü n olmayan bir ş ey sayı rlar və Allahı n elç ilə rinə (onlara salam olsun!) mü qavimə t gö stə rirlə r. Allaha və Onun elç ilə rinə iman gə tirmə diklə rinə gö rə, onlar deyirlə r ki, Qiyamə t gü nü olmayacaqdı r. Onlar belə hesab edirlə r ki, dü nya hə yatı ndan baş qa heç bir ş ey yoxdur və insanlar doğ ulur, ö lü rlə r və heç vaxt dirildil­mə ­yə cə klə r. Allah isə Muhə mmə d Peyğ ə mbə rə (ona Allahı n salavatı və salamı olsun!) ə mr etmiş dir ki, onları n yalanç ı iddiaları nı ifş a etsin və and iç sin ki, Qiyamə t gü nü mü tlə q gə lə cə kdir. Hə r bir insan bu anda inanmağ a və diril­mə nin gerç ə kliyinə ş ü bhə etmə mə yə borcludur, ç ü nki bunu xə bə r verə n Allahdı r və O, qeybi Bilə ndir. O (Pak və Mü qə ddə s Olan), bizim gö zü mü zə gö rü nmə yə n və ağ lı mı zla də rk edilmə yə n bü tü n ş eylə rdə n xə bə rdardı r. Onda bə s biz aş kar və aydı n olan bü tü n ş eylə r haqqı nda nə deyə k?!!

Sonra Allah bir daha Ö z elminin kamilliyini vurğ ulayaraq, bildirir ki, Ona bü tü n mə xluqlar və hə tta onları n ə n kiç ik zə rrə ciklə ri haqqı nda hə r ş ey mə lumdur. Kainatda mö vcud olan və baş verə n bü tü n hə r ş ey Ona ö ncə də n bə llidir və qə lə mlə aydı n bir Kitabda, yə ni, Hifzolunan Kitabda yazı lmı ş dı r. Allaha gö ylə rdə və yerdə ə n kiç ik zə rrə ciklə rlə baş verə n bü tü n proseslə r, hə rə kə t və hadisə lə r mə lumdur. Bu isə o demə kdir ki, Ona ö lü lə rin bə də nlə rinin necə ç ü rü yü b dağ ı lması da mə lumdur. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) bilir ki, yer insan bə də nlə rinin mü ə yyə n hissə sini yeyir və və bə tnində onları n baş qa hissə sini qoruyub saxlayı r, Qiyamə t gü nü isə O (Pak və Mü qə ddə s Olan), ç ə tinlik ç ə kmə də n insanları dirildə cə kdir. Hə qi­qə tə n, bu dirildilmə, Fö vqə luca Rə bbin kamil elmində n olduqca daha az ecazkardı r.

ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ

Iman gə tirə nlə rə və xeyirxah iş lə r gö rə nlə rə ə və zini versin. Mə hz onlara bağ ı ş lanma və bə rə kə tli ruzi hazı rlanmı ş dı r”.

Fö vqə luca mə xluqları nı dirildə cə k ki, bü tü n qə lbi ilə Allaha iman gə tirə n və Onun elç ilə rinə sona qə də r sadiq qalan və hə mç inin yaxş ı iş lə r gö rə n və onlarla ö z imanı nı n hə qiqiliyini tə sdiq edə n mö minlə ri mü kafat­landı rsı n. Onlar ö z imanı və ə mə llə ri sayə sində Allahı n bağ ı ş laması na və bə rə kə tli ruzisinə layiqdilə r. Birinci onları ə zablı cə zadan xilas edir, ikinci isə onlara ə n ç ox arzuladı qları ş eyi ə ldə etmə yə imkan verir.

ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﯓ

O kə slə r ki, ayə lə rimizin tə sirsizliyinə cə hd gö stə rirlə r, onlar ü ç ü n iş gə ncə li cə zanı n ə zabı hazı rlanmı ş dı r”.

Onlar Allahı n nazil etdiyi Kitaba iman gə tirmirdilə r, Onun ayə lə rini inkar edirdilə r və Fö vqə luca Xaliqin zə ifliyini və gü csü zlü yü nü sü but et­mə yə cə hd gö stə rirdilə r ki, insanları dirildilmə nin mü mkü n olmayaca­ğ ı na inandı rsı nlar. Lakin onlar bə də nlə rinin və ruhları nı n mə ruz qala­caqları ə bə di ə zab-ə ziyyə tdə n baş qa heç nə ə ldə etmə dilə r.

ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ

O kə slə rə ki, elm ə ta edilmiş dir, onlar gö rü rlə r ki, sə nə Rə bbində n nazil edilə n – Haqdı r və o, Fö vqə lqü drə tlinin, Hə mdə layiqin yoluna yö nə ldir”.

