Сфералық жазықтық бойынша тістерді орнату.

Артикуляцияның сфералық теориясын Монсон 1918 ж ұ сынды жә не тіс қ атарының сагитальді майысуы туралы Шпеенің ережесіне негізделген. Монсон теориясына сай барлық тістердің ұ рт бұ дыры шар тә різдес беттің дең гейінде орналасады, ал шайнау тістерінің осьінің ұ зын бойымен жү ретін сызық жоғ, ары бағ ытталып жә не бас сү йегінің белгілі-бір нү ктесіне сә йкес келеді, Криста Галли аймағ ында. Монсон аталғ ан сфералық жазық тың бойынша жасанды тістерді орнатуды жү зеге асыру ү шін арнайы артикуляторды ойлап шығ арды. Автордың кө з қ арасы бойынша тістерді бұ лай орнату тө менгі жақ тың барлық қ озғ алысында толық протездердің анағ урлым тү рақ тылығ ын қ амтамассыз етеді.

Сфералық жазық тың бойынша тістерді орнату тә сілін жақ тардың айқ ын прогениялық қ атынасы кезінде қ олдану кө рсетілген, альвеолааралық сызық окклюзиялық жазық тық пен 70 градус бұ рыш тү згенде. Бұ л кезде айқ ас орнатуды қ олданса тиімді шайнауды толық қ амтамассыз етпейді де, протездің тұ рақ тылығ ы нашарлайды. Айқ ас орнату кезінде тілге кең істіктің азаю салдарынан сө йлеу қ ызметі бұ зылады, ерін мен ұ ртты тістеуіне ә кеп соғ ады.

Сфералық жазық тық бойынша тіс қ атарын орнату ү шін жақ тардың орталық қ атынасын ауыздан тыс бет доғ а-сызғ ышынан жә не ауыз ішілік қ алыптағ ыш пластинкадан тұ ратын қ ұ рылғ ының кө мегімен анық тайды. Оның фронтальды бө лімі тегіс жә не тө рт кү рек тістердің еніне тең, ал дистальды бө лімі сагитальды бағ ытта радиусы 9 см сфералық майысқ ан. Қ алыптағ ыш ауыз ішілік пластинкалар алынбалы жә не ауыздан тыс пазалармен байланысады.

Жоғ арғ ы окклюзиялық біліктің фронтальді бө лімін кә дімгі тә сілмен дайындайды. Ары қ арай оны тірек ретінде қ олдана отырып, қ ұ рылғ ыны орнатады жә не алдын-ала жұ мсартылғ ан бү йір бө лімінің білігіне ауыз ішілік пластинканың кө мегімен ауыздан тыс бө лімінің қ ұ рылғ ысын мұ рын-қ ұ лақ жә не қ арашық сызық тарына параллель етіп орнатады. Одан кейін ыстық шпательмен тө менгі балауыз білікті қ ыздырады да, оны жақ қ а орнатады. Алдын ала суытылғ ан жоғ арғ ы білік пен қ ондырғ ының ауыз ішілік бө лімін ауызғ а енгізеді де, науқ асқ а аузын жабуын сұ райды. Бұ л кезде окклюзиялық біліктер мен олардың арасындағ ы ауызішілік пластинка биіктігі салыстырмалы физиологиялық тыныштық кү й биіктігін ө згертпеуін бақ ылау керек.

Одан кейін ауыз ішілік қ алыптағ ыш пластинканы қ алың дығ ы 1, 5-2, 0 мм алып тастап, сфералық жазық тық бойынша қ ұ рылғ ан білікке жақ тардың орталық қ атынасының биіктігін бекітеді. Біліктердің дұ рыс қ алыпталуын тө менгі жақ тың ә ртү рлі қ озғ алысында олардың арасында тығ ыз жанасудың болуымен тексереді.

Біліктерді бекіткен соң жұ мысты тіс-техникалық лабораторияғ а жібереді, онда модельдерді окклюдаторғ а немесе артикуляторғ а гипстейді. Одан кейін жоғ арғ ы бө ліктің окклюзиялық бетіне сфералық орналастыру пластинкасын аздаң балауызбен желімдейді. Ол егер альвеолярлық сызық тың ең кеюі бү йір тістер аймағ ындағ ы вертикальғ а қ атынасы бойынша 16 градустан аспаса бү тін болуы мү мкін немесе егер ең кею 16 градустан жоғ ары болса бө лшекті болады. Бірінші жағ дайда жоғ арғ ы білікке сфералық пластинканы жабыстырғ ан соң тө менгі тістесу білігін альвеолярлы айдаршық тың ортасы кө рінетіндей етіп ені бойынша жә не пластинканың қ алың дығ ы бойынша жартысына дейін қ иып алып тастайды. Жасанды тістерді алаң ның бетімен тү йістіріп қ ояды, (шеткі кү рек тістерден басқ аларын) ең бірінші жоғ арғ ыларды, одан кейін жоғ арғ ы бойынша тө менгілерді.

Кө рсеткіш кезінде 3 бө лімнен тұ ратын басқ адай алаң ды қ олданады: алдың ғ ы жә не екі бү йірлі, сфералық бетінде 9 см радиусты жә не шарнирмен байланысқ ан. Бү йір бө ліктерінің ортасында жазу стрелкасы ү шін ойық болады. Алаң ды ең бірінші жоғ арғ ы окклюзиялық білікке фронтальды бө лімді бағ дар ретінде қ олдана отырып бекітеді, одан кейін тө менгі білікке ауыстырады. Пластинканың бү йір бө лімі айналу ү шін, оның бү йір бө лігін алдын-ала толығ ымен қ иып алып тастайды. Жоғ арғ ы білікті алып тастап, стрелкаларды сә йкес альвеолааралық сызық тарғ а қ ояды. Алаң ның бү йір бө лігін бекітіп, стрелкаларды алып тастап, жасанды тістерді қ ояды.