Технологиялық үдірісті үлгілеуде ақпараттық нысана – бұйымның конструкциясы

ТП ү лгілеу бұ йымның конструкциясына жә не сырт кө рінісіне негізделеді. Бұ лар ү лгілеу ү шін бастапқ ы ақ параттар болады. Олар бұ йымның ү лгісін қ ұ ру ү шін қ андай ТП қ ажеттігін анық тайды.

Қ ұ ылымды тұ рғ ызу жеке бө ліктерге технологиялық ә серлермен жинау болады.

Тігін бұ йымының қ ұ рлысын жинеқ тау ү рдісінде ең бек затын бір жағ дайдан кейінгісіне ү зілісті ө згереді деп қ арастыруғ а боладыда, оның ұ лғ айып ө згеріске тү сетінін кө руге болады. Ал, бұ йымды ө ң дегенде ө ң делетің зат бір жағ дайдан басқ ағ а кө лемі ө згермей ауысады.

ө ң делетін заттың формасын, бө ліктерінің (эламентерінің) ө зара орналасуларын жә не олардың байланысын конструктивтік жағ дайы (КС) дейміз.

Технологиялық ә сермен затты жаң а жағ дайғ а жеткізетін қ ұ рылымның элементінің бө лігін конструктивтік элемент (КЭ) дейді.

Заттың қ ұ рылымдық жағ дайын кө рсететін тігін бұ йымын жинау ү дрісінің моделі ретінде конструктивту графты G=(X, U) қ олдану ұ сынылады. Бұ л графтың ұ шы Х={х_i} заттың ә ртү рлі конструктивтік жағ дайын сә йкес, ал қ абырғ асы U={u_i} заттың бір конструктивті жағ дайдан келесісіне ө згеру ауыспасын кө рсетеді (сурет 4.3).

\

Сурет 4.3. – пиджактың ө ң ірін жинау конструктивту графы

Ө ң деу затының конструктивті жағ дайларының топтамасы:

Пішінді бө лшегі (ДК) – кесу жиектерімен шектелген пішілерін материалдың жазық бө лігі.

Бұ йым бө лшегі (ДИ) – пішу бө лшегінен бастапқ ы ө ң деп, ө ң демей орындалатын бұ йымның қ ұ рылымының элементар бө лігі.

Бастапқ ы технологиялық ө ң деу (НТО) деп пішінді бө лшегін басқ а бө лшенпен жинаудан басқ а ө ң деуді айтады.

Кей жағ дайда бұ йымның басқ а бө лігімен жалғ аудан бұ рын пішінді бө лшекте бастапқ ы ө ң деу жұ ргізіледі. Бұ л жғ дайда пішу бө лшегі бұ йым бө лшегіне шартты ө теді. Бұ л кезде НТО=0 болады (сурет 4.4)

Сурет 4.4. – Бұ йым бө лшектерін белгілеудің мысалдары: а – бастапқ ы ө ң деумен; б – бастапқ ы ө ң деусіз.

Жинақ бірлігі дегеніміз екі немесе одан кө п бө лшектерден тұ ратын, тігін бұ йымдарын орындағ анда пайда болатын заттың конструктивтік жағ дайы.

Қ арапайым жинақ бірлігі (ПСЕ) бірінен соң бірін немесе бірге бұ йым бө лшектерін жинағ анда қ ұ рылады. Бұ йымның бірнеше бө лшектерін жалғ ау қ арапайым бірінші дә режелі жинақ бірлігің қ ұ рауғ а келтіреді (ПСЕ₁). Одан ары бұ йымның бө лшектерін бірінен соң бірін жалғ ап ұ лғ айтылғ анда қ арпайым жинақ бірлігінің екінші, ү шінші жә е де басқ а дә режелі қ арапайым жинақ бірліктері қ алыптасады (ПСЕ₂, ПСЕ₃,...ПСЕ_n) (сурет 4.5).

Бірнеше қ аапайым жинақ бірліктерін жалғ ау нә тижесінде бірінгі дә режелі кү рделі жинақ бірлік қ ұ рылады (ССЕ₁). ССЕ₁ бұ дан ары ү лкейту іші конструктивтік жағ дайда, немесе ПСН жә не ДИ орындалады. Бұ л кезде бірінші, екінші, одан да жоғ ары дә режелі, кү рделі жинақ тау бірлігі қ ұ рылады (сурет 4.5, б),

Сурет 4.5. – жинақ тау бірліктерінің қ ұ рылуына мысылы (а – қ арапайым, б – кү рделі ССЕ₂, ССЕ₃,...ССЕ_n.

Сонымен технологиялық толық аяқ талу дегеніміз бұ йымның бө лігін ө ң деу толық аяқ талғ аны болады.

Толық яқ талғ ан жағ дайда қ арапайым, кү рлелі жинақ бірліктері де бұ йым бө лшектері де болуы мү мкін.

Толық аяқ талғ ан бұ йымның бө лшектері (ДИ₃), жинақ бірліктері (ПСЕ₃) жә не кү рлелі жинақ бірліктері (ССЕ₃) бұ йымның жинақ кешенін қ ұ рады.

Базалық жікеуге жә не жинақ таудың негізгі элементін қ ұ ратын бұ йымның жинақ тау кешені (СК) қ ұ рылысы бойынша бұ йымның конструкциясының технологиялық аяқ талғ ан бө лігі болады. Жинақ так кешендерін одан ары жалғ ау тү рлі дә режедегі жинақ тау кешендерін (СК₂, СК₃, …, СК_n) қ ұ руғ а жетізеді№ Жинақ тау кешендерінен бұ йым қ абаттары тұ рады.

Бұ йым қ ұ рылымының элементері қ атарында дайын, басқ а жақ та орындалғ ан ә рлеу бұ йымдарын (ГОЭ) жатқ ызу қ ажет.

Жалпы алғ анда жоғ арыда келтіргендерді схемамен келесілей кө рсетуге болады (сурет 4.6).

Сурет 4.6. – Тігін бұ йымдарының конструктивту элементерінің бір біріне бағ ынысты схемасы