Бром камфора алу

Шымкент

Кафедра мә жілісінде талқ ыланып, бекітілді

Хаттама № 2015 ж.

Кафедра мең герушісі __________проф. Ордабаева С.К.

Мақ саты: Алифатикалық қ атардардағ ы органикалық заттарғ а синтез жү ргізуді ү йрену. Бромкамфора алу.

Оқ ыту міндеті:

· органикалық заттарды талдау, синтездеу ә дістері, жалпы принциптерді сипаттауды ү йрену;

· дә рілік заттардың фармакологиялық жә не химиялық, физикалық қ асиеттеріне талдау жасауды оқ ыту;

· берілген топтағ ы дә рілік заттардың сапасын талдауды оқ ыту.

Тақ ырыптың негізгі сұ рақ тары:

1. Терпендер алу кө здері. Терпендер тобының дә рілік заттарын іздеуде отандық ғ алымдардың ең бектері.

2. Терпен туындыларының химиялық жә не физикалық қ асиеттерінің ерекшеліктері. Терпен тобының дә рілік заттар сапасын бағ алаудың физика-химиялық ә дістері.

3. Терпендердің химиялық қ ұ рылымы жә не классификациясы қ андай?

4. Медицинада терпен туындыларын қ олдану аясын салыстырмалы сипаттау.

5. Терпеноидтарды алу кө здері. Синтездеудің негізгі жолдарын келтірің із.

6. Терпеноидтарды талдауда стереоизомерия қ ызметі қ андай?

7. Меншікті айналу кө рсеткішінің мә ні камфора жә не ментол сапасына, оның химиялық қ ұ рамына жә не алыну ә дісіне ә серін айтың ыз.

Білім берудің жә не оқ ытудың ә дістері: білімін бақ ылау, зертханалық жұ мыс, жұ мыс нә тижелерін рә сімдеу.

Оқ ыту обьектісі:

бромкамфора

Зертханалық жұ мысты орындауғ а 300 минут беріледі, жұ мыс ретіне тө мендегідей уақ ыттар мен орындалады:

Лабораториялық сабақ ты ө ткізуге 300 минут бө лінген:

Сабақ тын мазмұ ны:

№1зертханалық жұ мыс

Бромкамфора алу

Бром камфора алу

Реактивтер: 3, 8 г камфора

4г бром

Калий карбонат ерітіндісі

Қ ұ рал-жабдық тар: Дө ң гелек колба(сыйымдылығ ы 100мл)-2 дана, тамшылытқ ыш шұ ң ғ ыма, шыны трубка, су моншасы, химиялық стакан(кө лемі 250мл) -1 дана, қ айта кристалдау ү шін штатив.

Дө ң гелек колбаның 2 тү тікшелі тығ ынмен бетін жабамыз: біреуіне тамшылатқ ыш шұ ң ғ ыма келесіге трубка, сол бұ рыш арқ ылы жалғ анғ ан тү тікшенің су келетін бө лігі колбағ а жалғ анғ ан. Кө лемі 25м суғ а тығ ынның кө мегімен 2-ші колбаның шетіне жалғ анғ ан. Жалғ анғ ан тү тікше суғ а батпау керек.

Колбағ а 3, 8г майда кесілген камфора салады жә не ақ ырындап 4г бромды тамшылы шұ ң шығ а арқ ылы қ ұ яды. Осыдан бромсутек бө лінеді. Ол тү тікше арқ ылы жү реді, колбада сумен жұ тылады. Колбадағ ы заттар уақ ыт ө те араласады, бромсутектің бө лінуі аяқ талғ ан соң бромның жаң а бө лігін қ ұ яды.

Бром сутектің бө лінуі қ алыпты температурада анық талмаса онда бромның аз бө лігін қ осып, реакциялық массаны су моншасында бромсутектің энергетикалық бө лінуі жү зеге асатын температурада қ ыздырылады.

Колбағ а бромның барлық бө лігі қ осылғ ан соң су моншасында бірнеше сағ ат (2-3сағ.) қ ыздырады. Содан соң қ оспаны 50°С-ғ а 10%-дық калий карбонаты ерітіндісі қ ұ йылғ ан тү тікшеге қ ұ яды (125-150 мл), бө лінген бромкамфораны сорып алады жә не мұ здай сумен жақ сылап жуады.

Ө німді фильтр қ ағ азының арасына салып кептіреді жә не сұ йытылғ ан метил спиртінде қ айта кристалдайды. Қ айта кристалдау тө мендегідей жү реді:

а) Бромкамфораның метил спиртіндегі (8-10 мл) қ айнағ ан концентірлі ерітіндісіне суды булынғ ырланғ анша қ осады, содан кейін мө лдір ерітінді тү зілгенше абайлап, аз кө лемде этил спиртін қ осамыз. Тұ нғ анша қ алдырады.

б) Бромкамфораның 3 бө лігін 95% этил спиртін 4 бө лігінде ерітеді жә не ыстық ерітіндіге активтелген кө мір қ осады, 10 минуттан соң қ абатты фильтр арқ ылы конусты колбағ а фильтрлейді. Кристализация колбаны мұ з салынғ ан суда суытқ ан кезде тү зіледі. Бө лінген бромкамфораны сорып алады. Фильтр қ ағ азының арасында 35 С – да келтіреді. Препараттың шығ ымы 70% - ғ а жуық.

Жұ мыс нә тижелерін безендіру

Зертханалық жағ дайда бромкамфора алу ә дістемесін жазу.

