Кесте 1. Магистральды газ құбырлары

https://www.kitng.kz/

1.2. Компрессорлық станцияның мақ саты

Газ қ ұ быр бойымен қ озғ алғ анда газ кә сіпшілігінен тұ тынушығ а дейінгі жолынла қ ұ бырдың кедергісін жә не қ ысымын жоғ алтады. Қ ысымды шамадан тыс жоғ алту қ ұ бырды тиімсіз қ олдану мен жіберу қ абілетін тө мендетеді. Газды ү лкен қ ашық тық та тиімді ө ң деу ү шін компрессорлық станциялар соғ ылады. Олардың қ ұ быр трассасының бойымен орналасуын есеп айыру жолымен анық тайды. Осыны қ орыта келе, берілген қ ұ бырдың ө німділігі мен кә сіпшіліктен газды тұ тынушылардың қ ашық тығ ын анық тау ү шін қ ұ бырдың

диаметрін алады, жұ мысшы қ ысымды, қ ұ быр қ абырғ асының қ алың дығ ын, компрессорлық станцияның санын жә не орналасқ ан жерін анық тайды.

Компрессорлық станциялардың арасындағ ы қ ысым қ ұ ламасы компрессорлардағ ы қ ысу дә режесін анық тайды. Учаскенің аяғ ындағ ы қ ысым компрессордың басындағ ы қ ысымғ а тең, ал учаскенің басындағ ы қ ысым компрессордың аяғ ындағ ы қ ысымғ а тең. Қ ысу дә режесінің таң дауы компрессордағ ы газ қ ысуы энергиясының шығ ынын анық тайды.

Газ қ ұ бырының максималды жіберу қ абілеттілігін қ амтамасыз ету ү шін оны орнату мен қ анауына кететін минималды шығ ындарды есептегенде барлық факторлардың жиынтығ ы есепке алынады. Компрессорлық станция газ қ ұ быры трассасының бойында орналасуына байланысты басты жә не аралық болып бө лінеді.

Газ кә сіпшілігінің жанында орналасқ ан станция басты (БКС), ал қ алғ андары газ қ ұ бырында аралық (КС) деп аталады. БКС газ қ ұ бырындағ ы газды шығ ару қ айнарына немесе ө ндіріске беріледі. Мұ ндай кен орындарында газ мұ найдың серігі болып табылады жә не оның ішінде ерітілген кү йінде болады. Мұ най скважинадан шық қ анда газ олардан арнаулы сепараторларда бө лініп шығ ады. Бұ л жағ дайда газ қ ысымы ү лкен болмайды. Мұ най кә сіпшілігінде бағ ыттас газды жинау ү шін кә сіпшілік қ ұ рама КС орнатылады. Олар мұ най скважиналарының тоқ уларына қ осылады. Бұ л станциялардан газды фракциондағ анда қ ұ нды компоненттер бө ліну (бутан, пропан жә не т.б.) ү шін газ-бензин зауытына жө нелтіледі, содан соң газ газ қ ұ бырының қ абылдағ ышына келіп тү седі.

Газ ө ндіретін зауыттардың (тақ та тас ө ң дейтін, кокс-газ жә не т.б.) жанында БКС орналасқ ан. Магистральды газ қ ұ бырының КС-ына келесі негізгі технологиялық процестер қ арастырылады: газды шаң нан тазарту, компремирлеу-газды қ ысу жә не оны салқ ындату. Одан басқ а БКС-да газды кептіру жү ргізіледі, егер ол кү кіртті сутектен тұ ратын болса, онда газды кү кірттен тазарту жү ргізіледі. Кептірудің мақ саты-газдан ылғ алды тартып алу. Скважинадан 10-20⁰С температурада шығ атын газ суғ а қ анық болады. Егер газдан ылғ алды тартып алмаса, онда салқ ын газ қ ұ бырында салқ ындату кезінде су бө лінеді. Қ ыста газ қ ұ быры тоң ғ ан жерлерде судың мұ з болуы жә не мұ зды тығ ын болуы мү мкін.

- Кү кірттісутек-газдағ ы зиян қ оспа. Ылғ ал болғ ан жерде ол қ ұ быр жә не жабдық тар коррозиясына ә кеп соғ ады. Магистральды газ қ ұ бырында транспортталатын газда кү кіртті сутектің болуы 100м³-қ а 2 г. газдан аспауы керек. Газды қ ойылғ ан шарт бойынша кү кірт тазалау БКС-ның қ ондырғ ысына ә келеді. Газды шаң нан тазалау КС жабдық тарының мезгілсіз тозуынан сақ тайды жә не олар арнайы аппараттарда жасалынады. Аппараттарда газ ө зінің бағ ытын кү рт ө згертеді жә не ө лшенген қ атты ө оспалар маймен жұ тылып тү сіп қ алады. Кө рсетілген негізгі технологиялық процестерден басқ а КС-да кө мекші процестер орындалады, ол ү шін келесі жү йелер қ арастырылады:

- компрессорлар мен қ озғ алтқ ыштардың салқ ындауына арналғ ан айналып жү рулер;

- машинағ а майды қ ұ ю ү шін;

- ө рт сө ндіруші жылу жә не су жабдық таушыларының желдетушілері.

1.3. «Қ азақ стан-Қ ытай» газ қ ұ бырының №4-С компрессор бекеті

«Қ ұ лан» №4 компрессор бекеті «Қ азақ стан – Қ ытай» магистралды газ қ ұ бырынан 595 км, Жамбыл облысы Т. Рысқ ұ лов ауданы Қ ұ лан ауылынан 13км батысқ а қ арай орналасқ ан.

