Ылғалды бу аймағындағы тоңазытқыш машинаның айналмасы

17-суретте осы машинаның принципті схемасы жә не айналмасы T-S диаграммада кө рсетілген: I – буландырғ ыш, II- сығ ымдағ ыш, III- шық тандырғ ыш жә не IV-детандер.

17- сурет. Ылғ алды бу аймағ ындағ ы айналма жә не тоң азытқ ыш машинаның схемасы

Тоң азытқ ыш зат буландырғ ышта (I) суытылатын денеден жылу алып буғ а айналады (4-1 процесте). Тоң азытқ ыш затының буын бір сатылы сығ ымдағ ышта (II) сорып алады. Сығ ымдағ ышта бу кү йіндегі тоң азытқ ыш заты Р₀- ден Р_к қ ысымғ а (1-2 процесте) дейін қ ысылады. Қ ысу ү шін l _k жұ мыс істелінеді. Сығ ымдағ ышта тоң азытқ ыш заттың температурасы Т₀-ден Т_к-ғ а дейін кө теріледі. Р_к қ ысымғ а дейін қ ысылғ ан тоң азытқ ыш заты шық тандырғ ышқ а (III) беріледі.

Шық тандырғ ыштан қ анық қ ан сұ йық (3-ші нү кте) детандерда ұ лғ айып, қ ысымы Р_к -дан Р₀-ге дейін, ал температурасы Т_к -дан Т₀-ге дейін тө мендейді. Детандерда ұ лғ айғ анда тоң азытқ ыш зат l _д жұ мыс жасайды. Температурасы Т₀=Т₄ тоң азытқ ыш зат буландырғ ышта тоң азытқ ыш затынан жылу алып қ айнап қ айтадан буғ а айналады, ал бу сығ ымдағ ышпен сорып алынады. Осылай тоң азытқ ыш зат айналмада жү реді.

4-1 (қ айнау) жә не 2-3 (сұ йылу) ү рдістерінде тоң азытқ ыш заттың кү йі ө згереді, бұ л ү рдістерде температура тұ рақ ты. Сондық тан ылғ алды бу аймағ ындағ ы айналма, Карноның кері айналмасына сай келеді. Бұ л Карноның кері айналмасын ылғ алды бу аймағ ында жү зеге асыруғ а болады деген сө з.

Буландырғ ышта 1 кг тоң азытқ ыш затқ а берілетін жылу 1-4- а-б ауданымен немесе і₁ - і₄ меншікті массалық суық ө ндірімі деп аталады. Сығ ымдағ ышта жұ мсалғ ан жұ мыс (l _k) T-S диаграммада 1-2-3-0-1 ауданымен немесе і₂-і₁ энтальпия айырымы мен анық талынады.

Шық тандырғ ышта суғ а берілген жылу мө лшері T-S диаграммасында б -2-3- а ауданымен немесе і₂-і₃ энтальпия айырымымен анық талынады.

Тоң азытқ ыш зат детандерда ұ лғ айғ анда (3-4 ү рдісі) жұ мыс жасайды. T-S диаграммада бұ л жұ мыс 4-3-0-4 ауданымен немесе і₃-і₄ энтальпия айырымымен анық талады.

Айналманы жү зеге асыруғ а жұ мсалғ ан жұ мыс l _a = l _k - l _d = (1-2-3-0-1) - (4-3-0-4) = 1-2-3-4 ауданымен анық талады.

Сонымен ылғ алды бу аймағ ындағ ы айналманың негізгі сипаттамалары (18-сурет, lg P-і диаграмма):

18 сурет. Ылғ алды бу аймағ ындағ ы айналмасының lg P-і диаграммасы

меншікті массалық суық ө ндірімі;

- меншікті кө лемдік суық ө ндірімі мұ ндағ ы;

υ –тоң азытқ ыш заттың сығ ымдағ ышта сорып алардағ ы меншікті кө лемі.

Шық тандырғ ышта суғ а берілген меншікті жылу:

(2.30)

Сығ ымдағ ышта жұ мсалғ ан меншікті жұ мыс:

(2.31)

Детандерда алынғ ан меншікті жұ мыс:

(2.31)

Айналманың тоң азыту коэффициенті

(2.32)

Қ арастырылғ ан айналма теориялық айналма болып табылады, ол нақ ты айналмалардың жұ мыс істеу тиімділігін анық тау ү шін жә не айналмаларды ө зара салыстыру ү шін қ олданылады.