зертханалық жұмыс. Бақылау – сұрыптау жұмыстарын автоматтандыру

Мақ саты: Бақ ылау - сұ рыптау жә не диагностикалық жұ мыстарды ө ткізуіне арналғ ан автоматтық қ ұ ралдарды зерттеу.

Жұ мыстың орындалу реті:

1. Орталық тандырылғ ан бақ ылау қ ұ рылысты схемасы.

2. Топтастыру бақ ылауғ а арналғ ан автоматтық басқ арудың жіктелуі.

3. Бө лшектердің сорттауына арналғ ан пневматикалы қ ұ рылғ ы.

Автоматты бақ ылау тү бірі элементтердің ә рекеттестік жиынтығ ы деп тү сінеді, берілген кө мек жанында мағ ыналары мен салыстырудың бақ ыланатын параметрлердің мө лшерлері жә не олардың автоматты техникалық шарттардан немесе сызбадан алады. Автоматты бақ ылау техникалық жә не ұ йымдық принциптері екі тү рге бө лінеді: енжар жә не белсенді. Бө лшектердің бақ ылауы автомобильді тә ртіптеп сұ рыптауынан кейін немесе олардың даярлауынан кейін станокта, шығ арылушы бақ ылау - ө лшеу лайық таулардың жә не ө лшеу аспап арқ асында-енжар аталады. Бө лшектердің бақ ылауы, орындалатын, олардың барысында ө ң деуді станокта-белсенді деп атайды.

Технологиялық процесс жү ру барысында - ә серлерге бақ ылау енжар ә дісі, сол уақ ытта бақ ылау белсенді ә дісі технологиялық процесс жү руіне килігеді. Прогресшіл жә не перспективасымен, ә сіресе бө лшектердің механикалық ө ң делуіне белсенді ә діс келеді.

42-сурет - Бө лшекті мө лшерлердің бақ ылау автоматтандыру қ ұ рылысының сызбасы

Автомобильдік кө лік кә сіпорындарында енжар бақ ылау ә дісі басым болады. Бө лшектердің статикалық жағ дайында енжар бақ ылау ә дісін ұ йымдастыру ө те кө п ең бекті талап етеді жә не кө п орын алады, сондық тан автоматтандыруды қ олдану ө те маң ызды, ә рі бақ ылауды жең ілдетеді.

Бақ ылауды автоматтандыруда ең кө п қ олданылатындары электроконтактілілері, пневматикалық, индукциялық, сыйымдылық жә не электрондық тар. Электроконтактілі жү йелердің негізі болып, жоғ арыда талданғ ан электроконтактілі сезгілер саналады. Бақ ылау - сұ рыптау жұ мыстарын автоматтандыруда кө рсетілген кө рсеткіштер кең тү рде қ олданылады. Кө рсеткіштердің қ осу электрлік схемалары бө ліседі сигналдық шамдардың немесе дыбыстар - арқ асында жарамдылық қ а сигналдық, сигнал беруші, жә не атқ ару, қ осылғ ан жә не сө ндіруші алуан механикалы қ ұ рылғ ы. Егер кө рсеткіш атқ ару органының сызбасына қ осылса, онда ол қ осу сызбасын «кү ш беретін контакті» деп атайды.

Қ осу сызбасында «кү ш беретін контактімен» релемен поляризацияланғ ан катушка қ олданылады, Т трансформаторы арқ ылы тұ рақ ты токпен азық танады жә не диод V. Конденсатор С жыпылық таулардың тегістелуі ү шін қ ызмет етеді, ал резистор R4 кө рсеткіш контактілері арқ ылы ө тетін токқ а шек қ оюы ү шін қ ажет.

43-сурет - ІЖҚ цилиндрларының гильзаларының автоматты бақ ылауына арналғ ан қ ұ рал схемасы

Ү лестірушіге бекітілген сезгіш элементтер — сильфондар 2, бос ұ штарымен жалғ анғ ан жылжымалы кішкене кө пір 9, параллелограм, ілініп қ ойылғ ан серіппелер 17. Жү ру сильфондары тіректермен шектеледі 10. Жұ қ а тақ тайшаларғ а бекітілген кішкене кө піршелерге орнатылғ ан электр тү йіспе 5 жә не 8. Кө рсеткіштердің корпусында жасалғ ан каналдар 3, қ ысымғ а қ арсы реттелетін тетікпен жабдық талғ ан тү йін 4 жә не ауаны бұ ратын, жеткізетін ү ш штуцер. Корпустың жоғ арғ ы бө лігінде реттелетін жылжымалы контактілер 6 орналасқ ан жә не олар ток ө ткізбейтін материалдармен оқ шауланғ ан. Жылжымалы кө піршенің жоғ арғ ы бекіткішіне орналасқ ан ауыспалы контакті 19. Ауыспалы контактінің шеттеріне қ арама- қ арсы, бір жағ ынан қ озғ алмайтын, екінші жағ ынан реттейтін контактілер орналасқ ан.

Кө рсеткіштердің конструкциясында тө рт немесе алты қ арапайым электрлік контактілер қ арастырылса, ондай жағ дайда ауыспалы контактілердің қ ажеті жоқ болады.

Келесі кө рсеткіш жұ мысы кө рсетілген сызба: тазаланғ ан ауа сү згі – стабилизатор 7 тү седі жә не қ ұ бырмен тұ рақ ты қ ысыммен кө рсеткішке тү седі, кіріс каналы 3 арқ ылы сол жақ сильфонғ а жә не қ ысымғ а қ арсы кран 4 ә келінеді. Қ ысым қ арсы краны арқ ылы ауа атмосферағ а шығ ады. Қ олдануғ а лайық ты жаслғ анда қ ысымғ а қ арсы кран арқ ылы ауа шығ ыны тұ рақ ты болады. Ауа бір уақ ытта қ ұ бырмен 12, 14 кран арқ ылы оң сильфонғ а жә не ө лшеу тығ ынына ә келінеді, бұ л кезде ү лестіруші ауа каналы 16 қ айта жабылады. Мұ ндай қ осу сызбасы қ ысымғ а қ арсы қ осу сызбасы деп аталады.

Ауаның тұ рақ ты шығ ынының нә тижесінде, сол жақ сильфонда тұ рақ ты қ ысым болады. Оң жақ сильфонда ө лшенетін қ ысым пайда болады, ә рі оның мө лшері манометр 13 ө лшенеді. Кө рсеткіш эталондық бө лшектермен реттеледі.

Кө рсеткіштік жү йе тө менде кө рсетілген қ ысымдардың айырмасымен анық талады:

∆ Р=Рл-Риз.

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Селективтік талдама деп нені айтады?

2. Бө лшектердің ө лшеуін калай автоматтандыруғ а болады?

3. Бө лшектер ө лшемдерін бақ ылауғ а пневматикалық жү йесін қ алай қ олданады?

СӨ Ж арналғ ан тапсырмалар: автомобиль жө ндеуінде автоматизациялық қ ұ ралдарды таң дау