Fö vqə luca Ö zü nü n doğ ru yola yö nə ltdiyi qulları nı xatı rladı r. Onlara aç ı q-aş kar bir elm verilmiş dir və onun sayə sində onlar Allahı n nazil etdiyi Kitabı n və Hikmə tin haqq olduğ una ş ü bhə etmirlə r. Onlar bilirlə r ki, Allahı n və hyinə zidd olan hə r ş ey yalan və uydurmadı r, ç ü nki onları n elmi qə ti ə qidə lə rinə ç evrilmiş dir. Onlar inanı rlar ki, dinin hö kmlə ri insanları Fö vqə lqü drə tli, Hə mdə layiq Allahı n yolu ilə aparı r. Onları n imanı ç oxsaylı amillə rlə tə sdiq olunur. Birincisi, onlar mö hkə m biliklə rə malikdirlə r və ö z Rə bbinin ayə lə rinin doğ ruluğ una ş ü bhə etmirlə r. İ kincisi, onlar gö rü rlə r ki, bu ayə lə r baş verə n hadisə lə r və ə vvə lki Kitablarla uyğ un gə lir. Ü ç ü ncü sü, onlar son Sə mavi Kitabı n verdiyi xə bə rlə rin necə gerç ə klə ş diyinin ş ahidlə ri­dirlə r. Dö rdü ncü sü, onlar bü tü n ö lkə lə rdə yayı lmı ş və insanları n ö zlə rində ə ksini tapmı ş ç oxsaylı mö cü zə lə ri gö rü rlə r. Beş incisi, onlar ə min olurlar ki, bu mö cü zə lə r Fö vqə luca Allahı n adları və sifə tlə rinin də lillə ridir.

Bunları n sayə sində onlar[228] də rk edirlə r ki, Allahı n hö kmlə ri və qada­ğ aları insanları doğ ru yola yö nə ldir, onları valideynlə rinə, qohumla­rı na və bü tü n qalan mə xluqlara yaxş ı lı q etmə yə sö vq edir, onlara insanı n qə lbini yaramazlaş dı ran, insanı mü kafatlardan mə hrum edə n, vicdansı z­cası na ə t­raf­dakı ları n hə yatı na, malı na və namusuna qə sd etmə yə yol verə n, onu ş irkə, zinakarlı ğ a, sə lə mç iliyə, rü ş və txorluğ a və bir ç ox gü nahlara doğ ru yö nə ldə n pis xasiyyə tlə rdə n xilas olmağ a kö mə k gö stə rir.

Belə liklə, bu ayə də Fö vqə luca ö z Rə bbinin hö kmlə ri və qadağ aları haqqı nda də rin biliklə rə malik olan mü sə lmanları n ü stü nlü yü nü və lə yaqə ­tini və onları n Muhə mmə d Peyğ ə mbə rə (ona Allahı n salavatı və salamı olsun!) nazil edilə n qeybə mə xsus biliklə rə mö hkə m iman gə tirdik­lə rini qeyd etmiş dir. Onlar Peyğ ə mbə rin (ona Allahı n salavatı və salamı olsun!) gə tirdiyi dinin gerç ə kliyini tə sdiq edir və aç ı q-aydı n biliklə ri bü tü n inad­kar­lı q edə nlə rə və kafirlə rə ç atdı rı rlar.

ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯ ﯰ ﯱ ﯲ ﯳ ﯴ ﯵ

ö (34. 7) “Kafirlə r dedilə r: “Ç ü rü yü b ovalandı qdan sonra sizin yeni­də n xə lq edilə cə yinizi sö ylə yə n bir kiş ini sizə gö stə rə kmi? ”

Kafirlə r heç nə yə fikir vermə də n ö z kü fü rlə rində inadkarlı ğ ı, dini mə sxə rə yə qoymağ ı və dirilmə nin mü mkü n olmayan bir ş ey olduğ una ö z­lə ­rini inandı rmağ a davam edirlə r. Onlar Muhə mmə d Peyğ ə mbə ri (ona Allahı n salavatı və salamı olsun!) uydurma ş eylə r yayan insan adlandı rı r, onun (s.ə.s.) Tə limini ə lə salmağ a və mə sxə rə yə qoymağ a yol verirlə r. Onlar deyirlə r: “Doğ rudanmı o, hə qiqə tə n elə dü ş ü nü r ki, sizin oynaqları nı z bir-birində n ayrı ldı qdan, bə də niniz torpağ a ç evrildikdə n və siz zə rrə lə rə ayrı l­dı qdan sonra dirilə cə ksiniz? ”

ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ

O, Allah haqqı nda iftira uydurur və ya o – cinlidir? ” Qə tiy­yə n yox! Axirə t gü nü nə inanmayanlar iş gə ncə lə rə mə ruz qoyula­caqlar və onlar də rin azğ ı nlı q iç ində dirlə r”.

Doğ rudanmı o (s.ə.s.) Allaha bö htan atmağ a cə sarə t etmiş dir? Bə lkə də o, sadə cə, cin tutmuş də lidir? Belə olsaydı, onun davranı ş ı qə ribə gə l­mə zdi, ç ü nki də lidə n hə r nə gö zlə mə k olar.

Kafirlə r bu sö zlə ri yalnı z ö zlə rinin inadcı llı ğ ı və zalı mlı ğ ı ü zü ndə n deyirdilə r. Onlar Muhə mmə d Peyğ ə mbə rin (ona Allahı n salavatı və salamı olsun!) ə n doğ ru danı ş an[229] və sağ lam dü ş ü ncə li bir insan olduğ unu ç ox gö ­zə l bilirdilə r və buna gö rə ona (s.ə.s.) ə n bö yü k dü ş mə nç ilik bə slə yir və ö z qü vvə lə rini, var-dö vlə tlə rini belə xə rclə yirdilə r ki, insanları onun (s.ə.s.) Tə limində n uzaqlaş dı rsı nlar. Onlar onu (s.ə.s.) yalanç ı və də li adlandı rı r­dı lar, lakin ə gə r o (s.ə.s.), deyilə nlə r kimi olsaydı, onlar onun (s.ə.s.) də və ­tinə diqqə t yetirmə zdilə r. Ağ ı llı insanlar cinlilə rin sö zlə rinə diqqə t yetirmir və onlara heç bir ə hə miyyə t vermirlə r.