№4 Компрессор бекеті Қ азақ стан – Қ ытай магистралды газ қ ұ бырының бір бө лігі, компрессор бекетінде орналасқ ан энергетикалық қ ұ рылғ ылардың кө мегімен газ тасымалын қ амтамасыз етеді. Компрессор бекеті негізгі басқ ару элементі болып табылады. Газ қ ұ быры режимдері компрессор бекетінің параметрлері бойынша анық талады. №4 Компрессор бекетінің қ ұ рылысы Азия газқ ұ бырының тапсырысымен 2009жылдың 30 наурызында басталып, 2010жылдың 10желтоқ санында аяқ талды. Жалпы келісімшарт қ ұ ны – 27 292 000 000 тенге.

Компрессор бекетінің қ ұ рамы:

· сығ ылғ ан ауаны дайындау қ ондырғ ысы, компрессор цехындағ ы қ ұ рылғ ылардың жұ мыс істеуіне ауа қ ысымы мен шығ ынын қ амтамасыз етіп, басқ ару жү йелерін баптау, ГАА салқ ындату жү йелерін тексеру, жө ндеу жұ мыстары жә не пневматикалық бақ ылау ө лшеу қ ұ ралдарына ауаның берілуін бақ ылау;

· Комперссор бекеті, вахталық қ алашық, газ тасымалын басқ ару, пайдалану учаскесін жө ндеу жылыту жү йесі нысандары:

- қ алдық газдарды пайдалану ү шін ө німділігі 2800кВт, судың жұ мыс қ ысымымен – 0, 7МПа екі газ айдау агрегатында тазалап ө ң деу қ азандары орнатылғ ан;

- қ уаты – 1400кВт, судың жұ мыс қ ысымымен – 0, 7МПа, автоматты басқ арылатын, газды автоматты резервті су жылытатын қ азан;

· Энергиямен жабдық тау жү йесі:

- Қ уаты ә рқ айсысы 1750 кВт 3 газопоршенді электростанция;

- Қ уаты 550 кВт 1 дизельді электростанциядан тұ рады.

· 22 газды ауамен салқ ындату жү йесі:

- предназначены для снижения температуры газа после нагнетания;

- шекті температурасы 50ᵒ С – қ а арналғ ан;

- жылдық ө німі – 40млрд м³

· Отын газды дайындау қ ондырғ ысы:

- қ ысымы 4 МПа – ғ а дейінгі газды тазалау, кептіру, жылыту, қ ысымын реттеуге арналғ ан;

- газ айдау агрегатындағ ы жану камерасына жә не басқ а да кажеттілікке пайдалануғ а жібергенге дейінгі шығ ынын есептеу.

№4 Компрессор бектінің технологиялық жү йесі.

· Газды компирлеу ү шін GE ө ндіреген ә рқ айсысы 30МВт қ уатты 4 газ айдау агрегаты орнатылғ ан. Газ айдау агрегаты қ ұ рылғ ыларымен жә не айнымалы қ ұ бырлармен қ осымша жү йе кешенінде орнатылғ ан. Газ айдау агрегаты авиационды тү рдегі LM 2500 Plus DLE генераторы жә не қ уатты PGT 25 қ ұ бырдан тұ рады.

· №4 Компрессор бекетіне газ қ осылу торабынан келіп, ары қ арай тазалауғ а жіберіледі. Тазаланғ ан соң газ сорғ ы коллекторына тү сіп, газ айдау агрегатының қ ұ бырына таралып, ортадан тепкіш жылыту жү йесіне тү седі.

· Ортадан тепкіш жылыту жү йесінде қ ысылғ ан газ ауамен салқ ындату жү йесіне жіберіледі.

Газдың кері ағ ынынан сақ тану ү шін газды компирлеу қ ондырғ ысының шығ атын жеріне кері клапан орнатылады. Салқ ындату қ ондырғ ысынан кейін газ жылыту коллекторынан №8 шығ у кранынан магистралды газ қ ұ бырына тү седі.

№4 КБ басқ ару жү йесі:

№4 КБ автоматты басқ ару жү йесі нысандарды пайдалануда автоматты қ орғ анысты, технологиялық қ ұ рылғ ыларды зақ ымданудан, аппатты жағ дайлардан сақ тауды жә не дистанционды бақ ылауды, технологиялық жү йемен басқ аруды берілген режимде болуын қ амтамасыз етеді. Компрессор бекетін басқ ару №4 КБ диспетчерлік бақ ылауында толық тай SKADA жү йесімен басқ арылады.

КБ автоматтандыру жү йесі газ қ ұ бырының 3 сатылы қ ұ рылымына кіреді:

· жоғ ары;

· орта;

· тө менгі саты;

Жоғ ары саты кешенді ө ң деуге байланысты проблемаларды, мұ рағ аттау, ә кімшілікті, бекеттегі оператор жә не автоматтандырылғ ан жұ мыс орнын бақ ылау Алматы қ аласындағ ы Орталық диспетчерлік пункт.

Орташа саты – КБ қ ауіпсіздікті, технологиялық басқ ару нысанының тұ рақ ты жұ мысын қ амтамасыз етеді.

Тө менгі саты – технологиялық жү йемен басқ ару жә не бақ ылауғ а арналғ ан:

· датчиктер (тетіктер), ө лшеу тү рлері;

· ө зін ө зі басқ ару, жергілікті басқ ару жү йесі.