Бақ ылау сұ рақ тары

1.К бициклическим терпеноидам относится лекарственный препарат:

A) валидол

B) терпингидрат

C) ментол

D) сульфокамфокаин

E) ретинола ацетат

2. Камфора относится к производным

A) моноциклических терпеноидов

B) бициклических терпеноидов

C) тетратерпеноидов

D) сесквитерпеноидов

E) политерпеноидов

3. Лекарственные препараты группы терпеноидов обладают специфическим запахом, за исключением

A) ментола

B) сульфокамфокаина

C) кислоты сульфокамфорной

D) терпингидрата

E) камфоры

4. Не растворимый в воде препарат терпеноидов

A) сульфокамфокаин

B) камфора

C) терпингидрат

D) кислота сульфокамфорна

E) валидол

5. Горячий раствор препарата от прибавления нескольких капель кислоты серной конц. мутнеет и приобретает ароматный запах

A) ментол

B) сульфокамфокаин

C) кислота сульфокамфорная

D) терпингидрат

E) камфора

6. Рациональное название ментола соответствует:

A) п- метандиол-1, 8

B) L-2 изопропил-5-метилциклогексанол-1

C) п-2-изопропил-5- метилфенол

D) 3-метил-изопропил-фенол

E) 5-метилциклогексанол-1

7. Формула лекарственного препарата соответствует:

A) ментолу

B) сульфокамфокаину

C) кислоте сульфокамфорной

D) терпингидрату

E) валидолу

8. Формула лекарственного препарата соответствует:

A) ментолу

B) сульфокамфокаину

C) кислоте сульфокамфорной

D) терпингидрату

E) валидолу

9. Формула лекарственного препарата соответствует:

A) ментолу

B) сульфокамфокаину

C) кислоте сульфокамфорной

D) терпингидрату

E) валидолу

10. Реакция идентификации соответствует:

A) ментолу

B) сульфокамфокаину

C) кислоте сульфокамфорной

D) терпингидрату

E) валидолу

Ұ сынылатын ә дебиеттер

Орыс тілінде

негізгі:

1. Арыстанова Т.А. Общая фармацевтическая химия / Учебное пособие.-Шымкент.-2008.-157с.

2. Арзамасцев А.П. Фармацевтическая химия: учебное пособие, 3-е изд., испр.-М.: ГЭОТАР-Медиа.-2006.-640с.

3. Беликов В.Г. Фармацевтическая химия. В 2-х ч: учебное пособие, 4-е изд., перераб. И доп. –М.: МЕДпресс-информ. 2007. -624с.

4. Государственная фармакопея Республики Казахстан.-Алматы: Издательский дом «Жибек жолы».-2008.-Том1.-592с.

5. Государственная фармакопея Республики Казахстан.-Алматы: Издательский дом «Жибек жолы».-2009.-Том 2.-804с.

6. Государственная фармакопея Республики Казахстан.-Алматы: Издательский дом «Жибек жолы».- 2014.- Том 3. - 864 с.

7. Ордабаева С.К. Анализ лекарственных препаратов, производных ароматических соединений: Уч.пос.-Шымкент.-2012.-270с.

8. Новикова Е.В., Иозеп А.А. Интенсификация процессов химического синтеза биологически активных веществ: методические указания для студентов ІҮ курса ФПТЛ. – Санкт-Петербург: Изд.СПХФА. 2008.- 84с.

9. Коротченкова Н.В., Самаренко В.Я. Витамины гетероциклического ряда. Строение, свойства, синтез, химическая технология: методические указания для самостоятельной работы студентов. - Санкт-Петербург: Изд.СПХФА. 2006.- 64с.

10. Флисюк Е.В., Смехова И.Е., Русак А.В. и др. Консерванты в технологии лекарствекнных препаратов: учебно-методическое пособие.- СПб.: Изд-во СПХФА – 2013. - 64 с.

11. Соколов Р.С. Химическая технология: Учебное пособие в 2т.-М.: ВЛАДОС, 2000.- Т. 1 -368с; Т.2 - 448с.

12. Основы химической технологии/ под ред. И.П.Мухленова. – М.: Высш.шк., 1991.- 463с.

13. Кутепов А.М. и др. Общая химическая технология. –М.: Высш.шк., 1990.-520с.

14. Бугенов Е.Б., Джусипбеков У.Ж.. Теоретические основы химической технологии. – Алматы, 2003 – 244с.

15. Расчеты химико-технологических процессов Под ред. Мухленова И. – Л.: Химия, 1982.-248с.

16. Физико–химические закономерности химических процессов. Учебное пособие /В.С. Бесков, Е.В. Сучкова и др./. –М.: РХТУ им. Д.И. Менделеева, 1999. –37с.

Қ осымша:

1. Арыстанова Т.А., Арыстанов Ж.М. Инновационные технологии в фармацевтическом образовании: обучение и контроль. Учебно-методическое пособие. –Шымкент.-2012.-175с.

2. Комаров Т.В. Получение углеродных материалов. М.: 2001.- 203с.

3. Гибкость химических производств. Анализ и оценка. М.: 2000.- 175с.

Қ азақ тілінде*

1. Қ азақ стан Республикасының Мемлекеттік фармакопеясы.-Алматы: «Жібек жолы».-2008.-Том 1.592б.

2. Қ азақ стан Республикасының Мемлекеттік фармакопеясы. - Алматы: «Жібек жолы».-2009.-Том 2.-792б.

3. Қ азақ стан Республикасының Мемлекеттік фармакопеясы. - Алматы: «Жібек жолы».-2014.-Том 3.- 864б.

4. Х.Қ. Оспанов. Гетерогендi процестердiң техно–термодинамикасы мен кинетикасы. Оқ у қ ұ ралы. -Алматы: Қ азақ университетi, 2000. –153б.

5. Химиялық кинетика жә не химиялық тепе–тең дiк. –Алматы: РБК, 1992. –16б.