Ə gə r fasiqlə rin inadkarlı ğ ı və zalı mlı ğ ı olmasaydı, onda onlar elə o saat onun (s.ə.s.) moizə lə rinə qulaq asar və ç ağ ı rı ş ı na cavab verə rdilə r. Lakin ayə lə r və nə sihə tlə r kafir insanlara fayda vermir və buna gö rə Fö vqə luca qeyd edir ki, belə sö zlə ri ancaq Axirə tə inanmayanlar deyə bilə rlə r. Onlar cə zalandı rı lacaqlar və də rin azğ ı nlı q iç ində olacaqlar, ç ü nki onlar bə dbə xtdirlə r və haqdan uzaqdı rlar. Dirildilmə ni mü mkü n olmayan bir ş ey sayan, Allahı n Elç isini (ona Allahı n salavatı və salamı olsun!) inkar edə n, onun (s.ə.s.) Pak Tə limini mə sxə rə yə qoyan və haqqı yalan, yalanı, azğ ı nlı ğ ı – haqq adlandı ran adamlardan daha bə dbə xt və daha azğ ı n kim ola bilə r?

ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ

Mə gə r onlar gö rmü rlə r ki, onları n qarş ı sı nda və onları n arxası nda gö ydə və yerdə nə var? Ə gə r Biz istə sə k, yeri mə cbur edə rik onları udsun və ya gö yü n bir parç ası nı ü stlə rinə atarı q. Hə qiqə tə n, bunda –Allaha yö nə lə n hə r bir tö vbə kar qul ü ç ü n ibrə t vardı r”.

Allah qulları nı də və t edir ki, dirildilmə nin gerç ə kliyinə ə min olmaq ü ç ü n insanlara kö mə k edə n hadisə lə r və ş ə rait ü zə rində dü ş ü nsü nlə r. Diril­dilmə nin lehinə olan belə mə ntiqi də lillə r ç oxdur. Sadə cə, ç evrilib ə trafa diqqə t yetirmə k, gö ylə rə və yerə baxmaq kifayə t edə r ki, bə ş ə r tə fə kkü rü nü heyran qoyan və hə tta ə n mə ş hur elm xadimlə rini ç aş qı nlı ğ a salan Allahı n fö vqə lqü drə tinə və ə zə mə tinə ə min olasan. Hə qiqə tə n, gö ylə ri, yeri və onlarda mə skunlaş an mə xluqları yaratmaq, insanları qə birdə n ç ı xarı b di­rilt­mə kdə n daha ç ə tindir. Bə s onda fasiqlə ri dirilmə ni inkar etmə yə mə cbur edə n nə dir? Mə sə lə ondadı r ki, onlar Allahı n ö lü lə ri necə diriltdiyini gö r­mə diklə ri ü ç ü n, buna inanmaqdan boyun qaç ı rı rlar.

Ey insanlar! Gö ylə r və yer Bizim hö kmü mü z altı ndadı r və heç vaxt hö kmlə rimizə itaə tsizlik edə bilmə zlə r, buna gö rə də, ö z kü frü nü zlə inad­karlı q etmə kdə n ç ə kinin. Ə gə r inadkarlı ğ ı ü stü n tutsanı z, onda Biz sizi amansı z cə zaya mə hkum edə rik. Gö ylə rin, yerin və bü tü n varlı ğ ı n xə lq edilmə si ü zə rində dü ş ü nü n və siz bü tü n bunlarda, ö z Rə bbinə kö mə k və nə sihə t almaq ü ç ü n dua edə n, Onun hö kmlə rinə itaə t edə n və Allahı n Ö z mə xluqları nı diriltmə yə qadir olduğ una qə ti ə min olan hə r bir qul ü ç ü n bö yü k mö cü zə lə r gö rə rsiniz.

Allahı n qulu ö z Rə bbinə nə qə də r tez-tez dua və ö z gü nahları na gö rə tö vbə edirsə, Allahı n ayə lə rində n bir o qə də r də ç ox fayda ə ldə edir, ç ü nki bu zaman onun bü tü n fikri və niyyə ti Allaha yö nə lmiş olur. Bunun sayə ­sində, o, istə nilə n tə ş ə bbü sü nə baş ladı qda Fö vqə luca Rə bbini xatı rlayı r, bü tü n gü cü ilə Ona yaxı nlaş ı r və yalnı z Onun mə rhə mə tini qazanmağ ı n qayğ ı sı nı ç ə kir. O, heç vaxt Allahı n ayə lə rinə laqeyd yanaş mağ ı ö zü nə layiq gö rmü r, Onun mə xluqları nı mü ş ahidə edir, onları n ü zə rində dü ş ü nü r və ə trafı nda gö rdü yü hə r ş eydə n faydalı ibrə t gö tü rmə yə can atı r.

ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ

Biz Davuda Ö z fə zilə timizdə n bə xş etdik: “Ey dağ lar və quş lar! Onunla birlikdə ş ə rə flə ndirin! ”[230] –buyurduq. Biz də miri onun ü ç ü n yumş altdı q”.

Ccedil; oxlu zireh emal et və hö rə ndə hə lqə lə rin ö lç ü sü nü gö zlə. Xeyirxah davranı n, axı Mə n sizin nə etdiklə rinizi gö rü rə m”.

Allah ayə də xə bə r verir ki, O (Pak və Mü qə ddə s Olan), Ö z qulu və elç isi Davuda (ə) lü tfkarlı ğ ı nı necə gö stə rmiş dir. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) ona (ə) faydalı biliklə r ə ta etmiş, onu (ə) xeyirxah ə mə llə rə ruhlan­dı rmı ş və ç oxsaylı dini və maddi nemə tlə rlə zə nginlə ş dirmiş dir. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) onu (ə) baş qa insanlardan ü stü n tutmuş, hə yat ə lamə ti gö stə rmə yə n dağ lara və quş lara Davudla (ə) birlikdə Fö vqə luca Allahı n ş anı nı ucaltmağ ı, tə riflə mə yi ə mr etmiş dir. Belə bir lü tfkarlı q nə Davud peyğ ə mbə rə də k (ə), nə də ondan (ə) sonra heç bir insana layiq gö rü lmə ­miş dir. Bunun sayə sində bü tü n mü sə lmanlar yadda saxlayı rlar ki, hə tta dağ lar da, heyvanlar da Allahı tə riflə yib ucaldı r və Ona hə md edirlə r. On­lar bu ecazkar mə xluqları gö rü r və Fö vqə luca Allahı daha da tez-tez yada salı r və Ona hə md edirlə r.

İ lahiyyatç ı ları n bir ç oxu deyirdilə r ki, dağ lar və quş lar Davudu (ə) tə krarlayı rdı lar[231], ç ü nki Allah ona (ə) elə bir mə lahə tli sə s bə xş etmiş di ki, ondan yer ü zü ndə heç kimdə yox idi. Davud (ə) ö zü nü n xoş avazı, riqqə tli və hə yə candoğ urucu sə si ilə Allaha hə md edə ndə və Onu tə riflə yib, ş anı nı ucaldanda, bü tü n insanlar, cinlə r, dağ lar, quş lar və bü tü n digə r mə xluqlar valeh olurdular və Davudun (ə) ardı nca Allaha hə md etmə yə baş layı rdı lar. Belə bir rə y də var ki, Allah dağ lara və quş lara Davudu (ə) tə krarlamağ ı ona gö rə tə lqin etmiş di ki, bununla onun (ə) mü kafatı nı artı rsı n, axı onları n Allahı n ş an-ş ö hrə tini ucaltmaları nı n sə bə bi o (ə) idi.

Lakin bu, Fö vqə lucanı n bu ş ə rə fli elç isinə (ə) ə ta etdiyi yeganə lü tf­karlı ğ ı deyildi və buna gö rə O (Pak və Mü qə ddə s Olan) buyurur ki, ona (ə) də miri dö ymə yi və zirehli geyim emal etmə yi ö yrə tmiş və hə m də onu (ə) zirehin hə lqə lə rini emal edə rkə n ö lç ü lə ri gö zlə mə yi, hə lqə lə ri bir-biri ilə necə bə nd etmə yi tə lqin etmiş di. Fö vqə luca belə buyurur: “Biz ona sizin ü ç ü n zireh emal etmə yi ö yrə tdik ki, onlar sizi sizə toxunacaq zə rbə lə rdə n qorusun. Amma siz ş ü kü r edə nsinizmi? ” (Ə nbiya, 21/80).

Allah ona (ə) və ailə sinə gö stə rdiyi lü tfkarlı ğ ı nı Davuda (ə) xatı rla­daraq, ona (ə) və bü tü n mö minlə rə Ona hə md etmə k və xeyirxah iş lə r gö r­mə k hö kmü verir. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) ə mr edir ki, Ondan qorx­sunlar və ö z ə mə llə rini ə bə s edə və faydası zlaş dı ra bilə cə k hə r ş eydə n qo­rusunlar. Hə qiqə tə n də, O (Pak və Mü qə ddə s Olan) Ö z qulları nı n ə mə llə ­rini gö rü r və heç bir ş ey Ondan gizlə nə və gizlə dilə bilmə z.

ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ

Sə hə r bir aylı q mə safə ni və axş am da bir aylı q mə safə ni qə t edə n kü lə yi də Sü leymana itaə t etdirdik. Biz ona ə rimiş mis ç eş mə si axı tdı q. Cinlə rdə n də elə lə ri var idi ki, Rə bbin izni ilə onun qarş ı sı nda iş lə yirdilə r. Onlardan hö kmü mü zdə n yayı nanlara Biz Odda ə zabı dad­dı racağ ı q”.

Allah bu ayə də xə bə r verir ki, Davud peyğ ə mbə rin (ə) oğ lu olan Sü leymana (ə) necə lü tfkarlı q gö stə rmiş dir. Rə bb kü lə yi ona (ə) ram etmiş və o da Sü leymanı n (ə) iradə sinə tabe olaraq, onu (ə) ə trafı ndakı larla bir­likdə, ç ox qı sa vaxt ə rzində, uzaq mə safə lə rə aparardı. Bunun sayə sində Sü leyman (ə), insanları n iki aya gedə bilə cə klə ri mə safə ni bir gü n ə rzində qə t edə bilirdi. Sə hə r aç ı landan gü nortaya qə də r kü lə k bir aylı q yolu keç ir və gü nortadan axş am dü ş ə nə də k o, hə mç inin bir aylı q yol qə t edirdi. Bun­dan baş qa, Allah Sü leyman (ə) ü ç ü n ə rimiş mis ç eş mə si axı tmı ş dı, yə ni ona (ə) misi ə ritmə yə və ondan qab-qacaq və digə r ə ş yalar emal etmə yə kö mə k gö stə rmiş di. Allah ş eytanları və cinlə ri də Sü leymana (ə) xidmə t etmə yə mə cbur etmiş di. Onlar onun (ə) ə mrlə rinə itaə tsizlik gö stə rmə yə qabil de­yil­dilə r. Allah Sü leymanı n (ə) itaə tində n ç ı xan cinlə rə Od cə zası daddı ­ra­cağ ı nı və d etmiş di. Bu cə za qarş ı sı nda də hş ə tə gə lə rə k, onlar peyğ ə mbə rin (ə) bü tü n ə mrlə rini yerinə yetirirdilə r.

ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯ ﯰ ﯱ ﯲ ﯳ ﯴ ﯵ ﯶ ﯷ

Onlar gö zə l saraylar, heykə llə r, su hovuzları na bə nzə r kasalar və yerində n tə rpə dilmə yə n qazanlar dü zə ldirdilə r. Ey Davud nə sli! Minnə tdarlı q ə lamə ti olaraq iş lə yin! Amma Mə nim qulları mı n arası nda ş ü kü r edə nlə r azdı r”.

Onlar ə zə mə tli tikililə r, yə ni, gö zə l qü bbə li qə srlə r, saraylar inş a edir, heyvanları n və digə r ə ş yaları n mə harə tlə iş lə nmiş heykə llə rini yonur və hə kk edir, su hö vzə lə rinə bə nzə yə n nə hə ng ö lç ü lü kasalar dü zə ldir və dü ­zə ldildiyi yerlə rində n tə rpə dilmə yə n və mö hkə m dayaqlara sö ykə nə n ç ox iri qazanlar emal edirdilə r. Bu kasalar və qazanlar yemə k hazı rlanması ü ç ü n istifadə edilirdi. Sü leymanı n (ə) tə lə batı digə r insanları n tə lə batı ndan yü ksə k idi.

Sonra Fö vqə luca, Davuda (ə) və onun (ə) nə slinə Ö zü nü n sə xavə tini və lü tfkarlı ğ ı nı xatı rladı r və onlara Ona hə md etmə k hö kmü verir. Davu­dun (ə) nə sli – Davud peyğ ə mbə rin (ə) ö zü, onun (ə) ö vladları və zö vcə ­lə ridir. Onları n hamı sı Allahı n iki alicə nab elç isinə (onlara salam olsun!) ə ta etdiyi ç oxsaylı nemə tlə rin ə ksə riyyə tində n istifadə edirdilə r. Amma insan­ları n ə ksə riyyə ti onlara Ö z nemə tlə rini bə xş edə n və onları hə r ç ü r bə la­lardan və fə lakə tlə rdə n qoruyan Allaha ş ü kü r etmirlə r. Ş ü kü r etmə k[232] - Fö vqə lucanı n nemə tlə rini və bol sə xavə tini ü rə kdə n etiraf et­mə kdir, ö z zə ­ifliyini və Onun xeyirxahlı ğ ı na mö htac olmağ ı etiraf etmə kdir və bə xş edilə n nemə tlə ri mü xtə lif gü nah iş lə rə deyil, Allah xatirinə sə rf etmə kdir.

ﯸ ﯹ ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﯾ ﯿ ﰀ ﰁ ﰂ ﰃ ﰄ ﰅ ﰆ ﰇ ﰈ ﰉ ﰊ ﰋ ﰌ ﰍ ﰎ ﰏ ﰐ ﰑ ﰒ ﰓ ﰔ

Onun ö lü mü nə Biz hö km verdiyimiz zaman, onlar bunu, sadə cə, onun ə sası nı iç ində n yeyə n ağ ac qurdunun sayə sində bildilə r. O, yerə yı xı ldı qda, cinlə rə aydı n oldu ki, onlar qeybi bilsə ydilə r, belə bir alç aldı cı ə zaba dü ç ar olmazdı lar”.

Cinlə r insanları aldadı r və onları ə min edirdilə r ki, onlar gö zlə gö ­rü n­mə yə ni və qeybi bilirlə r. Fö vqə luca Allah isə insanlara hə qiqə ti izah etmə yi qə rara alı r, cin və ş eytanları n yalanç ı iddiaları nı ifş a edir. Allah Sü leymanı n (ə) canı nı aldı qdan sonra da, cinlə r Sü leymanı n (ə) sə ltə nə tini abadlaş dı rmaqda davam edirdilə r. Bu zaman Sü leyman (ə) ö z ə sası na sö y­kə nmiş halda taxtı nda otururdu və o (ə) ö ldü kdə n sonra da bə də ni belə cə oturmuş və ziyyə tdə qalmaqdaydı. Cinlə r qorxu iç ində və titrə yə -titrə yə onun yanı ndan keç ə rə k, hə tta Sü leymanı n (ə) artı q ö ldü yü nü ağ ı lları na belə gə tirmirdilə r.

Rə vayə t edirlə r ki, bu bir il belə cə davam etmiş dir. Nə hayə t, ağ ac qurdu Sü leymanı n (ə) ə sası nı yedikdə n sonra onun (ə) cansı z vü cudu yerə dü ş mü ş dü r. Cinlə r dağ ı lı ş mı ş və insanlara aydı n olmuş du ki, ə gə r cinlə r qeybi bilsə ydilə r, belə bir alç aldı cı və ziyyə tə dü ç ar olmazdı lar. Hə qiqə tə n, cinlə r Sü leymana (ə) ö z istə klə rinin ziddinə olaraq qulluq edirdilə r və ə gə r onlar qeybi bilsə ydilə r, baş a dü ş ə rdilə r ki, o (ə) artı q ö lmü ş dü r, hə m də onlar dü nyada hə r ş eydə n ç ox onun (ə) ö lü mü nü arzulayı rdı lar ki, onun (ə) onları alç aldı cı kö lə liyində n xilas olsunlar.

ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ

(34. 15) “Sə balı ları n mə skə nində bir mö cü zə – sağ da və solda iki bağ var idi. Rə bbinizin nə sibində n yeyin və Ona hə md edin! Gö zə l ö lkə və Bağ ı ş layan Rə bb! ”

Lakin onlar ü z ç evirdilə r və Biz onları n ü stü nə bir Bə n­din[233] selini gö ndə rdik və onları n iki bağ ı nı iki acı bə hrə li yulğ unlu və bir-neç ə ş anagü llü bağ larla ə və z etdik”.

(34. 17) “Onları n iman gə tirmə diyinə gö rə belə ə və z verdik. Mə gə r Biz naş ü kü rlə rdə n baş qa, kimisə belə cə zalandı rı rı qmı? ”

(34. 18) “Onlarla və Bizim bə rə kə t verdiyimiz mə skə nlə r arası nda Biz aydı n fə rqlə nə n ş ə hə rlə r saldı q və onları n arası nda yollar mü ə yyə n etdik. Gecə də, gü ndü z də onları n arası nda ə min-amanlı qla gedib-gə lin! ”

Onlar dedilə r: “Ey Rə bbimiz! Yolda dayanacaqları mı z ara­sı ndakı mə safə ni uzat”. Onlar ö zlə rinə zalı mlı q etdilə r. Biz onları na­ğ ı l­ları n mö vzusu və darmadağ ı n etdik. Hə qiqə tə n, bunda – sə birli olan­lar və ş ü kü r edə nlə r ü ç ü n ibrə t vardı r”.

Sə balı lar – cə nubi Yə mə ndə yaş amı ş və Mə ə rib ş ə hə rində mə skun­laş mı ş bir qə bilə idi. Rə bbimiz bü tö vlü kdə bə ş ə riyyə tə və, xü susilə, ə rə b­lə rə ə n bö yü k mə rhə mə t gö stə rə rə k, Ş ə rə fli Quranda, hə lə bu dü nya hə ya­tı nda olduqları zaman ə dalə tli ə və z və də hş ə tli cə za almı ş xalqlar haqqı nda xə bə r vermiş dir. Ə rə blə r onlarla qonş u olan xalqları n taleyini bilirdilə r, qə ­dim rə vayə tlə rdə n onları n haqqı nda eş itmiş dilə r və Quran ayə lə rinin ger­ç ə kliyinə ş ə xsə n ə min ola bilə rdilə r. Bü tü n bunlar onlara Sə mavi Kitaba iman gə tirmə kdə və Muhə mmə d Peyğ ə mbə rin (ona Allahı n salavatı və sa­lamı olsun!) moizə lə rini baş a dü ş mə kdə kö mə k edirdi.

Fö vqə luca Allah buyurmuş dur ki, sə balı ları n mə skə nində bir də lil vardı r. Bu ifadə ilə nə zə rdə tutulan – Allahı n sə balı ları bö yü k mə rhə mə ti ilə himayə etmə si və onları ehtiyacdan və bə lalardan xilas etmə sidir. Bu, onları Ona minnə tdarlı q etmə yə və yalnı z Ona ibadə t etmə yə yö nə ltmə liydi. Sonra O (Pak və Mü qə ddə s Olan) izah edir ki, Onun bu mə rhə mə ti iki bağ idi ki, ş ə hə rin sağ və sol tə rə fində yerlə ş miş di. Sə balı ları n mə skə ni bö yü k bir vadinin yaxı nlı ğ ı ndaydı. Dağ suları nı n axı nları bu vahə yə tö kü lü rdü. Sə balı lar burada nə hə ng bir bə nd inş a etmiş dilə r ki, onun sayə sində vahə də su hö vzə si yaranmı ş dı. Bu su ilə sə balı lar vahə nin sağ ı nda və solunda yer­lə ­ş ə n ö z bağ ları nı suvarı rdı lar. Bağ lar sə balı lara sevinc və lə zzə t verə n bol mə hsul gə tirirdi və onları n zə ruri yeyinti mə hsulları nı n ə sas hissə sini tə min edirdi. Fö vqə luca onlara bu bağ ları na və hə mç inin digə r nemə tlə rə gö rə Ona ş ü kü r etmə yi tapş ı rmı ş dı. Onları n ö lkə si gö zə l idi, havası tə mizdi, yeri isə bə rə kə tli idi. Lakin ə n baş lı cası – Allah onlara minnə tdarlı q edə cə k­lə ri tə qdirdə, gü nahları nı bağ ı ş layacağ ı nı və d etmiş di və buna gö rə də O (Pak və Mü qə ddə s Olan) bildirir ki, onları n ö lkə si gö zə l, Rə bbi isə mə rhə ­mə tlidir.

Lakin Rə bbin sə xavə ti tə kcə sadalananlarla mə hdudlaş mı rdı. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) gö rü rdü ki, sə balı lar zə ngin ö lkə lə rlə ticarə t ə laqə si qurmaq ehtiyacı na malikdirlə r və onlara bir varlı qonş u ö lkə ilə ticarə t mü nasibə tlə ri yaratmağ a kö mə k edir. Mü fə ssirlə rin ç oxu yazı rdı lar ki, bu ö lkə Yə mə n ş ə hə ri olan Sə nadı r. Buna baxmayaraq, bə zi ilahiyyatç ı lar onun – Ş am olduğ unu gü man edirlə r. Hə r halda, Allah sə balı lara bu ö lkə yə tacir karvanları nı n tə hlü kə siz gediş -gə liş inə yardı m gö stə rirdi və onlar bu za­man heç bir ç ə tinlik ç ə kmirdilə r. Onlar ş ə hə rlə r arası ndakı mə safə ni bilir, yoldan azmı r, hə m gü ndü z, hə m də gecə tam ə min-amanlı q iç ində, qorxu-hü rkü bilmə də n sə fə rə ç ı xı rdı lar.

Amma onlar naş ü kü r oldular və ö z Xeyirxahları ndan ü z dö ndə rdilə r, Ona ibadə t etmə kdə n boyun qaç ı rdı lar və hə tta Onun mə rhə mə tini rə dd etdilə r. Onlar ticarə t sə fə rlə rinin yü ngü l keç mə si və ç ə tinlik yaratmaması ilə qane olmayaraq, sə fə rlə rinin uzunmü ddə tli və ç ə tin olması nı arzu etdilə r. Onlar hə tta Rə bdə n yoldakı dayanacaqları n arası nda mə safə lə rin uzadı lması nı xahiş edirdilə r. Lakin sə balı ları n kü frü və naş ü ­kü rlü yü yalnı z onları n ö zlə rinə zə rə r vurdu, ç ü nki Fö vqə luca Allah onları ağ ı r cə zaya mə ruz qoydu və havaxtsa zə ngin olan bu xalqı yoldan ç ı xaran və azğ ı nlı ğ a salan maddi nemə tlə rdə n mə hrum etdi. Rə bb onları n mə skə n­lə rinə nə hə ng su axı nı yö nə ldə rə k, onları n su sə ddini dağ ı tdı, bağ ları nı viran qoydu və ağ acları nı mə hv etdi. Gö zə l bağ ları n və bə hrə gə tirə n ağ acları n yerinə sə ba­lı lar heç bir fayda ə ldə edə bilmə yə cə klə ri ağ aclar bitə n bağ lar ə ldə etdilə r. Allah onları bə ndin yarı lması ilə cə zalandı rdı və ə vvə lki bağ ları ə və zinə, onlara acı bə hrə li yulğ un və bir neç ə sidr ağ acları olan iki yeni bağ ə ta etdi. Bu yaxş ı mə lum olan ağ aclardı r və yemə k ü ç ü n istifadə edilə n bə hrə ver­mirlə r. Sə balı ları n ə mə llə ri də belə ə bə s – bə hrə siz idi. Onlar Allaha minnə t­darlı q etmə kdə n imtina etdilə r və yaramaz kü frə ü stü nlü k verdilə r və belə olduqda, O (Pak və Mü qə ddə s Olan) onları mə rhə mə tində n mə hrum etdi və onu sə rt cə zaya də yiş di. Hə qiqə tə n, Onun cə zalandı rması na yalnı z Ona iman gə tirmə yə nlə r və onlara ə ta edilə n nemə tlə rə gö rə Ona ş ü kü r etmə ­yə n­lə r layiq gö rü lü r.

Cə za sə balı ları haqlayandan sonra, onları n ə vvə lki birliyi də yox oldu və onları n arası nda ç ə kiş mə lə r baş ladı. Onları n haqqı nda xatirə lə r yalnı z xalqı n rə vayə tlə rində qalmı ş dı r və insanlar sə balı lar haqqı nda ibrə tamiz hekayə tlə ri nə sildə n nə silə ö tü rmü ş lə r. Ə rə blə r hə tta onları n haqqı nda belə bir atalar mə sə li dü zə ltmiş dilə r: “Onlar sə balı lar kimi dağ ı ldı lar”. İ nsanlar bu xalqı n taleyinə nə sib olan bə dbə xtlik haqqı nda bir-birinə danı ş maqdan usanmı rlar.

Lakin bu rə vayə tlə rdə n faydalı nə ticə lə ri yalnı z Allahı n sə birli və nə cib qulları ç ı xarda bilirlə r. Onlar Onun xatirinə bü tü n ç ə tinliklə rə və bə lalara sə birlə dö zü r, Onun nemə tini minnə tdarlı qla qə bul edir, Onun bə xş etdiyi nemə tlə rə gö rə Ona ş ü kü r edir və Onun hö kmlə rini qü sursuz yerinə yetirirlə r. Sə balı ları n tarixç ə sini eş idə n belə insanlar baş a dü ş ü rlə r ki, cə za onlara ancaq naş ü kü rlü klə rinə gö rə gə lmiş dir və belə bir cə za onları n yolu ilə gedə n hə r kə si tə hdid edə cə kdir. Onlar baş a dü ş ü rlə r ki, Fö vqə luca Rə bbə hə md və ş ü kü r etmə k, insanlara ö z ə min-amanlı ğ ı nı qorumağ a və fə lakə tlə rdə n uzaq olmağ a imkan verir. Allahı n elç ilə ri (onlara allahı n salamı olsun!) yalnı z ə sil hə qiqə ti xə bə r verirmiş lə r və Onun verə cə yi ə və z labü ddü r və buna, bir vaxtlar yer ü zü ndə yaş amı ş qə dim xalqları n baş ı na gə lə n saysı z-hesabsı z hadisə lə r ş ahidlik edir.

ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ

Blisin onları n haqqı nda zə nni doğ ru ç ı xdı və onlar, bir qrup iman gə tirə nlə rdə n baş qa, onun ardı nca getdilə r”.

Allah bildirir ki, sə balı lar o insanlardan idilə r ki, ş eytan Fö vqə lucaya yalvararaq mü raciə t etdikdə onları naş ü kü r və kafir adlandı rmı ş və demiş ­di: “Sə nin fö vqə lqü drə tinə and olsun! Mə n onları n hamı sı nı, tə kcə Sə nin seç ilmiş sə mimi qulları ndan baş qa, yoldan ç ı xaracağ am” (38/82-83). İ blis dediyinə tam ə min deyildi – o, sadə cə, bunu gü man edirdi. Qeyb ona mə ­lum deyildi və Allah da ona bə ş ə riyyə tin taleyində n xə bə r vermə ­miş di. Lakin o, ehtimal etmiş di ki, yalnı z sə mimiyyə tlə iman gə tirə nlə r onun fitnə -fə sadları ndan ç ə kinmə yi bacara bilə cə klə r[234]. Sə balı lar və onlara bə nzə r gü ­nahkarlar İ blisin kafirlə r haqqı nda rə yini tə sdiq etdilə r. O, yorul­madan on­ları doğ ru yoldan ç ı xmağ a ç ağ ı rı rdı və ö z mə qsə dinə nail olmağ ı bacar­mı ş dı. Yalnı z ö z Rə bbinin istə nilə n xeyirxahlı ğ ı na minnə tdar­lı qla ca­vab verə n sə mimi mö minlə r ş eytanı n ehtimalı nı doğ rultmadı lar. Belə bir rə y mö vcuddur ki, sə balı lar haqqı nda hekayə t bu surə nin ondoqquzuncu ayə si ilə sona ç atı r və bu ayə də sö hbə t bü tü n bə ş ə riyyə tdə n gedir.

ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ

Onun onları n ü zə rində heç bir hakimiyyə ti yox idi. Biz Axirə tə iman gə tirə nlə ri ona ş ü bhə edə nlə rdə n ayı rd edə k (deyə ona imkan verdik). Rə bbin hə r ş eyi Qoruyubsaxlayandı r”.

İ blis Adə min nə sillə ri ü zə rində ixtiyara malik deyildi və onlara istə ­di­yini gü clə icra etdirə bilmə zdi. Lakin mü driklə r mü driki Allah ona insan­ları tovlamağ a, azdı rmağ a, ş ü bhə yə salmağ a imkan vermiş di ki, onlardan Qiyamə t gü nü nə qə ti inananlarla, ona ş ü bhə edə nlə ri ayı rd etsin. Buna gö rə, ş eytanı n yoldan ç ı xarması – bir sı naqdı r və onun sayə sində sadiq insan yalanç ı dan fə rqlə nir. Sə mimi qə lb ilə iman gə tirə nlə r bu sı naq­dan yaxş ı ç ı xı rlar və İ blisin azdı rmaları na aldanmı rlar, kə metiqadlar isə kiç ik bir sarsı ntı ya dü ş ə n kimi, ş ü bhə lə rə qapı lı r və ş eytanı n ilk ç ağ ı rı ş ı nda ö z imanları ndan dö nü rlə r. Mə hz ş eytanı n azdı rması Allahı n qulları ndan kimi­nin vicdanlı, kiminin isə yaramaz olduğ unu aş kar edir. Fö vqə luca Rə bbə gə ldikdə isə, O (Pak və Mü qə ddə s Olan) Ö z qulları nı mü hafizə edir, onları n etdiklə ri ə mə llə rini qoruyur [235] və onlar ü ç ü n hazı rladı ğ ı ə və z verilə cə k ş eylə ri də mü hafizə si altı nda saxlayı r ki, Qiyamə t gü nü hə r bir insan ö zü nə ç ata­caq olanı bü tö vlü klə ala bilsin.

Sonra Allah Ö z Elç isinə (ona Allahı n salavatı və salamı olsun!) ə mr edir ki, mü ş riklə rə onları n ibadə t etdiklə ri mə xluqları n insanlara nə xeyir, nə də zə rə r vermə yə qabil olmadı qları nı və ibadə tə də layiq olmadı qları nı izah etsin. Bundan ö trü Allah belə buyurur:

ﯯ ﯰ ﯱ ﯲ ﯳ ﯴ ﯵ ﯶ ﯷ ﯸ ﯹ ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﯾ ﯿ ﰀ ﰁ ﰂ ﰃ ﰄ ﰅ ﰆ ﰇ ﰈ ﰉ ﰊ

(34. 22) “De: “Allahla bə rabə r saydı qları nı zı ç ağ ı rı n”. Onlar gö y­lə r­də və yerdə, hə tta, ə n kiç icik bir zə rrə yə də sahib deyillə r və onlarda olan hə r hansı bir ş eyin ş ə riki belə deyillə r və onları n arası nda Onun kö ­mə kç ilə ri yoxdur! ”

Sizin duaları nı z sizə fayda vermə yə cə kdir, ç ü nki sizin uydurduğ u­nuz “ilahlar” gü csü zdü rlə r və yalvarı ş ları nı za cavab vermə k iqtidarı nda de­yillə r. Onlar gö ylə rdə və yer ü zü ndə baş verə nlə r ü zə rində heç bir muxtar hakimiyyə tə malik deyillə r. Allahı n onları n arası nda yoldaş ı yox­dur, ç ü nki sizin “ilahları nı z” nə inki muxtar hakimiyyə tə malik deyil, onlar hə m də gö ylə rin və yerin ü zə rində Fö vqə lqü drə tl